Davud, Süleyman ve Eyyub (a.s) lar Örneğinde Evvab Bir Kul Olmak

Kur'an kıssaları , geçmiştekilerin yaşanmış hayat örneklerini bizlere göstermek sureti ile , gelecek olan yaşanacak hayatlar için ibretler alınmasını amaçlayan anlatımlardır. Kur'an içinde zikri geçen elçiler , insanlığın öğretmenleri olmaları hasebi ile , aldıkları vahyi en doğru şekilde önce kendi hayatlarında uygulamak sureti ile, insanlara örnek ve rehber olmuşlardır.

Yazımıza konu edeceğimiz 3 elçi, bu örnek ve rehberlerdendir. Bu elçilerin Sad suresi içinde anlatılan kıssası içindeki ortak özellikleri ise "Evvab" olmalarıdır. Bu elçilerin ellerinde olan muhteşem imkanlar ve imkansızlıklar, onları hiç bir zaman isyana sürüklememiş , her halükarda evvab bir kul nasıl olunabileceğini yaşantılarında göstererek , bizlere de örnek ve rehber olmuşlardır.

[038.017]  Şimdi sen onların dediklerine sabret de güçlü kulumuz Davud'u an! Çünkü o evvab  idi.

[038.030] Biz Davud'a Süleyman'ı armağan ettik. O, ne güzel kuldu. Çünkü o, evvab idi.

[038.044]  «Ve eline bir deste (sap) al, böylece onunla vur ve hanis olma.» Gerçekten, biz onu sabredici bulduk. O, ne güzel kuldu. Çünkü o, evvab idi.

Adı geçen elçilerin ortak özellikleri görüldüğü üzere "Evvab bir kul" olmalarıdır. Sure içinde ve diğer surelerde bu elçilerin kıssaları bizlere anlatılarak örnek yaşamları bizlere gösterilmektedir. 

Evvab ; " Her türlü günahı terk ederek , Allah'a olan kulluk görevlerini yerine getirmek sureti ile Allah'a dönen kimse" anlamındadır.

Davud ve Süleyman (a.s) lar , ellerinde güç ve servet bulunan hükümdar elçi olmaları nedeniyle her insanın ulaşmak istediği mülke sahipler iken Eyyub (a.s) ise, içine düştüğü hastalık sebebi ile , hiç bir insanın yaşamak istemediği bir hayatı yaşamak zorunda kalan bir elçidir. Davud ve Süleyman (a.s) ların ihtişamlı bir hayat sürmelerine karşın , Eyyub (a.s) ın meşakkatli bir hayat sürmesi her 3 elçinin de "Evvab bir kul" olarak anılmalarına engel olmamıştır. 

Evvab , "Dönmek" anlamına gelen e-ve-be kelimesinden türemiştir. Dönmek yani evvab olmak, yapılan bir hatadan dönmeyi de ifade etmektedir. İnsan olmanın getirdiği bazı zaaflar , bizleri bir takım günah ve hatalara sürükleyebilir. Önemli olan hatada ısrar etmeden , geri dönerek tevbe etmek olmalıdır. Bu 3 elçinin Sad suresi içindeki kıssasının ortak özelliklerinden bir tanesi , yaptıkları hatadan dönmek olduğu görülmektedir.

Sad suresi içinde okuduğumuz 3 elçinin kıssasını kısaca özetleyecek olursak şunları söyleyebiliriz.

Davud (a.s) ın kıssasının anlatıldığı Sad s. 17-26. ayetlerine baktığımızda , onun kendisine gelen davacılar arasında verdiği hüküm konusunda her iki davacıyı da dinleyerek karar vermek yerine , sadece ilk davacıyı dinlemek sureti ile verdiği karardan dolayı hataya düştüğünü görmekteyiz. Ancak Davud (a.s) her iki davacıyı da dinlemek sureti ile karar vermesi gerekirken , tek davacıyı dinleyerek, her ikisinin arasında verdiği karar konusunda hata yaptığını anlayarak hatasından geri dönmüş "Evvab bir kul" olarak anılmayı hak etmiştir.

