Kadir s. Üzerinde Bir Tefekkür Çalışması

 Kur'an okumalarında yapılan en büyük yanlışlık , mesajın içeriğine dair yapılması gereken bir okuma yerine , oluşturulmuş olan ön yargılar öne çıkarılarak yapılan okumadır. Bu doğrultuda okunmaya çalışılan bir çok Ayet , rivayetlerin belirleyici olmasına yönelik bir okuma sonucu Kur'andan onay almayan rivayetleri onaylayıcı bir anlayışa kurban edilmiştir.

Yazımızın konusu olan Kadir suresi ayetleri de  aynı ön yargı sonucu okunarak , dışarıdan devşirilmiş "Kandil geceleri" uydurmasına kurban edilmeye çalışılarak bütün yıl yapılan günahların bir gün içinde af edilmesini sağlayan bir gece haline getirilmiştir. Allah (c.c) nin kullarına olan rahmetinin ve bağışlayıcığının sonsuz olduğu hepimizin malumu olmakla birlikte , yılın 354 günü hatırlanmayan Allah (c.c) nin  yılın 1 günü içinde hatırlanmış olması kullara yakışmayan bir kulluk bilinçsizliğidir.  

Kadir s. anlatım üslubu itibarı ile farklılık taşıyan bir suredir şöyle ki ; Kur'anın inmeye başlamasını anlatan bir sure olan Kadir suresi , Kur'anın kıymet derecesini anlatmak için Kur'ana değil inmeye başladığı geceye vurgu yapmaktadır. Bu vurgu maalesef yanlış anlaşılarak o gecede yapılan ibadetlerin , 1000 ayın 83 yıla tekabül etmesi gibi bir düşünce içinde okunarak ömründe bir defa bu geceyi idrak edenin paçayı kurtardığı gibi bir düşünce oluşturulmaya çalışılmıştır. Kandil geceleri ile ilgili olarak düşüncelerimizi , " http://kuranimuminceanlamak.blogspot.com.tr/2015/07/sekuler-bir-hayatn-kurtulus-piyangosu.html " başlıklı bir yazıda ele almaya çalıştığımız için , konuyu ilgili sure üzerinde yoğunlaştırmak istiyoruz.

"Parmak ayı işaret ederken aya değil parmağa bakmak" misali yapılan okumaya güzel bir örnek! olarak gösterebileceğimiz Kadir suresi , Kur'anın değerini anlatmak için kullanmış olduğu üslup dikkate alınmadan , her yıl tekrarlanan kutsal bir gece olduğu öne çıkarılarak , kandil gecelerinin arasına dahil edilmiştir. Bu dahil edilme ,verilmek istenen mesajı anlamamayı beraberinde getirmiş ve buraya almaya bile değmeyecek uydurma rivayetler ile esas verilmek istenen mesaj gölgelenmiş ve Kur'anın öne çıkarılma vurgusu geri planda bırakılmıştır. Biz rivayetlerin eleştirisinden ziyade, ilgili Ayetler üzerinde düşüncemizi paylaşmaya gayret ederek mesajı okumaya çalışacağız.

Surenin Ayetlerinin meali şöyledir ; 

[097.001]  Muhakkak ki Biz onu Kâdir gecesinde indirdik
[097.002] Kadir gecesinin ne olduğunu sana bildiren nedir? 
[097.003]  Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır. 
[097.004]  Melekler ve ruh, onda Rablerinin izniyle her bir iş için inerler.
[097.005]  Fecrin çıkışına kadar bir esenliktir (selamdır) o.

 Bu bağlamda Duhan s ilk Ayetleri ve Bakara s. 185. Ayeti'ninde ele alınması gerektiğini düşünmekteyiz.

 Duhan suresi konu ile alakalı Ayetlerinin meali şöyledir ; 

[044.001]  Ha, Mim.
[044.002]  Apaçık olan Kitaba andolsun;
[044.003] Gerçekten Biz; onu, mübarek bir gecede indirdik. Doğrusu Biz, uyarıcı idik. 
[044.004]  O (gece)de, bütün (iyi ve kötü) şeyler arasındaki farklılık, hikmetle ortaya konmuştur,
[044.005]  Tarafımızdan emir, çünkü biz Resul gönderiyorduk
[044.006]  Rabbinden bir rahmet olarak. Şüphesiz O, işitendir, bilendir.

