Nedir etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
Nedir etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

12 Mart 2017 Pazar

Ledün İlmi Nedir Bu İlim Kimlerde Bulunur ?

Ledün İlmi olarak bilinen terkip, Kehf s. 60-82. ayetler arasında anlatılan Musa ve ilim verilen kul kıssasının 65. ayetinde geçmektedir. Tasavvuf kesiminde bu terkibe, Allah (c.c) tarafından bazı kullarına verilen özel bilgiler şeklinde bir anlam yüklenerek, ilah olmanın gereği olan ve Allah (c.c) dışında kimsenin sahip olmayacağı bazı özelliklere sahip insan tipleri üretilmiş, insanlar bu ilme sahip olduğu iddia edilen kişiler veya bu tür kişilerin menkibeleri ile maddi ve manevi yönden sömürülmektedir. Hurafe kültüründe meşhur birisi olan Hızır adlı kişinin maceraları ile ilgili olarak yüzlerce yıldır masallar ve yalanlar uydurulmasının temelinde, onun böyle bir ilme sahip olduğu iddiası yatmaktadır.

Ledün , de, da, den, dan, katından, yanından, nezdinden gibi anlamlara gelen bir kelimedir. Bu kelime, Ledün İlmi şeklinde kullanıldığı zaman, Allah katından verilmiş ilim olarak anlaşılmaktadır. 

Burada sorulması ve cevabının aranması gereken soru, Allah kendi katından kimlere ilim verir? sorusudur.

Allah (c.c) elçiler hariç hiç bir kuluna diğer insanlardan farklı bir ayrıcalık tanımaz. Nebi Resul olarak bildiğimiz seçilmiş insanların diğer insanlardan farkı ise, onlara vahyedilmiş olmasıdır. Onların bu noktada bizden ayrıcalıklı olması, onları Allah (c.c) katında özel bir statü sahibi yapmaz, her kul gibi onlarda öldükleri zaman hesaba çekileceklerdir. 

Dünyaya gelen bütün insanlar istisnasız olarak yaşadıkları hayat içinde bir takım bilgiler ile hayatlarını sürdürürler. İnsanların sahip oldukları bilgiler, onların eğitim ve zeka durumları, bulundukları çevre ile yakından alakalıdır. Her insanın sahip olduğu ilim ve bilgi, onun kendi çabası ile kazandıkları olsa bile, neticede insanların sahip oldukları ilim ve bilgi onlara Allah (c.c) katından verilmektedir. 

Hiç bir insanın Allah (c.c) nin bilgisi haricinde ilim ve bilgi sahibi olma imkanı yoktur. İnsanların sahip oldukları maddi veya manevi birikimler, yeryüzüne konulmuş olan yasalar çerçevesinde işlerlik kazanmakta ve her kul gayreti ve çabasının karşılığında ilim ve bilgiye sahip olmaktadır. 

İstisnasız olarak bütün insanların sahip oldukları ilim ve bilgi, onlara Allah (c.c) katından yani onun ledün'nünden verildiğine göre, Ledün İlmi adı ile bildiğimiz terkib bütün insanların sahip olduğu bilgi ve ilim dahildir. Yani LEDÜN İLMİNE BÜTÜN İNSANLAR SAHİPTİR VEYA BÜTÜN İNSANLARIN SAHİP OLDUĞU BİLGİ ALLAH KATINDAN OLDUĞUNA GÖRE BU İLMİN ADI LEDÜN İLMİDİR.

Bu ilmin bütün insanlara şamil olduğunu bir kenara bırakarak, bazı Kur'an ayetleri üzerinden bazı insanların Allah katında ayrıcalıklı bir yere sahip olduğuna inanarak, bu insanlara bir takım gaybi bilgilerin verildiğini iddia etmek, Nebi Resullere bile verilmemiş olan gaybi bilgilerin, bazı insanlara verilmiş olduğu iddiası fasit bir iddiadır.

Ledün İlmi deyimine farklı bir anlam yüklemek sureti ile bazı insanların yüceltilmeye çalışılması, bir takım akidevi sorunları beraberinde getirmesi açısından tehlikeler arz etmektedir şöyle ki;

Ledün İlmi olarak bilinen ilmin, çalışılarak ve gayret etmek ile kazanılmayacağı düşüncesi, bu deyimi istismar yolu ile insanlar üzerinde maddi ve manevi sömürü kurmak isteyen tasavvuf meşrebinin bir söylemidir. Muhammed (a.s) a İlmi Ledün Sultanı payesi vermek sureti ile bu payenin ondan sonra gelen varisleri olarak insanlara kendilerini lanse eden tarikat meşrebinin ileri gelenleri, Muhammed (a.s)  gibi kendilerine de vahyedildiğini örtülü veya açık olarak zikrederek, diğer insanlar üzerinde sömürü tezgahları kurmaktadırlar.

Bu ilme sahip olduğu iddia edilen kişiler özellikle gaybi bilgilere sahip olduklarını iddia ettikleri bilinmektedir. Kendilerine tabi olan müritlerinin her halini bildikleri ve gördükleri hatta onların içlerinden geçenleri dahi bildikleri gibi iddiaların sıkça dile getirildiği malumdur.
Gayb bilgisine sahip olmak, insanların her halini görmek ve bilmek, onların içinden geçeni okuyabilmek, ilah olmanın bir gereği olduğu malumdur. Bu tür bilgile ve yetkilerin kullara verilmiş olabileceğini düşünmek ise, kişileri şirke düşürmesi açısından büyük tehlike arz etmektedir.

Bu gibi düşünceleri taşıyan kişiler veya bu gibi düşünceleri tasdikleyerek, mensubu oldukları kişiye bağlananlar, bu yolla kendilerinin dünya ve ahiret hayatlarının tehlike içinde olduğunu bilmelidirler.

