7 Mart 2024 Perşembe

A'RAF SURESİ MEALİ

1- Elif, Lam, Mim, Sad.

2- Bir kitap ki sana, onunla uyarman ve inananlar için hatırlatma olarak indirilmiştir. Artık bundan dolayı göğsünde bir sıkıntı olmasın.

3- Rabbinizden size indirilmiş olana uyun ve O'nun aşağısından olan yönelenlere uymayın. Pek az  hatırlıyorsunuz.

4- Ve şehirlerden nicesini yok ettik. Şiddetli azabımız onlara geceleyin veya onlar gündüz uykularında iken birden geliverdi.

5- Şiddetli azabımız onlara geldiğinde artık çağrıları, "Şüphesiz ki biz yanlış yapanlardandık" demelerinden başka bir şey olmadı.

6- Kendilerine (elçi)  gönderilmişlere kesinlikle bilgi isteyeceğiz, (elçi olarak) gönderilmiş olanlara da kesinlikle bilgi isteyeceğiz.

7- (Yaptıklarını) onlara kesinlikle bilgi ile anlatacağız. Biz onları algılayamayanlar değildik.

8- Ve o gün, tartı gerçektir. Artık kimin tartılacakları ağır gelirse, işte onlar arzuladığına kavuşacakların ta kendileridir.

9- Ve kimin tartılacakları hafif gelirse işte onlar ayetlerimize karşı yanlış yapmakta olduklarından dolayı kendilerini zarara uğratanlardır.

10- Ve and olsun size yeryüzünde yerleşim imkânı verdik ve orada size geçimlikler var ettik. Pek az şükrediyorsunuz.

11- Ve and olsun ki sizi yarattık, sonra sizi suretlendirdik, sonra meleklere "Adem'e boyun eğin" dedik. Derhal boyun eğdiler, ancak İblis hariç. O boyun eğenlerden olmadı.

12- (Allah) dedi ki: "Sana buyurduğum zaman seni boyun eğmekten alıkoyan ne idi?" (İblis) dedi ki: " Ben ondan daha hayırlıyım. Beni ateşten yarattın, onu ise çamurdan yarattın."

13- (Allah) dedi ki:" İn oradan artık orada senin için büyüklenmek olmaz. Hemen çık, çünkü sen aşağılananlardansın."

14- (İblis) dedi ki: "Harekete geçirilecekleri güne kadar bana bak."

15- (Allah) dedi ki: "Şüphesiz ki sen bakılmışlardansın."

16- 17- (İblis) dedi ki: "Beni azdırman sebebiyle, ben de onlar için senin dosdoğru yoluna kesinlikle oturacağım. Sonra onlara önlerinden ve arkalarından, sağlarından ve sollarından kesinlikle geleceğim. Ve onların çoğunu şükrediciler olarak bulamayacaksın."

18- (Allah) dedi ki: "Kınanmış kovulmuş olduğun halde oradan çık. And olsun ki onlardan kim sana uyarsa, kesinlikle cehennemi toplu halde sizden olanlarla dolduracağım."

19- Ve (dedik ki)" Ey Adem, sen ve eşin cennette yerleş. İkiniz dilediğiniz yerden yeyin ve yalnız şu ağaca yaklaşmayın, aksi takdirde yanlış yapanlardan olursunuz."

20- Bunun üzerine şeytan ikisine, kendilerinden gizlenmiş olan avret mahallerini açığa vurmak için fısıldayarak dedi ki: " Rabbiniz ikinizi bu ağaçtan ancak iki melek olursunuz veya ölüm yüzü görmeyenlerden olursunuz diye sakındırdı."

21- Ve ikisine, "Ben ikiniz için içtenlikle öğüt vericilerdenim" diye de yemin etti.

22- Böylece ikisini aldanmaya sarkıttı. İkisi ağaçtan tattıklarında avret mahalleri ikisine açığa çıktı. Ve ikisi cennetin yaprağından üzerlerine örtmeye başladılar. Ve Rableri ikisine: " Ben ikinizi bu ağaç(a yaklaşmak)tan sakındırmadım mı? ve ikinize "Şeytan ikiniz için muhakkak ki apaçık düşmandır" demedim mi?" diye seslendi.

23- İkisi dediler ki: "Rabbimiz biz kendimize yanlış yaptık. Eğer bizi bağışlamaz ve merhamet etmezsen, kesinlikle zarar edicilerden oluruz.

24- (Allah) "Birbirinize düşman olarak inin. Ve sizin için yeryüzünde belirli bir vakte kadar yerleşim ve yararlanma vardır" dedi.

25- (Allah) "Orada yaşayacak ve orada ölecek ve oradan (yeniden diriltilip) çıkarılacaksınız" dedi.

26- Ey Ademoğulları, size avret mahallerinizi örtecek ve süs olacak elbise indirdik. Korunma elbisesi işte o daha hayırlıdır. Bu Allah'ın ayetlerindendir, umulur ki hatırlarlar.

27- Ey Ademoğulları, şeytan, babanızı ananızı, avret mahallerini kendilerine göstermek için elbiselerini çekip soyarak cennetten çıkardığı gibi sizi de kötüye düşürmesin. Çünkü o ve onun yandaşları, sizin onları görmediğiniz yerden sizi görürler. Şüphesiz biz şeytanları inanmayanların yönelenleri yaptık.

28- Ve onlar bir hayasızlık yaptıkları zaman, "Atalarımızı bunun üzerinde bulduk. Allah'ta bize bunu buyurdu" dediler. De ki: "Allah hayasızlığı buyurmaz. Allah üzerine (doğruluğun) bilmediğiniz birşeyi mi söylüyorsunuz?"

29- De ki: "Rabbim hakkaniyetli olmayı buyurdu. Her secde yerinde yüzünüzü doğru tutun. Ve hayat nizamını sadece O'na katışıksız kılanlar olarak O'na çağrı yapın.Sizi ilkin yarattığı gibi (O'na) geri döneceksiniz."

30- Bir bölümünü doğru yola iletti ve bir bölümüne de sapıklık hak oldu. Çünkü onlar şeytanları Allah'ın aşağısından yönelenler edinmişler ve kendilerinin muhakkak doğru yolu bulmuş olduklarını hesap ediyorlardı.

31- Ey Ademoğulları, her secde yerinde giysilerinizi* giyin. Ve yeyin ve için ve savurganlık yapmayın. Muhakkak ki O, savurganları sevmez.

*"Zinet" kelimesine giysi anlamını verme nedenimiz, müşriklerin giyinik tavafı haram saymaları nedeniyle tarihsel bağlamı dikkate almamızdır.

32- De ki: Allah'ın kulları için çıkardığı giysiyi ve rızıktan temiz olanlarını kim yasak kıldı? De ki: O, dünya hayatında inananlar için (helal)*dir. Kalkışın gününde ise (inkarcılar için haram)* sadece inananlar için (helal)* dir. Bilenler topluluğu için ayetleri ayrıntılı olarak böylece açıklıyoruz

*Bu parantezleri açma sebebimiz, aynı surenin 50. ayeti ile bağlantı kurduğumuz içindir.

33- De ki: Rabbim ancak ve ancak, hayasızlıkları, onlardan açık olanını ve gizli olanını ve günah işlemeyi ve meşru bir neden olmaksızın saldırganlığı ve Allah'a hakkında yetki indirmediği halde ortak koşmanızı ve Allah'a karşı bilmediğiniz şeyleri söylemenizi yasak kıldı.

34- Her toplum için bir son süre vardır. Artık son süreleri geldiği zaman ne bir saat sonralanırlar ve ne de öne çekilirler.

35- Ey Ademoğulları, size içinizden benim ayetlerimi anlatan elçiler gelir de, kim korunmuş ve durumunu doğrultmuşsa artık onlara ne kaygı vardır ve onlar ne de üzüleceklerdir.

36- Ve onlar ki ayetlerimizi yalanladılar ve onlardan büyüklendiler, işte onlar ateşin arkadaşlarıdır. Onlar orada ölüm görmeyeceklerdir.

37- Artık Allah üzerine yalan ortaya atmış veya O'nun ayetlerini yalanlamış olandan daha yanlış yapan kimdir? İşte onlara yazgıdan hisseleri (ölümlerine kadar) kavuşacaktır. Nihayet elçilerimiz onlara ömürlerini tamamlamaya geldiği zaman onlara, "Allah'ın aşağısından çağırmakta olduklarınız nerede?" dediler. (Onlar da) "Bizden saptılar" dediler. Ve böylece kendilerinin örtücüler olduklarına dair aleyhlerine tanıklık ettiler.

38- (Allah) "Sizden önce gelip geçmiş cin ve insandan olan toplumla ateşe girin" dedi. Her ne zaman bir toplum (ateşe) girdiyse  yoldaşını dışladı. Nihayet birbirlerine yetişip orada toplu halde olunca, onların sonrakileri onların öncekileri için, "Rabbimiz işte bunlar bizi saptırdılar, onlara ateşten, bir kat fazla azap ver" dedi. (Allah) "Hepiniz için bir kat fazla vardır. Fakat siz bilmiyorsunuz" dedi.

39- Onların öncekileri, onların sonrakilerine dedi ki: "Sizin bizim üzerimizde bir üstünlüğünüz yoktur (azap hepimiz için aynıdır).O halde kazanmakta olduklarınızdan dolayı tadın azabı."

40- Şüphesiz ki onlar ayetlerimizi yalanladılar ve onlardan büyüklendiler. Onlar için göğün kapıları açılmaz ve deve iğnenin deliğinden girinceye kadar cennete giremezler. Biz suçlulara işte böyle karşılık veririz.

41--Onlar için cehennemden bir yatak, üstlerinde de (ateşten) örtüler vardır. Biz yanlış yapanlara işte böyle karşılık veririz.

42- Ve onlar ki inandılar ve doğrulukları işlediler ki, bir kimseyi genişliğinden başkasıyla yükümlü tutmayız. İşte onlar cennetin arkadaşlarıdır. Onlar orada ölüm görmeyeceklerdir.

43- Ve göğüslerinde kinden ne varsa çekip çıkardık. Altlarından nehirler akar. "Övgü Allah'adır. O'ki bizi buna (cennete)iletti. Eğer Allah bizi (cennete)iletmemiş olsaydı, biz kendimizi (cennete) iletebilecek değildik. And olsun ki Rabbimizin elçileri gerçekliği getirdi" dediler. Ve onlara "İşlemekte olduklarınızdan dolayı ona varis kılındığınız cennet işte bu dur" diye seslenildi.

44- 45- Ve cennetin arkadaşları, ateşin arkadaşlarına, "Biz Rabbimizin bize söz verdiğini gerçekleşmiş olarak bulduk. Artık siz de Rabbinizin size söz verdiğini gerçekleşmiş olarak buldunuz mu?" diye duyurdu. Dediler ki: "Evet." Derken aralarından bir duyurucu, "Allah'ın dışlaması yanlış yapanların üzerinedir. Onlar ki Allah'ın yolundan uzaklaştıranlar ve onda eğrilik durumu peşine düşenler ve onlar sonrakini örtenlerdi" diye duyurdu.

46- Ve ikisinin arasında engel vardır. A'raf'ın üzerinde de bir takım adamlar vardır ki, onların her birini (durumlarının) belirtilerinden tanırlar. Ve onlar cennetin arkadaşlarına, "Selâm üzerinize olsun" diye seslendiler. Onlar oraya henüz girmediler fakat girmeyi umuyorlar.

47- Ve gözleri ateşin arkadaşlarının karşısına çevrildiği zaman, "Rabbimiz bizi yanlış yapanlar topluluğu ile beraber kılma" dediler.

48- 49- Ve A'raf'ın arkadaşları, (durumlarının) belirtilerinden tanımakta oldukları adamlara seslenerek, "Ne toplu halde olmanız ne de büyüklenmekte olmanız sizden bir zenginlik sağlamadı. Allah onları rahmete kavuşturmayacaktır diye yemin ettiğiniz bunlar mı? dediler. (Allah'ta onlara şöyle dedi) "Girin cennete size kaygı yoktur ve sizler üzülecek olanlar değilsiniz."

50- Ve ateşin arkadaşları, cennetin arkadaşlarına, "Bize su'dan veya Allah'ın size verdiği rızıktan dökün" diye seslendi. (Onlar da) "Şüphesiz ki Allah, örtücülere bu ikisini yasak kıldı" dediler.

51- Onlar ki, eğlence ve oyunu hayat nizamı edinmiş ve dünya hayatı onları aldatmıştı. Artık onlar bu günlerine karşılaşmayı unuttukları ve ayetlerimizi ısrarla inkar eder oldukları gibi, bu gün biz de onları unuturuz.

52- Ve and olsun ki biz onlara, onu bilgi üzere ayrıntılı şekilde açıkladığımız, inananlar topluluğu için klavuz ve rahmet olan bir kitap getirmiştik.

53- Onlar, onun (inkarcılar için verdiği haberin) dönüşümünden başka bir şeye mi bakıyorlar? Onun (inkarcılar için verdiği haberin) sonucu meydana geldiği gün, önceden onu unutmuş olanlar, "Rabbimizin elçileri  kesinlikle bize gerçekliği getirmiş. Artık bizim için şefaatçiler varmı ki bize şefaat ederler veya geri döndürülelim de, artık bu işlemekte olduğumuzdan başkasını işleyelim" derler. Kendilerini kesinlikle zarara uğratmışlar, ortaya atmakta oldukları (sahte ilahları) onlardan sapmıştır (kaybolmuştur).

54- Şüphesiz ki sizin Rabbiniz, gökleri ve yeri altı günde yaratan, sonra taht üzerinde (yönetime) oturan, geceyi onu durmadan isteyen gündüze örten, güneş ve ay ve yıldızları buyruğuna boyun eğdiren Allah'tır. Bilmiş olun yaratma ve emr (yönetme) O'nundur. En yüce hayır kaynağı olan Allah, alemlerin Rabbidir.

55- Rabbinize yalvarıp yakararak ve saklıca çağrı yapın. Şüphesiz ki O, sınırı aşanları sevmez.

56- Ve yeryüzünde, onun doğrultulmasından sonra bozuculuk yapmayın. Ve O'na kaygılanarak ve umarak çağrı yapın. Şüphesiz ki Allah'ın rahmeti güzel davrananlara yakındır.

57- O, rahmetinin önünden müjdeci olarak rüzgarları gönderendir. Nihayet (o rüzgarlar) ağır bulutları pek hafifmiş gibi kaldırdığı zaman, onu ölü bir yerleşim bölgesine süreriz de onunla su indirir, böylece onunla her çeşit ürünlerden çıkarırız. Ölüleri de işte böyle çıkarırız, umulur ki hatırlarsınız.

58- Ve (toprağı) temiz yerleşim bölgesinin bitkisi, kendisinin Rabbinin duyumuyla (kolayca ve güzel) çıkar. (Toprağı) murdar olan (beldenin bitkisi) ise zorlukla uğraşmaktan başka bir şekilde çıkmaz. Şükredenler topluluğu için delilleri çeşitli yönlerden böyle açıklıyoruz.

59- And olsun ki Nuh'u kendi topluluğuna gönderdik ve dedi ki: "Ey topluluğum Allah'a kulluk edin. Sizin için ilah'tan O'ndan başkası yoktur. Şüphesiz ki ben sizin için büyük gün azabından kaygılanıyorum."

60- Kendi topluluğundan ileri gelenleri dedi ki: "Şüphesiz ki biz seni kesinlikle apaçık sapıklık içinde görüyoruz."

61-62- 63- (Nuh) dedi ki: "Ey topluluğum bende bir sapıklık yoktur. Ben ancak alemlerin Rabbinden (gönderilen) bir elçiyim. Ben size Rabbimin mesajlarını ulaştırıp duyuruyorum ve ben size içtenlikle öğüt veriyorum ve ben Allah'tan sizin bilmediklerinizi biliyorum. İçinizden bir adam(vasıtasıyl)a  sizi uyarması, korunmanız ve merhamet olunmanız için Rabbinizden hatırlatma gelmesi sizi şaşırttı mı?"

64- Uyarılarına rağmen onu yalanladılar. Bunun üzerine biz de onu ve gemide onunla beraber olanları kurtardık ve ayetlerimizi yalanlayanları ise boğduk. Çünkü onlar körler topluluğu idiler.