 Bakara s. 185. Ayetinin meali ise şöyledir ;

 [002.185] Ramazan ayı, insanlara yol gösterici, doğrunun ve doğruyu eğriden ayırmanın açık delilleri olarak Kur'an'ın indirildiği aydır. Öyle ise sizden ramazan ayını idrak edenler onda oruç tutsun. Kim o anda hasta veya yolcu olursa (tutamadığı günler sayısınca) başka günlerde kaza etsin. Allah sizin için kolaylık ister, zorluk istemez. Bütün bunlar, sayıyı tamamlamanız ve size doğru yolu göstermesine karşılık, Allah'ı tazim etmeniz, şükretmeniz içindir.

Ayetleri toparlayacak olursak , Kur'anın Ramazan ayında , mübarek bir gecede ve kadir gecesinde indirilmiş olduğu beyan edilmektedir. Kadir suresinde indirilen şeyin ne olduğunun belirtilmemiş olması bizleri , o surede  indirildiğinden bahsedilen şeyin Kur'an harici bir şey olduğu düşüncesine kaptırmamalıdır. Kur'an pek çok Ayetinde Muhammed (a.s) a indirilen şeyin Kitab yani Kur'an olduğunu bildirmektedir. Zamirin merciinden bahsedilmemiş olması bizleri bu konuda başka düşüncelere sevk etmemelidir.

Kadir suresinde ,"Biz onu kadir gecesinde indirdik" şeklindeki beyandan kast edilenin , Kur'anın Levhi mahfuz'dan Dünya semasına bir kerede indirildiğinin beyan edilmiş olduğu, şeklinde görüşler herkesin malumudur. Bu düşüncenin "Cebriye" ekolünün söylemini çağrıştırması bakımından kabule değer bir görüş olmadığını düşündüğümüzü ifade etmek isteriz. "Enzelna" (İndirdik) kelimesinin geçtiği diğer Ayetlere baktığımızda, Kur'anın indirilmeye devam ettiği zaman süreci içinde bu kelimenin kullanılmakta olduğunu görmekteyiz. "Enzelna" (İndirdik) kelimesi şayet sadece Kadir s. içinde kullanılmış olsaydı, bu düşünce üzerinde bir değerlendirme de bulunabilirdik , lakin bir çok Ayette bu ifadenin kullanılmış olması inmeye devam eden bir süreç içindeki zaman ile ilgili olması daha muhtemeldir.

 "Kadir gecesinin bin aydan hayırlı olması" nın ne anlam ifade ettiğine gelince ; "Bin Ay" deyimi burada net bir sayı ifade etmekten ziyade , çokluk ifade etmek için kullanılmış olduğunu söylemek daha doğru bir yaklaşım olacaktır. Kur'anın inmeye başlamasının ifade edildiği Kadir gecesinin diğer gecelere göre kat kat hayırlı olduğu ifade edilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta değer verilen şeyin ne olduğudur. Değer verilen şey Kur'an olup, onun ne kadar değerli olduğu böyle bir kıyaslama ifadesi ile beyan edilmektedir.

 "Melek ve ruhun inmesi" nin nasıllığı konusunda , Nahl s. 2. Ayeti bizlere gerekli bilgiyi vermektedir. 

[016.002]  O, kullarından dilediğine kendi emrinden melekleri ruh ile indirir ki; Ben'den başka tanrı yoktur, Ben'den sakının, diye uyarsınlar.

Nahl s. 2. Ayetinde kullanılan "Ruh" kelimesinin , Elçi Melek ile inen vahiy olduğu açık ve net bir şekilde görülmektedir.  Melek, ruh ile yani vahiy ile inerek Elçi olan Muhammed (a.s) a onu iletmektedir.  

Duhan s. nin 1-6. Ayetleri, Kadir suresi ile birlikte ele alındığında mesele daha net bir biçimde ortaya çıkmaktadır.

Bu surede de Kur'anın "Mübarek bir gece" de indirildiği beyan edilmektedir. Gecenin mübarek olma sebebi, Kadir suresinde olduğu gibi Kur'anın inmesi nedeni iledir. 

Bu Ayetin çevirilerine baktığımız zaman ağırlıklı olarak "Her hikmetli işin o gecede ayrılmış olması" şeklinde bir çevirinin yapıldığını görmekteyiz. Bu şekilde yapılan çeviriler kandil geceleri hastalığının bir yansıması olduğunu belirtmek isteriz. Bu çeviri üzerinde gidilerek ayrılma işinin nasıllığı ile ilgili olarak tefsirlerde bu gecenin Kadir  mi yoksa Berat gecesi mi olduğu yönünde tartışmaların yapılmış olması "Aya değil parmağa bakmak" misali bir okumanın yansımaları olduğunu söyleyebiliriz.