Ledün ilmi adı ile ihdas edilen ve kişiye özel ilim iddiası, binlerce yıldır insanlığın başına bela olan Din Adamlığı sınıfının, İslam dünyasındaki versiyonları tarafından icat edilmiştir. Bu ilme sahip olduğu iddia edilen özel bir sınıf insana Allah (c.c) özel bilgiler verdiği iddiası, bu insanların Allah (c.c) ile haberleşme yeteneğine sahip insanlar olduğu anlamına gelir ki, bu iddia yalan ve iftiradan başka bir değer taşımaz.

Sonuç olarak; Ledün İlmi olarak bilinen ve bazı kullara özel olarak verilmiş olduğu zannedilen ilim, anlam olarak Allah katından verilen ilim olduğuna göre, Allah (c.c) bütün kullarına çalışmaları ve gayret etmelerinin karşılığında hak ettikleri ilmi vermektedir. Bu ilim belirli kullara verilmiş bir ilim değil, Allah'ın bütün kullarına verilmiş bir ilim olup, bütün insanların sahip olduğu ilim Allah katından olduğuna göre bütün insanların tamamı bu ilme sahiptir.

Ledün ilmi deyiminin, bazı insanlar tarafından istismar edilerek, ayrıcalıklı bir ilim olduğu iddiası, diğer insanlar üzerinde maddi ve manevi sömürü tezgahlarının kurulması için bir payanda olarak kullanılmaktadır. Halbuki Allah (c.c) hiç bir kuluna kendi yetkilerin paylaşmak için ne özel bir izin ne de özel bir ilim asla vermez. Kendilerine böyle özel ve ayrıcalıklı bir ilim verildiğini iddia edenler ise bu yalanlarının karşılığını acı biçimde ödeyeceklerini bilmelidirler. 

Bu deyim ile bildiğimiz ilim herkeste olmasına rağmen istismar edilerek,  dini maddi ve manevi kazanç kapısı olarak gören şarlatanların elinde tuttukları bir kılıç haline getirilmiştir.

Allah (c.c) bütün Müslümanları bu tür özel ilme sahip olduğu yalanları ile insanları aldatmaya çalışan şarlatanlardan muhafaza etsin.

13 Nisan 2016 Çarşamba

İSRA s.73-81. Ayetleri : Makamı Mahmud Nedir ve Nasıl Ulaşılır?

İsra suresi içindeki bazı ayetler , aşırı yüceltmeci peygamber algısının tezahürü olan, rivayetleri baz alan okuma yöntemi ile anlaşılmaya çalışılmış, ve netice olarak ayetler ilgili rivayetleri onaylayan bir anlayışa kurban edilmiştir. "Miraç" ve "Şefaat" , aşırı yüceltmeci peygamber anlayışının bir ürünü olarak İslam düşüncesine sokulmuş ve itikat haline getirilmiş bir konudur. Miraç olayına delil getirilen ayetlerden bir tanesi , bu surenin ilk ayeti , şefaat ile ilişkisi kurulan ayetlerden bir tanesi , bu surenin 79. ayetidir. 

Yazımız , miraç ve şefaat konularını ele almaya yönelik değil, bunlar ile ilişkisi kurulan ayetleri , özellikle bu surenin 79. ayetini anlamaya yönelik olacaktır.

Konuya girmeden önce şunu hatırlatmak isteriz; İsra suresinin Muhammed (a.s) ın hicreti ile yakından alakalı olduğunu hatırlatarak 79. ayetin anlaşılması , surenin hicret ile  alakası kurulduğunda kolaylaşacaktır. Tefsirlere bakıldığında İsra suresinin tamamının hicretten evvel yani Mekke de nazil olan bir sure olduğunun yazılmasına karşın , bazı tefsirlerde , bu surenin bazı ayetlerinin hicret sonrası yani Medine de indiğine dair görüşlere rastlamaktayız.

Kanaatimizce, surenin bir kısım ayetlerinin Medine de inmiş olduğu görüşleri daha doğru olup , konu ile alakasını kurmaya çalışacağımız ayetlerin bağlamının nuzül mekanının Medine olduğunu söyleyenlerin görüşlerinin daha isabetli olduğu kanaatindeyiz. İsra s. 79. ayetine girmeden önce surenin 1- 8. ayetleri arasını ele almanın gerektiğini düşünmekteyiz. Çünkü bu ayetlerin, hicret izninin verildiği ayetler olduğu kanaati bizde ağır basmaktadır.

[017.001]  Bir kısım ayetlerimizi kendisine göstermek için, kulunu bir gece Mescid-i Haram'dan, çevresini bereketlendirdiğimiz Mescid-i Aksa'ya götüren O (Allah yücedir. Gerçekten O, işitendir görendir.
[017.002] Biz Mûsâ’ya kitap verdik ve onu, İsrailoğullarına «Benden başkasını Rab edinmeyin, benden başkasının himayesine girmeyin» diye, doğru yolu gösteren bir rehber kıldık.
[017.003] Nuh ile beraber taşıdığımız kimselerin soyunu da. Gerçekten o, çok şükreden bir kul idi.
[017.004] Biz İsrail oğullarına Kitap'da şu hükmü verdik: «Muhakkak siz yeryüzünde iki defa fesat çıkaracaksınız ve muhakkak büyük bir yükselişle yükseleceksiniz.»
[017.005] Birincisinin zamanı gelince,üzerinize güçlü kuvvetli kullarımızı gönderdik. Onlar, evlerin aralarına girip araştırdılar. Bu yerine getirilmesi gereken bir vaad idi.
[017.006]  Sonra onlara karşı size tekrar 'güç ve kuvvet verdik', size mallar ve çocuklarla yardım ettik ve topluluk olarak da sizi sayıca çok kıldık.
[017.007]  Eğer ihsan ederseniz; kendiniz için ihsan etmiş olursunuz. Kötülük ederseniz; o da kendinizedir. Diğerinin vakti gelince; yüzünüzü karartsınlar, mescide ilk defa girdikleri gibi girsinler ve ele geçirdikleri yeri harab etsinler diye onları tekrar göndeririz.
[017.008] [Olur ki Rabbiniz size merhamet eder. Eğer dönerseniz Biz de döneriz. Öyle ya, Biz cehennemi kafirlere zindan yapmışız!

