EYYUB (a.s) : Şükreden Bir Kul Örneği

Kur'an , içinde barındırdığı elçi kıssaları ile , onların yaşantılarını bizlere örneklik olarak sunarak , yaşantımızı onların yaşamları üzerinden şekillendirmemizi istemektedir. Eyyub (a.s) , bizlere kıssası anlatılan elçilerden birisi olarak Kur'anda yerini almıştır. Onun kıssasında öne çıkan nokta , ona dokunan bir zarar ve o zararın ondan giderilmiş olmasıdır. 

Elçi kıssalarının mesaj içerikli bir çok yönü olduğunu , bundan önceki kıssalar ile ilgili yazılarımızda vurgulamaya çalışarak , Eyyub (a.s) kıssasını farklı yönlerden okumaya çalışmıştık. Bu yazımızda , Kuranın bir çok yerinde gördüğümüz nankör insan tiplemesine karşılık , şükreden insan örneği olarak Eyyub (a.s) ı okumaya çalışacağız.

[016.053-54]  Size gelen her nimet Allah'tandır. Sonra, bir sıkıntıya uğradığınızda yalnız O'na sığınırsınız. Ama sonra sizin o sıkıntınızı giderince, içinizden bir kısmı hemen Rab’lerine ortak koşarlar.
[010.012]  İnsana bir sıkıntı dokunduğu vakit, gerek yan yatarken gerek otururken, gerek dikilirken, Bize dua eder durur; kendisinden sıkıntısını gideriverdik mi sanki kendisine dokunan o sıkıntı için Bize yalvarmamış gibi geçer gider. İşte o müsriflere yaptıkları işler, böylece güzel gösterilmektedir.

[030.033] İnsanların başına bir sıkıntı gelince, Rablerine yönelerek O'na yalvarırlar. Sonra Allah, katından onlara bir rahmet (nimet ve bolluk) tattırınca, bakarsınız ki onlardan bir gurup yine Rablerine ortak koşuyorlar.

[010.022-23] Sizi karada ve denizde yürüten Allah'tır. Bulunduğunuz gemi, içindekileri güzel bir rüzgarla götürürken yolcular neşelenirler; bir fırtına çıkıp da onları her taraftan dalgaların sardığı ve çepeçevre kuşatıldıklarını sandıkları anda ise Allah'ın dinine sarılarak, «Bizi bu tehlikeden kurtarırsan and olsun ki şükredenlerden oluruz» diye O'na yalvarırlar. Allah onları kurtarınca, hemen yeryüzünde haksız yere taşkınlıklara başlarlar. Ey insanlar! Geçici dünya hayatında yaptığınız taşkınlık aleyhinizedir. Sonra dönüşünüz Bizedir. Yaptıklarınızı size bildiririz.

[029.065]  Gemiye bindiklerinde; dini yalnız Allah'a tahsis ederek O'na yalvarırlar. Ama onları karaya çıkararak kurtarınca, hemen Allah'a şirk koşarlar.

Yukarıda verdiğimiz  ayet örneklerinde ortak nokta , başı dara düştüğünde Allah (c.c) yi hatırlayan , ona yalvaran , fakat başı dardan kurtulunca nankörlük yapan insan örnekleridir. Kur'anın daha bir çok yerinde gördüğümüz ve insanın nankörlüğünü yeren ayetleri dikkate aldığımızda , Eyyub (a.s) ın başı dara düştüğünde ve dardan kurtulduğunda yaptıkları , bizlere örneklik teşkil  etmektedir.

[021.083-4] Eyyûb’u da an! Hani o: «Ya Rabbî,bu dert bana iyice dokundu. Sen merhametlilerin en merhametli olanısın!» diye niyaz etmiş, Biz de onun duasını kabul buyurup katımızdan bir lütuf ve ibadet edenlere bir ders olmak üzere, hastalığını iyileştirmiş, kendisine aile ve dostlarını bir misliyle beraber vermiştik.

[038.041-44]  Kulumuz Eyyub'u da an; Rabbine: «Doğrusu şeytan bana yorgunluk ve azap verdi» diye seslenmişti.«Ayağını yere vur! İşte yıkanacak ve içilecek soğuk bir su» dedik.Bizden bir rahmet ve olgun akıl sahipleri için de bir ibret olmak üzere ona hem ailesini hem de onlarla beraber bir mislini bağışladık.Ey Eyyüb: «Eline bir demet sap al, onunla vur, yeminini bozma» demiştik. Gerçekten O çok sabırlı bir kulumuzdu, daima Allah'a yönelirdi

Eyyub (a.s) ın kıssasını anlatan ayetleri okuduğumuzda onun başına, onu kedere ve sıkıntıya sokan bir hastalık gelmiş ve bu hastalıktan kurtulmak için Allah (c.c) ye dua etmiştir. Onun bu duasının, sadece kavli dua şeklinde değil tedavi amaçlı olarak fiili dua şeklinde de gerçekleşmiş olduğu unutulmamalıdır. 

Eyyub (a.s) , başına gelen sıkıntı için her insan gibi Allah'a dua etmiştir , ancak bu sıkıntıdan kurtulduktan sonra nankörlük etmemiş , şükreden bir kul olarak hayatına devam etmiştir.

Eyyub (a.s) örneği , sıkıntıya düşen bir kulun , sıkıntıdan kurtulduktan sonra yapması gereken davranışı sergileyen , gerçek hayat içinden yaşanmış bir kesit olarak , şükreden bir kul olmayı bizlere öğretmektedir. 

İnsan olarak hayatımızın herhangi bir bölümünde bizi sıkıntıya sokan bir durum ile karşılaşabiliriz. Karşılaştığımız bu sıkıntılı durumdan kurtulmak için yaptığımız çabaların karşılığı olarak sıkıntıdan kurtulduktan sonra nankörlük yapmayarak şükreden bir kul olmak , bizden istenen bir durumdur. 

Ancak pek çok insan yapması gerekeni yerine getirmeyerek nankörlüğü seçmektedir. Kur'an insanın bu olumsuz yanını bir çok ayette eleştirerek olması gerekeni öğretmektedir. Eyyub (a.s) işte böyle bir öğretimin canlı bir örneğini oluşturmaktadır.

Sonuç olarak ; Elçiler "Rol Model" insanlar olarak , bizlere yaşadığımız hayat içinde karşılaştığımız sorunlar ile nasıl mücadele etmemizi bizlere öğretmektedir. Eyyub (a.s) böyle bir model elçilerden olup , onun modelliği "Şükreden bir kul" olmasıdır. Kur'anın bir çok yerinde kendisine dokunan darlık ve sıkıntıdan sonra bolluk ve feraha kavuşunca , önceki sıkıntılı durumunu unutarak, nankörlüğe koşan insan tiplemelerini okuduğumuz zaman , Eyyub (a.s) ın başına gelen sıkıntıya karşı nasıl davrandığı , o sıkıntı ondan gidince nankörlüğe koşmayıp şükrüne devam ettiğinin bildirilmesi , örnek bir davranış olarak bizlere gösterilmektedir.

                                 EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Miraca İnanmamak Sapıklık Değil İnanmak Sapıklıktır

"Miraç olayı" olarak bilinen , Muhammed (a.s) ın Mescidi Aksa dan sonra göğe yükselerek orada bazı olaylara şahit olduğu düşüncesi, İslam inancı içinde kemikleşmiş ve neredeyse imanın şartı haline getirilmiş bir inançtır. Bu olay etrafında oluşturulan rivayetler, Allah ve elçisine iftira derecesine varan rivayetler olup , bu inancın desteklenebileceği bir ayet hatta Kur'andan en küçük bir delil dahi yoktur. 

Kur'andan delil olduğuna dayanak olarak getirilen ayetlerden birisi İsra suresinin 1. ayetidir.

سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ البَصِيرُ

Ayetin, metne sadık kalarak yapılmış meali şöyledir ;

Kulunu, kendisine birtakım ayetlerimizi göstermek için bir gece Mescidi Haram'dan çevresini mübarek kıldığımız Mescidi Aksa'ya yürütenin şanı pek yücedir. Şüphesiz o duyandır, görendir.

Ancak İsrailoğullarının Tevrata yapmış olduğu zulmü Kur'ana yapmak isteyen bir takım Yahudi zihniyetli Kur'an çevirmenlerinin eli ile , tamamen yalan ve iftira olan miraç olayı, sanki Kur'an tarafından haber veriliyormuş gibi bir durum oluşturulmaya çalışılmaktadır.

Yahudi zihniyetine sahip bir Kur'an çevirmeni tarafından çevrilmeyip tahrif edilen İsra s. 1. ayeti şöyledir ;

Bir gece, kulu Muhammedin Mescidi Haram’dan, etrafını mübarek kıldığımız Mescid-i Aksâ’ya, en yüce makama vuslatını gerçekleştiren, huzurunda secdesini sağlayan Allah’ı tesbih, tenzih ve takdis ederiz. Kudretimizin açık delillerinden olan o evrensel peygamberi ins-ü cinne, bütün kainata tanıtalım; kainat ve ötesinin, geçmişte olanlar ve gelecekte olacakların bir kısmını ona müşahede ettirelim diye bu miracı gerçekleştirdik.Şüphesiz Rasulü Muhammedin, kainat ve ötesinin duyduklarını ve gördüklerini duyuran ve gösteren Odur.

İsra s. 1. ayetinde miraç olayına en küçük bir delil olmadığı halde, Mescidi Haram dan göğe çıkarılma hikayeleri, kitaplarda sayfalarca yer alarak Müslümanlara anlatılmaktadır. Kur'andan haberi olmayan bir çok Müslüman ise , bu olayın Kur'anda yer almış olduğuna inanarak , böyle bir olaya inanmamanın kendisini kafir yapacağı korkusunu taşımaktadır.

Miraç olayına Kur'andan delil aramaya kalkanların , bulduklarının zannettikleri delillerden birisi de Necm suresi ayetleridir. Ancak bu surenin , miraç olayının meydana geldiği iddia edilen zamandan çok önceleri nazil olması itibarı ile, miraca delil olması asla söz konusu olamaz. Bu konuda daha geniş bir çalışmayı daha önce yapmış olduğumuz için verdiğimiz adrese bakılabilir. http://kuranimuminceanlamak.blogspot.com.tr/2013/04/necm-s-ayetlerinin-mirac-ile.html

Kur'an bırakın miraç olayını kabul etmeyi , aksine onu RET etmektedir. İsra s. 93. ayetine baktığımızda bunu açık ve net olarak görmekteyiz. 

أَوْ يَكُونَ لَكَ بَيْتٌ مِّن زُخْرُفٍ أَوْ تَرْقَى فِي السَّمَاء وَلَن نُّؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّى تُنَزِّلَ عَلَيْنَا كِتَابًا نَّقْرَؤُهُ قُلْ سُبْحَانَ رَبِّي هَلْ كُنتُ إَلاَّ بَشَرًا رَّسُولاً

[017.093]  «Yahut altından bir evin olsun, ya da göğe çıkmalısın. Ona çıktığına da asla inanmayız. Ta ki bize, okuyacağımız bir kitap indiresin.» De ki: «Rabbimi tenzih ederim. Nihayet ben de, peygamber olan bir insandan başka bir şey değilim.»

Ayette görüldüğü gibi, Muhammed (a.s) a GÖĞE YÜKSELMEDİKÇE iman etmeyeceklerini söyleyen müşriklere karşı verdiği "Rabbimi tenzih ederim. Nihayet ben de, peygamber olan bir insandan başka bir şey değilim" cevabı onun böyle bir olaya şahit olMAdığını gösteren Kur'ani bir delildir. Eğer böyle bir olay gerçekleşmesi vaki olmuş ise , müşrikler tarafından böyle bir istek yapılmaz , aksine bu isteklerinin gerçekleştiği haber verilirdi . Ancak böyle bir haber verilmek şöyle dursun , bu istekler ret edilmektedir.

Bir Müslüman olarak, din de belirleyici kitabımız eğer Kur'an ise ki ondan başkası olamaz , onun bu konuda verdiği habere iman etmekten başka bir çaremiz yoktur. 

Mahalle baskısı şeklinde oluşturulmuş olan "Hadislere iman" olgusu , eğer o hadisin karşısında bir ayet olması durumunda, o hadisin Muhammed (a.s) ın ağzından çıkmasının mümkün olMAdığı düşüncesine sahip olunmasını gerektirmektedir. 

Gelelim şimdi kimin sapık olabileceği konusuna ;

Miraç olayına inanan geniş bir kesim , karşısına bu olaya inanmayan bir kimse çıktığında "Sen miraca inanmıyor musun?" diye sorarak, onun miraca inanmadığı gerekçesi ile , sapık bir düşünce içinde olduğunu söyleyecektir. 

Halbuki asıl sorulması gereken soru , "Sen yoksa miraca inanıyor musun?"  şeklinde olmalıdır. Çünkü Kur'anın ret ettiği bir şeye inanmak, kişiyi sapık durumuna düşürecektir. 

Şimdi sorarız ; bu durumda SAPIK olan kimse, miraca inanan mı yoksa inanmayan mı olmaktadır?. 

El cevap = ASIL SAPIKLIK, MİRAÇ DİYE BİR OLAYIN VUKU BULDUĞUNA İNANMAKTIR. 

Miraca inanan kesim tarafından , miraca inanmayanlara karşı saldırı olarak ortaya konulan ithamların tamamı , aslında miraca inanan kesime layık ithamlardır. Bu kesim miraca inanmayanlara "Hadis sünnet inkarcısı" v.s gibi yaftalar takarak suçlamakta , karşı taraf ise savunma durumunda kalarak ,kendisinin böyle bir etikete layık olmadığını anlatmaya çalışmaktadır.

Halbuki, düşüncesini Kur'andan alan bir kimsenin kendisini savunmak durumunda bırakmasına gerek yoktur. Miraca inandığını iddia ederek , inanmayanları "sapık" olarak yaftalayanların tamamı, bu yaftaya asıl kendilerinin layık olduklarını bilmeli ve illaki bir kimseye "sapık" yaftası takılacaksa , miraca inanmayanlar değil , miraca inananlar olmalıdır. 