 4. Ayet içinde geçen "Yufrequ" (Ayrılır) kelimesinin türemiş olduğu "Furkan" sözcüğüne baktığımızda, bu ayrılmanın ne anlama geldiği görülecektir. Kur'anın isimlerinden birisinin "Furkan" yani hak ile batılı ayırıcı bir özelliğe sahip olmasıdır. Bakara s. 185. Ayetinde onun bu özelliğinden bahsedilmektedir. Esed böyle bir çeviri yapmakla ön kabulden arınmış bir çevirinin örneği vermiş olduğunu söyleyebiliriz.

[025.001] Furkan'ı alemlere bir uyarıcı olsun diye, kuluna indiren (Allah) ne yücedir!

Ayrılma , o gecede inmeye başlayan Kur'an ile gerçekleşmektedir. Kur'anın hak ile batılı birbirinden ayırma özelliği göz önünde bulundurularak okunan bu Ayet, sonradan uydurulmuş kandil gecelerinin hangisi olduğu şeklinde yapılan tartışmalara kapısını sonuna kadar kapatır.Kur'anın kendisini "Hakim" olarak tanıtmasının sebebi, bu kelimenin anlamı ele alındığında ortaya çıkacaktır. 

[003.058]  Bunu sana âyetlerden ve zikr-i hakîmden tilâvet ediyoruz.
[010.001]  Elif, Lâm, Râ. İşte onlar, hakîm olan kitabın âyetleridir.
[031.001-2] Elif Lam Mim , İşte bunlar, hakîm olan kitabın âyetleridir.
[036.001-2] Ya Sin , Kur'an-ı Hakim'e andolsun ki;
[043.004]  Ve gerçekten o Bizim nezdimizdeki Ana Kitapta. Çok yüksek, çok hakimdir.

"Hakeme" kelimesi sözlükte ; "Islah etmek , düzeltmek maksadı ile yapılan engelleme ve men etme" anlamındadır.

Kur'anın , "Hakim" olarak adlandırılma sebebi ise " İnsanları düzeltmek ve ıslah etmek amacı onları bazı şeylerden men etmesi yani onlara kötü olanı yasaklaması" dır. 

Duhan suresi Ayetlerinin mesajı  , o gecede inmeye başlayan "Hakim Kur'an" ile iyi ve kötü olanların arası ayrılmış olduğunun beyan edilmesidir. Kur'an içindeki Ayetler insanlara iyi ile kötüyü ayırmaları için lazım olan ölçüyü vaaz etmekte ve bu Kitap içindeki bilgiler ile olaylara , kişilere , düşüncelere v.s her şeye bakışımızı düzenlenmektedir.

Sonuç olarak; Bir anlatım üslubu olarak , bir şeyin değerini anlatmak için onunla ilgili başka bir şeye değer yüklemek şeklinde yapılan bir anlatım örneği olarak, Kadir suresinde Kur'anın indirildiği bir gecenin diğer gecelere nazaran ne kadar değerli olduğunun anlatılmış olması yerleşik ön yargılara kurban edilerek "Aya değil parmağa bakmak" misali her yıl kutlanması gereken bir gece haline dönüştürülmüştür. 

Vurgu Kur'anın değerine işaret etmesine rağmen inen gece kutsallaştırılmış ve hepimizin bildiği Kadir gecesi arama çalışmaları ortaya çıkmıştır. Sadece belirli gün ve zamanlarda Allah (c.c) ye kulluk gösterilerinde bulunmak Müslümanlara maalesef Hristiyan kültüründen geçmiş bir adettir. Allah (c.c) biz kullarına yaşadığımız hayatın bütün anında onun önermiş olduğu yolda yürümek gibi bir vazife yüklemiş bulunmaktadır. 

Belirli gün ve gecelerde yapılan br takım ibadetlerin kaza namazı , tesbih namazı , salavat çekmeler v.s gibi şeylerin İslam açısından ne kadar doğru olduğu ayrı bir konu olup bunların bir gün içinde yapılarak bütün yılda yapılan günahları arındırma düşüncesinin yanlışlığını Ahirette öğrendiğimiz zaman maalesef çok geç olacaktır. Duhan suresinin ilk 6 Ayetin Kadir suresi ile bağı kurularak okunduğunda Ayetlerin mesajı daha net bir biçimde ortaya çıkmaktadır.

                                    EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.