İsra suresinin 1. ayeti, bilindiği üzere miraç uydurmalarına dayanak yapılan ayetlerdendir. Bu ayet genellikle Muhammed (a.s) bir gece vakti Mescidi Haram dan , Mescidi Aksa ya götürülmesi, yani bir nevi mucize anlayışı dahilinde okunmaktadır. Kanaatimiz o dur ki , bu ayet bedenen bir yürütülmeden çok , aynı surenin 60. ayetinde ki ," Sana gösterdiğimiz rüya" ibaresi dikkate alınarak okunduğunda bu yürüyüşün bedenen bir yürüyüş değil , Mekke den artık hicret edilmesi gerektiğini hatırlatan bir ayet olarak okunmalıdır. 

Musa ve Lut (a.s) ların kıssalarını okuduğumuzda, onların kıssasında geçen "Esra" ( Gece yürüyüşü) kelimesi, kurtuluşa giden yolu gösteren bir kelimedir. Allah (c.c), Musa ve Lut (a.s) lara "Kullarımı geceleyin yürüyüşe çıkar" emrini vererek , onlara müşrik kavimden kurtuluşun yolunu göstermiştir. 

Daha önce kendisine inen ayetlerde bu kıssaları okuyan Muhammed (a.s) , böyle bir yürüyüşün kendisi için de kurtuluşun anahtarı olduğunu anlayarak , Mekke'yi terk  ederek Medine'ye hicret etmiştir. 2-8. ayetlerde ise , Muhammed (a.s) a gideceği yerdeki yani Medine'de karşılaşacağı topluluğun karakteristik özellikleri anlatılarak , Muhammed (a.s) ile karşılaşacak olan topluluğun yani İsrailoğullarının eski hatalarını tekrarladıkları takdirde , daha önce yapmış oldukları fesat yüzünden işleyen evrensel helak yasalarının , kendileri için yine işleyeceği haber verilerek , kendilerine gelen elçiye karşı fesat çıkarmamaları , ona iman etmeleri öğütlenmektedir.

Küfür ve şirk'in kalesi haline getirilmiş olan Mekke şehrinden hicret etmek zorunda kalan Muhammed (a.s), hicret etmek zorunda kaldığı şehre tekrar galip bir kumandan olarak geri dönmesi gerektiğini, yine aynı surenin içindeki ayetlerden öğrenmektedir. Çünkü hicret sadece bir  terk ediş değil , terk edilmeye mecbur bırakılan yere muzaffer olarak geri dönmek için yapılan hazırlığı ifade etmektedir. Medine'ye hicret etmek zorunda kalan Muhammed (a.s) ın, 10 yıl boyunca verdiği mücadelenin temelinde, Mekke'yi küfrün elinden kurtararak , yeniden atası İbrahim (a.s) tarafından inşa edilen haline yani Tevhide döndürmek çabası yatmaktadır.

Konumuz olan ayetleri , böyle bir çerçevede okumaya çalıştığımızda , ilgili ayetlerin mesaj içeren yönü ortaya çıkarak sadece belirli zaman ve mekana has olan ayetler topluluğu olmaktan da çıkmış olacaktır. Konumuz ile ilgili ayetlerin Medine'de inmiş olduğuna dair görüşlere katıldığımızı tekrar hatırlatarak , ilgili ayetlerin genel çerçevesinin Mekke'de içinde bulunduğu durumun hatırlatılması ve oraya nasıl geri dönebileceğinin yollarının öğretilmesi olduğunu söyleyebiliriz.

[017.073]  Ve onlar az kalsın sana vahyettiğimiz şeyden başkasını Bize iftira edesin diye seni fitneye düşüreceklerdi. O zaman seni elbette dost edineceklerdi.
[017.074] Sana sebat vermemiş olsaydık, and olsun ki, az da olsa onlara meyledecektin.
[017.075] O takdirde sana, hayatın da ölümün de, kat kat azabını tattırırdık. Sonra bize karşı bir yardımcı da bulamazdın.

Mekke döneminin ilk yıllarında inen ayetlere baktığımızda , Muhammed (a.s) a çizilen yol haritasında , kafirler ile hiç bir şekilde müdahene içine yani karşılıklı tavizkar bir tutum içine girilmemesi emredilmektedir (68. s. 8-15). Bu ayetler Mekke dönemi içinde Muhammed (a.s) ın böyle bir tutum içine girmemiş olduğunu göstermekte olup , aynı tutuma bundan sonra da devam etmesi öğütlenmektedir.

[017.076]  Ve az kaldı seni yurttan çıkarmak için rahatsız edeceklerdi. O halde onlar da senden sonra pek az kalacaklardır.
[017.077] Senden önce gönderdiğimiz resuller hakkında cari olan ilahî kanun budur. Sen Bizim ilahi kanunumuzda asla bir değişiklik bulamazsın!

Bu iki ayet , Allah (c.c) nin değişmez yasası olan , elçi ve ona inananlara olan yardımını ifade etmektedir. "Sünnetullah" denen yasalar çerçevesinde işleyen elçi ve ona inananlara yardım sünneti , bu sefer Muhammed (a.s) ve ona inananlar için işleyecektir. Ancak bu yardım şarta bağlı olup , Allah (c.c) nin yardım için koyduğu şartlar yerine gelmeden, bu yardım sünneti asla işlemeyecektir. 

[010.103]  Sonra Biz, resûllerimizi ve iman edenleri kurtarırız. Böylece müminleri kurtarmak üzerimize düşen bir borçtur.