Davud (a.s) ın başından geçen bu olay , insanlar arasında hüküm verme konumunda olanlara da mesajlar içermektedir. İnsanlar arasında verdikleri kararda adil olunması , ayrımcılık yapılmaması , verilen kararın adil olmaması neticesinde mesuliyet sahibi olunacağı , her hakimin üzerinde hakimlerin de hakimi olan Allah (c.c) nin olduğunun hatırdan çıkarılmaması gerektiğine dair mesajlar , bu kıssadan çıkarılabilir.

Süleyman (a.s) ın kıssasının anlatıldığı Sad s. 30-40. ayetler arasında , Süleyman (a.s) ın atlar üzerinden mala olan tutkusu konusunda yaptığı bir hatayı görmekteyiz. Ölümün ona hatırlatılması sureti ile , yaptığı hatadan dönmüş olması, onun da babası Davud (a.s) gibi "Evvab bir kul" olarak anılmasını hak ettiğini göstermektedir.

Süleyman (a.s) kıssası , bir devletin nasıl yönetilmesi gerektiği konusunda önemli mesajlar içeren bir kıssadır. Kendisini insanların ilahı ve rabbı olarak gören Firavun örneğine baktığımızda , Süleyman (a.s) ın sergilediği yönetim daha kolay anlaşılacaktır. Yönetim sahiplerinin özellikle ölümü her an hatırda tutarak ölüm sonrasında, yaşadığı hayat içindeki yapmış olduğu tasarruflardan dolayı hesaba çekileceğini unutmayan bir yaşam ve yönetim sergilemeleri , yönetimi altında tuttukları topraklarda yaşayanların daha mesut ve müreffeh bir yaşam sürmesini sağlayacaktır.

Eyyub (a.s) ın kıssasının anlatıldığı Sad s. 41-44. ayetler arasında, onun dayanılmaz bir hastalığa düçar olduğunu ve hastalığı içinde hataya düşerek isyan etmiş olabileceği , 44. ayet içindeki "ve la tahnes" ifadesinin, günah işlemekten men etmeyi emreden bir ifade olduğunu düşündüğümüzde , mümkün görülmektedir. 

Her insan yaşadığı hayat içinde bir takım hastalıklara düçar olabilir. Onların başına gelen bu musibetler , onları isyana değil tedavi imkanlarını araştırmaya ve sabırlı bir kul olmalarını gerektirmektedir. Eyyub (a.s) ın kıssası bizlere bu mesajı içeren bir kıssadır.
Bu 3 elçi örneği bizlere hatadan dönmenin erdemini ve ellerinde olan imkanlar ve imkansızlıklar konusunda nasıl bir davranış sergilenmesi gerektiğini öğretmektedir. Allah (c.c) kitabının bir çok yerinde, hata yapan kullarını tevbe ettikleri takdirde bağışlayacağını vaat etmektedir. Bu yaşanmış hayat örnekleri bizlere, Allah (c.c) nin bağışlayıcılığını da göstermesi bakımından önemli bilgiler sunmaktadır. 

Bazı insanlar işlemiş oldukları günahlardan dolayı yaptıkları tevbenin, kabul olup olmadığı konusunda vesveseye kapılarak büyük tereddütler yaşamaktadırlar. Bu örnekler, Allah (c.c) nin bağışlayıcılığını canlı ve yaşanmış belgelerini sunması açısından okunduğunda , insanların bu gibi vesveseye kapılmalarının ne kadar yersiz olduğu da ortaya çıkacaktır. Çünkü Allah (c.c) tevbe eden hiç bir kuluna "Ey kulum seni affettim için rahat olsun" şeklinde bir vahiy ile seslenmeyecektir. Yaşanmış elçi örnekleri bizler için, Allah (c.c) nin af edici olduğuna dair yaptığı iddianın ispatı olarak karşımızda durmaktadır.