Çünkü miraç diye bir olaya inanmak, kişiyi "Kur'an inkarcısı" durumuna düşürecektir

Sonuç olarak ; Kendi inandığı doğrultuda inanmayan birisine "Sapık" damgası vurmayı pek seven biz Müslümanlar , eğer birisine bu damgayı vuracak isek , onun sapık olduğuna dair delili , rivayetlerden değil Kur'andan getirmek zorundayız.

Miraç olayı , Kur'an içinde tek bir delili olmayan , olduğu iddia edilen delillerin ise batıl olduğu , sadece rivayetler kanalı ile bizlere gelen ve Kur'an tarafından RET edilen bir olay olmasına rağmen , yerleşik inançta kemikleşmiş bir hale gelmesi nedeniyle , bu olaya inanmayanlar "Sapık" olarak yaftalanmaktadır. 

Eğer birisine "Sapık" damgası vurulacaksa , bu damga miraca inanmayanlara değil , Kur'anın ret etmesine rağmen , böyle bir olayın vuku bulduğuna inananlara vurulmalıdır. Miraç olayının vuku bulmadığını düşünenler , delillerini Kur'andan almakta iken , bu olayın vuku bulduğuna inananlar ise delillerini rivayetlerden almaktadır. 

Bir konuda Kur'an ile rivayetler arasında çelişki varsa , tercih edilmesi gereken kaynak Kur'an olmalıdır. Maalesef bir çok konuda olduğu gibi miraç konusunda tercih edilen bilgi kaynağı rivayetler olup , bu konudaki İsra s. 93. ayeti görmezden gelinmektedir. 

Acaba bu durumda "Sapık" olan kişiler , Kur'an ayetini delil olarak görerek , miracın vuku bulmadığına inananlar mı , yoksa Kur'an ayetine sırt dönerek rivayetleri delil olarak görenler mi dir ?.

                              EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Dağların ve Kuşların Davud (a.s) İle Birlikte Tesbih Etmesinin Günümüze Dönük Mesajı

Davud (a.s) , kendisine mülk ve yönetim gücü verilmiş elçilerdendir. Onun böyle bir güce sahip olmasının Kur'an içinde anlatılmasının sebebi , kendisinden sonra gelen elinde mülk ve güç bulunduranların, bu gücü nasıl kullanmaları gerektiğine dair örneklik teşkil etmesidir. 

Davud (a.s) ın kıssası içinde , dağların ve kuşların onunla birlikte tesbih ettiğinden bahsedilmektedir. Onların bu tesbihi nasıl yaptığı konusunda tefsirlerde malumatlar olmasına rağmen , mesaj içerikli bir okuma yapılmadığı için , maalesef masal ve israiliyyat kaynaklı bilgiler verildiğini görmekteyiz. Yazımızda , Kur'anın bu anlatımının , bize dönük nasıl bir mesajı olabileceği konusundaki düşüncelerimizi paylaşmaya çalışacağız.

[021.079]  Biz bu hükmü hemen Süleyman'a belletmiştik. Her birine hüküm ve ilim verdik. Davud ile birlikte tesbih etsinler diye dağları ve kuşları buyruk altına aldık. Bunları yapanlar Bizdik.
[034.010]  Andolsun ki; Davud'a, katımızdan lutuf ihsan ettik. Ey dağlar; onunla birlikte siz de yönelin ve kuşlar da. Ona demiri yumuşak kıldık.
[038.017-19]  Onların söylediklerine sabret; güçlü kulumuz Davud'u an; o, daima Allah'a yönelirdi.Biz dağları onun emrine vermiştik, akşam ve işrak vakti onunla birlikte tesbih ederlerdi.Kuşları da toplu olarak. Her biri ona yönelmişti.

"Tesbih" ; Se-be-ha kökünden türeyen ve "Havada ve suda hareket etmek" anlamında bir kelimedir. Terim anlamı olarak , "Allah (c.c) nin yarattığı her şeyin onun koyduğu kurallar ve  yasalar çerçevesinden dışarı çıkamaması" anlamındadır. 

[024.041] Göklerde ve yerde olan kimselerin, sıra sıra uçan kuşların Allah'ı tesbih ettiğini görmez misin? Her biri kendi salatını ve tesbihini bilir. Allah, onların yaptıklarını bilendir.
[017.044]  Yedi gök, yer ve bunlarda bulunanlar O'nu tesbih eder; O'nu hamd ile tesbih etmeyen hiçbir şey yoktur; fakat siz onların tesbihlerini anlamazsınız. Doğrusu O Halim olandır, Bağışlayan'dır.

Dağların ve kuşların tesbih etmesi , onların yaratılış amaçlarına uygun bir yaşam sürmesi, Allah (c.c) nin onlar için belirlediği yasalar dahilinde hayatiyet sürmeleri anlamındadır. Dağları ve kuşları , insan dışındaki canlı hayatının sembolize edilmiş ismi olarak okumaya çalıştığımızda , Davud (a.s) ile birlikte tesbih etmelerini şu şekilde anlamak mümkündür; 

Davud (a.s) kendisine mülk ve yönetim gücü verilmiş bir hükümdar olarak, dünya üzerindeki geniş bir kara parçası üzerinde hakimiyet sahibidir. Onun öncelikle Allah (c.c) nin bir kulu olması , bu kulluğunun gerektirdiklerini yerine getirmesini zorunlu kılmaktadır. Hükümdar bir kul olması ise , elinde bulundurduğu yönetim gücünü ona emredildiği şekli ile yerine getirmesini zorunlu kılmaktadır. 

Elinde yönetim gücü bulunan bir kimse , bu gücünü hakka uygun bir biçimde kullanarak , mülkü altında yaşayanlara zulmetmemek , onları hak ve adalete uygun bir biçimde yönetmek zorundadır. Davud (a.s) böyle bir yönetici portesine sahip, hak ve adalete uygun yönetim sergileyen bir hükümdar örneği ile karşımızda durmaktadır. 

Davud (a.s) hem kul , hem de yönetici olması nedeniyle , kulluğunun ve yöneticiliğinin gereklerini, hak ve adalet dairesinde uygulayarak, tesbihini yerine getirmektedir. Davud (a.s) ın mülkü içinde yaşayanlar sadece insanlar değildir. Onun mülkü içinde , insan emrine musahhar kılınmış olan dağlar ve kuşlar ismi ile sembolize edilmiş , insanın yaşamı için gerekli olan nimetler de bulunmaktadır.

[031.020] Görmez misiniz ki; Allah, göklerde olanları da, yerde olanları da size müsahhar kılmıştır. Gizli ve açık olarak nimetlerini size bolca vermiştir. İnsanlar arasında hiç bir bilgisi olmadan, hiç bir rehberi ve aydınlatıcı kitabı yokken Allah hakkında tartışanlar vardır.
[014.032]  Allah, o dur ki , gökleri ve yeri yarattı; yukarıdan su indirip onunla size rızık olarak çeşitli ürünler çıkardı; emri gereği denizde seyretmesi için size gemileri hizmetinize sundu; nehirleri de size musahhar kıldı.
[045.013]  Ve göklerde ne varsa ve yerde ne varsa hepsini sizin için, tarafından musahhar kıldı. Şüphe yok ki, bunda düşünecekler olan bir kavim için elbette alâmetler vardır.

İnsanlar , Allah (c.c) tarafından kendilerine verilen bu nimetleri , nankörce , hoyratça , müsrifçe harcamayarak , bu nimetlerin kendilerine emanet verildiğini , bu nimetlerin kendilerinin ihtiyaçları olduğu gibi , kendilerinden sonra gelecek kuşakların da ihtiyaçları olduğunu , dolayısı ile yeryüzünden olan nimetlerin kullanım hakkına riayet edilmesi gerektiğini bilmek zorundadırlar.

İnsanlar yeryüzünde sadece kendilerinin değil , kendilerinin yaşamı için gerekli olan , kendilerinin dışındaki diğer varlıkların da yaşama hakkı olduğunu bilmek, ve ona göre davranmak zorundadırlar. Davud (a.s) kıssasında "Dağlar ve Kuşlar" ismi ile sembolize edilen, insan dışındaki varlıkların yaşam hakkına saygı duymak, yani onların da tesbih etmelerini sağlamak , insanların en temel görevlerinden birisidir.

[030.041]  İnsanların elleriyle işlediklerinden dolayı karada ve denizde Fesad belirdi. Ki yaptıklarının bir kısmını onlara tattırsın. Belki dönerler.

Daha çok yemek , kazanmak , eğlenmek için, başkalarının hakkına tecavüz etmekten çekinmeyen insan , emrine müsahhar kılınan, "Kevni Ayetler" olarak da ifade edebileceğimiz , yeryüzünde olan her şeyi ifsad etmekten çekinmemektedir. 

İnsan , kendisinin yaşamını sürdürebilmesi için , kendisinin dışında yaratılmış olan ve kullanımına sunulan nimetleri ölçülü ve dengeli bir biçimde kullanmak zorundadır. Sadece kendisini düşünerek , gelecek nesillerin haklarını gasp eden bir kullanımda bulunmaya kalktığında, yeryüzünde büyük bir fesat meydana çıkacaktır. 

Bugün yeryüzünde yaşadığımız ve adına "Çevre sorunları" , "Çevre Felaketleri" denilen bir çok sıkıntı , bizden öncekilerin bizlerin haklarını düşünmeyerek yaptığı hoyratça kullanımın bir neticesidir. Maalesef şimdiki yaşan insanlar da, aynı yolu izleyerek sorunları azaltmak amaçlı değil,  sorunların üzerine  sorun ilave etmek amaçlı kullanımlar yaparak , yeryüzünü büyük bir felakete doğru sürüklemektedirler.   

İnsanlığın kadim bir sorunu olan , kendisini düşünmek sureti ile başkalarının hakkına saygı göstermemek hastalığı , ve bu hastalığa karşı önlem alan bir yönetici hükümdar portresi olarak , kuşların ve dağların Davud (a.s) ile birlikte tesbih etmesinin anlamı şimdi daha kolay anlaşılacaktır.


Davud (a.s) hem kul hem yönetici olarak , mülkü altında bulunan insanların dışında olan ve Kur'anın "Dağlar ve Kuşlar" olarak genellediği , diğer yaşam sahiplerinin yaşama hakkına saygı duyan ve mülkü altında yaşayan insanların da bu yaşamlara saygı duymalarını sağlayan bir yönetim sergilemektedir.

Yönetici konumunda olan bir insanın görev ve sorumluluk alanı, sadece yönetimi altındaki insanlar ile sınırlı değildir. Yönetici konumunda olan bir insanın görev ve sorumluluk alanı, insanlar ve o insanların yaşamları için gerekli olan bitki ve hayvan neslini korumaktır. Bitki ve hayvan nesli yok olmaya başladığı zaman , insan nesli de yok olmaya başlayacaktır. İnsanlar hayatiyetini devam ettirebilmesi için , yemek , içmek , hava almak gibi ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. 

İnsanlık eğer , yaşamı için gerekli olan unsurları kendi eliyle yok etmeye başladığı zaman , yemek , içmek , hava almak gibi ihtiyaçlarını karşılayamayacağı için, yok olma sürecine girecektir. Bugün dünyanın bir çok yerinde yaşanan çevre sorunları, bu yok oluşun bir habercisidir.

Kendisi dışındaki canlı hayatını koruma noktasında herkes , kendi çapında sorumluluk sahibi olup , yönetici konumunda olan kimselerin sorumluluk alanı ise , gerekli kural ve yönetmelikleri hazırlayarak , insan dışındaki canlı hayatının tesbihlerinin devam etmesini sağlamak olmalıdır.

Yönetici konumunda olan kimseler , böyle bir yönetim örneği sergileyerek , aynı zamanda kendilerinin de bu konuda tesbih etmiş olmalarını sağlayacaklardır. Çünkü insanın tesbih görevlerinden birisi de , kendisinin dışındaki hayatlara saygı duyan bir yaşam sürmesidir. 

Davud (a.s) , işte böyle bir yönetici hükümdar portesi çizerek , hem insan hayatına , hem de insan dışındaki hayatlara yaşama hakkı sunan bir yönetim sergilemiş , ve kendisinden sonra gelen yöneticilere örneklik teşkil edecek bir yönetim tarzı miras bırakmıştır. 

Kur'an , insan hayatı dışındaki canlılara saygı göstermemenin insanlığı nasıl bir sona götüreceğini Salih (a.s) kıssası örneğinde göstermiştir. 

İnsan dışındaki canlı hayatını sembolize eden "Dişi Deve" yi ayet olarak Semud kavmine gönderen Allah (c.c) , Semud kavminden bu deveye gereken saygının gösterilmesini istemiştir.

Fakat Semud kavmi deveye gereken saygıyı göstermeyerek helaka uğramıştır. Biz bu kıssayı okurken sadece devenin kayadan çıkıp çıkmadığını tartışmak yerine , mesaj içerikli bir okuma gerçekleştirdiğimiz takdirde , evrensel bir mesaj olarak insan dışındaki hayatlara saygı göstermemenin neticesini okuyabiliriz. 

İnsanlık her çağda Davud (a.s) gibi yöneticileri kendisine  örnek alan yöneticilere muhtaçtır. Bir yönetici düşünelim ki , kendisinin kul olduğunu bilir ve ona göre davranır , yöneticilik gücünü sadece hak ve adalet yolunda kullanır , mülkü altında bulunan bütün insanlara zulmetmeyen bir yönetim sergiler, mülkü dahilinde bulunan insan harici bitki ve hayvan neslinin yaşama hakkına saygı gösteren kararlar alır ve bunları uygular , böyle bir yöneticinin yönetimi altında yaşayan insanlar ve çevre nasıl bir durumda olacaklardır ?.

Sonuç olarak ; Davud (a.s) , kendisine mülk verilmiş bir elçi olarak , elinde yönetim gücü bulunduranlara üsvetün hasene (en güzel örnek) olan bir kimsedir. Mülkü altında bulunan dağlar ve kuşların onunla birlikte tesbih etmesini , onun gür sesli birisi ve okuduğu ilahileri dağlar ve kuşlar ile birlikte okuduğu şeklinde okumak yerine , evrensel mesajlar olarak okuduğumuz zaman , Davud (a.s) kıssası masal olmaktan çıkarak , yaşanan hayatlara , yaşanmış hayatlardan örnekler olarak bizlere dönecektir. 