65- Ve Ad'a da kardeşleri Hud'u (gönderdik) dedi ki: "Ey topluluğum Allah'a kulluk edin. Sizin için ilah'tan O'ndan başkası yoktur. Halâ korunmayacak mısınız?"

66- Kendi topluluğundan örten ileri gelenler dedi ki: "Şüphesiz biz seni kesinlikle bir akılsızlık içinde görüyor ve şüphesiz biz senin kesinlikle yalancılardan olduğun sanısına sahibiz."

67- 68- 69 (Hud) dedi ki: "Ey topluluğum bende bir akılsızlık yoktur. Ben ancak alemlerin Rabbinden (gönderilmiş) bir elçiyim. Ben size Rabbimin mesajlarını ulaştırıyorum ve ben sizin için güvenilir bir içtenlikle öğüt vericiyim. İçinizden bir adama sizi uyarması için Rabbinizden hatırlatma gelmesi sizi şaşırttı mı? Ve hatırlayın ki Nuh toplumundan sonra onların ardına gelenler yapmış ve yaratılışta sizi onlardan dafa fazla geniş tutmuştu. Artık arzulağınıza kavuşabilmeniz için Allah'ın nimetlerini hatırlayın."

70- (Topluluğu) dediler ki: "Sen bize O tek olan Allah'a kulluk etmemiz ve atalarımızın kulluk etmekte olduklarını bırakmamız için mi geldin? Eğer doğru söyleyenlerden isen bize söz vermekte olduğun şeyi haydi  getir."

71- (Hud) dedi ki: "Rabbinizden muhakkak ki üzerinize pislik ve gazap çökmüştür. Allah'ın haklarında  yetki indirmediği, sizin ve atalarınızın onları isimlendirdiği, birtakım isimler hakkında benimle mi tartışıyor musunuz? Artık bekleyin şüphesiz ki ben de sizinle beraber bekleyenlerdenim."

72- Bunun üzerine, onu ve onunla beraber olanları bizden bir rahmetle kurtardık ve ayetlerimizi yalanlayan ve onlara inanmayanların ise arkasını kestik. 

73- 74- Ve Semud'a da kardeşleri Salih'i (gönderdik) dedi ki: "Ey topluluğum Allah'a kulluk edin. Sizin için ilah'tan O'ndan başkası yoktur. Size Rabbinizden kesinlikle apaçık bir delil gelmiştir. İşte bu sizin için bir delil olarak Allah'ın dişi devesidir. Onu bırakın da Allah'ın arz'ında yesin .Ve ona sakın kötülükle dokunmayın yoksa acı azap sizi yakalar. Ve hatırlayın ki sizi Ad'dan sonra sizleri onların ardına gelenler yapmış ve sizi bu ülkeye yerleştirmişti.Ovalarından köşkler ediniyor ve dağları evler haline yontarak evler haline getiriyorsunuz. Artık Allah'ın nimetlerini hatırlayın ve bozucular olarak yeryüzünde karışıklık çıkarmayın."

75- Kendi topluluğundan büyüklenen ileri gelenler, içlerinden inanmış olan zayıf bırakılmışlara dedi ki: "Siz Salih'in kendisinin Rabbinden gönderilmiş olduğuna gerçekten inanıyor musunuz?" Dediler ki: "Şüphesiz ki biz onunla gönderilmiş olana inananlarız."

76- Büyüklenenler dedi ki: "Şüphesiz ki biz de sizin inandığınızı örtücüleriz."

77- Derken, dişi deveyi ayaklarından kestiler ve böylece Rablerinin buyruğundan (çıkıp) ileri gittiler. Ve dediler ki: "Ey Salih, eğer gönderilmişlerden isen  bize söz vermekte olduğun şeyi getir."

78- Derken, şiddetli sarsıntı onları tuttu, bunun sonucunda yurtlarında diz üstü çökenler oldular.

79- O da onlardan (başka tarafa) yöneldi ve dedi ki: "Ey topluluğum and olsun ki Rabbmin mesajını size ulaştırıp duyurdum ve size içtenlikle öğüt verdim. Fakat siz içtenlikle öğüt verenleri sevmiyorsunuz."

80- 81- Ve Lut'u da (gönderdik). Hani topluluğuna demişti ki: "İnsanlardan  bir kimsenin bile onunla sizin önünüze geçmediği (sizden önce kimsenin işlemediği) hayasızlığa mı varıyorsunuz? Şüphesiz ki siz kadınların aşağısından (cinsel) düşkünlükle adamlara varıyorsunuz. Hayır siz savurganlar topluluğusunuz."

82- Kendi topluluğunun ona cevabı, "Onları şehrinizden çıkarın, çünkü onlar (erkeklere varmayarak) çok temiz kalan insanlar" demelerinden başka bir şey olmadı.

83- Bunun üzerine, karısı hariç onu ve (inanan) halkını kurtardık. O, geride kalanlardan oldu.

84- Üzerlerine (azabı) yağmur halinde yağdırdık. Artık bak suçluların sonu nasıl oldu?

85- 86- 87- Ve Medyen'e de kardeşleri Şuayb'ı (gönderdik dedi ki: "Ey topluluğum Allah'a kulluk edin. Sizin için ilah'tan O'ndan başkası yoktur. Size Rabbinizden kesinlikle apaçık bir delil gelmiştir. Artık ölçeği ve tartıyı tastamam yapın. Ve insanların eşyalarını(n değerini) düşük tutmayın.Ve yeryüzünde onun doğrultulmasından sonra bozuculuk yapmayın. Eğer inananlar iseniz sizin için böyle yapmanız daha hayırlıdır. Ve O'na inanmış kimseyi tehdit ederek ve Allah'ın yolundan uzaklaştırarak ve onda eğrilik peşine düşerek her yola oturmayın. Ve hatırlayın ki siz pek az idiniz, sizi (Allah) çoğalttı. Ve bozucuların sonu nasıl oldu bir bakın. Eğer içinizden bir grup onunla gönderildiğime inanmış ve bir grupta inanmamışlarsa, artık Allah aramızda karar verinceye kadar direnerek (bana karşı) gayret etmeye devam edin. O, karar vericilerin hayırlısıdır."

88- 89- Kendi topluluğundan büyüklenen ileri gelenler dedi ki: "Ey Şuayb, seni ve seninle beraber olan inananları şehrimizden kesinlikle çıkaracağız veya kesinlikle bizim ortak değerimize tekrar döneceksiniz." (Şuayb) dedi ki: "Ve eğer ki biz onu istemeyenlerden olsakta mı (döndüreceksiniz)? Allah bizi ondan kurtardıktan sonra eğer sizin ortak değerinize geri dönecek olursak, o takdirde Allah üzerine yalan ortaya atmış oluruz. Rabbimiz olan Allah'ın dilemesi hariç, bizim için ona geri dönmek olmaz. Rabbimizin ilimce her şeyi geniştir. Biz Allah'a güvendik.Rabbimiz, bizimle topluluğumuz arasını gerçeklik ile aç, sen açanların hayırlısısın."

90- Ve kendi topluluğundan örten ileri gelenler dedi ki: "And olsun ki eğer Şuayb'e uyacak olursanız,o  takdirde siz de zarar edenlerdensiniz."

91- Derken, şiddetli sarsıntı onları tuttu, bunun sonucunda yurtlarında diz üstü çökenler olarak sabaha çıktılar.

92- Onlar ki Şuayb'ı yalanladılar, sanki orada hiç zenginlik yaşamamış gibi oldular. Onlar ki Şuayb'ı yalanladılar, ve onlar zarar edenlerin ta kendileri oldular.

93-  Onlardan (başka tarafa) yöneldi ve dedi ki: "Ey topluluğum and olsun ki Rabbmin mesajlarını size ulaştırıp duyurdum ve size içtenlikle öğüt verdim. Artık örtücüler toplululuğuna nasıl üzülebilirim?"

94- Ve bir şehre haberci göndermedik ki, oranın halkını yalvarıp yakarsınlar diye sıkıntı ve darlık ile yakalamamış olalım.

95- Sonra kötülüğün (sıkıntı ve darlığın) yerini güzelliğe (bolluğa) değiştirdik. Nihayet çoğaldılar ve "Atalarımıza da kesinlikle (önce)darlık ve (sonra) ferahlık dokunmuştu" dediler. Bunun üzerine biz de onları farkında olmadıkları bir halde ansızın yakaladık.

96- Ve eğer şehirlerin halkı inanmış ve korunmuş olsalardı, o takdirde üzerlerine gökten ve yerden bollukları açardık. Fakat yalanladılar, biz de kazanmakta oldukları sebebiyle onları yakaladık.

97- O şehirlerin halkı, şiddetli azabımızın, geceleyin onlar uyumuş haldeler iken onlara gelmesinden güvende mi oldular?

 98- Veya o şehirlerin halkı, şiddetli azabımızın, kuşluk vakti onlar oyalanır halde iken onlara gelmesinden güvende mi oldular?

99- (Şehirlerin halkı) Allah'ın tuzağından* güvende mi oldular? Fakat Allah'ın tuzağından zarar edenler topluluğundan başkası güvende olmaz.

*Allah'ın kulu hiç farkedemeyeceği bir şekilde yakalaması, onu adım adım helake sürüklemesi. (Zemahşeri)

100- (Helak olan şehirlerin) halkından sonra, yeryüzüne varis olanları doğru yola iletme(ye yetme)di mi? Şayet dilemiş olsaydık günahlarını(n karşılığını) onlara eriştirir ve kalplerinin üzerini damgalardık ta, onlar artık işitemez hale düşerlerdi.

101- İşte o şehirler, sana onların haberlerinden anlatıyoruz. Ve and olsun ki elçilerimiz onlara apaçık deliller getirmişti. Önceden yalanlamaları sebebiyle inananlar olmadılar. Allah örtücülerin kalbini böylece damgalar.

102- Ve onların hiçbirini sözüne bağlı bulmadık. Fakat onların hepsini itaatten çıkanlar olarak bulduk.

103- Sonra onların arkalarından Musa'yı, delillerimizle Firavun ve onun ileri gelenlerine gönderdik. Fakat onlar ayetlerimize karşı yanlış yaptılar. Bozucuların sonu nasıl oldu artık bir bak.

104- 105- Ve Musa dedi ki: "Ey Firavun, şüphesiz ki ben alemlerin Rabbinden bir elçiyim. Üzerimdeki vazife Allah üzerine hakikatten başkasınını demememdir. Size Rabbinizden apaçık bir delil getirdim, artık İsrailoğullarını benimle beraber gönder."

106- (Firavun) dedi ki: "Eğer bir ayet getirmişsen, eğer doğru söyleyenlerden isen hemen onu getir."

107- 108- Bunun üzerine (Musa) asasını karşısına attı. Attığında asa birden apaçık bir yılan oldu. Ve elini (koynundan) çekip çıkardı bakanlar için birden eli bembeyaz oldu.

109- 110- Firavun topluluğundan olan ileri gelenler dedi ki: "Şüphesiz ki bu bilici bir sihirbazdır. Sizi  toprağınızdan çıkarmak istiyor." (Firavun dedi ki): "Ne (yapmamı) buyuruyorsunuz?"

111- 112- (İleri gelenler) dediler ki: "Onu ve kardeşini beklet ve şehirlere sürüp toplayıcılar gönder. Bütün bilgin sihirbazları sana getirsinler."

113- Sihirbazlar Firavun'a geldi. "Eğer üstün gelenler biz olursak muhakkak emek karşılığı bizim içindir" dediler.

114- (Firavun) dedi ki: "Evet, o takdirde siz yakınlaştırılmışlardansınız."

115- (Sihirbazlar) dediler ki: "Ya sen karşımıza (ilk) atarsın, ya da karşına (ilk) atanlar biz oluruz ey Musa."

116- (Musa) dedi ki: "Siz karşıma atın." Attıklarında insanların gözlerini büyülediler, onları ürkütmek istediler ve onlara büyük sihir getirdiler.

117- Musa'ya "Asanı at" diye vahyettik. (Attığında) asa birden onların döndürmekte olduklarını yutuyor.

118- Böylece hakikat ortaya çıktı, ve işlemekte oldukları geçersiz oldu.

119- Orada üstün gelindiler ve küçülenler olarak çevrildiler.

120- 121- 122- Ve sihirbazlar boyun eğenler olarak atıldılar. "Alemlerin Rabbine, Musa ve Harun'un Rabbine inandık" dediler.

123- 124- Firavun dedi ki: "Ben size duyuru yapmadan önce ona inandınız. Bu, kesinlikle halkını oradan çıkarmak için şehirde kurduğunuz bir tuzaktır. İleride bileceksiniz. Ellerinizi ve ayaklarınızı kesinlikle çaprazlama keseceğim, sonra kesinlikle toplu halde asacağım."

125- 126- Dediler ki: "Şüphesiz ki biz Rabbimize çevrilicileriz.Sen bizden, Rabbimizin delilleri bize geldiğinde onlara  inanmış olmamızdan başka bir sebeple nefret duymuyorsun. Rabbimiz, bize direnerek gayret etme gücü yağdır ve ömrümüzü sana teslim olanlar olarak tamamla."

127- Firavun topluluğundan olan ileri gelenler dedi ki: "Musa'yı ve onun topluluğunu, bu toprakta bozuculuk yapmaları ve seni ve senin ilahlarını da bırakması için mi bırakacaksın?" (Firavun) dedi ki: "Oğullarını öldüreceğiz, kadınlarını ise sağ bırakacağız. Şüphesiz ki biz onların üzerinde boyun eğdirici bir güce sahibiz."

128- Musa topluluğuna dedi ki: "Allah'a yardım talebinde bulunun ve direnerek gayret edin.Şüphesiz ki  yeryüzü Allah'ındır, onu kullarından dileğine varis kılar. Ve sonuç korunanlarındır."

129- Dediler ki: "Sen bize gelmeden önce de ve geldikten sonra da rahatsız edildik." (Musa) dedi ki: "Rabbinizin düşmanınızı yok etmesi ve bu toprakta sizi onların ardına getirmesi ve nasıl işler işleyeceğinize bakması umulur."

130- Ve and olsun ki Firavun halkını hatırlamaları için kıtlık ve ürünlerden noksanlaştırma ile yakaladık.

131- Onlara güzellik (bolluk) geldiği zaman "Bu bizdendir" dediler. Ve eğer onlara kötülük erişirse Musa'ya ve onun beraberinde olanlara yüklerlerdi. Bilmiş olun onların yüklemeleri (nin sebebi) ancak ve ancak Allah katındadır, fakat hiçbiri bilmezler.

132- Ve dediler ki: "Bizi onunla büyülemek için delilden her ne getirirsen biz sana inananlar değiliz."

133- Bunun üzerine biz de (zamanlara) ayrılmış deliller olarak onların üzerine tufan ve çekirge ve haşere ve kurbağalar ve kan gönderdik. Bunlara rağmen yine büyüklendiler ve suçlular topluluğu oldular.

134- Üzerlerine sarsıntı çöktüğünde dediler ki "Ey Musa, Rabbinin senin yanındaki söze göre bizim için çağrı yap. And olsun ki eğer bizden bu sarsıntıyı kaldırırsan o takdirde sana inanacağız ve İsrailoğullarını senin beraberinde göndereceğiz."

135- Onlardan sarsıntıyı, (yeni bir sarsıntıya) ulaşacakları bir süreye kadar kaldırdığımız zaman, onlar birden sözlerini bozuyorlardı.

136- Bunun üzerine biz de onlardan denizde boğmak suretiyle intikam aldık. Çünkü onlar delillerimizi yalanlamışlar ve onlara karşı duyarsız kalmışlardı.

137- Ve zayıf bırakılmışlar topluluğunu, bereketli kıldığımız o yeryüzünün doğularına ve batılarına varis yaptık. Ve senin Rabbinin İsrailoğullarına olan güzel sözü, direnerek gayret etmelerinden ötürü böylece tamam oldu (yerine geldi). Ve Firavun ve topluluğunun oluşturuyor olduğunu ve yükselttiklerini yerle bir ettik.

138-139- Ve İsrailoğullarını denizi geçirdik, derken kendilerine ait putların üzerine saygı ile kapanan bir topluluğa geldiler. Dediler ki: "Ey Musa, onların ilahları gibi bize de bir ilah yap." (Musa) dedi ki: "Şüphesiz ki siz bilgisizce hareket etmekte olan bir topluluksunuz. Şüphesiz ki bunların içinde oldukları şey yıkılmaya mahkumdur ve işlemekte oldukları da geçersizdir."