Allah (c.c) nin hiç bir elçisi terk ettiği bir beldeyi yenilmiş olarak terk etmemiştir. Eğer bir elçi ve beraberindekiler bir beldeyi terk ediyorsa , o belde artık helak olmayı , iman edenler ise kurtuluşu hak etmiş demektir. Kıssalardaki helak olaylarının anlatıldığı ayetlere bakıldığında bu noktayı açık ve net olarak görebiliriz. Yani Allah (c.c) nin helak ve yardım vaadi mutlaka yerine gelmiş , aynı helak ve yardım vaadi Mekkeliler ve Muhammed (a.s) içinde 
gerçekleşecektir. 

Mekkelilerin helakı diğer kavimler gibi o şehrin yıkımı ile gerçekleşmemiş , o şehri elinde tutan kafirlerin Müslümanlar eli ile mağlup edilerek şehrin onların elinden geri alınması ile gerçekleşmiş olduğunu hatırlatmak isteriz.

Muhammed (a.s) ın Mekke den hicret etmesi , onun ilk bakışta yenilmiş olarak orayı terk ettiğini düşündürebilir. Medine de yurt tutan Muhammed (a.s) için Mekke artık geri dönülmeyecek bir yer değil , Allah (c.c) nin 77. ayette beyan ettiği üzere , Mekkeli müşriklerin yenilerek helak olacağı , Müslümanların Allah (c.c) nin yardımını hak edeceği yani sünnetullah yasalarının yeniden işleyeceği bir belde olmayı beklemektedir.

Devam eden ayetlerde yapılması emredilenler , bu yardım yasasının yani "Sünnetullah" ın işlemesi için yani helak ve yardımın gerçekleşmesi için yapılması gerekenleri bildirmektedir.

[017.078]  Güneşin kaymasından, gecenin kararmasına kadar salatı ikame et; ve bir de fecrin Kur'anını; çünkü fecrin Kur'an'ı gerçekten şahitlidir.
[017.079]  Sana nafile olarak, gecenin bir kısmında, o Kur'an'la meşgul olmak üzere uyanık ol. Böylece Rabbinin seni övgüye layık bir makama göndermesi umulur.

78. ayet ile ilgili tefsirlere bakıldığında , ağırlıklı olarak , namaz vakitleri ile ilgili bilgiler içerdiği düşünülerek yorumların yapıldığına şahit olmaktayız. "Salat" kavramının namazı da içeren daha geniş bir anlamı olduğundan hareketle , ayetleri sadece namaz vakitleri ile ilgili bilgiler dahilinde okumak yerine , bu kavramın daha geniş anlamı olduğundan hareketle okumaya çalışarak şunları söyleyebiliriz ;

"Salat" kavramını en geniş anlamda , "Kulun hayatı içinde yapmakla yükümlü bulunduğu bütün sorumlulukları" olarak tarif edebiliriz. 

Hayat içinde her an ve sürekli olarak yaşanması gerekli bir kavram olarak 78. ayette Muhammed (a.s) a emredilen salatın ikamesini en geniş anlamda okuyacak olursak (Namazı ret ettiğimiz anlamına gelmesin) , onun hicret etmek zorunda kaldığı Mekke'ye geri dönmek için başlatması gereken mücadele süreci ve bu süreç içinde izlemesi gereken yol haritasının çizilmesi olduğunu söyleyebiliriz.

Salatın ikamesi ile ilgili ayetlerde belirtilen vakitleri, sadece namaz vakitleri ile ilgili okumak yerine , devamlılık ifade etmesi açısından okuduğumuzda , bu kavramın hayat içinde daha aktif bir biçimde yer alması gerektiği anlaşılacaktır. Namaz , salatın bir cüzü olarak günün belirli vakitlerinde eda edilmesi bir farz olarak iman edenlere yazılmış olup , namaz dışındaki vakitlerde , kul yine bütün işlerinde yönelimini sadece Allah (c.c) ye yapmak ile sorumludur. Namazı Allah'a has kılıp , namaz dışındaki işlerde yönelimi başkalarına yapmak , iman iddiasında olanların yapmaması gereken işlerdendir. 

Bu bağlamda , Mekke döneminin ilk yıllarında nazil olan Müzzemmil suresinin ilk ayetlerini yeniden hatırlamak yerinde olacaktır.

[073.001-4] Ey o örtünen,Az bir kısmı hariç olmak üzere, geceleyin kalk: Yarısı, yâhud eksilt ondan biraz Veya üzerine ilave et. Ve Kur'an'ı da belli bir düzen içinde (tertil üzere) oku.

Müzzemmil suresindeki bu ayetlerin 78 ve 79. ayet ile bağını kurmaya çalıştığımızda , Muhammed (a.s) a emredilen gece mesaisi emri aynen korunmaktadır. Medine'de yeni bir oluşumun temellerini atarak Mekke'ye geri dönmeye hazırlanmaya başlayan Muhammed (a.s) ın bu geri dönüşünün gerçekleşmesinde,  geceleri yapacağı çalışmalar büyük öneme haizdir.

Musa (a.s) önderliğinde yıllarca Firavun zulmüne karşı koymaya çalışan İsrailoğullarına çizilen yol haritası ile Muhammed (a.s) a çizilen yol haritasına dikkat ettiğimizde birbiri ile aynı olduğunu görmekteyiz. Çünkü her iki elçinin amaçları aynı olup , her iki elçi de zalimlerin zulmüne son vermek gibi bir göreve sahiptirler.

[010.087]  Biz de Musa ile kardeşine şöyle vahyettik. «Kavminiz için Mısır'da  evler hazırlayın, evlerinizi kıble edinin ve salatı ayakta tutun! Bir de mü'minleri müjdele!