İnsan ve onun dışındaki canlı hayatı, etle tırnak misali birbiri ile iç içe geçmiş bir şekilde sürmektedir. Bitki ve hayvan nesli olmadan , insanın yaşamını sürdürmesi mümkün değildir. İnsan , kendisinin yaşam hakkı kadar , kendisinin dışındaki canlılarında yaşam hakkı olduğunu düşünmeden yaşayarak , kendi dışındaki canlı hayatı yan ekolojik dengeyi yok ettiğinde ,kendisini de yok etmiş olacaktır.

İnsan hayatının var olması , kendi dışındaki canlıların da var olması ile mümkün olduğuna göre , yaşadığımız dünyada onların da yaşam hakkına saygı duyan yönetimler olması ve bu yönde kurallar ihdas ederek , onların hayatlarını garanti altına almak sureti ile , bizlerin de hayatlarını garanti altına almayı sağlamak , yönetimler asli görevi olmalıdır.

İnsan dışındaki canlı hayatının tesbihini sürdürebilmesi , biz insanların elinde olup , insan olarak tesbih etme görevlerimizden birisi de , bizim dışımızdaki canlı hayatına saygı duymaktır. Bu yönde bir yaşam sergileyen insanlar ve onları yönetenler , yükümlü oldukları tesbih görevini yerine getirmiş sayılacaklardır. 

                                   EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Tarihselci Düşüncenin Oruç Örneğinde İbadetleri değiştirilebilir Kapsamına Alma Düşüncesine Eleştirel Bir Yaklaşım

Allah (c.c) insanlara yaşadıkları dünya hayatında nasıl ve hangi kurallara bağlı kalarak yaşamaları gerektiğini, elçileri ve kitapları vasıtası ile bildirmiştir. En son bildiri , Muhammed (a.s) aracılığı ile, yaklaşık 1500 sene önce gerçekleşerek sona ermiş , artık Allah (c.c) tarafından elçi ve kitap vasıtası ile herhangi bir bildirim gelmeyecektir. 

Kur'anın 1500 sene önce, belirli bir zaman ve mekanda yaşayan , ihtiyaçları ve sorunları şimdiki insanların ihtiyaçları ve sorunları ile farklılık arz eden bir topluma inmiş olması , bu kitabın ihtiva ettiği bazı hükümlerin şimdi hayata geçirilebilir olup olmadığı konusunda bir takım tartışmaları beraberinde getirmiştir. 

Batı kültürünün uzantısı olan "Tarihselcilik" düşüncesi baz alınarak , Kur'anın yorumlanması ve hayat içinde uygulama imkanı olup olmadığı konusu İslam dünyasında konuşulmaya başlanmış , bu konuşmalar Türkiye içinde de yapılmaktadır. 

"Tarihselcilik" düşüncesi etrafında geliştirilen söylem kısaca ; "Kur'anın ihtiva ettiği hüküm ayetlerinin belirli bir topluma has olduğu , dolayısı ile toplumlar, ihtiyaçları doğrultusunda yaşamları için gerekli olan hükümleri vaz etme yetkisine sahip olabilir , bundan dolayı Kur'anda mevcut bulunan bazı hüküm ayetleri uygulama alanına sokulmayarak , başka hükümler ihdas edilebilir" şeklinde, konuya çözüm getirmek amacına matuf bir söylem geliştirilmiştir.

Bu düşüncenin Türkiye'deki temsilcilerinden birisi olan sayın İlhami Güler hoca , "Sabit Din Dinamik Şeriat" adlı kitabında şunları söylemektedir;

Şeriat, ed-din’in müesses haline gelmesi, hukuk ve siyasete girmesi, toplum teorisi haline gelişidir. Şeriat, vahiy/kitap ve peygamber aracılığı ile indiği toplumun somut sorunlarını evrensel ed-din açısından çözer. Fakat, şeriatlerin değişmesi gösteriyor ki, çözümler, nesnesini bir kere ve bütün zamanlar için veren nihal, ebedi ve evrensel çözümler değil; zamana ve mekana, toplumsal yapıya, kavimlerin etnik, antropolojik, demografik, ekolojik, sosyolojik yapısına bağlıdır. Daha somut konuşmak gerekirse, Allah’a tapınma (ubudiyet) Din’dir; fakat bunun menasiki (ritüelleri) değişebilir ve Şeriat’tır. Miras’ı adil bir şekilde paylaşmak Din’dir; fakat bunun hangi oranlarda paylaşılacağı Şeriat’tir. Hırsızlığın, adam öldürmenin, zinanın kötü (ahlaksızlık) olarak nitelenmesi ve bunların engellenmesi, cezalandırılması gerektiği Din’dir; fakat bu suçlara hangi cezaların terettüp ettiği Şeriat’tır. Sosyal ve siyasi ahlak Din’dir; fakat sosyal ve siyasi kurumlaşmalar Şeriat’tır. O halde, din sabittir, değişmez ve evrenseldir; şeriat ise dinamiktir. Din ruh ise şeriat bedendir; büyür, değişir, ihtiyarlar. Din deniz ise şeriat akarsudur. Din kemik ise şeriat ettir. Şeriatsız din olmadığı gibi, Din’siz bir şeriat da olmaz. Bir şeyin din olmasını belirleyen şey, zorunlu olarak onun vahiyde/kitapta yer alması değildir; bu belki Şeriat olabilir. Din Şeriat’ın içinde, arkasında, daha temelli bir şeydir. Ebu Hanife’nin dediği gibi,’’şeriatlar farz kılınan şeylerdir. Eğer Allah’ın bütün emrettikleri din olsaydı; bu durumda Allah’ın emrettiklerinden herhangi birini terk eden yahut nehyettiklerinden herhangi birini işleyen kimse, Allah’ın dinini terk etmiş ve kafir olmuş olurdu.1

Sayın hoca , Şeriatın indiği toplumun sorunlarını evrensel din açısından çözerek , zaman ve mekana uygun çözümler sunduğunu söylemektedir. Sayın hocanın bu görüşleri değerlendirilmeye tabi tutularak olumlu veya olumsuz olarak görülen tarafları konuşulabilir. 

Biz bu yazımızda sadece, sayın hocanın alıntıladığımız yazısının içinde olan "Allah'a tapınma (ubudiyet) Din'dir; fakat bunun menasiki (ritüelleri) değişebilir ve şeriat'tır" sözü üzerinde durarak , tarihselciliğin düşünce mantığını anlamaya çalışacağız. 

Sayın hocanın 2015 senesi içinde Ramazan ayı ile ilgili yazmış olduğu makalesinde dile getirdiği bazı iddiaları , bu konuda söylemek istediklerini daha net ortaya koymaktadır. Hoca makalesinde şöyle söylemektedir ;

"Ramazan’da kurumsal dinin/Diyanet’in “imsak”ı götürüp gecenin tâ ortasına dayaması(3.15), dinin maksadının anlaşılmadığının ve teologların, din adamlarının Tanrı’ya yalakalıklarının bir göstergesidir. Orucun anlamı gün boyu aç kalmak olduğuna göre, sağduyuya göre, bunun süresi, güneşin doğumundan güneşin batımına kadardır. Nitekim iftar vakti, ihtilafsız olarak güneşin batım anıdır. Hadi diyelim, güneşin doğum anını tespitte sorun çıkabileceği gerekçesi ile, bu imsak vaktini şafak vaktine, yani gün doğumundan yarım saat öncesine alalım. Allah, insanlar yarım saat veya bir saat daha fazla aç kalınca bundan -haşa- sadistçe zevk mi alıyor ki, imsak vaktini gecenin içine doğru çekmek, derin “dindarlığın” Türkçesi, yalakalığın göstergesi oluyor ?" 

Sayın hocanın, Diyanet'in imsak vaktini belirleme konusundaki hatasına dikkat çekmesine ve makalesinde dikkat çektiği bazı hususlara katılmakla birlikte , orucun süre belirlemesi konusundaki "sağduyuya göre, bunun süresi, güneşin doğumundan güneşin batımına kadardır" sözlerine katılmak mümkün değildir. 

Sayın hocanın oruç vaktini bu şekilde belirlemesi ile , Bakara s. 187. ayet içinde "fecrin beyaz ipliği siyah iplikten sizce seçilinceye kadar yiyin için" şeklinde belirlenen vakit, birbiri ile uygunluk arz etmemektedir. Bakara s. 187. ayeti içinde belirlenen başlama vakti , sayın hocanın sağduyusuna göre belirlediği !! güneşin doğumundan daha önceki bir zamana karşılık gelmektedir.

 Şimdi sayın hocaya sorarız ; Sizi Kur'anın belirlediği vaktin dışında, böyle bir vakit tayin etmeye sevk eden sebep nedir ?.

Kitabınızdan alıntıladığımız yazı içinde iddia ettiğiniz gibi şeriatın, zamana , mekana , toplumsal yapıya , kavimlerin etnik , antropolojik , demografik , ekolojik , sosyolojik yapısına bağlı olması gerektiği için, orucun başlama vaktinin, bu faktörler göz önüne alınarak her topluma göre yeniden belirlenebileceğini mi düşünmektesiniz ?. 

Orucun başlama vaktinin 1500 sene önce, Kur'an tarafından belirlenmesine karşılık , bugün bu vaktin aynen uygulanmasına engel olarak nasıl sebepler öne sürebilirsiniz ?. 

Kur'an orucun başlama vaktini tayin ederken , o toplumun yapısına uygun bir belirleme vakti tayin etti de , sonraki gelenler bu başlama vaktini kendileri için uygun olmadığını mı düşünüyorlar ?. 

Yoksa bu hüküm tarihsel bir hükümdür de  bize uygun vaktinin böyle olması gerektiğini mi düşünüyorsunuz ?. 

Veya Kur'anın önerdiği başlama vakti, artık bizim bünyemizde ve çağdaş hayatımız ve iş hayatımızda olumsuzluklar yaratacağı için mi böyle bir vakit önermektesiniz ?. 

Sayın hoca makalesinde, orucu bozan şeyler ile alakalı olarak ta şu görüşleri serd etmektedir; 

“Orucu bozan şeyler” de, bu ibadetin mantığını kavramamışların komikliklerini sergileyen bir başka konu. Halk, Tanrıdan ne koparırsak kârdır (bozmaz) mantığına; din adamları, müftüler de, “Tanrının hakkını yedirmeyiz( bozar)“ psikolojisine sahip iseler, o ibadetin ne kıymeti kalır? İlaç alarak neden oruca devam edilmesin? Unutarak yiyenin orucu bozulmadığı halde; istemeyerek boğazına bir şey gidenin orucu neden bozulsun? Böbreklerde yeterince su kalmaması böbreğe zarar verecekse; su içerek neden oruca devam edilmesin? Allah, “zarar” mı eder? Yoksa oruç ibadetinin ciddiyeti mi kaybolur? Genel olarak ibadetlerin illet/hikmet, yani anlaşılabilir bir amaçtan yoksun olduğu(tabbudî/tavakkufî) kabul edilince; oruç ibadetini neyin  “bozacağı” da bir sürü saçma-sapan tartışmalara boğuluyor. Hiçbir müftüye gerek yoktur; namuslu ve azıcık da aklı olan her kişi, neyin orucunu bozduğunu bilir.

Sayın hoca , orucu bozan şeylerde esas olarak "İbadet mantığı" aranmasını şart koşarken bu mantığa göre " İlaç alarak neden oruca devam edilmesin?,Böbreklerde yeterince su kalmaması böbreğe zarar verecekse;su içerek neden oruca devam edilmesin?" demektedir.

Şimdi sayın hocaya sorarız ; Bakara s. 185. ayetinde " Ramazan ayı, ki onda Kuran, insanlara yol gösterici ve doğruyu yanlıştan ayırıcı belgeler olarak indirildi. Sizden bu ayı idrak eden, onda oruç tutsun; hasta veya yolculukta olan, tutamadığı günlerin sayısınca diğer günlerde tutsun. Allah size kolaylık ister, zorluk istemez. Bu kolaylıkları, sayıyı tamamlamanız ve size yol gösterdiğine karşılık O'nu ululamanız için meşru kılmıştır; ola ki şükredersiniz." buyurularak, hasta olana iyileşene kadar ruhsat verilmesine rağmen , sizin hasta olana oruç tutturmak istemenize sebep olan düşünce nedir ?.   

Böbreklerinde veya vücudunun başka bir yerinde rahatsızlık olana oruç tutmama ruhsatı veren Allah'a karşı, siz kendinizi ne hakla bu ruhsatı iptal ederek su içerek oruç tutabilmesine cevaz verebiliyorsunuz ?. 

Allah (c.c) nin koyduğu bu sınırların sizin tarafından aşılmasına gerekçe olarak ne gibi gerekçe sunabilirsiniz ?. 

Hocanın gerekçesi ; Allah "zarar" mı eder ?. 

Evet , Allah (c.c) hiç bir şekilde zarar etmez , ancak sizin bu mantığınıza göre gittiğimizde ortada hudut diye de bir şey kalmaz. Herkes "Allah nasılsa zarar etmez" diyerek, kendi kafasınca bir hudut koyduğunda, meydana gelebilecek olan kaosu acaba düşünebiliyor musunuz?.

Oruca güneş doğumu ile başlasak Allah zarar mı eder ?. "Etmez başla"
Böbreklerinde hastalık olan su içerek oruç tutsak Allah zarar mı eder?. "Etmez iç suyu tut orucu"
Namazları akşam toptan evde kılsak Allah zarar mı eder ?. "Etmez ne zaman uygun olursan o zaman kıl"
Haccı 12 aya yaysak Allah zarar mı eder ?. "Etmez yayıla yayıla hac ederiz ne güzel"
Mekke ye gitmeye gücü olmayanlara Kabeyi belirli yerlerde kursak Allah zarar mı eder ?. "Etmez her şehirde kur kabe maketi etrafında dön"
Kurban da tavuk kessek Allah zarar mı eder ?. "Etmez hem fakirler bile kurban kesmiş olur"
Namazda Kabeye yönelmesek Allah zarar mı eder ?. "Etmez zaten ayet var nereye dönersen dön orası Allah'ın diye"

"Allah nasılsa zarar etmez" mantığından yola çıktığımızda , devirdiğimiz çamların haddi hesabı olmayacak , ortada Din diye bir şey kalmayarak , herkesin kendi kafasınca "Benim dinim bu" dediği bir Din ortaya çıkacaktır. 