140- (Musa devamen) dedi ki: "O, sizi alemler (Firavun ve ordusu) üzerine üstün yapmışken size ilah olarak Allah'tan başkasının peşine mi düşerim?

141- Ve bir zaman, oğullarınızı öldürmek kadınlarınızı sağ bırakmak suretiyle, size azabın kötüsüne süren Firavun ordusundan* sizi kurtarmıştık. Ve sizin için bunda Rabbinizden büyük lütuf ile deneme vardı.

 * "Al-i Fir'avne kelimesine "Firavun ve ordusu" anlamı verme sebebimiz, suda boğulanların onlar olmasındandır.

142- Ve Musa ile otuz gece sözleştik ve otuzu on ile tamamladık. Ve böylece onun Rabbinin belirlediği vakit kırk geceye tamam oldu. Ve Musa, kardeşi Harun'a dedi ki: "Toplumumda bana ardıllık et ve doğru ol ve bozucuların yoluna uyma."

143- Ve Musa belirlediğimiz vaktimiz için geldiğinde ve onun Rabbi onunla konuştu. (Musa) dedi ki: "Rabbim bana görün sana bakayım." (Allah) dedi ki: "Sen beni asla göremezsin. Ancak şu dağa bak, eğer o yerinde kalırsa artık o zaman sen de beni görebilirsin." Onun Rabbi kendisini dağda ortaya çıkardığında, onu dümdüz yaptı ve Musa baygın halde yere düştü. Kendisine gelip yerden kalktığında dedi ki: "Sen her türlü eksikten uzaksın. Sana (itaatle) döndüm ve ben inananların öncüsüyüm."

144- (Allah) dedi ki: " Ey Musa, mesajlarımla ve konuşmamla seni insanlar üzerinde süzdürdüm. Artık sana verdiğimi tut ve şükredenlerden ol."

145- Ve biz onun için levhalarda her şeyden bir öğüt ve her şeyin ayrıntılı bir açıklamasını yazdık. (Musa'ya) artık onu kuvvetlice tut, kendi topluluğuna da onu en güzel şekilde tutmalarını buyur. Yoldan çıkanların yurdunu size yakında size göstereceğim (dedik).

146- Yeryüzünde haksız yere büyüklenenleri delillerimden çevireceğim. Ve onlar her delili görseler, ona inanmazlar. Ve onlar erginliğin yolunu görseler, onu yol olarak edinmezler. Ve onlar azgınlığın yolunu görseler, onu yol olarak edinirler. Bunun nedeni delillerimizi yalanlamış ve onları duyarsız kalmalarındandır.

147- Ve delillerimizi ve sonrakinin karşılaşmasını yalanlamış olanların işledikleri boşa gitmiştir. Onlar işlemekte olduklarından başkasıyla mı karşılık görecekler?

148- Ve Musa topluluğu onun ardından, onların (altın gümüş gibi) değerli süslerinden, onun böğürmesi olan bir buzağı heykeli (ni ilah) edindi. Görmediler mi o, onlarla konuşmuyor ve onları bir yola iletmiyor. Onu (ilah) edindiler ve yanlış yapanlardan oldular. 

149- Ve (başları pişmanlıkla) ellerine düşürüldüğünde ve onlar kesinlikle saptıklarını gördüler. "And olsun ki eğer Rabbimiz bize merhamet etmez ve bağışlamazsa, o takdirde zarar edenlerden oluruz" dediler.

150- Ve Musa kendi topluluğuna, öfkeli kederli bir durumda olduğu halde döndüğünde dedi ki:"Benim ardımdan bana ne kötü ardıllık ettiniz. Rabbinizin buyruğuna acele mi ettiniz?" Ve levhaları karşılarına attı ve kardeşinin başını tutarak onu kendisine doğru çekti. (Kardeşi) "Annem oğlu şüphesiz ki bu topluluk beni zayıf düşürdü ve neredeyse beni öldüreceklerdi. Artık düşmanları bana güldürme ve beni yanlış yapanlar topluluğu ile beraber tutma" dedi.

151- (Musa) "Rabbim beni ve kardeşimi bağışla, bizi rahmetine girdir. Ve sen merhamelilerin en merhametlisisin" dedi.

152- Buzağıyı (ilah) edinmiş olanlara dünya hayatında Rablerinden gazap ve alçaklık kavuşacaktır. Ve biz (yalan) ortaya atıcılara işte böyle karşılık veririz.

153- Ve onlar ki kötülükleri işlediler, sonra bunların ardından (itaatle)döndüler ve inandılar. Şüphesiz ki senin Rabbin bunun ardından kesinlikle bağışlayıcı merhamet edicidir.

154- Ve Musa'dan öfke yatıştığında, nüshasında "Rablerinden ürkenler için kılavuz ve rahmet"  (yazılı) olan levhaları aldı.

155- 156- Ve Musa, belirlediğimiz vakit için topluluğundan yetmiş adam seçti. Şiddetli sarsıntı onları tuttuğunda dedi ki: "Rabbim şayet dilemiş olsaydın önceden onları da ve beni de yok ederdin. İçimizdeki akılsızların yapmış olduğu yüzünden bizi yok eder misin? Bu senin denemenden başka bir şey değildir. Onunla sen dilediğini saptırırsın, dilediğini de doğru yola iletirsin. Sen bizim yönelenimizsin, artık bizi bağışla ve bize merhamet et ve sen bağışlayıcıların hayırlısısın. Ve bize bu şimdikinde ve sonrakinde güzellik yaz. Şüphesiz ki biz sana döndük." (Allah) dedi ki: "Azabımı dilediğime eriştiririm. Ve rahmetim her şeye geniştir. Onu da korunanlar ve arınmayı yerine getirenlere ve ayetlerimize inananlara yazacağım."

157- Onlar ki yanlarındaki Tevrat ve İncil'de onu yazılı olarak buldukları (önceden) kitap bilgisi olmayan* Haberci Elçi'ye uyarlar. (O elçi) onlara benimseneni buyuruyor ve benimsenmeyenden vazgeçiriyor ve onlara temizleri serbest ve murdarları ise yasak kılıyor ve onlardan üzerlerindeki ağır yüklerini ve kelepçeleri indiriyor. Onlar ki ona inandılar ve ona sahip çıktılar ve ona yardım ettiler ve onun beraberindeki indirilmiş olan ışık vericiye uydular. İşte onlar var ya, onlar arzuladığına kavuşacaklardır.

"El-ümmiyyun" kelimesi okuma yazma bilmemeyi değil, kendilerine kitap gelmemiş olan Arap toplumunu ifade etmektedir. Bu isim Yahudi ve Hristiyanlar tarafından kendilerinden olmayan Araplara verilmiştir. Bknz Kur'an (3.20.75- 62. 2)

 158- De ki: "Ey insanlar, şüphesiz ki ben, göklerin ve yerin yönetim hükümranlığı O'nun olan, O'ndan başka ilah olmayan, dirilten ve öldüren Allah'ın, toplu haldeki size (gönderilmiş)elçisiyim.Artık Allah'a ve onun, Allah'a ve kelimelerine inanan (önceden) kitap bilgisi olmayan Haberci Elçisine inanın ve ona uyun ki doğru yolu bulasınız."

159- Ve Musa'nın topluluğu içinden bir toplum vardı ki onlar, gerçekliğe iletir ve onunla denkliği sağlarlardı.

160- Ve onları oniki torun toplumu haline ayırdık. Musa'ya, topluluğu ona su vermesini istediği zaman, "Asa'nı taşa vur" diye vahyettik. Birden ondan oniki su gözesi fışkırdı. (İsrailoğullarından olan) bütün insanlar  içecek yerlerini bildi. Ve bulutu üzerlerine gölge yaptık ve üzerlerine kudret helvası ve bıldırcın indirdik. "Size rızık olarak verdiğimiz temiz şeylerden yeyin" (dedik). Ve onlar yanlışı bize yapmadılar, fakat yanlışı kendilerine yapıyorlardı.

161- Ve bir zaman onlara, "Şu şehre yerleşin ve ondan istediğiniz yerden yeyin ve "Günahlarımızı üzerimizden dök" deyin ve kapıdan boyun eğmiş olarak girin ki yanılgılarınızı bağışlayalım. Güzel davrananlara (karşılığını) artıracağız" denilmişti.

162- Fakat içlerinden yanlış yapanlar, kendilerine denilmiş olan sözü başka sözle değiştirmişler, buna karşılık biz de, yanlış yapmakta olduklarından dolayı üzerlerine, gökten sarsıntı göndermiştik.

163- Ve onlara denizin hazırındaki şehirden bilgi iste. Hani onlar tatil(Cumartesi)de sınırı aşıyorlardı. Balıkları, tatil(Cumartesi) günlerinde onlara açıktan açığa geliyor, tatil Cumartesi) olmayan günde ise onlara gelmiyordu. İtaatten çıkmalarından dolayı onları böyle deniyorduk.

164- Ve hani içlerinden aynı inanca sahip bir toplum şöyle demişti: "Allah'ın yok edeceği veya şiddetli azapla azaplandıracağı bir topluluğa niçin öğüt veriyorsunuz?" (Onlarda) "Rabbinize karşı bir mazeret ve onların korunması için (öğüt veriyoruz)" demişlerdi.

165- Artık ne zaman ki onunla kendilerine hatırlatıldıkları şeyleri unuttular, biz de kötülükten vazgeçirenleri kurtarmış, yanlış yapanları ise itaatten çıkmalarından dolayı çetin azapla yakalamıştık.

166- Artık ne zaman ki vazgeçirildikleri şeyin dışına çıkıp azdılar,  onlara "Kovalanan maymunlar olun" demiştik.

167- Hani senin Rabbin, onların üzerlerine kalkışın gününe kadar, onlara azabın kötüsüne sürecek olanları kesinlikle harekete geçirecektir diye duyurmuştu. Şüphesiz ki senin Rabbin sonuçlandırması kesinlikle çabuktur ve şüphesiz ki O,  kesinlikle bağışlayıcı merhamet edicidir.

168- Ve onları yeryüzünde aynı inanca sahip toplumlar haline ayırdık. Ve içlerinden doğrulardan olanlar da vardır, bunun aşağısından olanlar da vardır. Ve onları (bozuculuktan) dönmeleri için güzellikler ve kötülüklerle denedik.

169- Onların ardından kitaba varis olan kötü bir nesil yerlerine geçti. Onlar bu şimdikinin sunumunu alıyor ve "Bize bağışlanma var" diyorlar. Ve eğer onlara onun örneği sunum gelirse onu alıyorlar. Onlardan, Allah'a karşı hakikat olandan başkasını söylememelerine dair kitabın yeminle bağlanmış sözü alınmamış mıydı? Ve onda olanı ders almamışlar mıydı? Oysa sonraki yurt korunanlar için daha hayırlıdır. Hala bağ kurmayacak mısınız?

170- Ve kitaba sımsıkı sarılan ve kulluk görevlerini ayakta tutmuş olanlara gelince, şüphesiz ki  biz doğrultanların emeklerinin karşılığını göz ardı etmeyiz.

171- Ve bir zamanlar dağı üzerlerine o gölgelikmişçesine çekmiştik te, onu tepelerine düşücü olduğunu sanmışlardı. Size verdiğimizi kuvvetlice tutun ve onda olanı hatırlayın ki korunasınız.

172-Ve kalkışın gününde "Biz bundan duyarsızlardık" dersiniz diye, bir zaman senin Rabbin, Ademoğullarının sırtlarından soylarını almış ve onları kendilerine tanık tutarak "Ben sizin Rabbiniz değil miyim?" (demişti). (Onlar da) "Evet tanık olduk" demişlerdi.

173- Veya: "Atalarımız önceden ortak koşmuşlar ve biz onlardan sonra gelen bi soyduk. Geçersiz iş yapanların yüzünden bizi yok mu edeceksin?" dersiniz diye.

174- Ve dönerler diye ayetleri ayrıntılı olarak böylece açıklıyoruz.

175- Ve onlara, ayetlerimizi verdiğimiz fakat onlardan sıyrılmış, böylece onu şeytanın takip ettiği, bunun üzerine azgınlardan olmuş olan kişinin haberini peşi sıra oku.

176- Ve eğer dilemiş olsaydık kesinlikle onu ayetlerimizle yükseltirdik. Fakat o yere yapıştı (alçalmayı seçti) ve keyfi arzusuna uydu. Artık onun örneği köpeğin örneği gibidir. Üzerine yüklenecek olsan da dilini sarkıtıp solur, veya onu bırakacak olsan da dilini sarkıtıp solur. Ayetlerimizi yalanlamış olan topluluğun misali işte böyledir. İyice düşünmeleri için onlara bu anlatıyı anlat.

177- Ayetlerimizi yalanlamış ve kendilerine karşı yanlış yapmakta olan topluluğun örneği ne kötüdür.

178- Allah kimi doğru yola iletirse, o doğru yolu bulmuş olur. Ve kimi de saptırırsa, işte onlar zarara uğrayanların ta kendileridir.

179- Ve and olsun ki, cinden ve insandan bir çoğunu cehenneme yaydık. Onların kalpleri vardır onlarla kavramazlar ve onların gözleri vardır onlarla görmezler ve onların kulakları vardır onlarla işitmezler. İşte onlar hayvanlar gibidir, aksine onlar daha da şaşkındırlar. İşte onlar var ya, onlar duyarsız kalanlardır.

180- Ve en güzel isimler Allah'ındır. Öyleyse O'na onlarla çağrı yapın. ve O'nun isimlerini saptıranları bırakın. Onlar işlemekte olduklarının karşılığını görecekler.

181- Ve yarattıklarımız içinde bir toplum vardır ki onlar, gerçekliğe iletirler ve onunla denkliği sağlarlar.

182- Ve ayetlerimizi yalanlamakta olanları bilemeyecekleri yerden kademe kademe (helaka) yaklaştıracağız.

183- Ve onlara mühlet veriyorum. Şüphesiz ki benim plânım başkaları tarafından bozulamaz.

184- Arkadaşlarında cinnet hali olmadığını düşünmezler mi? O, apaçık bir uyarıcıdan başkası değildir.

185- Göklerin ve yerin hükümranlığına ve Allah'ın yarattığı şeylere ve  sürelerinin sonuna yakınlaşmış olmasına bakmazlar mı? Artık bundan sonra hangi söze inanırlar?

186- Allah kimi saptırırsa artık onun için bir yol gösterici yoktur. Ve onları taşkınlıkları içinde bocalamaya bırakır.

187- Sana, "Onun sabitleşmesi (gerçekleşmesi) ne zaman?" diye saatten bilgi istiyorlar. De ki: "Onun bilgisi Rabbimin katındadır. O'ndan başkası onu vaktinde ortaya çıkaramaz. Göklere ve yere ağır gelmiştir. Size ansızın olmaktan başka şekilde gelmez." Sanki sen ondan bilgi sahibiymişin gibi sana bilgi istiyorlar. De ki: "Onun bilgisi ancak ve ancak Allah katındadır. Ancak insanların çoğu bilmezler."

188- De ki: "Allah dilemedikçe kendim için ne fayda ve ne de zarar vermeye güç sahibi değilim. ve şayet ben duyularla algılanamayananı bilmiş olsaydım, o takdirde maldan* çoğaltmak isterdim ve bana kötülük de dokunmazdı. Ben inananlar topluluğu için uyarıcı ve müjdeciden başkası değilim."

*El-hayr kelimesine "Mal" anlamı vermek gerekçemiz, Bakara s. 180. ayetindeki geçişindeki anlamına binaendir.

189- O, sizi bir kişiden* yaratan ve ondan da onunla sukûn bulması için eşini meydana getirendir. Eşini örttüğünde (cinsel ilişki kurduğunda eşi) hafif yük yüklendi, böylece onunla belirli bir zaman geçirdi. Bir müddet sonra ağırlaştığında (doğum yaklaştığında) ikisi Rablerine, "And olsun ki eğer bize doğru düzgün (bir çocuk) verirsen o takdirde şükredenlerden olacağız" diye dua ettiler.

*İnsanın yaratılış öyküsü Kur'an'dan öğrendiğimize göre Adem ile başlamaktadır. Adem, yaratılan ilk insan değil, insanın yaratıldığı öz'ün somut hale getirilerek edebi bir üslüp dahilindeki anlatımıdır. Eşinin ondan yaratılması ise kadın ve erkek cinsinin aynı öz'den yaratıldığının beyan edilmesidir. Klasik anlatımla önce Adem, sonra onun kaburga kemiğinden eşi yaratılmış değildir. 