Davud ve Süleyman (a.s) lar bilindiği gibi hükümdar elçilerdendir. Onların ellerinde büyük bir güç ve servet bulundurmuş olmaları , onları hiç bir zaman kibre ve gurura kaptırmamış , ellerindeki bu gücü onlara Allah (c.c) nin verdiğini her zaman hayatlarında canlı ve diri tutarak , bu yönde bir yönetim sergilemişlerdir. İnsanlar hakkında hüküm verirken , "Ben istediğim hükmü vermekte serbestim" diyerek , Allah'ın her an üzerilerinde gözetleyici olduğunu bilerek adil karar vermişler , hata yaptıklarını anladıkları anda da geri dönerek "Evvab" olmasını bilmişlerdir.

Eyyub (a.s) ise Davud ve Süleyman (a.s) ların aksine hastalıklar ile uğraşan meşakkatli bir hayata sahip olan elçidir. Onun başına gelen bu meşakkatler , onu asi ve nankör bir kul haline sokmamış , hastalığından kurtulmak için mücadele eden bir kul olarak hem hastalıktan kurtulmuş hem de "Evvab" olarak anılmayı hak etmiştir. Dünyada evvab bir kul olarak hayat sürenler ise , hesap gününde cennet ile karşılık bulacaklardır.

[050.031-34] Ve cennet muttakîler için uzak olmaksızın yaklaştırılmıştır. Onlara: «İşte bu cennet, Allah'a dönen, O'nun buyruklarına riayet eden; görmediği Rahman'dan korkan, Allah'a yönelmiş bir kalble gelen sizlere, hepinize söz verilen yerdir. Oraya esenlikle girin; işte sonsuzluk günü budur» denir.

Kaf suresindeki bu ayetler , yaşamlarında evvab bir kul olanların , alacakları karşılığı beyan etmektedir. 

Peki bu kıssalar bizlere neden anlatılmaktadır ?. 

[011.120] Nebilerin başlarından geçenlerden, sana anlattığımız her şey, senin gönlünü pekiştirmemizi sağlar; sana bu belgelerle gerçek; inananlara da öğüt ve hatırlatma gelmiştir.

Sorunun cevabını Hud s. 120. ayetinde anlamaktayız. İndirilen kitabın ilk muhatabının Muhammed (a.s) olması hasebiyle , onun başına gelen olaylar hakkında geçmişlerden örnekler verilerek , onun motivasyonu sağlanmaktadır. Elbette ayetler sadece ona hitap etmemekte , bizlere dair mesajlarda ihtiva etmektedir. 

Sad s. 17. ayetinde "Şimdi sen onların dediklerine sabret " şeklinde buyurulması , Muhammed (a.s) a karşı yapılan baskılar sonucunda bir anlık hataya düşse dahi , bu hatasından dönmesi, başına gelenlere sabretmesi gerektiği önce ona sonra bizlere öğretilmektedir.


Sonuç olarak ; İnsanlar yaşadıkları hayat içinde eşit imkanlara sahip olmayabilir. Kimi insanlar zengin ve iktidar sahibi bir hayat sürerken , kimi insanlar ise fakirlik ve hastalıklar içinde bir hayat geçirebilir. Bu kıssalar insanların hangi durumda ve halde olursa olsun , asla isyan , kibir , sabırsızlığa kapılmamalarını da bizlere öğretmektedir. 

Hatanın insana mahsus bir özellik olması , peygamber de olsa herkesin hataya düşebileceği , asıl olanın hatada ısrar değil , hatadan dönmek olduğu bizlere bu kıssalar içinde verilen mesajlardandır.

                                 EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR. 

Maide s. 78-81. Ayetleri : İsrailoğullarının Davud ve İsa a.s Dili İle Lanetlenmeleri

Kur'anda İsrailoğulları ile ilgili bazı ayetlerde, onların lanetlendiğinden bahsedilmektedir. İsrailoğullarının başına gelen lanetlenmenin, sadece onlara has bir durum olarak okunmaması gerektiğine dair düşüncelerimizi, bu konudaki bazı ayetler ile ilgili çalışmalarımızda hatırlatmaya çalıştığımız, yazılarımızı takip edenlerin malumudur. 