Halbuki Allah (c.c) kitap ve elçi göndererek , bizlere tabi olmamız gereken kuralları belirlemiş ve huduları çizerek , orayı AŞMAMAMIZI emretmiştir.

[004.014]  Her kim de Allah'a ve peygamberine isyan edip onun hududunu aşarsa Allah onu, içinde sonsuza dek kalmak üzere bir ateşe sokar ve ona alçaltıcı bir azap vardır.

Tarihselcilik düşüncesi, mantığını "Hükümlerin vaz edilme maksadını kavramak" tan almaktadır. Bu maksat kavranıldığı zaman , insanlar da bu maksada uygun hükümler vaz edebilir. Bu mantığı ibadetler bazında değerlendirdiğimizde şöyle bir tehlike baş göstermektedir ; 

Sayın İlhami Güler hoca, ibadete taalluk eden ve hakkında hüküm verilmiş olan kısımda fikir yürütmeye kalkarak , bu alana giren meseleleri de içtihada açık bir alana sokmaya gayret etmektedir. Genel bir hüküm olan "Mevrid-i nas ta içtihada mesağ yoktur" prensini yıkarak , hakkında nas olan taabbudi konular üzerinde bile değişime gidilmesinden yana olduğunu göstermiştir.

Taabbudiliğe  (ibadete) taalluk eden konularda , illetin akılla kavranılması veya kavranıldığı iddia edilmesi , iddia sahiplerini ipin ucunu kaçırma noktasına getirecektir. "Allah'ın bu ibadet ile kast ettiği şu dur" demek, bir bakıma Allah (c.c) adına konuşmak anlamına gelecektir. 

Olması gereken tavır , Allah (c.c) nin hüküm beyan ettiği konularda verilen o hükme teslim olmak , hüküm beyan etmediği konularda ise,  yeni hükümler üretmektir. Bu tavır, hakkında hüküm beyan edilmiş bir konu üzerine söz söylemeyi Allah'a bırakmış olması anlamına da gelecektir. Hakkında hüküm olan bir konunun üzerine , başka bir görüş beyan etmek ise, Allah (c.c) nin verdiği hükme razı olmamak anlamına gelecektir. 

Hakkında hüküm verilen bir konu üzerinde ise , "bu hükmün geçerliliği , o zaman ve mekan ile sınırlıdır" iddiası sadece bir iddia olup , doğruluğu üzerinde tartışılabilir. Tarihselci düşünceyi kesin bilgi olarak görerek , üzerinde hüküm bulunan bir konu üzerinde başka hükümler ihdas etmeye çalışmak ise , doğru bir yaklaşım değildir.

Eğer ibadetlerdeki temel mantığı "Allah inancını diri tutmak" olarak  belirlediğimizde , "bu inancın diri tutulması için illaki namaz şart değildir" denilebilir. Veya "namazı istediğimiz gibi belirleyip eda edebiliriz" de denilebilir. Çünkü asıl olan Allah'a yakınlık olup bu yakınlığı siz nasıl olması gerekirse kendiniz belirleyebilirsiniz denilebilir.

Oruç ibadetini, açların halinden anlamak gibi bir illete bağladığımızda , bu ibadetin Kur'an tarafından belirlenmiş olan kurallarını uygulamaya ihtiyaç bile kalmayacaktır. Maksat hasıl olduktan sonra zamanının ve süresinin ne önemi olabilir. 

Tarihselci düşüncenin , ibadetler üzerindeki yaklaşımı bizlere , bu düşünce yanlılarının Kur'ana bakış açılarını da göstermektedir. Kur'anın belirlediği sınırları ihlal ederek , kendileri tarafından yeni sınırlar belirlemiş olmaları , tarihselci düşüncenin Kur'anı belirleyici bir kitap olarak görmediğini göstermektedir. 

İbadete taalluk eden konuları "Dinin değişkenleri" yani şeriat kısmına soktuğumuzda din adına belirleyici olarak insanlar kendilerini görmeye başlayacaklardır. Sayın İlhami Güler hocanın oruç ibadeti ile ilgili olarak ortaya koyduğu bu düşüncelerin , oruç konusunda yeni bir Kur'an yazma çalışmalarının bir ürünü olarak gördüğümüzü ifade etmek isteriz. Böyle bir kapı açıldıktan sonra, yeni bir Kur'an yazma ameliyeleri hız kazanarak , dine uyan insanlar değil ,dini kendisine uyduran insanlar ortaya çıkacaktır. 

Sayın hocanın tarihselcilik düşüncesi etrafında geliştirdiği bu söylemi "Evrenselcilik" adına eleştirmediğimiz bilinmelidir. Tarihselcilik ve Evrenselcilik düşüncesi, batının ortaya attığı bir düşünce sistemidir. Bu düşünce sisteminin her ikisi de Kur'ana giydirilmek istenildiğinde ona uymayacaktır. Kur'anın 1500 sene öncesi inen bir kitap olması gerekçe gösterilerek , bu kitabın hayat içinden çıkarılması , kişilerin başka kitaplara tabi olmasını beraberinde getirecektir. 

Eğer Kur'anın günümüze uygulanabilirliği konusunda bir sıkıntı varsa , bu kitabı hepten ortadan kaldırmaya sebep olacak bazı düşünceleri savunmak yerine , Müslümanca bir paradigma üreterek , bu kitaba yaklaşmak daha sağlıklı olacaktır. Devşirme düşüncelerin baz alınarak okunduğu bir kitap "Eskilerin masalları" olmaya mahkum edilmeye çalışılan bir kitap olacaktır. 

Düşüncemizin temelini "Müslüman" isminin anlamı olan "Teslim olmak" oluşturmalı , teslim olmaya değil almaya yönelik okumaların ve anlama çalışmalarının bizi kitabın belirleyiciliği düşüncesinden koparacağı unutulmamalıdır.

Kabe ve Putların İnsandaki Tapınma Psikolojisi Açısından Karşılaştırılması

İnsan yaratılış itibarı ile, kendisinden ulu ve yüce olarak bildiği ve kabul ettiği varlıklara karşı ta'zim de bulunma , onlara sığınarak kendisine gelecek olan tehlikelerden korunma ihtiyacı hisseden  bir varlıktır. Araf s. 172 ve 173. ayetleri bizlere, insanın yaratılış hamuruna böyle bir özelliğin yüklendiğini anlatmaktadır. 

[007.172] [ON] Ve o zaman ki, Rabbin ademoğullarından, onların sırtlarından zürriyetlerini aldı. Ve onları kendi nefisleri üzerine şahit tuttu. «Ben sizin Rabbiniz değil miyim?» dedi, (onlar da) «Evet. Şahidiz» dediler. (Bu da) Kıyamet günü, «Biz bundan muhakkak ki gâfiller idik,» demeyesiniz içindir.
[007.173]  Veya demeyesiniz ki, «Muhakkak babalarımız daha evvel şerik koşmuşlardı. Ve biz ise onlardan sonra bir zürriyet olduk. Bizi mubtıl olanların yaptıkları ile helâk mı edeceksin?»

İnsanın böyle bir fıtrat üzere yaratılmış olması , onun aciz ve başkasına muhtaç bir bir durumda olduğunu göstermektedir. İnsanın topraktan ve değersiz bir sudan yaratılmış olduğunu beyan eden ayetler , insanın acziyetini ona hatırlatarak yerini bilmesini , kendisine biçilen "Kul" gömleğini çıkararak, ilahlık veya rablik gömleğini giymeye kalkamamasını , veya sadece onu yaratana kul olması gerektiğini öğütlemektedir. 

Allah (c.c) kendisini bizlere, sığınılması ve ta'zim de bulunulması gereken yegane "İlah" ve "Rab" olarak tanıtarak , bu kelimelerin insan hayatı içindeki ifade ettiği anlamların sadece kendisine has olması gerektiğini , başkalarına hasredildiği takdirde , çok feci akıbetlere yol açacağını bildirmiştir.

Yine insanın yaratılışında , birlikte yaşamak ve aynı düşünce ve inanç içinde olanların bu düşünce ve inançlarını dışa vurmakta kullandığı bir takım aidiyet gösterilerinde bulunmak vardır. İnsanların belirli gün ve zamanlarda ihdas ettikleri bayramlar , festivaller , ayinler , kutlama günleri v.s gibi toplanma vesileleri , bu aidiyet duygusunun bir sonucudur.

İstisnası olmaksızın bütün insanlar , yaratılışlarından gelen tapınma ve aidiyet duygusunun kendilerine yön vermesi neticesinde, kendisini bir topluluğa , düşünce ve inanca ait hissederek , onlar ile beraber olduğunu göstermek için , o topluluğun aidiyetlerini gösterdikleri ritüel ve objeleri benimseyerek , icra edilmesi gerekli olan amelleri, onlarla birlikte olduklarını göstermek için yerine getirirler.

Allah (c.c) , her şeyin yegane yaratıcısı olması nedeniyle , kendisinin "Tek İlah" ve "Tek Rab" olarak benimsenmesini , bu teklik inancının hayata yansımasını, insanların yaşadığı dünya hayatlarında pratikte gösterilmesini istemiştir. Ancak çeşitli saikler, insana yaratılış amacını unutturmuş , ve onun dışında ilah ve rabler edinerek onlara kullukta bulunmaya başlamışlardır. Kur'an , insanların düştüğü bu yanlışın adına "Şirk" diyerek , bu cürmün dünya ve ahirette insanlara nasıl zarar verdiğini bir çok yerinde beyan ederek, bundan sakınılmasını istemiştir.

İnsanların düşmüş oldukları yanlışı haber vermek için çağlar boyunca gelen elçi ve kitaplar aracılığı ile , Allah (c.c) dışındaki kulluk edinilenlerin , böyle bir şeye layık olmadıkları bildirilerek , doğru yola gelmeleri için gerekli olan mücadeleyi yaptıkları beyan edilmektedir. 

Elçilerin geldiği bu kavimlerin, "Müşrik" konumuna düşmelerine sebep olan en büyük unsur , Allah (c.c) yi bırakarak tapmış oldukları putlardı. Elçiler o kavimlere , bu putların onlara hiç bir fayda ve zarar veremeyeceklerini , onların ibadetlerini duymadıklarını , kendilerine bile faydası olmayan taştan oyulmuş şeylerin insanlara nasıl fayda verebilecekleri konusunda, kavimlerini sorgulamaya yönelterek yapmış olduklarının yanlışlığını onlara göstermeye çalışmışlardır. 

Bu kavimler , tapmış oldukları putların , kendilerine fayda ve zarar vermeye güçleri olmadıklarını , bu putların kendilerini duymadıklarını ve görmediklerini elbette biliyorlardı. 

Peki onları tahtadan ve taştan yapılmış olan cansız putlara yöneltmeye sevk eden amil ne idi? 

Bu soruya verilecek olan cevap , putçuluğun ve şirkin kadim bir hastalık olduğunu, ve aynı durumun bugün de devam ettiğini göstererek , İslamın tevhid eksenli olan çağrısının, evrensel bir boyuta sahip olduğunu da gösterecektir.

Allah (c.c) , ilk insandan itibaren bizlere , sadece kendisine kul olan bir yaşam sürmemiz için gerekli olan bilgileri, elçileri aracılığı ile ulaştırarak bu konuda yapmamız ve yapmamamız gerekenleri bildirmiştir. Allah (c.c) , yarattığı insanın fıtratından gelen tapınma ve aidiyet duygusunun dışa vurumu için gerekli olan toplu gösterilerin yapılması için bir mekan belirleyerek , burasını insanlık için merkezi bir yer haline getirmiştir. 

[003.096]  Gerçek şu ki, insanlar için ilk kurulan Ev, Bekke (Mekke) de, o, kutlu ve bütün insanlar (alemler) için hidayet olan (Kâbe) dir.

Al-i İmran s. 96. ayeti , insanların fıtri özelliği olan aidiyet gösterilerinin, ve ortak bir noktada buluşmanın sembolik adresi olarak olması gereken doğru yeri bildirmektedir. Mekke şehrinde inşa edilen , ve adına "Beyt" (Ev) denilen bu yapı , sadece Allah (c.c) ye kul olma noktasında ortak bir inanç ve düşünce içinde bulunanların bu aidiyetlerini ve ortak noktalarını göstermek için toplandıkları ve yöneldikleri bir yapıdır. 

İnsanın fıtri özelliğinden gelen , Allah (c.c) yi rab olarak tanıması fıtri bir durum olup , fıtrat dışı olan durum, onun Allah (c.c) dışındakileri rab olarak tanımasıdır. Kabe adındaki yapının yeryüzünde yapılan ilk ev olması , tevhidin fıtri bir durum olduğunu bizlere göstermektedir. Arızi (sonradan oluşan) olan şirk inancının, insanları kendi yanlarından ürettikleri inançlar etrafında toplamak için meydana getirdikleri yapı ve objeler , Kabenin insanlar nezdindeki işlevinin dikkate  alınarak ve ona nazire olarak yapılmış obje ve binalardır. 

Yeryüzünün neresinde olursa olsun , dini inanç adına yapılmış ne kadar merkez varsa , bu merkezlerin tamamı, yeryüzünün ilk evi olan Kabenin tevhide dayanan işlevine karşı çıkmak amacı ile yapılarak, şirke dayalı işlev görmesi için ihdas edilmiştir.

Kabenin , insanların sadece Allah (c.c) ye kul olduklarını gösterdikleri sembolik bir yapı olarak yeryüzünde belirlenmesine karşılık , Allah (c.c) dışındakileri ilah ve rab olarak benimseyenlerin de , Allah (c.c) yi ilah ve rab olarak benimseMEdiklerini , ve bu noktada ortak bir merkezde buluştuklarını gösteren, kendi elleri ile yaptıkları, ve etrafında toplanarak aidiyetlerini gösterecekleri bazı objelere ihtiyaç duymuş ve bu ihtiyacı karşılamak için , insanların rağbet ettikleri merkezler ve objeler oluşturmuşlardır. 

Tarih boyunca insanlar, yaşadıkları beldelerin en görkemli binalarını "Tapınak" adı altında oluşturarak , insanların buralara rağbet etmelerini sağlamışlar hala da sağlamaktadırlar. Bu yapıların oluşturulmasına sebep olan en büyük etken ise , Kabe adındaki yapının tarih boyunca gördüğü işlevin dikkate alınması ve  insanlar tarafından rağbet görmesidir. Bu tapınaklarda bulunan çeşitli maddelerden yapılmış bir takım objeler , insanların fıtri olan ibadet ihtiyaçlarının karşılanması için onlara sunulmaktadır. 