Musa ve Muhammed (a.s) lara verilen ortak emir olan "Salatı ayakta tutmak" ifadesinin anlamı sadece "Namaz kılın" şeklinde çevrildiğinde, bu kavramın anlamı buhar olup uçacaktır. Musa ve Muhammed (a.s) lara emredilen salatın anlamını , yeryüzünde zulmün ve fesadın son bularak , Tevhidin hayata hakim kılınması ve Allah (c.c) nin kafirleri helak , iman edenlere yardım sözünün gerçekleşmesi için ne yapılması gereken amellerin ortak adı olarak ifade etmek mümkündür. 

Bütün bunlardan sonra , Allah (c.c) nin 79. ayette vaad ettiği "Makamen Mahmuden" (Övülmüş Makam) deyiminin ne anlama gelebileceği biraz daha aydınlanmış olacaktır.

Öncelikle şunu söylemek isteriz ki ; Bu terimin ne anlama gelebileceği hakkında getireceğimiz iddia bizim indi yorumumuz olacaktır. Ancak bu terimin ifade ettiği anlamın şefaat makamı olAmayacağını kesinlikle söylemek istiyoruz. Hesap gününde kimseden fidye alınmayacağını , şefaatin kabul olunmayacağını bizlere haber veren Rabbimizin bu haberlerini göz ardı ederek , rivayetler tarafından verilen bilgileri kabul etmek, iman iddiasında olan kimseye yakışmaz.

"Makamen Mahmuden" (Övülmüş Makam) deyiminin , önce en geniş anlamda tarifini yapmaya çalışarak , sonra bu deyimin Muhammed (a.s) için ifade ettiği anlamı bulmaya çalışalım. 

[028.085]  Hiç şüphesiz, sana Kur'an'ı farz kılan, seni dönülecek yere elbette döndürecektir. De ki: «Rabbim, hidayetle geleni de, açıkça bir sapıklık içinde olanı da daha iyi bilmektedir.»

Kasas suresi 85. ayetine baktığımızda , ki bu ayet büyük bir ihtimalle Mekke den hicret edilmesinden sonra nazil olmuştur (Tefsirlerde hicret esnasında Mekke ile Medine arasında bir yerde nazil olduğu rivayetleri vardır). Bu ayet, Muhammed (a.s) a hedef gösteren ayetlerden birisi olarak önemli bir mesaj vermektedir. Medine ye hicret etmek zorunda kalan Muhammed (a.s), çıkmak zorunda kaldığı şehre tekrar galip olarak geri dönmesi gerektiği bilinci içinde Mekke yi terk etmiştir.

"Makamen Mahmuden" deyiminin belirlilik takısı gelmeden ifade edilmesi , bu deyimin sadece belirli bir zamana ve mekana has olmadığını göstermekte olduğunu söyleyebiliriz.

"Makamen Mahmuden" deyimini , "Allah (c.c) nin kulları için gösterdiği zirve hedef , ulaşmaları gereken nokta , Tevhid mücadelesinin bayrağının dikilmesi gereken yer"  olarak tarif ettiğimizde ,bu deyimin Muhammed (a.s) için ifade ettiği düşünülen 3 anlamından birisini tercih edebiliriz.

Klasik tefsirlere bakıldığında bu terimin, şefaat makamı haricinde ki bu tarifi kabul etmek mümkün değildir , 1- MEDİNE , 2- MEKKE , 3- AHİRETTE ALINACAK KARŞILIK olarak yorumlandığını görmekteyiz. 

1. yorum olan Medine nin "Makamen Mahmuden" olarak yorumlanmasına katılmadığımızı peşinen söylemek istiyoruz şöyle ki ; Medine Muhammed (a.s) için nihai hedef değil , nihai hedefe varmak için kullanacağı bir atlama taşı mesabesinde olup , AMAÇ değil , ARAÇtır. Bu ayetlerin nazil olduğu yer Mekke değil Medine olduğu düşüncelerine katıldığımızı yukarıda da belirtmiştik . Dolayısı ile bu şehrin nihai hedefe varmak için kullanılan bir mekan olması nedeniyle, bu terimin anlam alanı içine giremeyeceğini düşünüyoruz , geriye diğer 2 şık kalmaktadır. 

2. yorum olan Mekke nin daha doğru bir yorum olduğuna katıldığımızı söylemek istiyoruz şöyle ki; Zaman içinde küfrün ve şirkin kalesi haline getirilen Mekke ye gönderilerek , küfre ve şirke karşı savaş açan elçi, bu şehir içindeki mütref takımı tarafından kabul edilmeyerek hicret etmek zorunda bırakılmış , küfür ve şirk o şehirde hakim kılınmaya çalışılarak , bir nevi kale olma halinin devam etmesi sağlanmaya çalışılmıştır. 

Mekke nin müşrik işgalinden kurtarılıp , Tevhidin merkezi haline getirilmesi, Muhammed (a.s) a gösterilen nihai bir zirve hedef olarak yeniden "Övülmüş Makam" haline yani tevhidin merkezi haline dönüştürülmesi, Allah (c.c) nin ona yüklediği görevlerdendir.

Peki Allah (c.c) neden Mekke için "Makamen Mahmuden" deyimini kullanmaktadır ?.


[003.096-97]  Gerçek şu ki, insanlar için ilk kurulan Ev, Bekke (Mekke) de, o, kutlu ve bütün insanlar (alemler) için hidayet olan (Kâbe) dir.Orda apaçık ayetler (ve) İbrahim'in makamı vardır. Kim oraya girerse o güvenliktedir. Ona bir yol bulup güç yetirenlerin Ev'i haccetmesi Allah'ın insanlar üzerindeki hakkıdır. Kim de küfre saparsa, kuşku yok, Allah alemlere karşı muhtaç olmayandır.