190- Ne zaman ki ikisine doğru düzgün (bir çocuk) verdiğinde, verdiği şeyde O'na ortaklar kıldılar. Oysa Allah onların ortak koşmakta olduklarından yücedir.

191- Hiçbir şey yaratamayan, kendileri yaratılmakta olanları mı ortak koşuyorlar?

192- Oysa (ortak koştukları) ne onlara yardıma, ne de kendilerine de yardım etmeye güç yetiremezler.

193- Ve eğer onları doğru yola çağıracak olsanız, size uymazlar. Onları çağırmış olsanız da, susmuş olsanız da sizin için eşittir.

194- Şüphesiz ki Allah'ın aşağısından çağırmakta olduklarınız, sizin örneğiniz gibi kullardır. Öyleyse doğru söyleyenlerden iseniz çağırın onları da size cevap versinler. 

195- Onların ayakları mı var onlarla yürüyorlar? Yoksa onların elleri mi var onlarla tutuyorlar? Yoksa onların gözleri mi var onlarla görüyorlar? Yoksa onların kulakları mı var onlarla işitiyorlar? De ki: "Çağırın ortaklarınızı sonra bana plân kurun ve bana baktırmayın."

196- Şüphesiz ki benim yönelenim kitabı indiren Allah'tır. Ve O, doğruların yönelenidir.

197- Ve O'nun aşağısından çağırmakta olduklarınız ne size yardıma, ne de kendilerine yardım etmeye güç yetiremezler.

198- Ve eğer onları doğru yola çağıracak olsanız işitemezler. Onları sana bakıyorlar halde görürsün, halbuki onlar göremezler.

199- Cezalandırmaktan vazgeçmeyi (yolunu) tut ve benimseneni buyur ve bilgisizce hareket edenlerden yana kayıtsız kal.

200- Ve eğer sana şeytandan bir dürtü seni dürtüklerse, hemen Allah'a sığın. Şüphesiz ki O, her şeyi işitici her şeyi bilicidir.

201- Şüphesiz ki korunanlara şeytandan bir dolaşıcı dokunduğu zaman, hatırlarlar ve hemen basiretli davranırlar.

202- Onların kardeşleri, onları azgınlığa çekerler, sonra da  (azgınlığa çekmekten) gevşek davranmazlar.

203- Ve onlara bir delil getirmediğin zaman: "Onu sen derlemeli değilmiydin?" dediler. De ki: "Ben ancak ve ancak Rabbimden bana vahyedilene uyarım. Bu, Rabbinizden inananlar topluluğu için gözünüzü açacak deliller, kılavuz ve rahmettir."

204- Ve Kur'an okunduğu zaman artık onu dinleyin ve susun ki, merhamet olunasınız.

205- Ve Rabbini sabah akşam, yalvarıp yakararak ve kaygılanarak ve yükseğin aşağısından bir sesle içinden an ve duyarsız kalanlardan olma.

206- Şüphesiz ki senin Rabbinin katında olanlar O'na kulluk etmekten büyüklenmezler ve O'nu her türlü eksikten uzak tutarlar ve O'na boyun eğerler.


20 Şubat 2024 Salı

A'raf s. 43. Ayetinin Farklı Mealleri Üzerinde Bir Düşünce

 Kur'an mealini karşılaştırmalı olarak birkaç mealden birden dikkatli okuyanlar, bazı ayetlerin anlam açısından birbirinden farklı şekilde çevrilmiş olduğunu göreceklerdir. Bu durumla karşılaşan meal okuyucusu, hangi anlamın daha isabetli olduğunu haklı olarak araştırmaya gidecektir.

A'raf s. 43. ayeti, bir meal okuyucusunun böyle durumla karşılaşacağı ayetlerden biridir. Bu ayeti okuyan bir kimse, ayetin birbirinden farklı olarak çevrilmiş iki farklı anlama sahip olduğunu görecektir. Yazımızın konusu, bu farklı anlamdan hangisinin daha isabetli olabileceği yönünde olacaktır.

İlgili ayetin Arapça metni ve iki farklı çeviriden ilkinin mealleri şu şekildedir: 

وَنَزَعْنَا مَا ف۪ي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْر۪ي مِنْ تَحْتِهِمُ الْاَنْهَارُۚ وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذ۪ي هَدٰينَا لِهٰذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلَٓا اَنْ هَدٰينَا اللّٰهُۚ لَقَدْ جَٓاءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّۜ وَنُودُٓوا اَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ اُو۫رِثْتُمُوهَا بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

Ahmet Varol

Gönüllerinde kin adına ne varsa hepsini çıkarmışızdır ve altlarından ırmaklar akmaktadır. "Bizi doğru yola ileterek buraya kavuşturan Allah'a hamd olsun. Eğer Allah bize hidayet vermiş olmasaydı biz doğru yola giremezdik. Şüphesiz ki Rabbimizin elçileri hakkı getirdiler" derler. Onlara: "İşte bu cennete yaptıklarınıza karşılık olarak mirasçı kılındınız" diye seslenilir.

Ali Bulaç

Biz onların göğüslerinde kinden ne varsa çekip almışız. Altlarından ırmaklar akar. Derler ki: 'Bizi buna ulaştıran Allah'a hamd olsun. Eğer Allah bize hidayet vermeseydi doğruya ermeyecektik. Andolsun, Rabbimizin elçileri hak ile geldiler.' Onlara: ' İşte bu, yaptıklarınıza karşılık olarak mirasçı kılındığınız cennettir' diye seslenilecek.

Cemal Külünkoğlu

Onların içlerinde kinden ne varsa söküp atarız. Altlarından ırmaklar akarken derler ki: “Hidayetiyle bizi (bu nimete) kavuşturan Allah'a hamdolsun! Allah bize doğru yolu göstermeseydi kendiliğimizden hidayete eremezdik. Andolsun ki; Rabbimizin resulleri hakkı getirmiştir.” (Onlara:) “İşte (dünyada yapmış olduğunuz) güzel işlere karşılık, şu cennete vâris kılındınız” diye seslenilir.

Diyanet Vakfı

(Cennette) onların altlarından ırmaklar akarken, kalplerinde kinden ne varsa hepsini çıkarıp atarız. Ve onlar derler ki: «Hidayetiyle bizi (bu nimete) kavuşturan Allah'a hamdolsun! Allah bizi doğru yola iletmeseydi kendiliğimizden doğru yolu bulacak değildik. Hakikaten Rabbimizin elçileri gerçeği getirmişler.» Onlara: İşte size cennet; yapmış olduğunuz iyi amellere karşılık ona vâris kılındınız diye seslenilir.

Elmalılı (sadeleştirilmiş)

Orada kalblerinde bulunan kini çıkarıp atarız. Onların altlarından ırmaklar akar. "Bizi buna erdiren Allah'a hamdolsun. Eğer Allah bizi doğru yola sevk etmeseydi biz doğru yola erişemezdik. Şüphesiz Rabbimizin peygamberleri bize gerçeği getirmişler." derler. Onlara şöyle seslenilir: "İşte size cennet! Yaptıklarınıza karşılık buna varis oldunuz".

Alıntı yaptığımız mealler, www.kuranmeali.com adlı siteden olup, burada sadece birkaç meali örnek olarak alıntıladık. Alıntı yaptığımız mealler övgü veya yergi amaçlı değildir.

A'raf s. 43. ayetine yukarıda verilen 1. grup meallerin ortak yönü, cennete girmiş olanlar tarafından söylenen "Allah bize doğru yolu göstermemiş olsaydı biz kendimiz doğru yolu bulamazdık" şeklindeki ifadedir.

Şimdi aşağıya aynı ayetin farklı şekilde yapılmış 2. grup meal örneklerinden birkaç tanesini verelim:

Bayraktar Bayraklı

Onların göğüslerinde kinden ne varsa hepsini çıkarıp atmışızdır. O cennette altlarından ırmaklar akmaktadır. “Lütfedip bizi buraya getiren Allah'a hamdolsun. Allah bizi getirmeseydi biz bunu bulamazdık. Rabbimizin peygamberleri gerçeği getirmişler” dediler. Onlara, “İşte size cennet, yaptıklarınıza karşılık size miras verildi” diye seslenilecektir.

Hasan Basri Çantay

Kinden göğüslerinde (dünyâdan kalma) ne varsa söküb atacağız. Altlarından ırmaklar akacakdır. «Hamd olsun Allaha ki, derler, bizi hidâyetiyle buna kavuşdurdu. Eğer Allah bize hidâyet etmeseydi kendiliğimizden bunun yolunu bulmuş olamazdık. Andolsun ki, Rabbimizin peygamberleri gerçeği getirmişlerdir». Onlara: «İşte (dünyâda) yapmakda devam etdiğiniz (iyi işler) sayesinde mîrascı edildiğiniz cennet budur» diye nida edilecekdir.

Yaşar Nuri Öztürk

Göğüslerinde düşmanlıktan ne varsa söküp atmışızdır. Irmaklar akar altlarından. Şöyle derler: "Hamd olsun bizi buraya ulaştıran Allah'a. Eğer Allah bize kılavuzluk etmeseydi, biz buraya ulaşamazdık. Yemin olsun ki, Rabbimizin resulleri gerçeği getirmişler." Şöyle seslenilir: "İşte size, yaptıklarınıza karşılık mirasçı kılındığınız cennet!"

Elmalılı (orjinal)

Bir halde ki derunlarında kîn kabilinden ne varsa hepsini söküb atmışızdır, altlarından ırmaklar akar «hamdolsun o Allaha ki hidayetile bizi buna muvaffak kıldı, o bize hidayet etmese idi bizim kendiliğimizden bunun yolunu bulmamıza imkân yoktu, hakıkat rabbımızın Peygamberleri emri hakk ile geldiler» demektedirler, ve şöyle nidâ olunmaktadırlar: işte bu gördüğünüz o Cennet ki buna amelleriniz sebebiyle vâris kılındınız

2. grupta verdiğimiz meallerin ortak yönü, yine cennete girmiş olanlar tarafından söylenen, "Kendilerini cennete Allah'ın ulaştırdığı, kendilerinin Allah'ın nimeti böyle bir şeye ulaşmalarının imkansız" olduğu yönündeki sözleridir.

Ayetin iki farklı mealini verdikten sonra, aradaki farklı anlama sebep olan duruma geçebiliriz.

Ayete iki farklı anlam verilme sebebi, ayet içinde geçen هَدٰينَا- لِنَهْتَدِيَ-هَدٰينَا 

kelimeleridir. Bu 3 kelime aynı kökten olup sözlük olarak, "Yol göstermek, iletmek, klavuzluk yapmak" anlamına gelmektedir. 

Kanaatimizce aradaki anlam farkı, bu kelimenin ıstılahi anlamda mı yoksa lügat anlamında mı kullanılmış olduğunun tercihi noktasındadır. 1. grupta bulunan mealler, kelimeyi ıstılahi anlamda kullanırken, 2. gruptaki mealler, kelimeyi lügat anlamında kullanmayı tercih etmişlerdir.

Peki bu iki farklı mealden hangisi daha isabetlidir?. Meallerden bir grubun doğru diğer grubun ise yanlış olduğunu söylemediğimizi burada önemle hatırlatmak istiyoruz. 

Konunun başlangıcı bir önceki ayet olan 42. ayetten başlamaktadır.

------A'raf s. 42- Onlar ki inandılar ve bozuculuğu önleyici filler işlediler. Hiçbir kimseye gücünün üzerinde bir mükellefiyet yüklemeyiz. İşte onlar cennetin arkadaşlarıdır, orada ölüm görmemek üzere kalıcıdırlar.

Bu ayette yaşamını iman ve salih amel üzerine sürdürmüş ve o halde ölmüş olan insanların, ahiretteki alacakları karşılık bildirilmektedir. 

43. ayetin ilk bölümünde, "Ve göğüslerinde kinden ne varsa söküp attık. Altlarından nehirler akarbuyurularak onların ahiretteki durumları ve verilecek nimetlerden bir kısmı bildirilmektedir.

Ayetin ikinci bölümünde ise, cennete girenlerin sözleri yer almakta, farklı mealler bu bölümün çevirisinden kaynaklanmaktadır. Diğer bölümlerin çevirilerinde herhangi bir farklılık bulunmamaktadır.

وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذٖي هَدٰينَا لِهٰذَا 

Dediler ki: "Övgü Allah'adır. O'ki bizi buna (cennete)iletti"

Dikkat edilirse cennet ehlinin ağzından çıkan ve ayet içinde geçen "Li heze" işaret zamiri cenneti işaret etmektedir. Çünkü konuşanlar cennettedir. Yani cennet ehli kendilerini cennete ulaştıran Allah'a hamd etmektedir. Cümlenin devamına verilecek anlam, bu ibareye verilecek anlam ile doğrudan alakalı olup, farklı meallerin bu zamirin cenneti işaret ettiğine dikkat edilmemesinden kaynaklandığı kanaatindeyiz.

Cennet ehlinin kendilerini cennete yerleştiren Allah'a hamd ettiklerini dikkate alan bir meallendirme yapıldığında ayetin devamı şu şekilde gelecektir: 

"Eğer Allah bizi (cennete)iletmemiş olsaydı, biz kendimizi (cennete) iletebilecek değildik. And olsun ki Rabbimizin elçileri gerçeği getirdi."

Bu durumda, 2. grupta bulunan meal örmeklerinin, 1. gruptaki meal örneklerine nazaran daha isabetli olduğunu söyleyebiliriz. Dikkat edilirse 1. Elmalılı (sadeleştirilmiş), 2. grupta ise Elmalılı (orjinal) meali örnek verilmiştir. Burada dikkat çekmek istediğimiz husus, 2. grupta bulunan orjinal meal ile, 2. grupta bulunan sadeleştirilmiş mealin birbirleri ile uyumlu olmadığıdır. Maalesef Elmalılı mealini sadeleştirmek için ellerine alanlar, Elmalılı'nın verdiği ayet bazı ayet meallerini anlamadan kendi kafalarınca meal vermeye çalışmışlardır.

A'raf s. 43. ayetine bu şekilde verilen farklı mealler, bazılarımız için önemsiz görülebilir. Ancak bizim amacımız meal yapıcılarını övmek veya yermek değil, yapılan meal örneklerini vererek meal okuyucularının bazılarının kafalarında oluşabilecek soru işaretlerine cevap verebilmektir.

A'raf s. 43. ayetine bizim tarafımızdan verilmeye çalışılan meal ise şu şekildedir:

Ve göğüslerinde kinden ne varsa söküp attık. Altlarından nehirler akar. "Övgü Allah'adır. O'ki bizi buna (cennete)iletti. Eğer Allah bizi (cennete)iletmemiş olsaydı, biz kendimizi (cennete) iletebilecek değildik. And olsun ki Rabbimizin elçileri gerçeği getirdi" dediler. Ve onlara "Yapmakta olduklarınızdan dolayı mirasçı kılındığınız cennet işte bu dur" diye seslenildi.

                                      EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C.) BİLİR.

17 Şubat 2024 Cumartesi

EN'AM SURESİ MEALİ

 1- Övgü gökleri ve yeri yaratan karanlıkları ve ışığı var eden Allah'adır. O ki gökleri ve yeri yarattı, karanlıkları ve ışığı var etti. Böyleyken örtenler (başkalarını) Rablerine denk tutuyorlar.

2- O, sizi çamurdan yaratan, sonra süreli sonu yerine getirendir. Ve ismi konulmuş süreli son O'nun katındadır. Böyleyken siz tereddüde düşüyorsunuz.

3- Ve O, göklerde ve  yerde (tek ilah olan) Allah'tır. Sizin gizlediğinizi ve gizlemediğinizi biliyor ve kazanmakta olduklarınızı da biliyor.

4- Ve onlara Rablerinin ayetlerinden bir ayet gelmeyiversin ki ondan ancak kayıtsız kalanlar olmasınlar.

5- Onlara geldiğinde gerçekliği kesinlikle yalanladılar. Artık ileride onunla alay etmekte olduklarının haberleri onlara gelecektir.

6- Onlardan önce nesilden nicesini yok ettiğimizi görmediler mi? Yeryüzünde size vermediğimiz yerleşim imkânlarını onlara vermiş  ve onların üzerlerine göğü(n yağmurunu) bol bol göndermiş ve altlarından akar nehirler meydana getirmiştik. Fakat onları suçları nedeniyle helak ettik ve arkalarından sonraki nesli meydana getirdik.