Adına "Put" denilen, ve insan eli ile meydana getirilen bu objeler , Allah (c.c) ye kul olmaMAnın ilan edildiği , ve bu ilanın dışa vurumu olarak etrafında toplanıldığı , Allah (c.c) ye yapılması gereken belirli kulluk gösterilerinin (Kıyam-Rüku-Secde gibi) onun dışında kul olunanlara hasredildiğini göstermek için kullanılan sembolik öğeler haline getirilmiştir. 

Bu noktada Kabe ile putların , birbirleri ile ortak olan , ve olmayan hatta taban tabana zıt olan özellikleri olduğunu söyleyebiliriz şöyle ki ; 

Kabe ve putların birbiri ile ortaklık arz eden tarafı , insanların yaratılışlarından gelen, ve kendilerinden yüce olan bir varlığa kulluk etme , bu noktada ortak bir inanca sahip olduklarını göstermek için insanların etrafında toplandıkları ve yöneldikleri sembolik yapı ve objeler olmasıdır. 

Kabe ve putların birbiri ortaklık arz etmeyen tarafı ise , Kabenin gerçek ilah ve rab olan Allah (c.c) ye kulluğun gösterildiği ve insanların bu noktada ortak bir inanca sahip olduklarını dışa vurdukları bir mekan olmasına karşılık , putlar ise Allah (c.c) nin dışındakileri ilah ve rab olarak bilen ve buna inananların bu inançlarını dışa vurdukları objelerdir. 

Kabeye yönelerek , hayatının her anında onu ilah ve rab olarak kabul ettiğini ilan eden ve bunu hayatında pratiğe döken kişinin adı "MÜ'MİN" olurken , putlara yönelerek onların sembolize ettiği değerleri kendisine ilah ve rab olarak kabul ettiğini ilan eden kimsenin adı ise "MÜŞRİK" olmaktadır. 

"Mü'min" ismini, hayatında pratiğe dökerek gereklerini yerine getiren kişiler, kıyamet gününde ebedi cennet ile mükafatlandırılırken , "Müşrik" ismini, hayatında pratiğe dökerek bunun gereğini yerine getirenler ise , ebedi cehennem ile mükafat göreceklerdir.

Buna göre "PUT" kelimesi , Allah (c.c) nin kendileri için yegane ilah ve rab olduğunu kabul etmeyenlerin oluşturduğu düşünce ve inancın , dışa vurumu için meydana getirilmiş ve insanların aidiyetlerini onlar  üzerinden gösterdikleri objelerin ortak ismi olurken, "MÜŞRİK" kelimesi ise, kulluğunu bu putlar üzerinden gösteren insanların ortak ismidir.

Şirk ve putçuluk psikolojisi , Kabe içinde bulunduğu rivayet edilen 360 adet putun Mekke fethi sırasında Muhammed (a.s) tarafından kırılması ile sona eren bir durum değil , aksine insanlığın kadim bir sorunu olup , bugünde devam etmektedir. Hele ki şirk ve putçuluğun, kendisini "Müslüman" olarak ifade edenler tarafından yerine getirilmeye , şirki ortadan kaldırmak temelli bir söylemi olan din mensuplarınca ayakta tutulmaya çalışılıyor olması , ayrıca trajikomik bir durumdur.

İnsanlar Allah (c.c) ye kul olmadıklarını ilan etmek, ve bu noktada ortak bir düşünce ve inanca sahip olduklarını göstermek için, taştan yapılmış olan heykellere, veya böyle bir kulluğun merkezi olarak ihdas edilmiş yapılara yönelerek bunu ilan etmektedirler. 

Ne örümcek ne yosun, Ne mucize ne füsun; Kabe Arap’ın olsun , Çankaya bize yeter..

Kemalettin Kamu nun bu dizeleri , söylemek istediklerimizin daha kolay anlaşılmasını sağlayacaktır.
                             
Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunun dayandığı ideoloji ve bu ideolojiyi insanlara empoze etmek için kullanılan bazı argümanlar , insanın tapma psikolojisini açığa çıkararak , bu tapmanın Allah (c.c) dışındakilere nasıl hasredilebileceğini göstermektedir. Allah (c.c) dışındakilere kul olmayı tercih edenler ise, Allah (c.c) ye kul olmadıklarını açıkça ifade etmekten çekinmeyerek şirk psikolojisinin gereğini yerine getirmektedirler. 

"Put" kelimesinin ifade ettiği anlamı tam olarak karşılayan ülkenin her tarafındaki Atatürk heykelleri, ve onlar üzerinden yerine getirilmeye çalışılan aidiyet gösterileri ,kadim bir hastalık olan putçuluk ve şirkin Türkiye deki versiyonu olarak karşımızdadır.

Bu heykellerin karşısında kıyama duranlar , bunların taştan yapılmış objeler olduğunu , kendilerini duymadıklarını pekala bilmektedirler. Böyle yapmakla o kişinin "Kemalizm" adı ile ortaya koyduğu düşünce ve inanç sistemine bağlılıklarını bu şekilde gösterdiklerini ifade etmiş olmaları , putçuluğun ve şirkin ne anlama geldiğini çok net ifade etmektedir.

Sonuç olarak ; İnsanın fıtri bir özelliği olan kendisinden ulu olduğunu kabul ettiği bir varlığa kulluk etme özelliği iki yönde tezahür etmektedir. Kulluğun ilk yönü kendisini yaratan ve yegane ilah ve rab olan Allah (c.c) ye karşı yapılırken , ikinci yönü ise onun dışındakilere yapılmaktadır. 

İnsanın kulluğa meyyal olan yaratılışı ile paralel olarak, bu kulluğunu gösterdikleri ortak sembolik  objelere yönelmek gibi bir itiyatları vardır. Kabe , insanın Allah (c.c) ye karşı olan kulluk bilincini gösterdiği , ortak bir sembolik öğe olarak dünyada var olurken , Kabenin ifade ettiği anlam ve düşünceye alternatif olarak ortaya konan ve insanların aidiyet gösterisinde bulundukları objelerin ortak ismi "PUT tur.

Allah (c.c) yi tek ilah ve rab olarak bilen ve bu yolda hayatını yönlendirenlerin akıbetleri ebedi cennet olarak , onun dışındakileri ilah ve rab olarak bilerek bu yolda hayatını yönlendirenlerin akıbetleri ise ebedi cehennem olarak belirlenmiştir.

Kur'an temel çağrı olarak , kulluğa meyyal bir fıtratta yaratılan insanın, bu kulluğunu kime ve nasıl göstermesi gerektiğini beyan eden bir kitap olarak kıyamete kadar bizlere yol gösterecektir. Allah (c.c) bizleri kendisini tek ilah ve rab olarak bilen ve bu yolda yürüyen kullarından kılsın. 

                                    EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Al-i İmran s. 181 ve Meryem s. 79. Ayetlerinde Geçen "Senektubu" Kelimesinin Çevirileri Üzerine Bir Mütalaa

Kur'an çevirilerinde yapılan en önemli hatalardan birisi , bir kelimenin yapılan çevirisinin Kur'an bütünlüğünde sağlaması yapıldığında , aynı kelimenin geçtiği bir başka ayet veya konu bütünlüğü içinde değerlendirilmesi gereken ayetler ile çelişkili bir durum arz ediyor görüntüsü vermesidir. 

Yazımızda, bu duruma örnek olarak gördüğümüz, Al-i imran s.181. ve Meryem s. 79. ayetlerinde geçen "Senektubu" kelimesinin, "Yazacağız" şeklinde yapılan çevirilerinin, konu bütünlüğüne dikkat edilmesi gereken diğer ayetler ile çelişkili bir duruma düşerek, müşkilat arz etmesini nasıl çözebiliriz ? sorusunun cevabını aramaya gayret edeceğiz. 

Konumuz olan iki ayetin yapılan çevirileri şöyledir;

[003.181]  And olsun ki, Allah: «Allah fakir; biz zenginiz» diyenlerin sözünü işitmiştir. Dediklerini ve haksız yere peygamberleri öldürdüklerini elbette yazacağız (Senektubu) , «Yakıcı azabı tadın» diyeceğiz.

[019.079]  Hayır, söylediğini yazacağız (Senektubu) ve onun azabını uzattıkça uzatacağız.

Al-i İmran s. 181. ayetinin bağlamı Allah Medine ki (c.c) ye iftira atan İsrailoğulları ile alakalı olup haksız yere peygamberlerini öldürenler , Medine Yahudileri değil , ondan önceki atalarıdır.  Meryem s. 79. ayetinin bağlamı ise 77. ayette "bana elbette mal ve çocuk verilecektir" diyen kimse ile alakalıdır. 

Dikkatli bir Kur'an okuyucusu, bu iki ayette geçen "Senektubu" kelimesinin "Yazacağız" şeklinde çevrilmesini tereddütle karşılayacaktır. Bunun sebebi ise , kelimenin başındaki "Se" edatının gelecek zamanı ifade etmesi olup , kelimenin anlamı "Gelecekte yazacağız" olmaktadır. Böyle olunca da bu ayetin çevirisinin, Kur'anın diğer ayetlerinde geçen , amellerin anında yazıldığını ifade eden diğer ayetlerle çelişki arz ettiğini görecektir. 

Dikkatli bir okuyucu bu ayeti okuyunca, "Neden şimdi değil de gelecekte yazılacak" sorusunu sormaya başlayacaktır. Bu müşkilatı, "Senektubu" kelimesini çelişki arz etmeyecek bir anlam vererek  çevirmek çözmek mümkündür. 

Önce , "Yazacağız" şeklinde çevirilerin okuyucunun kafasında istifham oluşturmasına sebep olabilecek  ayetleri görelim ; 

[050.016-18]  And olsun ki insanı Biz yarattık; nefsinin kendisine fısıldadıklarını biliriz; Biz ona şah damarından daha yakınız.Zaten onun sağında ve solunda yerleşmiş iki kayıtçı vardır. Ağzından çıkan bir tek söz olmaz ki yanında, bu iş için hazırlanmış gözcü olmasın, onun söylediğini ve yaptığını kaydetmiş olmasın.
[009.121] Onlar, -küçük olsun, büyük olsun- bir harcama yapmazlar ve bir vadiyi aşmazlar ki, Allah kendilerini işlediklerinden daha güzeliyle mükafatlandırmak için onların hesaplarına yazmış olmasın!
[010.021] İnsanlara dokunan bir sıkıntıdan sonra kendilerine bir rahmet tattırdığımız zaman, âyetlerimiz hakkında derhal bir takım hilekârlıklara girişirler. De ki: «Allah'ın hilesi daha çabuktur. Haberiniz olsun ki elçilerimiz yaptığınız hileleri yazıp duruyorlar».
[082.010-2] Oysa, yaptıklarınızı bilen değerli yazıcılar sizi gözetlemektedirler.
[021.094]  İnanmış olarak yararlı iş işleyenin ameli inkar edilmeyecektir. Biz onu yazmaktayız.
[043.080]  Yoksa, kendilerinin gizli veya açık konuşmalarını duymayız mı sanırlar? Hayır; öyle değil; yanlarındaki elçilerimiz yazmaktadır.

Yukarıda meallerini verdiğimiz ayet örneklerinde, insanlar yapılan amellerin anında yazıldığı anlaşılmaktadır. Bu ayetleri dikkate alarak , Al- i İmran s. 181, Meryem s.79. ayetlerini okuyanlar , o ayetlerdeki "Senektubu" kelimesinin "Yazacağız" şeklinde çevrilmesi karşısında , "O ayetlerde hemen yazıyoruz diyor , bu ayetlerde gelecekte yazacağız diyor, bu ayetlerin arasındaki müşkilat nasıl çözülecektir?" şeklinde bir sorunun cevabını aramaya başlayacaktır.

Bu sorunun cevabını kendi adımıza vermeye çalışarak , öncelikle ilgili ayetlerin çevirilerinin nasıl olabileceği yönünde fikrimizi beyan edip , sonra bu fikrimizin temelini oturttuğumuz Kur'an ayetlerini vereceğiz.

Merhum Elmalılı Hamdi Yazır'ın "Nektubu" kelimesinin geçtiği Yasin s. 12. ayetine vermiş olduğu anlamın dikkate değer bir çeviridir. Maalesef merhum Elmalılı , bu çeviriyi aynı kelimenin geçtiği konumuz olan ayetlere uygulamayarak kendisi de çelişkili bir anlama imza atmıştır. Halbuki Yasin s. 12. ayetine verdiği anlamı dikkate alarak aynı anlamı, bu kelimenin geçtiği konumuz olan ayetlere vermiş olsaydı, örnek bir çeviri yapmış olacak , böylelikle bir çok meal yapıcısının kendisini taklit ederek vermiş olduğu anlama engel olmuş olacaktı.

Merhum Elmalılı Hamdi Yazır'ın Yasin s. 12. ayete verdiği meal şöyledir ;

[036.012] [E0] Hakıkat biz biziz, ölüleri diriltiriz ve takdim ettikleri şeyleri ve bıraktıkları eserleri kitaba geçiririz (Nektubu) ve zaten her şey'i açık bir kütükte bir «İmamı Mübîn» de ihsa etmişizdir.

Merhum , dikkat edilirse ayet içindeki "Nektubu" kelimesini "KİTABA GEÇİRİRİZ" şeklinde anlamlandırmıştır. Ancak konumuz olan ayetlerdeki "Senektubu" kelimesini " Yazacağız" şeklinde anlamlandırarak, hem kendisi çelişkili bir meale imza atmış hem de kendisinden kopya çeken bazı meal yapıcılarını çelişkili duruma düşürmüştür. 

"Senektubu" kelimesine öyle bir anlam verilmelidir ki , bu anlam konu bütünlüğü arz eden diğer ayetlerle çelişki arz etmesin , aksine bütünlük arz etsin.

İlgili ayetlerdeki "Senektubu" kelimesinin, "Ketebe" kelimesinden türediğini hatırlatarak , bu kelimenin "Kitap" yani yazılan bilgilerin muhafaza edildiği , unutulmadığı şeklindeki anlamını ve merhum Elmalılının verdiği anlamı dikkate alarak , konumuz olan ayetlerdeki "Senektubu" kelimesinin , "KİTAPLAŞTIRACAĞIZ" şeklinde anlamlandırılmasının mümkün olduğunu düşünmekteyiz.