Al-i İmran s. 96 ve 97. ayetlerinde kullanılan "Makamı İbrahim" deyimi , bu şehrin övülmüş bir yer olduğuna bir delil olarak görülebilir. Bakara , İbrahim ve Hac surelerindeki ayetlerden öğrendiğimize göre atamız İbrahim (a.s) , bu şehri Tevhidin bir sembolü olarak  ayağa kaldırmış ve duası ile buranın kıyamete kadar insanlar tarafından Hac mekanı olarak ziyaret edilmesine sebep olmuştur. 

[042.007] Böylece şehirlerin anası olan Mekke'de ve çevresinde bulunanları uyarman, şüphe götürmeyen toplanma günü ile uyarman için sana Arapça okunan bir Kitap vahyettik. İnsanların bir takımı cennete, bir takımı da çılgın alevli cehenneme girer.

Bu sebepten dolayı Mekke ,Tevhidi açıdan özel öneme sahip olan bir şehirdir. Bu şehrin asli haline döndürülmesi Muhammed (a.s) ın gönderiliş sebebi olup , hayatını bu şehrin ve etrafının şirkten temizlenerek Tevhid dininin kalesi olması için harcamıştır.

3. yorum olan ahirette alınacak karşılık yani cennetin "Makamen Mahmuden" olarak ifade edilmiş olabileceği yorumlarına soğuk bakmadığımızı ifade etmekle beraber , 2. yorumun daha isabetli olduğunu söylemek istiyoruz. Allah (c.c) dünya hayatında kendi yolunda hayat süren kullarına vereceği karşılık için kullandığı kelimelerin içinde "Makam" kelimesi de bulunmaktadır.

[025.076] Orada ebedi kalacaklar; ne güzel durulacak bir yer, ne güzel bir makam!
[035.035] Çünkü O, lütfu ile bizi devamlı kalınacak olan yerde (Elmukameti) yerleştirdi. Burada artık bize ne yorgunluk olacak, ne de usanç gelecek.

"Makamen Mahmuden" deyimini tarihselliği içinden çıkararak , zaman ve mekan üstü bir anlama sahip olarak okumaya çalıştığımızda şunları söyleyebiliriz ;

"Makamen Mahmuden" (Övülmüş Makam) terimi, sadece Muhammed (a.s) ve Mekke ile sınırlı bir anlama sahip değildir. Bu deyim ile ifade edilen şey , onun görevi icabı ulaşması gereken zirve hedef Mekke şehri olup , bu zirve hedef şehir zaman içinde şirkin kalesi haline gelmiştir. Muhammed (a.s) a ulaşması için gösterilen zirve hedefe nasıl ulaşılabileceği ise ona kendisinden önceki elçilerin kıssaları ile anlatılarak , aynı yolu izleyerek , o elçilerin hak ettiği yardıma nasıl kavuşabileceği öğretilmektedir.

Bu anlamda iman iddiasında bulunan her kulun, fethetmesi gereken bir Mekke si, yani ulaşması gereken zirve hedefi , övülmüş makamı mutlaka vardır olmalıdır . Böyle bir hedefi ve ulaşması gereken bir zirve hedefi tevhidi bir yaşantı çerçevesinde idealleri olmayan bir Mü'min, hayatını boşa geçirmiş sayılacaktır.

Var olma gerekçemiz olan , tek ilaha kulluk süren bir hayatta önümüze çıkan engelleri aşmaya çalışmak yolunda yürüyenlerin nasıl bir yol izlediği , bu engelleri aşarak  Makamı Mahmuda yani zirveye nasıl ulaştıkları , bir çok ayette bizlere bildirilerek , onların yolunu yol edinmemiz bizlerden istenilmektedir.

Allah (c.c) kendi yolunda yürüyen elçi ve kullarına dünya ve ahirette yardım sözü vermektedir. Bu yolda yürümeye çalışanların önlerine tarih boyunca engeller çıkmış ve bu engeller Allah (c.c) nin yardımı ile aşılarak hedefe varılmıştır. 

Muhammed (a.s) ın 23 yıllık süren mücadelesinin , 10 yıllık bölümü olan Medine bölümü okunduğunda, onun Mekke ye giden yolda izlediği yöntem , bizler içinde örneklikler ile doludur. Kur'anın özellikle Medine de inen ayetleri okunduğu zaman , Muhammed (a.s) ın böyle bir hedefi olduğu bilgisi ile okunduğunda , bu ayetlerin bizler içinde hedefe giden yolun işaretleri olduğu görülecektir. 

[017.080]  De ki: «Rabbim, gireceğim yere doğrulukla girmemi sağla, çıkacağım yerden de doğrululukla çıkmamı nasip et ve benim için kendi katından yardım edici bir kuvvet ver.»
[017.081] Yine de ki: Hak geldi; bâtıl yıkılıp gitti. Zaten bâtıl yıkılmaya mahkumdur.

"Gireceğim yer" ve "Çıkacağım yer" ifadelerinin tefsirlerinde, ayetin indiği mekana göre görüş farklılıkları olduğunu görmekteyiz. Ayetlerin Mekke de indiğini kabul eden görüşe göre girilecek yer Medine şehri , çıkılacak yer ise Mekke şehridir. Bu görüşe göre ayet henüz Mekke de ikamet etmekte olan Muhammed (a.s) a hicret etmesi gerektiğini beyan etmektedir.Ayetlerin Medine şehrinde indiğini düşündüğümüzde (Tercih ettiğimiz görüş bu dur) girilecek yer Mekke şehri , çıkılacak yer ise ölümden sonra yeniden kabirlerden çıkış olduğunu söyleyebiliriz. 

Böyle bir dua edilmesinin tavsiye edilmesinin üzerinde durmak gerekirse şunları söyleyebiliriz;

Bundan sonra hayatının geri kalan kısmını ölümüne kadar, şirkin kalesi haline getirilmiş olan Mekke yi kafirlerden geri almak için harcaması gerektiğine dair bir emir olarak algılaması ve bu emri yerine getirmek için gerekli olan yardımı Allah (c.c) den isteyerek var gücü ile mücadele etmesi emredilmektedir. 