7- Ve eğer sana kağıda yazılı halde bir kitap indirmiş olsak ona da elleriyle dokunmuş olsalardı, örtenler kesinlikle "Bu apaçık bir sihirden başka bir şey değil" derdi.

8- Ve "Ona bir melek indirilmeli değil miydi?" dediler. Ve eğer melek indirseydik, buyruk kesinlikle yerine getirilmiş olur sonra onlara göz açtırılmazdı.

9- Ve eğer onu bir melek yapsaydık, onu da kesinlikle bir adam yapardık da giydikleri şeyi giydirirdik*.

*Düştükleri şüpheye yine düşürürdük veya giydikleri şüphe elbisesini yine giydirirdik.

10- Ve and olsun ki senden önceki elçilerle de alay edildi. Bunun sonucunda onlardan  gülünç duruma düşürmüş olanları, onunla alay etmekte oldukları şey kuşatmıştır. 

11- De ki: Yeryüzünde yolculuk yapın da yalanlayanların sonunun nasıl olduğuna bir bakın.

12- De ki: Göklerde ve yerde olanlar kimindir? De ki: Allah kendisine merhameti yazdı. Sizi, onda şüphe olmayan kalkış gününe kesinlikle toplayacaktır. Kendilerini zarara uğratanlar, onlar artık inanmazlar.

13- Gece ve gündüzün içinde barınan O'nundur. Ve O, her şeyi işiticidir her şeyi bilicidir.

14- De ki: "Göklerin ve yerin yaratılış yasalarının belirleyicisi, yediren fakat kendisi yedirilmeyen Allah'tan başkasına mı yönelen olarak tutunacağım?" De ki: "Şüphesiz ki ben, teslim olanların öncüsü olmakla ve ortak koşanlardan olmamakla buyuruldum."

15-De ki: Eğer ben Rabbime baş kaldıracak olursam, büyük gün azabından kaygılanırım.

16- O gün kim ondan çevrilirse, kesinlikle O, ona merhamet etmiştir. Ve işte bu apaçık kurtuluştur.

17- Ve eğer Allah sana bir zarar dokunduracak olursa, artık onu O'ndan başka kaldıracak yoktur. Ve eğer sana bir hayır dokunduracak olursa, artık O, her şeyin üzerinde güç yetiricidir.

18- Ve O, kullarının üzerinde boyun eğdirici güce sahiptir. Ve O, doğru karar verici her şeyden haberdardır.

19- De ki: Hangi şey tanıklık bakımından daha büyüktür? De ki: Allah benimle sizin aranızda tanıktır. Ve bu Kur'an bana, sizi ve ulaştığı kimseleri onunla uyarmam için vahyolundu. Gerçekten Allah ile beraber diğer ilahlar olduğuna, siz mi tanıklık ediyorsunuz? De ki: Ben tanıklık etmem. De ki: O, ancak ve ancak tek ilahtır. Ve şüphesiz ben sizin ortak koşmakta olduklarınızdan uzağım.

20- Kendilerine kitap verdiklerimiz. onu (Kur'an'ı) kendi oğullarını tanır gibi tanırlar.  Kendilerini zarara uğratanlar, onlar artık inanmazlar.

21- Ve Allah üzerine yalan ortaya atmış veya O'nun ayetlerini yalanlamış olandan daha yanlış yapan kimdir? Gerçek şu ki; Yanlış yapanlar arzuladığına kavuşamazlar.

22- Ve o gün onları toplu halde sürüp toplayacak, sonra da ortak koşmuş olanlara, "İddia etmekte olduğunuz ortaklarınız nerede?" diyeceğiz.

23- Sonra onların  fitneleri "Rabbimiz, Allah'a yemin olsun ki biz ortak koşanlardan değildik" demelerinden başka birşey olmadı.

24- Bak, kendilerine karşı nasıl da yalan söylediler, ortaya atmakta oldukları (sahte ilahları) onlardan saptı.

25- Ve içlerinden seni dinleyenler vardır. Fakat onu (Kur'an'ı) kavrarlar diye kalplerinin üzerine kabuklar ve kulaklarına da ağırlık koymuşuzdur. Şayet onlar her türlü delili görseler bile ona inanmazlar. Hatta sana geldikleri zaman sana karşı üstünlük sağlamaya çalışıyor, o örtenler, "Bu öncekilerin yazdıklarından başka birşey değildir" diyorlar.

26- Ve onlar, ondan  hem (başkalarını) vazgeçirtiyorlar, hem de (kendileri) uzaklaşıyorlar. Fakat kendilerinden başkasını yok etmiyorlar ve bunun farkında değiller.

27- Ve onları Ateşin üzerine tutulduklarında, "Ah keşke (dünyaya) geri döndürülsek te Rabbimizin ayetlerini yalanlamasaydık ve inananlardan olsaydık" dediklerini bir görseydin.

28- Aksine, önceden saklamakta oldukları (yeniden diriliş gerçeği) açığa vuruldu. Ve eğer onlar (dünyaya) geri döndürülmüş olsalar bile, ondan vazgeçirtildiklerine kesinlikle yine dönerlerdi. Ve onlar kesinlikle yalancıdırlar.

29- Ve onlar (dünyada iken), "Bu dünya hayatımızdan başka yoktur ve (öldükten sonra) biz harekete geçirilecekler de değiliz" demişlerdi.

30- Rablerinin huzurunda onları, (Rablerinin onlara) "Bu gerçeklik değilmiymiş" dediği zaman, (Onların da) "Rabbimize and olsun ki evet" dediğini, (Rablerinin de onlara) "Örtmekte olduğunuzdan ötürü artık tadın azabı" dediğini bir görseydin.

31- Allah ile karşılaşmayı yalanlamış olanlar kesinlikle zarar etmiştir. Nihayet saat onlara ansızın geldiği zaman, "Orada işlediğimiz kusurlardan dolayı eyvahlar olsun bize" dediler. Ve onlar (günah) yüklerini sırtlarında taşırlar. Bilmiş olun ki onların yüklendikleri ne kötüdür.

32- Ve şimdiki hayat oyun ve eğlenceden başka birşey değildir. Ve sonraki yurt korunanlar için elbette daha hayırlıdır. Hala bağ kurmayacak mısınız?

33- Onların demekte olduklarının gerçekten seni üzmekte olduğunu kesinlikle biliyoruz. Şu bir gerçek ki onlar seni yalanlamıyorlar. Fakat o yanlış yapanlar ısrarla Allah'ın ayetlerini inkar ediyorlar.

34- Ve and olsun ki senden önceki elçiler de yalanlandı. Fakat onlar yardımımız gelene kadar yalanlandıkları ve rahatsız edildikleri şeye karşı direnerek gayret ettiler. Ve Allah'ın (elçilerine yardım) sözlerini değiştirebilecek yoktur. Ve And olsun ki elçilerin (gerçekleşmiş olan yardım) haberinden elbette sana gelmiştir. 

35- Ve eğer onların kayıtsız kalmaları sana ağır geldiyse, eğer güç yetirebilirsen artık yerde bir tünel veya göğe ulaşabilecek bir merdiven peşine düş te, böylelikle onlara bir ayet getirebilirsen getir. Ve eğer Allah dileseydi onları doğru yol üzere elbette toplardı. Öyleyse sakın bilgisizce hareket edenlerden olma.

36- Ancak ve ancak işitmekte olanlar (olumlu) cevap verirler. Ölülere gelince onları Allah harekete geçirir, sonra da O'na döndürülürler.

37- Ve "Ona kendisinin Rabbinden bir delil indirilmeli değil miydi?" dediler. De ki: " Şüphesiz ki Allah delil indirmeye gücü yetendir." Fakat onların hiçbiri (bunu) bilmiyorlar.

38- Ve yerdeki bir canlıdan ve iki kanadı ile uçan kuştan yoktur ki sizin örneğiniz gibi yaratılış yasalarına bağlı topluluklar olmasın. Biz kitapta kusur bırakmadık*. Sonra Rablerine sürülüp toplanacaklar.

* Yarattığımız ne varsa hepsi ile ilgili işleyiş yasalarını koyduk. 

39- Ve ayetlerimizi yalanlamış olanlar, karanlıklar içindeki sağır ve dilsizlerdir. Allah kimi dilerse onu saptırır ve kimi dilerse onu dosdoğru yol üzerinde kılar.

40-  De ki: "Eğer doğru söyleyenlerden iseniz bana söyleyin. Eğer Allah'ın azabı size gelse veya saat size gelse, Allah'tan başkasını mı çağırırsınız? 

41- Aksine, yalnızca O'na dua edersiniz. Eğer Allah dilerse kendisi için çağrı yapmakta olduğunuz şeyi kaldırır ve siz de ortak koşmakta olduklarınızı unutursunuz."

42- Ve and olsun ki senden önceki toplumlara da (elçiler) göndermiştik. Ardından yalvarıp yakarsınlar diye onları sıkıntı ve darlığa tutmuştuk.

43- Şiddetli azabımız onlara geldiği zaman artık yalvarıp yakarmalı değiller miydi? Fakat kalpleri katılaştı ve şeytan onlara işlemekte olduklarını süsledi.

44- Bunun ardından onunla kendilerine hatırlatıldıkları şeyleri unuttukları zaman, onların üzerine her şeyin kapılarını açtık. Nihayet kendilerine verilenlerle sevinç duydukları zaman onları ansızın tutuverdik. İşte o zaman onlar birden umutlarını yitirdiler.

45- Yanlış yapan topluluğun arkası böylece kesildi. Ve övgü alemlerin Rabbinedir.

46- De ki: Bana söyleyin, eğer Allah işitme ve görme yetinizi alsa ve kalplerinizin üzerini mühürlese, Allah'tan başka onu getirecek ilah kimdir? Bak ayetleri nasıl çeşitli yönlerden açıklıyoruz da sonra onlar sert bir tutum alıyorlar.

47- De ki: Bana söyleyin, eğer Allah'ın azabı size ansızın veya açıkça gelse, yanlış yapanlar topluluğundan başkası mı yok edilir?

48- Biz elçileri müjdeleyiciler ve uyarıcılar olmalarından başka göndermeyiz. O halde kim inanmış ve durumunu doğrultmuşsa, artık onlara ne kaygı vardır ve onlar ne de üzüleceklerdir. 

49- Ve ayetlerimizi yalanlayanlara gelince, itaatten çıkmalarından dolayı onlara azap dokuncaktır.

50- De ki: Ben size "Allah'ın kaynakları benim katımdadır" demiyorum. Ve ben duyularla algılanamayananı da bilmiyorum ve ben size "Şüphesiz ki ben meleğim" de demiyorum. Ben, bana vahyolundan başkasına uymam. De ki: "Görmeyen ile gören eşit olur mu? Halâ düşünmeyecek misiniz?"

51- Ve Rablerine sürülüp toplanacaklarından kaygılanmakta olanları korunmaları için onunla uyar ki, onlar için O'nun aşağısından ne bir yönelen ne de bir şefaatçi vardır.

52- Ve O'nun yüzünü isteyerek, sabah akşam Rablerini çağırmakta olanları kovma. Onların hesabından sana bir şey (sorumluluk) yoktur. Senin hesabından da onlara bir şey (sorumluluk) yoktur. Eğer onları kovarsan bunun sonucunda yanlış yapanlardan olursun.

53- Ve böylece onları  birbirleri ile denedik te bunun sonucunda (o müşrikler) "Allah'ın aramızdan lutfettiği kimseler bunlar mı?" diyorlar. Allah şükredenleri daha iyi bilen değil midir?

54- Ve ayetlerimize inanmakta olanlar sana geldiği zaman artık de ki: "Esenlik üzerinize olsun. Rabbiniz merhameti kendisine yazdı. Şöyle ki: Sizden kim bilgisizce hareket ederek bir kötülük işlemiş sonra (yaptığının) ardından (itaatle) dönmüş ve durumunu doğrultmuşsa, şüphesiz artık O, çok bağışlayıcı çok merhamet edicidir."

55- Suçluların yolunun açıkça belli olması için ayetlerimizi ayrıntılı olarak böylece açıklıyoruz.

56- De ki: "Şüphesiz ki ben Allah'ın aşağısından olan çağırmakta olduklarınıza kulluk etmekten sakındırıldım." De ki: "Ben sizin keyfi arzularınıza uymam. Uyduğum takdirde muhakkak ki sapmış ve doğru yolu bulamamış olurum."

57- De ki: "Şüphesiz ki ben Rabbimden apaçık  bir delil üzerindeyim ve siz O'nu yalanladınız. Kendisini acele istemekte olduğunuz (azap) benim katımda değildir. Karar yetkisi hakikati anlatan Allah'tan başkasına ait değildir. Ve O ayıranların en hayırlısıdır."

58- De ki: "Kendisini acele istemekte olduğunuz (azap) şayet benim katımda olmuş olsaydı, benim ve sizin aranızdaki buyruk kesinlikle yerine getirilmiş olurdu. Ve Allah yanlış yapanları en iyi bilendir".

59- Ve duyualara algılanamayanın anahtarları O'nun katındadır. Onu O'ndan başkası bilmez. Ve karada ve denizde olanı bilir. Bir yaprak düşmez ki onu bilmesin. Ve yerin karanlıklarında bir tane, ne yaş ne de kuru bir şey yoktur ki apaçık bir yazgıda olmasın.

60- Ve O, gece sizin ömrünüzü tamamlayan ve gündüz ne kazandığınızı bilen, sonra ismi konulmuş süreli sonun yerine getirilmesi için gündüzde sizi harekete geçirendir. Sonra dönüşünüz O'nadır. Sonra işlemekte olduklarınızı size haber verecektir.

61- Ve O, kullarının üzerinde boyun eğdirici güce sahiptir. Ve sizin üzerinize (yaptıklarınızı) koruyucular gönderir. Nihayet birinize ölüm geldiği zaman elçilerimiz onun ömrünü tamamlar ve onlar (görevlerinde) kusur işlemezler.

62- Sonra gerçek yönelenleri Allah'a geri döndürülürler. Bilmiş olun karar yetkisi O'nundur ve O, hesap görücülerin en hızlısıdır.

63- De ki: "-And olsun ki eğer bizi bundan kurtarırsan, o takdirde şükredenlerden olacağız- (diye) saklıca yalvarıp yakararak O'na çağrı yapıyorsunuz. (O zaman)Karanın ve denizin karanlıklarından sizi kim kurtarıyor?"

64- De ki: " Sizi ondan ve her türlü sıkıntıdan Allah kurtarıyor. Sonra da O'na ortak koşuyorsunuz".

65- De ki: "O, sizin üzerinize üstünüzden veya ayaklarınızın altından azap harekete geçirmeye veya grupçuluk elbisesini giydirerek bir kısmınızın kötülüğünü bir kısmınıza tattırmaya güç yetiricidir." Bak, kavrasınlar diye ayetleri nasıl çeşitli yönlerden açıklıyoruz.

66- Ve o, gerçek olduğu halde senin topluluğun onu yalanladı. De ki: "Ben sizin üzerinize sorumlu değilim."

67-Her haberin kararlaştırılmış zamanı vardır. İleride bileceksiniz.

68- Ve ayetlerimizi (alaya) dalanları gördüğün zaman, ondan başka söze dalıncaya kadar, artık onlardan yana kayıtsız kal. Ve eğer şeytan sana unutturacak olursa hatırladıktan sonra artık o yanlış yapanlar topluluğu ile beraber oturma.

69- Ve korunanlar için onların hesabından (sorumluluktan) bir şey yoktur. Fakat korunmaları için onlara hatırlatma vardır.

70- Ve oyuna ve eğlenceye hayat nizamı olarak tutunmuş ve dünya hayatı onları aldatmış olan kimseleri bırak. Ve hiç bir kimse kazandığı yüzünden rehin tutulmasın diye onunla hatırlatma yap. Onun için Allah'ın aşağısından ne bir yönelen ve ne de bir şefaatçi vardır. Her türlü denklik bedelini denkleştirecek olsa da ondan alınmaz. İşte onlar kazandıkları yüzünden rehin tutulanlardır. Onlar için örtmekte olduklarından dolayı kaynar sudan bir içecek ve acı azap vardır.