[003.181]  And olsun ki, Allah: «Allah fakir; biz zenginiz» diyenlerin sözünü işitmiştir. Dediklerini ve haksız yere peygamberleri öldürdüklerini elbette KİTAPLAŞTIRACAĞIZ (Senektubu) , «Yakıcı azabı tadın» diyeceğiz.

[019.079]  Hayır, söylediğini KİTAPLAŞTIRACAĞIZ (Senektubu) ve onun azabını uzattıkça uzatacağız.

Yani insanların dünya hayatlarında , yaptıkları ve söyledikleri her şey , unutulmadan eksik bırakılmadan kayıt edilmiş bir halde kendilerine sunulacaktır. "Senektubu" kelimesinin bu durumu ifade ettiğini düşünmekteyiz.

Böyle bir anlamın , aşağıda meallerini vereceğimiz, herkesin dünyada yaptıklarının kitap haline getirildiği ve hesap gününde herkesin ellerine kitaplarının verileceğini beyan eden ayetleri dikkate aldığımızda, Kur'an bütünlüğü açısından daha isabetli olduğunu düşünmekteyiz.

[017.013-14] [E0] Her insanın da kuşunu boynunda kendine takmışızdır ve onun için Kıyamet günü bir kitab çıkarırız ki neşrolunarak onu şöyle karşılar. Oku kitabını, muhasebeci bugün üzerinde nefsin yeter

İsra s 13 ve 14. ayetlerde , insanın dünya hayatında yaptığı amellerin , kıyamet gününde karşısına kitap halinde çıkarak ona okuması için verileceği beyan edilmektedir. Buna benzer beyanlar diğer Kur'an ayetlerinde görülmektedir. 

[017.071] Günün birinde her sınıf insanları imamları ile çağıracağız, o gün her kime kitabı sağ elile verilirse işte onlar kitablarını okuyacaklar ve kıl kadar zulmedilmiyecekler
[018.049]  Kitab konulduğunda suçluların onda yazılı olandan korktuklarını görürsün Vah bize, eyvah bize, bu kitab nasıl olmuş da küçük büyük bir şey bırakmaksızın hepsini saymış, derler. Çünkü bütün işlediklerini hazır bulurlar. Ve Rabbın, kimseye asla zulmetmez.
[039.069]  Yeryüzü Rabbinin nuruyla aydınlanır, kitap açılır, peygamberler ve şahidler getirilir ve onlara haksızlık yapılmadan, aralarında adaletle hüküm verilir.
[045.028-29]  Her ümmeti diz üstü çökmüş olarak görürsün. Her ümmet kitabına çağrılır. Onlara denir ki: «Bugün, size işlediğinizin karşılığı verilecektir.»«Bu kitabımız gerçekten sizin aleyhinize konuşur. Biz yaptıklarınızı şüphesiz bir bir kaydediyorduk.»
[078.029-30] Biz ise her şeyi sayıp bir kitaba geçirmişiz.Şöyle deriz: «Artık tadınız, bundan böyle size azabdan başka bir şey artırmayız.»
[069.019-20]  Kitabı sağ tarafından verilen: Alın, kitabımı okuyun; doğrusu ben, hesabımla karşılaşacağımı zaten biliyordum, der.
[069.025-9]  Fakat kitabı kendisine solundan verilen kimse: «Kitabım keşke bana verilmeseydi; keşke hesabımın ne olduğunu bilmeseydim; bu iş keşke son bulmuş olsaydı; malım bana fayda vermedi; gücüm de kalmadı» der.
[084.007-9] İmdi kimin kitabı sağ eline verilmiş olursa. Artık bir kolay hesap ile muhasebe edilmiş olur. Ve ehline sevinçli olarak dönmüş bulunur.
[084.010-3]  Kimin de kitabı arkasından verilirse, derhal yok olmayı isteyecek; alevli ateşe girecektir. Zira o, (dünyada) ailesi içinde (mal-mülk sebebiyle) şımarmıştı.

Sonuç olarak ; Al-i İmran s. 181 ve Meryem s. 79. ayetlerindeki "Senektubu" kelimesinin "Yazacağız" şeklindeki çevirisi , diğer ayetlerde geçen amellerin anında yazıldığını beyan eden ayetler ile çelişki arz etmektedir. Çelişkinin Kur'anda olamayacağından hareketle , böyle bir çeviri yerine, Kur'an bütünlüğü ile uygunluk  arz eden bir çeviri tercihini yapmaya çalıştığımız çalışmamızda, Merhum Elmalılının Yasin s. 12. ayetinde geçen "Nektubu" kelimesine verdiği anlamı dikkate alarak bir çeviri çalışmaya çalıştık. 

                                   EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

                           

İHATA Kavramı Üzerinden Musa ve İlim Verilen Kul Kıssasını Okuma Çalışması

"Musa ve ilim verilen kul kıssası" olarak bildiğimiz, Kehf suresi 60 ve 82. ayetleri arasında anlatılan kıssanın , Kur'anın en fazla spekülasyona uğrayan kıssası olduğunu söylemek sanırım yanlış olmayacaktır. Bu kıssa okunurken yapılan yanlışları sıralayacak olursak , diğer kıssaların başına gelen bir durum olan , rivayetleri onaylatmak amaçlı okumak, önyargıları kabul ettirmeye yönelik okumak , Kur'an bütünlüğüne dikkat etmemek gibi unsurları sıralayabiliriz. 

Öncelikle şunu söylemek isteriz ki ; Bu kıssa ile ilgili olarak yapılan, kıssanın yaşanmışlığı dikkate alınarak yapılan okumalar , bizleri içinden çıkılmaz sorulara yöneltmekte , bu sorulara verilmeye çalışılan cevaplar ise, kıssayı tamamen içinden çıkılmaz bir duruma düşürmektedir. 

Biz bu kıssayı okurken bu kıssanın birebir yaşanmış bir kıssa olmadığını , bu kıssanın Adem kıssası gibi temsili bir kıssa olduğunu düşündüğümüzü baştan söylemek istiyoruz. Özellikle çocuğun öldürülmesi ile ilgili olarak yapılan bütün yorumlar, yaşanmışlık çerçevesinde yapıldığında , spekülatif yorumlara açık bir duruma gelerek , bazı kimselerin ellerinde başkalarına karşı kullanacağı bir silah haline gelmektedir. 

Kıssanın yaşanmış bir kıssa değil temsili bir kıssa olduğunu iddia etmiş olmamız , bütün kıssaların temsili olduğunu iddia ettiğimiz anlamına gelmemelidir. Kur'an kıssaları ile ilgili yazılarımızı takip edenler , kıssaların bize dair mesaj içeren yönlerini okumaya dönük bir yöntem izlediğimizi yakından bilmektedirler. Bu kıssanın yaşanmadığını iddia etmemiz , yaşandığı iddia edildiğinde çocuğun öldürülmesini izah etmenin mümkün olmadığı içindir. 

Kur'anın anlatım üslubu içinde bu tür anlatımlar mevcut olup , bu anlatımlar üzerinden verilmek istenen mesajın okunmaya çalışılması , ilgili anlatımlar üzerinde oluşan bir takım müşkilatın çözülmesini sağlayacaktır.

Bu yazımızda, kıssayı anlamanın anahtar kavramının "İhata" kelimesi olduğunu , bu kavramın diğer ayetlerde geçişi üzerinden kıssa ile bağını kurarak verilmek istenen mesajı anlamaya çalışacağız.

"İhata"; "Bir mekanın etrafını çeviren duvar" anlamına gelen El haitu kelimesinden türemiştir. İhata kelimesi , cisimlerle ilgili olarak bir yerin etrafını çevirmek , kuşatmak anlamındadır. 

"El ihatatu bi şey'in ilmen" ; Bir şeyi ilmen kuşatmak , onun varlığını , cinsini , miktarını , keyfiyetini , niteliğini bilmek demektir.

Bu anlamı dikkate aldığımızda kelime, iki şeyi birbirinden ayırmak anlamına da gelmektedir şöyle ki ; Etrafına çekilmiş bir duvar içinde kalmış insanın görüş alanı ve bilgi sınırı , duvarın dışındakileri görmesine engeldir. Bu da demektir ki , insanın görüş ve bilgisi etrafına örülmüş duvar ile sınırlı olup , duvarın dışında kalan bazı şeyleri algılayabilme imkanından mahrumdur.

Bildikleri ve gördükleri, etrafına çekilmiş bir duvar ile sınırlandırılmış olan insanın , duvarın dışında olanları görmesi anlaması ve bilmesi mümkün değildir. Etrafına çekilmiş bir duvar içinde kalan insan , ya duvarın dışındaki bilgilerin ardına düşmeyecek , veya duvarın dışında kalanlar konusunda bilgi sahibi olabilmek için, kendisine verilen kadar yetinecektir. Etrafına çekilmiş bir duvar içinde kalmak zorunda bırakılan insan , zaten duvarın ardında kalanlardan sorumlu olmayacak , dolayısı ile böyle bir bilgi ve arayış içine girmesine gerek kalmayacaktır. 

Musa ve salih kul kıssasını bu bakış açısı ile okuduğumuzda , kıssada anlaşılmakta zorlanan bazı taraflar kendiliğinden aydınlanacak ve bu kıssa üzerinden kendilerine pay çıkarmak isteyen bazı uyanık din baronlarının ekmekleri ellerinden alınmış olacaktır.

Kıssaya geçmeden önce ihata kelimesinin Kur'anda geçtiği bir kaç meal örneği okuyalım ; 

[017.060] Sana: «Rabbin şüphesiz insanları ihata etmiştir» demiştik; sana gösterdiğimiz rüya ile ve Kuran'da lanetlenmiş ağaçla, sadece insanları denedik. Biz onları korkutuyoruz, fakat bu onlara büyük taşkınlık vermekten başka birşeye yaramıyor.
[018.029]  De ki: «İşte Rabbiniz tarafından gerçek geldi. Artık dileyen iman etsin, dileyen inkâr etsin.» Şu da bir gerçektir ki Biz o zalimlere, duvarları kendilerini çepeçevre ihata etmiş olan müthiş bir ateş hazırladık. Eğer susuzluktan feryad edecek olurlarsa kendilerine erimiş maden gibi yüzleri haşlayan bir su verilir. O ne fena bir içecektir ve cehennem ne fena bir barınaktır!
[065.012] Yedi göğü ve yerden de bir o kadarını yaratan Allah'tır, Allah'ın herşeye Kadir olduğunu ve Allah'ın ilminin herşeyi ihata ettiğini bilmeniz için Allah'ın buyruğu bunlar arasında iner durur.
[072.028]  Ta ki Rabblarının risaletlerini, gerçekten tebliğ etmiş olduklarını bilsin. Onların yaptıklarını ihata etmiş ve her şeyi bir sayı ile saymıştır.
[027.022] Derken uzun zaman geçmeden geldi ve dedi ki: «Senin ihata edemediğin şeyi ben ihata ettim ve sana Saba'dan kesin bir haber getirdim.»
[010.039] Onlar, ihata edemedikleri ve henüz yorumu da kendilerine bildirilmemiş olan şeyi yalanladılar. Onlardan öncekiler de böylece yalanlamışlardı. Zalimlerin sonunun nasıl olduğuna bir bak.
[020.110]  O onların önlerindekini ve arkalarındakini bilir, onlar ise onu ılmen ihata edemezler.
[041.054]  Dikkat edin; onlar Rablerine kavuşmaktan şüphededirler; dikkat edin; Allah şüphesiz her şeyi bilgisiyle kuşatandır (MUHİTUN).
[004.126]  Göklerde olanlar da, yerde olanlar da Allah'ındır. Allah her şeyi kuşatır (MUHİTAN).

Musa ve ilim verilen kul kıssası iki bölümden oluşmaktadır , ilk bölümü Musa nın yardımcısı ile olan yolculuğu , ikinci bölümü ise ilim verilen kul ile olan yolculuğudur. Biz yazıyı uzatmamak için sadece ikinci bölüm üzerinde durmaya gayret edeceğiz.

[018.065]  Nihayet kullarımızdan bir kul buldular ki, biz ona katımızdan bir rahmet vermiş ve tarafımızdan bir ilim öğretmiştik.
[018.066] Musa ona dedi ki: «Doğru yol (rüşd) olarak sana öğretilenden bana öğretmen için sana tabi olabilir miyim?»
[018.067]  Doğrusu, dedi: sen benimle sabredemezsin

Musa karşılaştığı kişiye, ona öğretilen bilgiden kendisinin de öğrenmek istediğini söyleyince , o kişi Musa ya onunla birlikte olmaya sabredemeyeceğini söylemektedir . Onunla beraber sabredememesine sunduğu gerekçe 68. ayette şöyle ifade edilmektedir.

Ve keyfe tesbiru alâ mâ lem tuhıt bihî hubrâ(hubren).  
[018.068]  «Haber bakımından ihata edemediğin şeye nasıl sabredeceksin?»

Bu ayet , kıssayı anlamanın anahtar ayetidir diyebiliriz. O kişinin ihata ettiği bilgi sınırı ile , Musa nın ihata ettiği bilgi sınırı farklı olup , Musa, o kişinin sahip olduğu bilgi sınırlarına girmek istemektedir. Dolayısı ile o kişi Musa ya buna sabredemeyeceğini söylemektedir.

Bu ayetin bir benzeri, aynı surenin Zülkarneyn kıssasının anlatıldığı 91. ayetinde de çıkmaktadır.

Kezâlik(kezâlike), ve kad ehatnâ bimâ ledeyhi hubrâ(hubren). 
[018.091] İşte böylece onun yanında olan haber bakımından ihata etmiştik.

Bu iki ayete dikkat ettiğimizde ortak yönleri "İhata" ve "Haber" kelimelerinin kullanılmış olmasıdır. Bu iki ayette geçen kelimelerin birbiri ile alakasını kurabildiğimiz zaman , kıssanın anlaşılmasında önemli bir müşkilat ortadan kalkacaktır. 

Surenin 68. ayetinde, Musa nın bir haberi ihata edememesi , 91. ayette ise Zülkarneyn'in haberlerinin Allah (c.c) tarafından ihata edilmesini , kul ile Allah (c.c) arasındaki haber alma ve bilgi sahibi olma seviyesinin farklı olduğu açısından okuduğumuz zaman , kıssanın anlaşılmasında önemli bir adım atılmış olacaktır. 