"Bundan bize ne düşer?" diye sorduğumuzda ise cevap olarak ; "Hayatın anlamının tek ilaha kulluk yolunda mücadele için harcanması , ölüme değin bu uğurda hiç bir fedakarlıktan kaçınılmaması gerektiğinin bizlere de hatırlatılması" diyebiliriz.

Sonuç olarak ; Allah (c.c) ye kulluk yolunda her kişinin ulaşması gerekli olan zirve hedef olarak tanımlayabileceğimiz "Makamı Mahmud" , Muhammed (a.s) için Mekke olup bizler için ise, içinde bulunduğumuz zaman ve mekan şartlarına göre değişebilecek zirve hedefler olarak zaman ve mekan üstü bir anlama sahiptir.

Bu şehir zaman içinde asli durumu olan Tevhidin sembolü olmaktan çıkarılarak ,arızi bir durum olan şirkin sembolü haline getirilmiştir. Elçilerin gönderiliş amacı olan asli hakikat Tevhid akidesinin ve onun sembollerini insanlara yeniden hatırlatmak görevinin son halkası olan Muhammed (a.s) , bu hatırlatma görevinde diğer elçi ataları büyük güçlüklerle karşılaşarak bulunduğu şehirden hicret etmek zorunda kalmıştır.

Onun bu hicreti , Tevhid sembolü olan şehri yeniden asli haline döndürmek , ve şirkin bayrağını indirmek için yeni bir mücadele sürecini başlatmış ve 10 yıllık mücadele sonunda "Övülmüş Makam" a ulaşmıştır. Bu makam sadece Mekke ye has değil , şirkin kalesi haline getirilmiş her yerin yeniden tevhidin kalesi haline getirilmesi neticesinde ulaşılması gereken hedefin bir adıdır. 

İlgili ayetleri herkesin ulaşması gereken bir hedefi yani makamı mahmudu olması gerektiği bilinci içinde ve bu hedefe ulaşımın nasıl olacağı yönünde bilgiler içermesi açısından okumaya çalıştığımızda bizlere daha kolay açılacaktır.

                                 EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR. 


17 Aralık 2014 Çarşamba

Küfür Nedir ? Kafir Kimdir ?

"Küfür" ve "Kafir" kelimeleri, İslam literatürü içinde önemli yer tutan kelimeler olup , bu kelimelerin herkesin elinde bir silah olarak kullanılarak, karşısındaki düşünceyi ve o düşünce sahibini damgalama aracı haline geldiğini görmekteyiz . Bu bağlamda , kelimelerin içerdiği anlam ve kimler için kullanılacağı konusu önem kazanmış olup , birisine "Kafir" demek için belirlenmiş standartların olması gerekmektedir. Geleneksel fıkıhta belirlenmiş olan bu standartların Kur'an kaynaklı olduğunu söylemek maalesef zordur. 

"Küfür" kelimesi sözlükte ; "Bir şeyi örtmek , gizlemek" anlamındadır. Tohumu yerin içinde gizlemesinden dolayı çiftçiye "Kafir" denilmiştir. Istılahta ise , "İman esaslarını inkar etmek ve o inkar üzerine bir hayat sürmek" olarak tarif edebiliriz. 

Bir kişinin küfre düşerek "Kafir" vasfını almasına sebeb olan söz ve fiillerin baz alınacağı kaynağın ne olduğu konusu bu noktada önem arz etmektedir. Bir kişinin kafir olmasını gerektiren söz ve fiillerin hangi kaynak baz alınarak değerlendirileceğinin  tek bir kaynak üzerinde  olmaması , farklı düşüncede olan herkesin birbirini tekfir edebilme olanağını doğurmuştur. Herkes kendi yanındaki kaynağı baz alarak karşı düşünceyi değerlendirmekte ve o kaynağa aykırı olan her düşünceyi mahkum etmektedir.

Peki kaynak konusunda nasıl bir yol izlemek gerekir ki, bir kişinin "Kafir" olarak vasıflandırılması fırka ve hiziplerin ellerinde olanların sevindikleri kitapların inhisarında olmasın ?.  

Müminun suresi 53. ayeti içinde bulunduğumuz durumu bildiren bir ayet olarak karşımızda durmaktadır.  

[023.053]  Ancak onlar, işlerini kendi aralarında (farklı) kitaplar halinde parçalayıp-bölündüler; her bir grup, kendi ellerindeki olanla yetinip-sevinmektedir.

Herkesin elinde Kur'an + ........ olarak kabul ettiği bir kitabının olduğu, herhangi bir meselede Kur'anın değil bu ilave kitapların hüküm sahibi olduğunu düşünürsek aramızdaki ihtilaf ve düşmanlığın sebebi anlaşılacaktır.

Olması gereken tabi ki bu değildir , herkes bundan şikayetçi olduğunu dile getirmiş olsa dahi birleşme adresi olarak kendi yanını göstermesi fırkacılığı önleyememektedir.

[022.003]  İnsanlardan kimileri de Allah hakkında bilgisizce tartışır da her kaypak şeytanın ardına düşer
[022.008]  İnsanlardan kimi de vardır ki ne bir bilgiye, ne bir delile(HÜDEN), ne de aydınlatıcı(MÜNİRİN) bir kitaba dayanmaksızın Allah hakkında tartışır.

Hacc s. 3. ve 8. ayetlerinde Allah hakkında tartışıldığı zaman , tartışmada kaynak olarak kullanılması gereken kitabın "HÜDEN ve MÜNİR" vasıflarına sahip olması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu vasıflara sahip bir tek kitap vardır ki o da KUR'AN dır ve insanlar herhangi bir konuda bu Kitabın rehberliğine ve aydınlatıcılığına muhtaçtır. İnsanların birbirlerine karşı hüccet gösterecekleri kitapta bu vasıflar olması gerektiğini beyan eden Rabbimizin bu beyanı hilafına "Hüden veMünir" olarak başka kitaplar ortaya konulduğunu görmekteyiz.