71-  72- De ki: "Allah'ın aşağısından bize ne fayda ve ne de zarar veremeyecek olana mı çağrı yapalım? ve Allah bize doğru yolu gösterdikten sonra ökçelerimiz üzerinde geri mi döndürülelim de şeytanların keyfi arzusuna uydurduğu, yeryüzünde şaşkın bir halde dolaşan, arkadaşlarının "Bize gel"  diye çağırmakta olduğu kişi gibi mi olalım?" De ki: "Allah'ın yolu, doğru yolun ta kendisidir. Alemlerin Rabbine teslim olmakla ve kulluk görevlerini ayakta tutmakla ve O'ndan korunmakla buyurulduk. Ve O, kendisine sürülüp toplanılacak olandır."

73- Ve O, gökleri ve yeri gerçeklikle yaratandır. "Ol" diyeceği gün (herşey) oluverir. O'nun sözü hakikattir. Sur'a üfürüleceği gün hükümranlık O'nundur. Duyularla algılanamayanın ve tanık olunanın bilicisidir. Ve O, doğru karar verici her şeyden haberdar olandır.

74- Ve bir zaman İbrahim, babası Azer'e: "Sen putlara ilahlar olarak mı tutunuyorsun? Şüphesiz ben, seni ve toplulumunu apaçık bir sapıklık içinde görüyorum" demişti.

75- Ve şüphe duymadan inananlardan olması için İbrahim'e, göklerin ve yerin hükümranlığını (n kimde olduğunu) şöyle gösteriyorduk.

76- Üzerine gece bastırdığında bir yıldız gördü. "Rabbim bu dur" demiş, kaybolduğunda ise, "Ben kaybolanları sevmem" demişti.

77- Ay'ı doğmuş halde gördüğünde, "Rabbim bu dur" demiş, kaybolduğunda ise, " And olsun ki eğer Rabbim beni doğru yola iletmemiş olsaydı o takdirde sapıklar toluluğundan olacaktım" demişti. 

78- 79- Güneş'i doğmuş halde gördüğünde, "Rabbim bu dur, bu daha büyüktür" demiş, kaybolduğunda ise, "Ey topluluğum ben sizin ortak koşmakta olduklarınızdan uzağım. Şüphesiz ki ben yaratılış ayarı üzerine meyilli olarak yüzümü göklerin ve yerin yaratılış yasalarını belirleyene yönelttim ve ben ortak koşanlardan değilim" demişti.

80- 81- 82- Toplumu onunla tartışmaya kalkışmış, (ve o şöyle) demişti: "O, beni doğru yola iletmişken Allah hakkında benimle tartışıyor musunuz? Ve ben O'na ortak koşmakta olduklarınızdan kaygılanmam, ancak Rabbimin böyle bir şeyi dilemesi hariç. Rabbim ilimce her şeyi geniştir. Halâ hatırlamayacak mısınız? Hakkında yetki indirmediği şeyleri siz Allah'a ortak koşmaktan kaygılanmıyor iken, ben sizin ortak koştuklarınızdan nasıl kaygılanırım? Biliyorsanız (söyleyin) iki bölükten hangisi güvende olmaya daha hak sahibidir? İnanıp, inançlarını şirk elbisesi giydirmeyenler var ya, işte onlar var ya, onlar için güvende olmak vardır ve onlar doğru yolu bulmuş olanlardır"

83- Ve işte bu, kendi topluluğuna karşı İbrahim'e verdiğimiz tartışma yöntemimizdir. Dilediğimizi kedemelerle yükseltiriz. Şüphesiz senin Rabbin en doğru karar verici her şeyi bilicidir.

84- Ve ona İshak ve Yakub'u bahşetmiş, her birini doğru yola iletmiştik. Ve önceden de Nuh'u doğru yola iletmiştik. Ve onun soyundan Davud ve Süleyman ve Eyyub ve Yusuf ve Musa ve Harun'u da. Biz güzel davrananlara böyle karşılık veririz.

85- Ve Zekeriyya ve Yahya ve İsa ve İlyas, her biri doğrulardandır.

86- Ve İsmail, Elyesa, Yunus ve Lut, hepsini insanlar üzerine üstün kılmıştık.

87- Ve babalarından ve soylarından ve kardeşlerinden de bir kısmını seçmiş ve onları dosdoğru yola iletmiştik.

88- İşte bu Allah'ın doğru yoludur. Kullarından dilediğine ona iletir. Ve eğer ( o elçiler de) ortak koşmuş olsalardı, o takdirde onların işlemekte oldukları boşa gitmişti.

89- İşte onlar kendilerine kitap ve hüküm ne habercilik verdiklerimizdir. Bunlar (Mekke müşrikleri) eğer bunları örterse, bunları örtücüler olmayan bir topluluğu, bunların yerine kesinlikle vekil kılmışızdır.

 90- İşte onlar Allah'ın doğru yola ilettikleridir.  O halde sen de onların yoluna uy. De ki: "Ben sizden onun üzerine bir emek karşılığı istemiyorum. O, ancak insanlar için hatırlatmadan başka bir şey değildir."

91- Ve "Allah, beşer üzerine bir şey indirmedi" demiş olmakla, Allah'ın kudretini (bilmeyi) gereğince yerine getiremediler. De ki: "İnsanlara ışık verici ve yol gösterici olarak Musa'nın getirdiği, yazılı kağıtlar haline getirip (bir kısmını) açığa vurduğunuz ve bir çoğunu da sakladığınız, ne sizin ve ne de atalarınızın bilmediklerinin öğretildiği kitabı kim indirdi? "Allah (indirdi)" de, sonra da onları daldıkları şeyin içinde oynamaya bırak.

92- Ve bu, önünde olanı doğrulayıcı, şehirlerin anası ve çevresinde olanları uyarman için indirdiğimiz, ilahi hayır kaynağı bir kitaptır. Sonrakine inananlar buna inanır. Ve onlar kendilerine yüklenen kulluk görevlerini korumaya devam ederler.

93- Ve Allah üzerine yalan ortaya atan, veya kendisine vahyolunmadığı halde "Bana da vahyolundu" diyen kimseden,  ve "Allah'ın indirdiğinin örneği gibi bende indireceğim" diyen kimseden daha yanlış yapan kimdir? Ve sen o yanlış yapanları ölüm sıkıntıları içinde ve melekler onlara ellerini geniş tutanlar oldukları halde, "Çıkarın canlarınızı" (derken) bir görsen. Bugün Allah'a karşı gerçeğin dışında söylemekte ve O'nun ayetlerine karşı büyüklenmenizden dolayı, alçaltıcı azapla karşılık göreceksiniz.

94- Ve and olsun ki sizi ilk defa yarattığımız gibi bize tek başınıza geldiniz. Ve size verdiklerimizi sırtlarınızın arkasında bıraktınız. Ve ortaklarınız olduklarını iddia ettiğiniz şefaatçilerinizi de beraberinizde göremiyoruz. And olsun ki aranız(daki bağlar) kesilmiş ve iddia etmekte olduklarınız sizden sapmıştır.

95- Şüphesiz ki Allah, tohum ve çekirdeğin yarıcısıdır. Ölüden diriyi çıkarıyor ve diriden de ölüyü çıkarandır. Allah işte bu dur. Böyle iken nasıl döndürülüyorsunuz?

96- (O) Sabahın yarıcısıdır. Ve geceyi sükûnet zamanı, güneşi ve ay'ı da hesap ölçüsü olarak oluşturdu. Bu, güçlü, bilicinin koyduğu yasadır.

97- O, karanın ve denizin karanlıklarında onlarla doğru yolu bulasınız diye sizin için yıldızları oluşturandır. Bilenler topluluğu ayetleri kesinlikle ayrıntılı olarak açıkladık.

98- O, sizi bir kişiden meydana getirendir. Sizin için (dünyada) bir karar kılma yeri, bir de (dünya ile) ilgiyi kesme yeri (kabir) vardır. Kavrayanlar topluluğu için ayetleri kesinlikle ayrıntılı olarak açıkladık.

99- O, gökten suyu indirendir. Onunla her şeyin bitkisini çıkardık. Ondan yeşillik çıkardık. O yeşillikten birbiri üstüne binmiş taneler çıkarıyoruz. Hurma ağacı tomurcuklarından yere doğru sarkmış salkımlar, birbirine benzeyen benzemeyen üzümlerden, zeytinden ve nardan bahçeler çıkarıyoruz. Olgunlaştığı ve ürün verdiği zaman ürününe bakın (da şükredin). Şüphesiz ki size bunlarda inananlar topluluğu için ayetler vardır.

100- Böyle iken bir de cinleri Allah'a ortaklar kıldılar. Halbuki onları da O yaratmıştır. O'na bilgisizce oğullar ve kızlar yakıştırdılar. O, onların nitelemekte oldukları her türlü eksikten uzaktır  yücedir.

101- Göklerin ve yerin örneksiz yaratıcısıdır. O'nun eşi olmadığı halde O'nun nasıl bir çocuğu olabilir? Halbuki her şeyi O yarattı ve O, her şeyi bilicidir.

102- Rabbiniz olan Allah işte bu dur. O'ndan başka ilah yoktur. Her şeyin yaratıcısıdır, öyleyse O'na kulluk edin. Ve O, her şeyin üzerinde güvenilendir.

103- Gözler O'na yetişemez ama O gözlere yetişir. Ve O, lütuf sahibidir, her şeyden haberdardır.

104- Size Rabbinizden gözünüzü açacak deliller gerçekten gelmiştir. Artık kim gözünü açtıysa kendisi içindir. Ve kim kör olduysa onun aleyhinedir. Ve ben sizin üzerinizde koruyucu değilim.

105- Ve işte böylece ayetleri çeşitli yönlerden açıklıyoruz ki (inkarcılar) "Sen ders almışsın" desinler ve biz de bilenler topluluğuna da onu beyan edelim.

106- Rabbinden sana vahyolunana uy. O'ndan başka ilah yoktur. Ve ortak koşanlardan yana kayıtsız kal.

107- Ve eğer Allah dilemiş olsaydı ortak koşmazlardı. Ve seni onların üzerine koruyucu olarak kılmadık. Ve sen onların üzerinde sorumlu değilsin.

108-  Ve Allah'ın aşağısındakilere çağıranlara sakın sövmeyin, aksi takdirde onlar da bilgisizce sınırı aşarak Allah'a söverler. Her aynı inanca sahip topluma işlemekte olduklarını böyle süsledik. Sonra onların dönüşü Rablerinedir, artık işlemekte olduklarını onlara haber verecektir.  

109- Ve onlara eğer bir delil geldiği takdirde, ona kesinlikle inanacaklarına dair güçlü yeminleriyle Allah'a yemin ettiler. De ki: "Deliller ancak ve ancak Allah'ın katındadır." O (delil) geldiği zaman ona inanmayacaklarının farkında değil misiniz?

110- Ve onların gönüllerini ve gözlerini ona ilk  defasında inanmadıkları gibi çevirir ve onları taşkınlıkları içinde bocalamaya bırakırız.

111- Ve eğer biz onlara melekleri indirmiş olsak ve ölüler onlarla konuşmuş olsa ve her şeyi önlerine sürüp toplamış olsaydık bile Allah dilemedikçe kesinlikle inanacak değillerdi. Fakat onların hepsi bilgisizce hareket ediyorlar.

112- 113- Ve böylece her haberci için insanın ve cin'in şeytanlarını düşman kıldık. Onlar aldatmak için birbirlerine sözün yaldızlısını vahyeder. Ve eğer Rabbin dilemiş olsaydı bunu yapamazlardı. Artık sen onları ve ortaya atmakta olduklarını, sonrakine inanmayanların gönüllerinin ona meyletmesi ve ondan hoşnut olmaları ve kazanmakta olduklarını kazanmaya devam etmeleri için bırak.

114- O, size kitabı (sure sure) ayrılmış olarak indirmişken doğru karar veren olarak Allah'tan başkasının peşine mü düşeceğim? Ve kendilerine kitap verdiklerimiz biliyorlar ki, şüphesiz o, Rabbinden gerçeklikle indirilmiştir. Artık sakın tereddüde düşenlerden olma.

115- Rabbinin kelimesi doğru sözlülük ve denklik bakımından tamamdır. O'nun kelimelerini değiştirebilecek yoktur. Ve O, her şeyi işiticidir her şeyi bilicidir.

116- Ve eğer yeryüzün(Mekke)dekilerin çoğunluğuna itaat edecek olursan, seni Allah'ın yolundan saptırırlar. Onlar sanıdan başka bir şeye uymuyorlar. Ve onlar tahmini sözlerden başkasını söylemiyorlar.

117- Şüphesiz ki senin Rabbin, O kendi yolundan sapanı en iyi bilendir. Ve O, doğru yolu bulmuş olanları da en iyi bilendir.

118- Eğer O'nun ayetlerine inananlar iseniz, artık üzerine Allah'ın adı hatırlanmış olanlardan yeyin.

119- Ve size ne oluyor ki; (açlık sebebi ile) ona zorda kalmanız hariç, yasak kıldığı şeyleri size ayrıntılı olarak açıklamış iken, üzerine Allah'ın adı hatırlanmış olanlardan yemiyorsunuz? Ve şüphesiz birçokları keyfi arzularına uyarak bilgisizce saptırıyorlar. Şüphesiz senin Rabbin sınırı aşanları en iyi bilendir.

120- Günahın açığını da ve onun gizlisini de bırakın. Şüphesiz ki günah kazananlar, kazandıklarından dolayı karşılık göreceklerdir.

121- Ve üzerine Allah'ın adı hatırlanmamış olandan yemeyin. Ve şüphesiz o(nu yemek), itaatten çıkmaktır. Ve şüphesiz ki şeytanlar size karşı üstünlük sağlamak için, ona yönelenlere vahyeder. Ve eğer onlara itaat ederseniz, o takdirde sizler de ortak koşanlarsınız.

122- Ölü halde iken onu dirilttiğimiz ve ona insanlar arasında onunla yürüyeceği bir ışık verdiğimiz kimse, karanlıklar içinden çıkamayan o kimsenin örneği gibi midir? Örtenlere işlemekte oldukları böyle süslendi.

123- Ve böylece her şehirde ileri gelenleri, orada tuzak kurmaları sonucunda oranın suçluları yaptık. Kendilerinden başkasına tuzak kurmuyorlar, bunun farkında değiller.

124- Ve onlara bir ayet geldiği zaman, "Allah'ın elçilerine verilenin örneği gibi, bize de verilene kadar asla inanmacağız" dediler. Allah, mesajını nereye vereceğini en iyi iyi bilir. Suçlulara kurmakta oldukları tuzaktan dolayı, Allah katından aşağılanma ve şiddetli azap erişecektir.

125- Artık Allah kimi doğru yola iletmek isterse, onun göğsünü İslam'a açar. Ve kimi de saptırmak isterse, onun göğsünü sanki göğe yükseliyormuş gibi dar ve sıkıntılı hale sokar. İşte Allah pisliği inanmayanların üzerine böylece yığar.

126- Ve işte bu senin Rabbinin dosdoğru olan yoludur. Hatırlayacaklar topluluğu için ayetleri kesinlikle ayrıntılı olarak açıkladık.

127- Onlar için Rablerinin katında esenliğin yurdu vardır. Ve O, yapmakta olduklarından dolayı onların yönelenidir.

128- Ve o gün onları toplu halde sürüp toplar. (Allah) "Ey cin topluluğu insanlardan (inkarcıları) çoğaltmak istediniz". İnsanlardan onları yönelen edinmiş olanları, "Rabbimiz birbirimizden yararlanmak istedik ve bizim için belirlediğin son sürenin sonuna ulaştık" dedi. (Allah) "Ateş, Allah'ın dilemesi hariç orada ölüm görmemek üzere olacak yerinizdir" dedi.  Şüphesiz ki senin Rabbin en doğru karar verici her şeyi bilicidir.

129- Biz yanlış yapanları, kazanmakta oldukları sebebiyle böylece (ateşte) birbirlerinin yöneleni yaparız.

130- (Allah) "Ey cin ve insan topluluğu! içinizden size benim ayetlerimi  anlatan ve sizi bu gününüze karşılaşmakla uyaran elçiler gelmedi mi?" (dedi). "Kendimiz aleyhine tanıklık ederiz (ki geldi)" dediler. Ve dünya hayatı onları aldattı ve örtücü olduklarına dair kendileri aleyhine tanıklık ettiler.