Yazının başında söylemiş olduğumuz , kıssanın birebir yaşanmış bir kıssa değil temsili bir kıssa olduğunu tekrar hatırlatarak , "Musa" adı ile temsil edilen şahsiyet üzerinden, kendisine sınırlı bilgi verilerek , bazı haberleri ihata etme kavrayabilme bilgisinden yoksun, yani herhangi bir konu hakkında kendisine verilmiş olan bilgi sınırlı olan İNSAN , "İlim verilen kul" adı ile temsil edilen şahsiyet üzerinden ise , bilgisinin sınırı olmayan , bir bilginin insan gibi sadece bir yüzüne değil , bütün yüzlerine vakıf olan ALLAH (c.c) nin ilminin ve bilgisinin SINIRSIZLIĞI anlatılmaktadır. 

70. ayette "O halde, bana uyacaksan, ben sana anlatmadıkça herhangi bir şey hakkında bana soru sormayacaksın" ifadesini Kur'anın diğer ayetleri ile bağını kurarak , ilim verilen kul temsili üzerinden kimin anlaşılabileceğini görebiliriz.

[021.023]  O, yaptıklarından sorulmaz, oysa onlar sorguya çekilirler.

Enbiya s. 23. ayetinde kendisini La yus'el olarak bildiren rabbimizin bu beyanını dikkate aldığımızda, Kehf s. 70. ayetinde kendisine soru sorulmaması gereken kişi, Allah (c.c) yi temsil etmektedir.

Kıssada anlatılan geminin delinmesi , çocuğun öldürülmesi , duvarın düzeltilmesi olaylarının ortak yönü Musa tarafından itiraz edilerek soru sorulması, fakat sorduğu soruya "Gerçekten benimle birlikte olma sabrını göstermeye kesinlikle güç yetiremeyeceğini ben sana söylemedim mi?" karşılığını almış olmasını , insan olarak bazı konularda sahip olduğumuz bilginin sınırlı olduğu , ve bu sınırın dışına taşarak Allah (c.c) nin sınırlarını ihlal etmeye kalkmamak gerektiği olarak anlayabiliriz.

Kıssanın ana mesajının , Allah (c.c) nin sahip olduğu bilgi ile , biz kulların sahip olduğu bilginin eşit olmadığı , bizim ihata edebileceğimiz bilgi ile , Allah (c.c) ihata ettiği bilginin aynı olmadığı , bizim baktığımız yerden olayın bir kısmı görünürken Allah (c.c) nin baktığı yerden olayın tamamının göründüğü , eğer bize böyle bir görüş gücü verilse bunu kaldıramayacağımız şeklinde olduğunu söyleyebiliriz . 

Kıssada anlatılan olaylar, insanın gaybe ait konularda sahip olduğu bilgi ile , Allah (c.c) nin bilgisinin farklı olduğunu da bizlere göstermektedir.

Kıssada anlatılan her üç olay , bizim bir haberin bütün yönlerini ihata edebilme yani kavrayabilme sınırımız ile ,Allah (c.c) nin haberi ihata etme sınırının farklı olduğunun bizler tarafından daha kolay anlaşılmasına yönelik verilen misallerdir. 

[018.079] «Gemi, denizde çalışan yoksullarındı, onu kusurlu yapmak istedim, (çünkü) ilerilerinde, her gemiyi zorbalıkla ele geçiren bir kral vardı.»
[018.080-81] «Erkek çocuğa gelince, onun ana-babası, mümin kimselerdi. Bunun için (çocuğun) onları azgınlık ve nankörlüğe boğmasından korktuk.» Rabblarının o çocuktan daha temiz ve daha çok merhametli birini vermesini istedik.
[018.082] «Duvar ise, şehirde iki yetim erkek çocuğa aitti. Duvarın altında onların bir hazinesi vardı; babaları da iyi bir kimseydi. Rabbin onların erginlik çağına ulaşmasını ve Rabbinden bir rahmet olarak hazinelerini çıkarmalarını istedi. Ben bunları kendiliğimden yapmadım. İşte dayanamadığın işlerin içyüzleri budur.»

80 ve 81. ayetler de anlatılan çocuğu öldürme gerekçesi , bu kıssa içinde en fazla istismara uğratılan bir konudur. Bu kıssa üzerinden geçmişte "Hariciler" olarak adlandırılan fırka , bazı çocukları kendilerine büyüdüklerinde zarar verecekleri gerekçesi ile öldürme cevazını , Osmanlı sultanları ise , bebek şehzadelerin büyüdüklerinde taht kavgasına sebep olabilecekleri için onları boğdurma cevazını çıkarmışlardır. 

Çocuğun öldürülmesi konusunda bir insanın göstermesi gerçekçi tutum, Musa nın gösterdiği tepkidir. Bir cana karşılık olmaksızın masum bir cana kıyılması bir insan için olacak bir şey değildir. Böyle bir olayın gerçek hayatta asla yeri olamaz. Hiç bir insan gelecekte birilerine zarar verecek diye diğer bir insanın canına kıyamaz , bunun adı olsa olsa cinayet olur. 

Ancak başımıza gelen ve bizim tarafımızdan bakıldığında, bizim için isyana düşmemize sebep olabilecek bazı olayların, yarın bizim için hayır olduğu görülebilir. Çünkü bizler başımıza gelen bir olayın belirli bir tarafını görebiliriz .Yani etrafımıza örülmüş olan gayb duvarının arka tarafını görmek imkanından mahrumuz. 

İşte çocuğun öldürülmesi olayı bizlere,  duvarın arkasında sizin bilmediğiniz , bugün sizin için şer olarak gördüğünüz bir olayın , yarınlarda sizin için hayırlar doğurabileceğini düşünerek , olaylara tepki verin mesajını vermektedir.

Kıssa okumasında bize düşen taraf , "ilim verilen kul" olarak bahsedilen kişinin kim olduğu üzerinde spekülasyonlar yaparak Hızır masalları uydurmak değil , bu hadise üzerinden bize nasıl bir mesaj çıkabilir yönünde bir okuma yapmak olmalıdır. Kur'an kıssalarında şahısların kimliği üzerinde takılı kalmak , o şahıslar üzerinden verilmek istenen mesajın anlaşılmasında engel teşkil etmektedir. İlim verilen kul kıssasında ki şahsiyetin kimliği üzerinden yapılan spekülasyonlar , kıssayı mitolojik bir masal , uçtu kaçtı hikayelerini kendilerine din edinmiş tarikat ehlinin elinde bir silah haline getirmiştir. 

"Bu kıssa üzerinden bize nasıl bir mesaj verilmek isteniyor olabilir?" sorusuna ,  bizim vereceğimiz cevaplar şunlar olabilir ; 

Geminin delinmesi üzerinden bizlere , karşımıza çıkabilecek olan büyük bir tehlikeden korunmak için , daha küçük zararları göze alabilmeliyiz mesajı çıkabilir. Çünkü bazı şeyleri elde tutabilmenin yolu , o şeylerin bir kısmından feragat etmeyi gerektirebilir.  

Geminin delinmesi olayını , günümüzde genelde ekonomi terminolojisinde kullanılan "Risk Yönetimi" deyimi üzerinden okumakta mümkündür. Risk yönetimi demek kısaca , "Hedefe giden yolda karşılaşma ihtimali olan sorunlara önceden önlem alarak , o sorunları en az zararla atlatmak için yapılan  planlama" demektir. 

Tabi ki böyle bir planlama yapmak ileriyi görebilmek, ve muhtemel tehlikeleri önceden kestirebilmek ile mümkündür. Böyle bir risk yönetimi ancak, ileri görüşlü ve feraset sahibi yöneticilerin iş başında olması ile gerçekleşebilir. 

İlim verilen kul temsilinde böyle bir yönetici portresi çizilmekte Musa kimliğinde ise  , gelebilecek riski kestiremeyen bir kimsenin verebileceği tepki anlatılmaktadır. Geminin delinmesi olayını, yönetici pozisyonunda olan kimsenin ileriyi göremeyenler tarafından gelebilecek olan, bu türden tepkileri dikkate almayarak, doğru bildiği yolda gitmesi gerektiğini öğütleyen bir anlatım olarak anlayabiliriz.

Çocuğun öldürülmesi olayını ise , bugün başımıza gelen ve bizi son derece sarsan ve üzen bir olayın daha ileri zamanlarda bizi , " İyi ki böyle olmuş"  diyebileceğimiz bir duruma getirebileceği mesajının verilmesi olarak okuyabiliriz.

[002.216] Savaş size farz kılındı, gerçi o size hoş gelmez. Olabilir ki siz, bir şeyden hoşlanmazsınız; oysa ki o sizin için bir hayırdır. Yine olabilir ki, siz bir şeyi seversiniz, oysaki o sizin için bir kötülüktür. Allah bilir, siz bilmezsiniz.

Ayetin bağlamı her ne kadar savaş ile alakalı olsa da , ayet içindeki " Olabilir ki siz, bir şeyden hoşlanmazsınız; oysa ki o sizin için bir hayırdır. Yine olabilir ki, siz bir şeyi seversiniz, oysaki o sizin için bir kötülüktür" cümlesini , kıssa içindeki çocuğun öldürülmesi üzerinden verilmek istenen mesaj ile ilişki kurarak okumak mümkündür.

Başımıza gelen ve bizim hoşlanmadığımız bir olay , o gün için bizlerin hoşuna gitmeyecek bir durumda olabilir ve bizi sabırsızlık ve isyana sevk edebilir. Ancak başımıza gelen bu olay , daha sonraki zaman içinde bizim lehimize bir durum oluşmasına sebep olabilir. Bu sebepten ötürü, başımıza gelen olayları "İmtihan" olgusu içinde değerlendirip , bu imtihana gereği gibi sabrederek , sabrımızın karşılığını dünya ve ahirette almak, bir Müslüman için yapılması gereken bir amel olmalıdır.

Gelelim duvarın düzeltilme olayına ; Dikkat edilirse düzelttikleri duvar , yemek istedikleri halde kendilerine yemek vermeyen bir belde içinde bulunmaktadır. Kendilerine yemek vermemiş olmalarına aldırmayarak o duvarı düzelten kul , bu yaptığı işten ücret bile talep etmemiştir. 

Bu bizim için ne anlama gelebilir ?.

"İyiliğe karşı iyilik her kişinin harcı , kötülüğe karşı iyilik ise  kişinin harcıdır"
                                                                                                                         
Hayatımızın bir anında yardıma ihtiyaç duyup ta , yardım etmeleri gerektiğini düşündüğümüz bazı kimselerin kapılarını çaldığımızda, o kapılar yüzümüze kapanabilir. Bize yapılan bu tür muameleye karşı , bize o kapıları kapatanlara değil kin duymak , onların yardıma ihtiyaçları olduğunda bize kapanan kapıları hatırlayarak , bizimde onlara kapı kapatmak değil , elimizden gelen yardımı onlara göstermek , onların bize yaptığını unutarak yardıma  koşmanın, erdem sahibi bir insanın yapması gereken şey olduğu mesajı okunabilir.


Sonuç olarak ; Üzerinde en fazla spekülasyon yapılan kıssalardan birisi olan "Musa ve ilim verilen kul" kıssası okumaya çalıştığımız yazımızda şu sonuçlara varmaya çalıştık;

Kıssa öncelikle yaşanmış bir kıssa değil, temsili bir kıssa olup , "Musa" adı ile temsil edilen şahsiyetin , bildiğimiz Musa (a.s) olduğunu düşündüğümüzü söylemek istiyoruz. Onun şahsında temsil edilen kişinin, bilgi sınırları etrafı duvarla sınırlandırılmış gaybe dair bilgileri kısıtlı olan biz insanları temsil ettiği , "İlim verilen kul" adı altında temsil edilen şahsiyetin ise "El Muhit" ismine sahip olan Allah (c.c) nin sınırsız bilgisini temsil ettiğini söyleyebiliriz. 

Kıssa içinde geçen olayları , uçtu kaçtı hikayelerini din edinmiş , kerametleri müritlerinden menkul din baronlarının ellerinde koz olarak olarak kullandıkları silah olmaktan çıkararak , bize dönük mesajlar olarak okumak mümkün olup , bilgimiz dahilinde bunu gerçekleştirmeye çalıştık. 

"Kıssa illaki böyle anlaşılmalıdır" şeklinde bir iddia sahibi olmamakla birlikte , istismara açık bir duruma düşürülerek , sadece şahısların kimliği üzerinden bir sonuca varılarak , o kimliği bazı şahıslara vermeye çalışmak şeklinde yapılan okumalar , Kur'ana karşı yapılmış büyük bir zulüm olacaktır. 

"İlim verilen kul" adındaki temsili şahsiyet , Allah (c.c) nin sınırsız bilgisini temsil  ettiği için , bu kimliği ve bu kimlik üzerinden yapılan bazı tasarrufların kullar tarafından da yapılabileceğini düşünmek,  kişileri şirk tehlikesine götürecektir. İslam düşüncesinde mitoloji haline gelmiş olan Hızır masalları , işte bu kulun kimliği üzerinden yapılmış olan istismar ve spekülasyonların bir sonucudur.

Hızırı her şeye yetişen ölümsüz bir şahsiyet olarak Allah (c.c) ye ortak koşan zihniyet sahipleri , bununla yetinmeyerek, kendi tarikat büyüklerini de bu alana sokarak büyük bir sektör oluşturmuş, bu yolla insanları kendilerine kul olmaya zorlamaktadırlar. Bizler kıssaları bazılarının bazılarını kul edinmesine vesile haline getirilen anlatımlar olarak değil , gerçek hayatta yeri olan bize dönük mesajlar olarak okumak zorundayız.

                                    EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

KABE ve İBRAHİM AİLESİ : Bizlere Sunulan Model ev Model Aile

Kur'an, bir insanın dünya hayatı içinde nasıl yaşaması veya yaşamaması gerektiğini , geçmiş yaşantılar içinden seçilmiş model karakterler sunarak , bizlerin bu modelleri örnek almasını veya almamasını amaçlayan anlatımlar ile bizlere hatırlatmaktadır. Aile , bir toplumu oluşturan en küçük yapı taşı olması, ve bir toplumun düzelmesi veya bozulmasının ilk başlangıcının aileden başlıyor olması nedeniyle bu kurum, insan hayatı için büyük bir önem  arz etmektedir. Kur'an ailenin bu önemini dikkate alarak "Model Aile" ve "Model İnsan" örnekleri sunmakta, yaşantımız içinde bu aile ve insanları örnek almamızı bizlere önermektedir. 