Lanete uğramanın belirli kıstasları olduğunu , bu kıstaslara uyan her kişi ve topluluğun, hangi zaman diliminde yaşasın , adı ne olursa olsun lanete uğrayacağını , yani lanete uğramanın, sadece belirli bir kavme has olmadığını, evrensel yasaların bir gereği olduğunu, onların uğradığı lanetin, lanetlenmeye sebep olacak fiilleri yerine getirmiş olmaları nedeniyle başlarına geldiğini hatırlatarak  , ayetlerde sıralanan bu kıstasları hayat içinde yerine getiren kişi ve toplumların adı ne olursa olsun, aynı akıbete düçar olacakları yönünde fikir beyan etmeye çalışmıştık. 

Yazımıza konu edeceğimiz Maide s. 78. ve 81. ayetleri arasında , İsrailoğullarının lanete uğradıkları ve bu lanetin sebepleri sıralanmaktadır. Sıralanan bu sebeplerin , biz Müslümanların hayatlarında nasıl yer bulduğuna dikkat çekerek , ayetlerin bize dönük neler söylemiş olabileceği yönünde düşünce beyan etmeye çalışacağız.

[005.078] İsrailoğullarından kâfir olanlar, Dâvud'un da, Meryem'in oğlu İsâ'nın da lisanıyla lânet olunmuşlardır. Bu da onların isyan etmeleri ve haddi tecavüz etmeleri sebebiyledir.
[005.079]  Yapmakta oldukları münker (çirkin iş) lerden birbirlerini sakındırmıyorlardı. Yapmakta oldukları şey ne kötü idi!.
[005.080]  Görürsün ki; onlardan çoğu, küfredenleri veli edinmektedirler. Nefislerinin kendileri için öne sürdüğü, ne kötüdür. Allah onlara gazab etmiştir ve azabta ebedi kalıcıdırlar.
[005.081] Eğer Allah'a, nebiye ve ona indirilene iman etselerdi, onları veliler edinmezlerdi. Fakat onlardan çoğu fasık olanlardır.

Bu ayetler, Davud ve İsa a.s ların yaşadıkları zaman içindeki İsrailoğullarının yaptıklarından bahsetmektedir. Davud ve İsa a.s lar elçi olmaları nedeniyle , kavimlerine Allah c.c nin mesajlarını iletmişler ve onlar bu mesajları hayatlarına geçirmedikleri için yanlış yapmışlar , yapmış oldukları bu yanlış ise , onların Allah c.c tarafından lanete uğramaları ile sonuçlanmıştır. 

Davud ve İsa a.s ların dili ile lanete uğramaları , onların elçi olmaları nedeniyle , kavimlerinin yapmış oldukları bu yanlışların Allah c.c katında lanete uğrama vesilesi olduğunu kavimlerine tebliğ etmiş olmaları anlamındadır. Neticede İsrailoğulları Allah c.c tarafından lanete uğramışlardır. 

İsrailoğullarının Allah c.c tarafından lanet olunmalarına sebep olan fiilleri ne idi ?. 
1- İsyan etmeleri.
2- Haddi aşmaları.
3- Münkerden sakındırmamaları. 
4- Kafirleri veli edinmeleri.

Ayetler lanete uğramanın kıstaslarını vererek , bu kıstaslara uyan İsrailoğullarının lanete uğradıklarını beyan etmekte , fakat bu kıstaslar bugün biz Müslümanların hayatlarında yer almaktadır. 

Sıralanan ilk 3 şıkkı , yine İsrailoğulları ile ilgili bir kıssa üzerinden okuyarak, bizim hayatımız ile ilgisini kurmak mümkündür.

Araf suresi içinde, deniz kıyısında yaşayan ve balıkçılıkla geçinen İsrailoğullarına mensup bir topluluktan bahsedilmektedir. İsrailoğullarına uygulanan cumartesi yasağı , bu topluluğa mensup olan bir kısım insan tarafından çiğnenerek Allah'a karşı isyan edilerek , onun koyduğu had aşılmaktaydı. 