131- Bu (nu sormanın nedeni), senin Rabbinin şehirleri haksızlıkla ve halkı (uyarıcı elçilerden) duyarsız iken yok edici olmadığı içindir.

132- Ve herkes için yaptıklarından dolayı dereceler vardır. Ve senin Rabbin onların işlemekte olduklarından dutarsız değildir.

133- Ve senin Rabbin zengindir, rahmet sahibidir. Dilerse sizi giderir ve ardınızdan, sizi diğer topluluğun soyundan meydana getirdiği gibi, dilediğini yerinize getirir.

134- Şüphesiz ki size söz verilen kesinlikle gelecektir ve siz bunu aciz bırakabilecekler değilsiniz.

135- De ki: "Ey topluluğum, durumunuz neyi gerektiriyorsa onu işleyin. Ben de (durumum neyi gerektiriyorsa onu) işleyiciyim. Yurdun sonunun kime ait olacağını ileride bileceksiniz. Şüphesiz ki yanlış yapanlar arzuladığına kavuşamazlar."

136- Ve Allah'a, yaydığı ekinden ve hayvanlardan bir hisse ihdas ettiler. Kendi iddialarınca, "Bu Allah için ve bu da ortaklarımız için" dediler. Ortakları için olan Allah'a temas etmiyor fakat Allah için olan ise ortaklarına temas ediyor. Ne kötü karar veriyorlar.

137- Ve böylece ortakları, ortak koşanlardan birçoğuna, onları mahfetmek ve (sahte) hayat nizamlarını onlara giydirmek için çocuklarını öldürmeyi süsledi. Ve eğer Allah dilemiş olsaydı bunu yapamazlardı. Artık sen onları ve ortaya atmakta olduklarını bırak.

138- Ve kendi iddialarınca, "Bu hayvanlar ve ekin dokunulmazdır. Onları bizim dilediğimizden başkası yiyemez" dediler. Ve hayvanlar var ki, onların sırtları (onlar tarafından) yasak kılındı. Ve hayvanlar var ki, onların üzerlerine O'na  iftira atmak suretiyle Allah'ın adını hatırlamazlar. Ortaya atmakta olduklarının karşılığını yakında onlara verecektir..

139- Ve dediler ki: "Bu hayvanların karınlarında olan sadece erkeklerimize mahsustur, eşlerimize yasak kılınmıştır. Ve eğer ölü olursa onlar artık onda ortaktırlar." Nitelemelerinin karşılığını yakında verecektir. Şüphesiz ki O, en doğru karar verici her şeyi bilicidir.

140- Bilgisizlikten dolayı, akılsızca çocuklarını öldürmüş ve Allah'ın onlara verdiği rızıkları Allah'a karşı iftira ortaya atarak yasak kılmış olanlar, kesinlikle zarar etmiştir. Onlar kesinlikle sapmışlar ve doğru yolu da bulanlardan olmamışlardır.

141- Ve O, asmalı ve asmasız bahçeler, yemişleri farklı hurma ve ekinler, (tadları) birbirine benzeyen ve benzemeyen zeytinler ve narlar meydana getirendir. Ürün verdiği zaman onun ürününden yeyin ve toplama gününde de onun hakkını verin ve savurganlık yapmayın. Şüphesiz ki O, savurganları sevmez.

142- Ve hayvanlardan da yük taşıyan ve (tüyünden) döşek yapılanı da. Allah'ın size rızık olarak verdiğinden yeyin ve şeytanın adımlarına uymayın. Şüphesiz ki o, sizin için apaçık düşmandır.

143- Sekiz eş; Koyundan iki, keçiden iki. De ki: İki erkeği mi yasak etti, yoksa iki dişiyi mi ? Yoksa iki dişinin rahimlerinde bulunanı mı? Eğer doğru söyleyenlerden iseniz bana bilgiyle haber verin.

144- Deveden iki, sığırdan iki. De ki: İki erkeği mi yasak etti, yoksa iki dişiyi mi? Yoksa iki dişinin rahimlerinde bulunanı mı? Yoksa Allah böyle önerirken siz tanıklar mıydınız? İnsanları bilgisizce saptırmak için Allah üzerine yalan ortaya atmış olandan daha yanlış yapan kimdir? Şüphesiz ki Allah, yanlış yapanlar topluluğunu doğru yola iletmez.

145- De ki: Bana vahyolunanda leş veya akıcı kan veya domuzun eti ki, o şüphesiz pisliktir, veya itaatten çıkmanın bir göstergesi olarak (kesilirken) Allah'tan başkasına ses yükseltilmiş olması dışında, yiyen kişi üzerine onu yemesi yasak kılınmış (bir bilgi) bulamıyorum. Artık kim (açlık sebebi ile) zorlanırsa, saldırganlık yapmamak ve sınırı aşmamak şartı ile (bunları yerse), şüphesiz ki senin Rabbin çok bağışlayıcı çok merhamet edicidir.

146- Ve (daha önce) Yahudilere de bütün tırnaklı hayvanları haram kılmıştık. Koyun ve sığır'ın iç yağlarını, bu ikisinin sırtlarında veya bağırsaklarında bulunanlar veya kemiğe karışanlar hariç, yasak kılmıştık. Aşırılıkları yüzünden onlara böyle karşılık verdik. Ve şüphesiz ki biz kesinlikle doğru söyleyenlerdeniz.

147- Eğer seni yalanlarlarsa artık de ki: Rabbiniz geniş rahmet sahibidir. Ancak O'nun şiddetli azabı da şuçlular topluluğundan geri döndürülmez.

148- Ortak koşmakta olanlar diyecekler ki: "Şayet Allah dilemiş olsaydı ne biz ne atalarımız ortak koşmaz ve hiçbir şeyi de yasak kılmazdık". Onlardan öncekilerde böyle yalanlamış, nihayet şiddetli azabımızı tatmışlardı. De ki: Yanınızda bilgiden bize karşı çıkarabileceğiniz bir şey var mı? Siz sanıdan başkasına uymuyorsunuz ve siz tahmini sözlerden başkasını söylemiyorsunuz.

149- De ki: Ulaşan kesin delil Allah'ındır. Şayet dilemiş olsaydı sizi kesinlikle toplu halde doğru yola iletirdi.

150- De ki: "Allah şüphesiz ki bunu yasak kıldı" diye tanıklık edecek tanıklarınızı getirin. Eğer onlar tanıklık ederlerse, sen onlarla beraber tanıklık etme. Ayetlerimizi yalanlayan ve sonrakine inanmayanların keyfi arzularına uyma. Ve onlar (başkalarını) Rablerine denk tutuyorlar.

151- De ki: Gelin Rabbinizin üzerinize neyi yasak kıldığını size peşi sıra okuyayım. Hiçbir şeyi O'na ortak koşmayın ve anne babaya güzel davranın ve fakirlik korkusundan dolayı çocuklarınızı öldürmeyin. Size ve onlara biz rızık veriyoruz. Ve hayasızlıklara, onlardan açık olanına da gizli olanına da yaklaşmayın. Ve Allah'ın (öldürülmesini) yasak kıldığı bir kişiyi gerçeklik (ölümü hak etmesi) dışında öldürmeyin. İşte size bağ kurasınız diye bunu önerdi.

152- Ve yetimin malına, o olgunluğa ulaşıncaya kadar en güzel şekilde olması dışında yaklaşmayın. Ölçeği ve tartıyı hakkaniyete uygun olarak tastamam yapın. Hiçbir kimseyi genişliğinden başkasıyla yükümlü tutmayız. Ve söz söylediğiniz zaman, eğer ki yakın akraba da olsa denkliği sağlayın.  Ve Allah'a verdiğiniz söze tastamam uyun. İşte siz hatırlayasınız diye bunu önerdi.

153- Ve şüphesiz ki bu benim dosdoğru olan yolumdur, o halde siz de ona uyun ve (başka) yollara uymayın, sonra sizi O'nun yolundan böler. İşte size korunasınız diye bunu önerdi.

154- Ayrıca, güzel davranana (nimetimi) yerine getirmek ve her şeyi ayrıntılı olarak açıklamak, yol gösterici ve rahmet olarak Musa'ya kitabı verdik ki onlar Rablerine karşılaşacaklarına inansınlar.

155- Ve bu da, indirdiğimiz ilahi hayır kaynağı bir kitaptır, öyleyse ona uyun ve bağışlanmanız için korunun.

156- "Kitap, ancak ve ancak bizden önceki iki gruba indirilmiş ve biz onların derslerinden kesinlikle duyarsızlardık" dersiniz diye (kitabı indirdik).

157- Veya: "Şayet bize bir kitap indirilmiş olsaydı, o takdirde onlardan daha doğru yolda olurduk" dersiniz diye (kitabı indirdik). İşte size Rabbinizden apaçık bir delil,  klavuz ve rahmet gelmiştir. Artık Allah'ın ayetlerini yalanlayan ve onlardan direnerek yüz çeviren kimseden daha yanlış yapan kimdir? Ayetlerimizden direnerek yüz çevirenlere, direnerek yüz çeviriyor olmalarından dolayı, karşılık olarak azabın kötüsünü karşılık olarak vereceğiz.

158- Onlar (inanmak için) kendilerine meleklerin gelmesini veya senin Rabbinin gelmesini veya senin Rabbinin bazı delillerinin gelmesine mi bakıyorlar?  Senin Rabbinin bazı delillerinin geldiği gün, önceden inanmamış veya inanmasından bir hayır kazanmamış olan bir kimsenin inanması artık ona fayda vermez. De ki: "Bekleyin şüphesiz ki biz de bekleyenleriz."

159- Şüphesiz ki onlar hayat nizamlarını parçalara böldüler ve gruplar halinde bölündüler. Sen hiçbir şekilde onlardan değilsin. Onların buyruğu ancak ve ancak Allah'a kalmıştır. Sonra onlara yapmakta olduklarını haber verecektir.

160- Kim güzellik getirdiyse, ona getirdiğinin on örneği vardır. Kim kötülük getirdiyse, ancak getirdiğinin tek örneğiyle karşılık görür ve onlar yanlışa uğratılmazlar.

161- De ki: Şüphesiz ki Rabbim beni dosdoğru yola, dimdik ayakta duran hayat nizamına, yaratılış ayarı üzerin meyilli olan İbrahim'in ortak değerine iletti.

162- 163- De ki: Şüphesiz ki benim kulluk görevim ve kurbanım ve yaşamım ve ölümüm, alemlerin Rabbi Allah'adır. Ona ortak yoktur. Ve bununla buyruldum ve ben teslim olmuşların öncüsüyüm.

164- De ki: O, her şeyin Rabbi iken, Rab olarak Allah'tan başkasının mı peşine düşeceğim Ve her kişi kendi aleyhine olandan başkasını kazanmaz. Ve hiçbir taşıyıcı da diğerinin yükünü taşımaz. Sonra dönüşünüz Rabbinizedir, artık ayrılığa düşmekte olduğunuz konuları size haber verecektir.

165- O, sizi yeryüzünün birbiri ardınca gelenleri yapan ve verdikleri ile sizi denemek için kiminizi kiminizin üzerine kedemelerle yükseltendir. Şüphesiz ki senin Rabbinin sonuçlandırması  hızlıdır ve şüphesiz ki O, bağışlayıcı merhamet edicidir.

 

30 Ocak 2024 Salı

İsra s. 1. Ayeti Mekke'den Kudüs'e Bir Yolculuğu mu Yoksa Mekke'den Medine'ye Yapılan Hicreti Anlatmaktadır?

Yazımıza verdiğimiz başlığın, çoğu kimsede merak ve kuşku uyandıracağını en baştan tahmin etmekteyiz. Çünkü İsra s. 1. ayeti denildiği zaman, bir çok kimsenin aklına ilk gelen şey, miraca dair en ufak bir delil bulunmamasına, hatta başka ayetlerde (isras.93) miraç isteğinin müşriklerden gelen bir istek  olduğunun beyan edilmiş olmasına rağmen,  Muhammed (a.s.) ın bir gece Mekke'den Kudüs'e, oradan da semaya yükselmesinin adına kandiller düzenlenmiş miracın anlatıldığı ayet akla gelmektedir. Biz bu yazımızda, miraç konusu ile ilgili herhangi bir bahiste bulunmayacağız. Bu yalan ve iftira hakkında daha önce bir kaç yazımız bulunmakta olup, blogumuzda bunlar mevcuttur dileyenler oradan okuyabilir.

İsra s. 1. ayeti ile ilgili olarak tefsir, hadis veya yakın zamanda yazılan eserlerde bulunan bilgileri kısaca sıralayacak olursak, 1- Mekke'den Kudüs oradan semaya yani miraca çıkış, 2- Mekke'den Kudüs'e gidiş, 3- Mekke'den Cirane vadisindeki mescide gidiş, 4- Mekke'den semada bulunduğu iddia edilen Beyt-i Mamur'a çıkış olarak sayabiliriz.

Biz, bu bilgilerin hiç birisine katılmadığımızı, İsra s. 1. ayetinin Mekke'den Medine'ye yapılan hicret ile olduğunu düşündüğümüzü en baştan söyleyerek, yazımızda bu iddiamızı dayandırdığımız temeli sizlerle paylaşmaya çalışacağız. 

Miraç yalanlarına inanmayan, Kur'an merkezli düşünenlerin çoğunluğu bile, bu ayetin Mekke'den Kudüs'e yapılan mucizevi bir yolculuğu anlattığı konusunda hemfikirdir.

سُبْحَانَ الَّذ۪ٓي اَسْرٰى بِعَبْدِه۪ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ اِلَى الْمَسْجِدِ الْاَقْصَا الَّذ۪ي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ اٰيَاتِنَاۜ اِنَّهُ هُوَ السَّم۪يعُ الْبَص۪يرُ

Kendisine âyetlerimizden bir kısmını gösterelim diye kulunu (Muhammed’i) bir gece Mescid-i Haram’dan çevresini bereketlendirdiğimiz Mescid-i Aksa’ya götüren Allah’ın şanı yücedir. Hiç şüphesiz O, hakkıyla işitendir, hakkıyla görendir.

Bu ayette öncelikle "İsra" kelimesinin anlamını ve bu ayetin geçtiği ayetleri anlamak gerekmektedir.

İsra kelimesi sözlükte, "Gece yapılan yürüyüş" anlamına gelmektedir. Bu yürüyüşü ifade eden kelimenin geçtiği ayet mealleri şöyledir;

---Hud s. 81- (Elçiler) dediler ki: "Ey Lut! Biz Rabbinin elçileriyiz. Onlar sana ilişemeyecekler. Gecenin bir vaktinde ailenle birlikte yürü ve sizden kimse geriye dönüp bakmasın. Ancak hanımın hariç. Onların başına gelen onun başına da gelecektir. Onlara vaadedilen (azabın) gelme vakti sabah vaktidir. Sabah yakın değil mi?"

---Hicr s. 65 - Hemen gecenin bir kısmında ehlini yürüt ve sen arkalarından git ve içinizden hiç bir kimse ardına bakmasın, emrolunduğunuz yere geçin gidin.

---Taha s. 77-Andolsun ki biz Musa'ya, kullarımla geceleyin yola çık, onlara denizde kuru bir yol aç, düşmanların yetişmelerinden ve denizde boğulmaktan da korkma diye vahyetmiştik.

---Şuara s. 52- Musa'ya: "Kullarımı geceleyin yürüt. Şüphesiz siz takib edileceksiniz" diye vahyettik.

---Duhan s. 23- "O halde kullarımı geceleyin yürüt. Şüphesiz siz takib edileceksiniz.

İsra s. 1. ayetinde Allah (c.c.), kulunu bir gece Mescidi Haram'dan Mescidi Aksa'ya yürüttüğünü beyan etmektedir.  Yani olayın göğe doğru dikey bir çıkışı anlatmadığı ayan beyan ortadadır. Ayet içinde geçen "Kulunu" ifadesi ile kast edilen kulun Muhammed (a.s.) değil, Musa (a.s) olduğu yönünde iddiaların serdedildiği malumdur. Fakat biz bu iddiaya kesinlikle katılmıyoruz, bunun nedeni ise yazımızın ilerleyen bölümlerinde zaten anlaşılacaktır.