Evlerde ve bu evlerden meydana gelen beldelerde yaşamak , insanın fıtri bir olgusu olup , insanların hayatını yönlendiren , yetiştirilme ve terbiye edilmeleri bu evlerdeki ebeveynlerin vasıtası ile gerçekleşir. Ebeveynler terbiye etmekle yükümlü oldukları çocuklarını , sahip oldukları inançları doğrultusunda yetiştirmeye çalışır ve ağırlıklı olarak , çocuklar ebeveynlerinden aldıkları inanç ve düşünceler ile hayatlarına yön verirler.

Bu bakımdan Kur'an, insan hayatındaki "Ev" ve "Aile" nin önemini dikkate alarak,  buradan yetişecek nesillerin topluma faydalı sağlıklı bireyler olması içini gerekli olan hatırlatmaları içinde barındırmaktadır.

"Beyt" (Ev) kelimesinin, aile gibi insan hayatı içinde önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu kelimenin Arap dilindeki sözlük anlamı "Gecenin tehlikesinden ve karanlığından sığınılan yer" anlamında olup , Allah (c.c) bu kelimeye özel bir anlam yükleyerek , Mekkede bulunan , İbrahim ve oğlu İsmail (a.s) lar tarafından yapılan Kabe adındaki yapıya "Beytim" (Benim evim) diyerek, küfür ve şirk tehlikesinden sığınılacak model bir ev örneği bizlere sunmuştur. 

Bu anlamda artık Kabe, sadece namazlarda yöneldiğimiz bir kıble değil , herkesin yaşadığı evi tevhidi bir mekan olarak oluşturmakla yükümlü olduğu, daha geniş bir anlama sahip olan model bir ev olarak karşımızdadır.

[003.096-97] Muhakkak ki insanlar için konulmuş ilk ev;  mübarek olarak kurulan ve alemler için hidayet olan Bekke'deki dir.Orada apaçık nişâneler, İbrahim'in makamı vardır. Oraya giren emniyette olur. Yoluna gücü yetenlerin o evi haccetmesi, Allah'ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. Kim inkâr ederse bilmelidir ki, Allah bütün âlemlerden müstağnîdir.

Ayet içindeki "Oraya giren emniyette olur" ifadesi , üzerinde durulması ve düşünülmesi gereken bir ifadedir. Beyt yani Kabe , insanın korunmaya olan fıtri ihtiyacını dikkate alan alan bir yaklaşım sonucu ,"İnsanların oraya girdiğinde emniyette olduğu bir yer" olarak anlamını bulmuştur. 

Peki Beyt'e (Kabe) giren nasıl bir tehlikeden emin olacaktır?.

[002.125] Beyti, insanlar için toplanma ve güven yeri kılmıştık. İbrahim'in makamını salat yeri edinin, dedik. Evimi ziyaret edenler, kendini ibadete verenler, rüku ve secde edenler için temiz tutun diye İbrahim ve İsmail'e ahd verdik.

Kabenin İbrahim (a.s) ile özdeşleştirilmiş olması, onun işlevinin okunması noktasında önemli bir ayrıntıdır. İbrahim suresi içinde anlatılan İbrahim ( a.s) ın duası bizlere bu konuda ışık tutabilir.

[014.035] Hani İbrahim şöyle demişti: «Bu beldeyi güvenli kıl, beni ve çocuklarımı putlara kulluk etmekten uzak tut.»
[014.036] Ey Rabbim, o putlar çoğu insanı yoldan çıkardı. Bundan böyle kim bana uyarsa bendendir, kim bana karşı çıkarsa, hiç kuşkusuz sen bağışlayıcısın, merhametlisin.
[014.037]  Ey Rabbimiz, ben çocuklarımdan bir kısmım senin Beyti Haram'ının yanında, ekin bitmez bir vadiye yerleştirdim. Ey Rabbimiz, salatı ikame etsinler diye; bundan böyle insanlardan bir kısminin gönüllerim onlara doğru akit ve ortan bazı ürünlerden rızıklarıdır; umulur ki şükrederler.
[014.038] «Rabbimiz! Doğrusu Sen gizlediğimizi de, açığa vurduğumuzu da bilirsin. Yerde ve gökte hiçbir şey Allah'tan gizli kalmaz.»
[014.039] «Kocamışken, bana İsmail ve İshak'ı veren Allah'a hamdolsun. Doğrusu Rabbim duaları işitendir.»
[014.040]  «Rabbim! Beni ve çocuklarımı salatı ikame edenlerden eyle. Rabbimiz! Duamı kabul buyur.»
[014.041] «Rabbimiz! Hesap görülecek günde, beni, anamı babamı ve inananları bağışla.»

Allah (c.c) nin beytine giren , küfür ve şirk tehlikesinden emin bir hale gelerek , dışarıdan gelecek olan saldırılara karşı korunaklı bir mekana sığınmıştır.

İbrahim (a.s) ın "Bu beldeyi güvenli kıl" şeklindeki duasının gerçekleşmesi için , önce belde içindeki evlerin emin ev , beldede yaşayan insanların emin insanlar olması gerekmektedir. 

İbrahim (a.s) bir beldenin emin olması için gereken adımı atarak model bir ev , model bir aile örneğini bizlere göstermektedir. 

[002.126]  Hani, İbrahim demişti ki: Rabbım burasını emniyetli bir şehir yap. Ve halkından Allah'a, ahiret gününe iman etmiş olanları mahsullerle rızıklandır Allah da: Kafir olanı kısa bir zaman için geçindiririm. Sonra onu cehennem azabına zorlarım. Bu ne kötü bir sonuçtur, buyurmuştu.
[002.127]  Ve o zaman ki, İbrahim Beyt'in temellerini yükseltiyordu. İsmail ile birlikte şöyle dua ettiler: «Ey Rabbimiz, bizden kabul buyur. Çünkü daima işiten, daima bilen Sensin ancak Sen!
[002.128]  «Rabbimiz! İkimizi Sana teslim olanlardan kıl, soyumuzdan da Sana teslim olanlardan bir ümmet yetiştir. Bize ibadet yollarımızı göster, tevbemizi kabul buyur, çünkü tevbeleri daima kabul eden, merhametli olan ancak Sensin».

Allah (c.c) ye kulluğun , ve bu kulluk yolunda her türlü fedakarlığa katlanmanın sembol ismi olan İbrahim (a.s), çocuklarını son nefesine kadar bu şuur üzerinde yetiştirmeye gayret etmiş , torunu Yakup (a.s) aynı yolu kendi çocukları üzerinde devam ettirmiştir. 

[002.131]  Rabbi ona: «Teslim ol» buyurduğunda, «Alemlerin Rabbine teslim oldum» demişti.
[002.132]  İbrahim bunu oğullarına vasiyet etti. Yakub da: «Oğullarım! Allah dini size seçti, siz de ancak O'na teslim olmuş olarak can verin» dedi.

Şirkten arınmış ve Tevhidi bir hayatın hakim olduğu evlerde ikamet eden bireyler , yaşadıkları toplumun en güvenilir bireyleridir. Kabe böyle bir evi temsil ederek , bu evin temsil ettiği Tevhidi yapının bütün evlerde hakim olması gerektiğini hatırlatır. Yani toplumun sıhhat ve selameti için bütün evlerin Kabe haline sokulması, yani şirkten arınmış ve Tevhidin hakim olduğu bir ortam haline getirilmesi elzemdir. 

Aile , toplumu meydana getiren en küçük yapı taşı olması nedeniyle aile içi eğitim insan ve toplum için önemli bir unsurdur. Aile içi eğitimi şirkten arınmış ve Tevhidi boyutta almış olan bireylerin oluşturdukları toplumlar, emin ve güvenilir toplumlar olarak hayatiyetlerini sürdürürler. İbrahim (a.s), örnek bir baba olarak böyle bir aile oluşturmanın örneklerini bizlere sunmaktadır. 

Evlerini ve ailelerini şirkten arındıramamış olan insanların oluşturduğu toplumlar ise zaman içinde yıkılmaya mahkumdur.

Kur'an kıssalarındaki anlatımlara bakıldığında, kavimlerin helak edildiğinden bahsetmektedir. Bahsi geçen kavimlerin yıkımlarına sebep olan ortak neden , o kavimler içinde yaşayan insanların oluşturduğu toplumların, şirk temelli sistemleri hayata geçirmeleri olduğu görülmektedir.

Şirki hayat düsturu edinmiş olan , Salih , Şuayb , Lut (a.s) lar gibi elçilerin kıssalarını okuduğumuzda , Tevhidi hayatlarından çıkararak, şirki hayatlarına yerleştiren kavimlerin, yaşadıkları topraklar üzerinde, bitki ve hayvan hayatına saygı duymayan , ekonomik ve sosyal hayatta ölçü ve tartıya riayet etmeyen , insan hayatına değer vermeyen , ahlaki değerleri hiçe sayarak hevalarına uygun bir yaşam peşinde koşanların, yaşadıkları dünyayı fesada boğdukları görülmektedir.


Bu insanların oluşturduğu toplumlar, dün nasıl yıkıma uğramış ise , bugünde, yarında , kıyamete kadar aynı fiili işleyen topluluklar yıkıma uğramaya mahkumdurlar. 

Kur'an olumsuz örnek olarak gösterdiği , şirki hayat düsturu yapmış kavimlerin örnekliğine alternatif olarak , Tevhidi hayat düsturu yapmış olanları örnek olarak göstererek, onları bizlere "Rol Model" olarak sunmaktadır.

Tevhidi yaşamı hayat tarzı yapanların örnekliği evrensellik arz eden bir durum olup , bu tür bir yaşamı sürdürenler dün nasıl dünya ve ahiret saadetini garantilemiş ise , bugün , yarın kıyamete kadar aynı saadeti garantilemiş olacaklardır. 

Bugün insanlık olarak dünyanın neresinde fesat , zulüm , bozgunculuk , kan ve gözyaşı varsa müsebbipleri ,  Allah (c.c) ye karşı hesap vereceklerine inanmayan ve sadece dünya merkezli bir yaşam inancı içinde olan müşriklerdir. 

Bugün dünyanın fesat içinde olmasına sebep olan bu insanlar eğer ,dünyada yaşam hakkının kendileri kadar bütün insan ve diğer canlı hayatlarının da hakkı olduğuna inanan bir düşünce içinde olmuş olsalardı , bir karıncayı dahi incitmeye çekinen bir hayat tarzı dünya yüzünde hakim olarak kan , zulüm , gözyaşı gibi insan hayatını zindana çeviren kelimeler , lügatlardan çıkardı.

Kur'an insanlara , temeli Allah (c.c) ye kulluk olan bir yaşam sistemi önererek , onun dışında olanlara kulluk edilmemesini , onun dışında olanların ilahlık ve rabliğe kalkışmamalarını , geçmişte böyle bir şeye kalkışanların feci sonunu yaşanmış örnekleri ile göstererek , gelecektekilere ayaklarını denk almalarını öğütlemektedir.

Bugün Kabenin Kur'ani anlamda olması gereken işlevi , bir çok Müslüman tarafından unutularak, Tevhidin sembolü olan o yapı, sadece taşının kutsandığı bir şirk sembolü haline getirilmiştir. Bu yapının gerçek işlevinin unutulmuş olması, o yapı etrafında oluşturulmuş olan Kur'ani bazdaki düşünceleri terk etmek anlamına gelmemeli , aksine bu anlamın yeniden hayat bulması için gerekli olan ameller harekete geçirilmelidir.

[029.041]  Allah'ın dışında başka veliler edinenlerin örneği,kendine ev edinen örümcek örneğine benzer. Gerçek şu ki, evlerin en dayanıksız olanı örümcek evidir; bir bilselerdi.

Ankebut s. 41. ayetinde , Allah (c.c) dışında veli edinmenin , evin insan hayatındaki önemi dikkate alınarak , çürük bir eve benzetildiğini görmekteyiz. Bunun tersi olarak , Allah (c.c) yi veli edinenlerin evlerinin sağlam bir temel üzerine kurulduğu , her türlü şirk tehlikesine korunaklı bir yapı içinde ikamet etmiş olduklarını da anlayabiliriz.

Aile kavramı insanın fıtratı ile yakından alakalı bir kavram olduğunu tekrar hatırlatarak , bu kavramı insan hayatından çıkarmak adına yapılan şeytani faaliyetleri görmek gerektiğini söylemek istiyoruz. Şeytani güçlerin kontrolü altındaki bir çeşit çağdaş sihirbazlık ürünü olan yayın organlarında , bu kavramın insan hayatından çıkarılması için yarışmalar , dizi filmler gibi göz boyama yolları ile insanların şuur altlarında, böyle bir kavramın insan hayatında artık gereksiz olduğu işlenerek hayvani bir yaşamı insanlara empoze etmek isteyenlerin yaptıkları programlar , maalesef reytinglerde üst sıralarda yer almaktadır.

Sonuç olarak ; Ev ve Aile kavramları insan hayatının en önemli kavramları olup , toplum hayatının ayrılmaz bir parçasıdır. Kur'an bu önemi dikkate alarak "Model Aile" , "Model Ev" örnekleri sunarak , bizlerin bu modelleri hayata örnek almamızı istemektedir. Geçmişte yaşanmış insan hayatlarında verilen örnekler bu kişilerin yaşamları üzerinden iyi ve kötü örneklikler olarak sunularak , iyilerin örnek alınması ve yaşanan hayatlara pratize edilmesi istenilmektedir. 


Model eve örnek Kabe , model aileye örnek bu binayı yapan İbrahim (a.s), Kur'anın bizlere örnek olarak gösterdiği yapı ve aile modelleridir. Bizler evlerimizi Kabe gibi Tevhidin sembolü , ailelerimizi İbrahim ailesi gibi şirke karşı duruşun önderleri olarak yetiştirmeye gayret ettiğimiz müddetçe , yaratılış amacımıza uygun bir hayat sürerek , dünya ve ahiretimizi garanti altına almış olacağız. 
                                    EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.