Herhangi bir mesele üzerinde tartışan tarafların ihtilafları halinde birbirlerine "Kafir" demelerini gerektiren sözün kaynağı sadece Kur'an olmalıdır ki kişiye, fırkaya göre Kafirlik durumu hasıl olmasın.

"Bilgi" dediğimiz olguyu, 1-Kat i , 2- Zanni şeklinde ayırmak mümkündür. Kat i bilgi olarak vasıflanacak olan kaynağın adı sadece Kur'an olup onun dışında herhangi bir bilgi kaynağını bu kategoriye sokmak mümkün değildir. 2. kategoriye giren zanni bilgi ye, Kur'an dışı bilgi kaynaklarını dahil edebiliriz. 

Ancak geleneksel din algısı , zanni bilgi kategorisine dahil olan bilgi kaynakları özellikle "Hadis" leri , "Gayri Metluv Vahiy" inancı dahilinde Kur'an ile aynı dereceye koyarak "Kat i" bilgi haline getirmiştir. Böyle bir ameliyeye maruz kalan hadisler neticesinde bir çok konu iman esası haline gelmiş , bunları red edenler "Kafir" damgası yemeye hak kazanmışlardır ! . Üstüne üstlük "Mahalle Baskısı" kabilinden yapılan dayatmalarla bu tür zanni bilgilerin sorgulama düşüncesinin dahi kişinin Küfre düşmesi için yeterli görülerek, sorgulama kapıları sıkı sıkıya kapatılmıştır

Geleneksel din inancı içinde yer alan bir çok konunun zan içeren bilgi kaynağı olan hadisler yolu ile girmiş olması Kur'anın, din konusunda belirleyiciliğini arkaya atmıştır. Belirleyecilik başka kitaplara verilince o kitaplar Kur'an ile aynı seviyede görülüp "Sorgulanamaz" hale getirilmiş ve muhteviyetı içindeki bilgilerin Kur'an ile uyuşup uyuşmadığı önemini yitirmiştir. 

Böyle bir arka plan dahilinde Dini meseleleri konuşan bizler "Küfür" ve "Kafir" kelimelerinin içini Kur'anın belirleyiciliğinde değil , başka belirleyeciler ışığında doldurulmuştur.

Belirleyiciliği rivayetlere verip, onları Kat i bilgi seviyesine çıkarttığımız zaman , Kabir azabı iman konusu haline gelip red etmek küfür , red eden kafir , Allahın dışında şefaatçiler olduğunu red etmek küfür , red eden kafir , İsa (a.s) ın yeniden geleceğini red etmek küfür , red eden kafir , zina eden evlinin cezasının recm olmadığını iddia etmek küfür , iddia eden kafir, hadislerin gayri metluv vahiy olduğunu red etmek küfür , red eden kafir olarak damgalanmaya hak kazanmıştır. 

Eğer belirleyicilik Kur'ana verilseydi yukarıda örneklerini verdiğimiz rivayetler kanalı ile iman konusu haline getirilmiş Kur'an ile uyuşmayan bilgileri red etmenin değil aksine kabul etmenin Küfür , red edenin değil kabul edenin Kafir sayılması gündeme gelecektir.

Konuyu tek bir misal üzerinden örneklemek gerekirse; Bilindiği üzere Kur'an zina fiilini işleyenler hakkında evli-bekar ayrımı yapmadan aynı cezayı ön görmüş olmasına rağmen , geleneksel fıkıh  bu fiili işleyen evlilerin cezasının recm edilerek öldürülmelerini ön görmektedir. Recm cezasını red edenlerin KAFİR damgası yediklerini düşüncek olursak , bu damgayı yemeye layık olanların, Kur'ana rağmen böyle bir cezayı savunanlar olduğu görülecektir.

Tavsiyemiz şudur ki; Özellikle geleneksel din algısındaki düşünceleri benimseyenler öncelikle bu düşüncelerinin doğruluğunu Kur'anın belirleyeciliğinde yeniden gözden geçirmelidirler. Rivayetler belirleyeciliğinde ortaya konmuş düşüncelerinin hiç birinin iman konusu olamayacağını asla akıllarından çıkarmamalıdırlar. Geleneksel algı doğrultusundaki inançlarına aykırı olarak dile getirilen itirazlara karşı "Küfür" ve Kafir" damgasını hemen yapıştırmaya kalkmadan önce bu damgaya kendilerinin daha layık olduğunu bilmelidirler.

Sonuç olarak; "Küfür" ve "Kafir" kelimelerinin içinin Din konusunda tek belirleyici Kitap olan Kur'an ışığında doldurulmaması sonucunda , rivayetler ile iman konusu haline getirilmiş bir çok konu gündeme gelmiş ve bunları kabul edenlerin değil red edenlerin "Küfür" ve"Kafir" damgası yedikleri traji komik bir durum meydana gelmiştir. Bu kelimelerin anlamı Kur'anın belirleyiciliğinde ortaya konulduğu zaman , Kat i bilgi içeren Kur'an ayetleri ile sabit olan bir bilgiyi red etmenin KÜFÜR , ve red edenin KAFİR olduğu meydana çıkacaktır. Bu merkezde geleneksel din algısı içinde olan bir çok konunun Kur'an ile uyuşmaması ve bu uyuşmayan zanni bilgilerin kat i bilgi haline getirilmesi nedeniyle Küfür ve Kafir kelimelerinin muhataplarının bu zanni bilgileri kat i bilgi yerine koyarak iman konusu haline getirenlerin olduğu görülecektir.

                                       EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.