Bu iddiada bulunanların delilleri 2. ayetin başında bulunan "Vav" edatının bağlaç görevi gördüğü, dolayısı ile bu edatın, bir önceki ayet ile ilgili bulunduğu, 1. ayette bulunan "biabdihi" ifadesi ile kast edilen kişinin Musa (a.s.) olduğudur. Ancak bu edatın sadece bağlaç görevi olduğunu iddia edenler yanılgı içindedirler. Bu edatın işlevlerinden birisi de cümle başı olduğunu hatırlatması, yani kendinden önceki cümle ile bir alakası olmadığını bildirmesidir.

Ayet içinde geçen "Mescidi Haram" ifadesinin, Kabe'yi de içine alan bir bölgenin adı olduğu üzerinde herkesin ittifak ettiği malumdur. Konu "Mescidi Aksa" ile nerenin kast edildiği yönündedir. Biz burası ile ilgili farklı görüşler olduğunu yukarıda kısaca söylemiştik. Yazımızın amacı farklı görüşleri eleştirmek olmadığı için, biz kendi iddiamızı temellendirmeye çalışmaya devam edelim.

Mescidi Aksa'nın neresi olduğunu veya bu ifade ile kast edilenenin ne olduğunu anlayabilmek için, İsra suresinin devam eden ayetlerine dikkat edilmesi gerektiğini düşünmekteyiz. Çünkü Mescidi aksa denildiği zaman hemen hemen herkesin aklına bugün Kudüs'te o isim ile bilinen yer akla gelmektedir. Ancak bu ayetin nazil olduğu zamanda Kudüs'te bulunan kutsal mabedin, bilinen böyle bir ismi kesinlikle yoktu.

Kudüs'te Yahudilerin kutsal kabul ettikleri bir mabed bulunuyor ve bunun ismi "Süleyman Mabedi" olarak biliniyordu. Bu nokta hatırdan çıkarılmamalıdır. Kudus'e Müslümanlar tarafından yapılan mescidin Ömer'in orayı fethetmesinden sonra yapıldığı tarihen sabittir. 

İsra suresinin ilerleyen ayetlerinin mealleri şu şekildedir:

2. Biz Mûsâ'ya kitap verdik ve onu, İsrailoğullarına "Benden başkasını Rab edinmeyin, benden başkasının himayesine girmeyin" diye, doğru yolu gösteren bir rehber kıldık.

3. Ey Nûh ile birlikte gemide taşıdığımız kimselerin nesli!Yalnız Bana güvenip, dayanın, Bana şükredin! Şunu bilin ki Nûh çok şükreden bir kul idi.

4. Biz İsrailoğullarına kitapta şu hükmü de bildirdik: "Siz ülkede iki kere bozgunculuk yapacak ve açık zorbalıklar edeceksiniz"

5. Onlardan birincisinin vâdesi gelince, kuvvet ve şiddet sahibi olan kullarımızı sizin üzerinize musallat ettik de onlar sizi yakalayabilmek için evlerin aralarına bile girerek her tarafı didik didik edip araştırdılar. Bu, yerine getirilmesi gereken bir vaad idi.

6. Sonra o istilacılara karşı size galibiyet ve zafer verdik, servet ve oğullarla kuvvetlendirdik, sayınızı daha da çoğalttık.

7. İyilik ederseniz, kendinize iyilik etmiş olursunuz. Kötülük ederseniz, onu da kendi aleyhinize işlemiş olursunuz. Derken sonraki taşkınlığınızın vâdesi gelince, kederinizden suratlarınız asılsın, daha önce girdikleri gibi yine Mescide girsinler ve istila ettikleri yeri mahvedip dursunlar diye başınıza yine düşmanlarınızı musallat ederiz.

8. Olur ki tövbe edersiniz de Rabbiniz size merhamet eder. Eğer tekrar bozgunculuğa dönerseniz, Biz de size ceza vermeye döneriz. Zaten cehennemi kâfirlere zindan kılmışız.

 İsra s. 1. ayetinden sonra, 2. ayette Musa (a.s) a geçilmesi ve devamında İsrailoğullarına hitap edilmesi, bu ayetlerin büyük ihtimalle Mekke'de inen son ayetler olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü Mekke'li müşriklerin baskıları sonunda artık bu bölgeyi terk etmenin şart olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumu aynı surenin ortalarındaki (76. ayet) ayetlerden anlamak mümkündür. 

Allah (c.c) elçisine, artık bu şehri terk etmesi gerektiğini, kitap ve elçi ile muhatap olmuş olan bir topluluğun ikamet ettiği başka bir şehre hicret etmesi gerektiğini bildirmektedir. Bu şehir MEDİNE'den başka bir şehir değildir. Surenin ilerleyen ayetleri elçiye hicret edeceği şehirde karşılaşacağı toplum hakkında hem ön bilgi vermekte, hem de o şehirdeki İsrailoğulları topluluğuna, gelecek olan elçiye karşı yanlış yaptıklarında onlara geçmişi hatırlatmaktadır.

Muhammed (a.s.) Medine'ye hicret ettiği zaman, halkın önemli bir bölümünün İsrailoğulları'ndan  oluştuğu malumdur.  Bu durumu Medine'de inen ayetlerin çoğunun İsrailoğulları ile Müslümanlar arasındaki ilişkilerden bahsetmesinden anlayabiliriz. Allah (c.c), bu toplumun da kitap ve elçi ile muhatap kılınmış olmalarından ötürü, Mekke'den gelen Muhammed (a.s.) ile aralarında ortak bir payda olduğunu onlara hatırlatmakta, Musa (a.s) ile devam eden kitap ve elçi silsilesinin bir ferdinin de, Kur'an ve Muhammed (a.s) olduğunu, gelen her kitabın mesajının aynı olduğunu, "dolayısıyla İsrailoğulları'nın da bu elçi ve kitaba inanmaları gerektiğini beyan etmektedir. 

"Nuh ile birlikte taşıdığımız kimselerin nesli" denilerek, o topraklarda yaşayan, fakat farklı topluluklara mensup olan insanların kökünün, Nuh (a.s.) a dayandığı hatırlatılarak, aralarındaki nesep bağına dikkat çekilmekte, aralarındaki ortak payda daha da genişletilerek, yakınlaşmanın sağlanması amaçlanmaktadır. (2. ve 3. ayetler)

Ancak, İsrailoğulları'nın bu yakınlaşmayı ret etmesi neticesinde başlarına neler gelebileceği ise, geçmişte yaptıkları yanlışlar ve bu yanlışlarınının onların başlarına nasıl feleketler getirdiği hatırlatılarak, ayaklarını denk almaları gerektiği, bildirilmektedir. (4.5.6.7.8. ayetler)

Konuyu Muhammed (a.s.) açısından değerlendirdiğimizde ise karşımıza şöyle bir tablo çıkmaktadır; Mekke'de kendisine düşmanlık eden, inanmalarından artık ümidini kesmiş müşrik bir toplumu terk ederek elçi ve kitaba inandıklarını söyleyen yeni bir topluluk ile tanışmıştır. Allah (c.c), 4. ve 8. ayetler arasında hem İsrailoğullarına mesaj vermekte, hem de Muhammed (a.s) ın Medine'de muhatap olduğu toplumun nasıl bir karaktere sahip olduğunu haber vererek ona göre hazırlık yapması sağlamaktadır.

7. ayette dikkatimizi çekmesi gereken bir kelime "Mescid" kelimesidir. Bu kelime  İsrailoğullarının ibadet mekanı anlamında kullanılmaktadır. Bu kelimenin Kur'an'da sadece Müslümanların ibadet mekanı anlamında kullanılmadığının, burada önemli bir husustur. İbadet mekanları tarih boyunca insanlar tarafından kutsal olarak kabul edilmiştir. Her toplumun kendi aidiyetini ifade ettiği, onun etrafında toplandığı ve birlikteliğini sağladığı bir kutsal mekanı mutlaka bulunmaktadır. 

Nuzül dönemi çerçevesinde düşündüğümüzde Arap toplumu için Kabe, bu işlevi taşıyan bir fonksiyona sahipti. Mescidi Haram,  Kabe ve Mekke'nin içinde bulunduğu bölgenin adıdır. Kudüs ise İsrailoğulları için kutsal bir bölge olup, orada da onlar için kutsal sayılan ve adına "Süleyman Mabedi" dedikleri, İsra suresi 7. ayetinde ismi "Mescid" olarak anılan bir ibadet mekanı bulunmaktaydı. 

İsra kelimesinin "Gece Yürüyüşü" anlamından hareketle, Muhammed (a.s.) bir gece evinden çıkıp Mekke'deki müşrik toplumu terk ederek başka bir yere hicret etmiştir. Bundan sonraki mesele Mescidi Haram'dan Mescidi Aksa'ya yapıldığı söylenen bu yürüyüşün neden böyle ifade edilmiş olduğu,  Mekke'den Medine'ye yürüyüş olarak neden ifade edilmediğinin anlaşılması üzerinde olması gerekmektedir. Çünkü bu yazıyı okuyanların en fazla merak ettikleri, hatta etmeleri gereken nokta da burasıdır.

Bu nokta açıklığa kavuştuğu zaman, Muhammed (a.s.) ın Medine'de neden aylarca Kabe yerine Kudüs'e yönelmiş olduğunun sebebi de anlaşılacaktır. Kıble değişimi konusunda en fazla merak edilen hususlardan birisi de bu dur. Bakara suresi içinde geçen kıble değişimi ile ilgili ayetlerde kıblenin yeniden Kabe'ye çevrildiği anlatılırken, neden Kabe yerine Kudus'e yönelme emrinin Kur'an'da bulunmadığı sorusu kafaları kurcalamaktadır. 

Bunun cevabını "Ehli Hadis" fırkası, bu değişim için Kur'an dışında ayrı bir vahiy geldiği yönünde cevaplamış olmasına rağmen, Kur'an dışı vahiy diye birşey olmadığını bilenler için sorunun cevabı aranmaktadır. Biz bunun cevabını Kur'an dışına çıkmadan cevaplamaya çalışalım.

Allah (c.c) İsra s. ilk ayetlerinde kulunu hicret etmeye sevk ederken, hicret edeceği yerdeki toplum ile ilgili bilgi de vermektedir. Bu bilgi o toplumun ilahi vahye aşina olduğu, dolayısı ile müşriklere nazaran, her ne kadar geçmişte yaptıkları yanlışları hatırlatmış olsa da, inanmaya daha yatkın bir topluluk olabileceğini elçisine bildirmektedir.

Bu bilgilere istinaden Muhammed (a.s.), İsrailoğulları ile olan ortak paydayı dikkate alarak, Kudüs'e yönelmiştir. Yani Muhammed (a.s.) Kabe yerine Kudüs'e yönelmeyi Kur'an dışı vahiyle değil, İsra suresi ilk ayetleri ile almış, İsrailoğulları ile ortak paydaları olduğu mesajını onlara vermeye çalışarak inanmaya davet etmiştir. Her ne kadar ilerleyen zamanlarda İsrailoğullarının inanma konusunda müşriklerden aşağı kalmadıkları ortaya çıkarak, kıble yeniden Kabe olarak belirlenmiş olsa da, hicretin ilk aylarındaki durum bu şekilde idi. 

Biz İsra s. 1. ayetinin Mekke'den Medine'ye yapılan hicreti anlattığını iddia ederken, ayet içinde geçen "Mescidi Aksa" nin Medine'de olduğunu veya Medine'de Müslümanlar tarafından yapılmış bir mescid olduğunu asla iddia ediyor değiliz

Bizim iddiamız, Kudüs'te bulunan kutsal mabedin 7. ayet içinde "Mescid" olarak ifade edilmiş olduğu, bu mescidin ise Kudüs'te "Süleyman Mabedi" olarak yıkılmış harap halde bulunan bir yer olduğu, dolayısı ile uzaklığına istinaden böyle bir isimle isimlendirilmiş olduğudur. Bu isim, zaman içinde Kudüs'ün Müslümanlar tarafından alınmasından sonra oraya yapılan mescide isim olarak verilmiştir. Yani Muhammed (a.s) zamanında Kudüs'te "Mescidi Aksa" adıyla bilinen bir yapı mevcut değildi.

Sanırım şimdi İsra s. 1. ayetinde Allah (c.c) nin neden kulunu Mescidi Haram'dan Mescidi Aksa'ya yürüttüğünü beyan ettiği biraz daha ortaya çıkmıştır. Yani Allah (c.c) insanlar tarafından o zaman kutsal olarak bilinen iki yapıdan biri olan Kabe'nin, müşrik kontrolunda olmasından dolayı, elçisini başka bir şehre hicret ettirmiş, bu şehirde ise İsrailoğullarının yöneldiği Kudüs'ü onlarla olan ortak payda nedeniyle, ikinci kutsal yer olarak bilinen yere yönelmesini sağlamak için böyle bir ifade kullanmıştır. 

Kabe ve Mekke'nin kutsallığı Kur'an ile belirlenmiş olsa da, Kudüs'ün kutsallığı konusunda Kur'an'da herhangi bir ifade bulunmadığını burada hatırlatmak isteriz. Kudüs'ün kutsallığı İsrailoğulları tarafından benimsenmiş olsa da, Allah (c.c) kulunun buraya yönelmesinde o zaman için herhangi bir beis görmemiştir. 

İsra s. 1. ayetinde geçen "Barekna havlehu" ifadesinin, yani Muhammed (a.s) ın hicret edeceği şehrin etrafının bereketli kılınmış olması ile neyin anlatılmak istendiğine kısaca şunu söyleyebiliriz. Musa ve Lut (a.s.) ların da hicret ettikten sonra vardıkları yerlerin "Barekna" olarak ifade edilmesi, Muhammed (a.s.) ın da hicret edeceği yerin Allah tarafından onaylı bir yer olduğunu göstermekte olduğunu söyleyebiliriz. (7. 137/ 21. 71) Allah (c.c) kuluna direk olarak "şu şehre hicret et" diye bir emir vermemekte, fakat hicret etmeye daha uygun olan yerin neresi olması gerektiğini 1. ayette beyan etmektedir. 

İsra hadisesinin Mekke'den Kudüs'e yapılan mucizevi bir yolculuk olduğunu düşünmek, İsra s. 59. , 93. ve diğer benzeri ayetlerdeki beyana ters düşmesi açısından da bir hayli sakıncalıdır. Bu noktadan hareketle yapılacak bir anlama faaliyetinde, İsra s. 1. ayeti ile verilen bilginin mucizevi bir yönünün olamayacağı dikkate alınır, sonrasında ise özellikle sure içine yayılmış olan ayetlerin hicret konusu ile alakası dikkate alınarak bir sonuca varılabilir.

Biz böyle bir iddia ortaya atmakla elbette "Bizim iddiamız tek doğrudur" şeklinde bir söz söylemek istemiyoruz. Bu noktanın dikkate alınarak öylelikle yazının okunması önemlidir. 

Olayı Kur'an bütnülüğünü dikkate alarak düşündüğümüzde ortaya şu sonuç çıkacaktır; Allah (c.c.) kulu Muhammed (a.s.) ı bir gece Mescidi Haram'dan Mescidi Aksa'ya yürüttüm derken, bizim anlamamız gereken ilk nokta, bu yürütmenin mucizevi bir olay olamayacağı yönünde olmalıdır. İlk düğmeyi böyle iliklediğimiz zaman sonraki düğmeler zaten doğru iliklenecektir.

Sonrasında Bakara suresi içinde bulunan kıble değişimi ile ilgili ayetleri bu konu ile birbirine bağlamaya çalışarak, Muhammed (a.s.) Medine'de İsrailoğulları ile aralarındaki ortak paydaya istinaden onlarla aynı kıbleye yönelmiş olduğunu anlayabiliriz. Bu kıblenin de Kudüs şehri olduğu üzerinde herhangi bir ihtilaf yoktur. 

Şimdi İsra s. 1. ayetinde neden Medine değil de, Mescdi Aksa denildiği daha net ortaya çıkmaktadır. Allah (c.c) kuluna, İsrailoğullarının eksriyette olduğu Medine şehrine hicret etmesini beyan etmekte, bu şehirde ise onlarla olan ortak paydayı hatırlatmak için onların kıblesine yönelmesini bildirmektedir. Bu durum ise Medine'den uzakta olan mescide yani Kudüs'teki kutsal mabede şeklinde ifade edilmektedir. "Mescidi Aksa", Medine'de yaşayan  İsrailoğullarının Mekke'den gelen elçiye karşı içlerinde bir sıcaklık ve inanç bağı hissetmesini amaçlamak açısından kullanılan bir ifadedir.

                                        EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C.) BİLİR.