Cumartesi yasağına karşı isyan edip haddi aşan topluluğun karşısında, iki ayrı gurup daha bulunmaktadır. 

1- yasağı çiğnemeyen , fakat yasağı çiğneyenlere karşı uyarıda bulunmayanlar. 
2- yasağı çiğnemeyen,  hem de yasağı çiğneyenlere karşı uyarıda bulunanlar. 

Yasağı çiğneyenlere karşı uyarıda bulunanlar helak olmaktan kurtularak , yasağı çiğneyenler ve , yasağı çiğnememiş fakat yasağı çiğneyenlere kayıtsız kalanlar ise helak olmuşlardır.

Kur'an , "İyiliği emretmek , kötülükten nehyetmek" şeklindeki yaşam tarzını, iman edenlerin vasıfları arasında zikretmektedir. Hayata geçirilmediği takdirde bir topluluğun helakına sebep olan bu vasıf , maalesef bizim hayatımızda doğru bir şekilde yerine bulmamaktadır. Her fırkanın kendisine çağırma işini" iyiliği emretmek" , başka fırkaların kötülüğünü anlatmayı ise "kötülükten nehyetmek" olarak anladığı bu vasıf , kişisel kriterlere göre şekillenebilecek bir vasıf değildir. 

Cumartesi yasağını güncel bir hale getirerek , "Allah c.c nin Kur'an içinde yasaklamış olduğu her şey" olarak tarifini yaptığımızda , hem o yasakları çiğnememek , hem de yasakları çiğneyenlere karşı kayıtsız kalmamak gibi bir zorunluluğumuz bulunmaktadır.

Müslüman olarak vazifemiz , Allah'a karşı isyan etmemek , ona karşı haddi aşmamak olduğu kadar , onun yasaklarını çiğneyenlere karşı kayıtsız kalarak "bana ne"ci bir tutum sergilememektir. "Bana ne" diyerek sırtını kötülüklere dönmenin cezası , sadece bu suçu işleyen İsrailoğullarına has değil , bu suçun işleneceği tüm zamanlar , ve bu suçu işleyen tüm toplumlar için helaka uğramak olarak karşılık bulacaktır. 

Ferdi olarak önce kendimiz yasaklanan fiillerden kaçarak , bu fiilleri işleyen başkalarına da, yaptıklarının yanlış olduğunu hatırlatmak zorundayız. Herkesin kendi kapısının önünü temizlediğinde bütün caddelerinin temiz olacağı bir belde misali , herkesin düzgün bir insan olduğunda cennet misali bir dünya oluşacaktır. 

Kötülükleri yapanlara karşı sadece kendi kapımızın önünü temiz tutmaya çalışmak bize pek bir yarar sağlamayacaktır. Başkalarının pislettiği kapı önleri zaman içinde bizim kapımızın önünü de " O temizlemiyorsa ben de temizlemiyorum" diyerek , caddeyi temiz tutmaya çalışmaktan vazgeçmemize sebep olacaktır.

Lanete uğramanın 4. sebebi olan "Kafirleri veli edinmek" Müslüman hayatında nasıl yer bulur?.

Veli kelimesinin "dost" olarak çevrilmesi , bu kelimenin karşılığını tam olarak yansıtmamaktadır. Bu kelimenin dost olarak çevrildiği mealleri okuyanlar , ehli kitap ile yemek yemeye izin veren yani onlarla arkadaşlık ve komşuluk gibi insani ilişkiler kurulabileceğine izin veren Maide s. 5. ayetini okuduğunda , bu ayet ile diğer ayetler arsında sanki bir çelişki varmış düşüncesine kapılabilmektedir. 

Halbuki "Veli" kelimesi , Allah c.c nin hüküm verdiği bir konuda , onun hükmünün terk edilerek , başkalarının hükümlerine tabi olmak anlamındadır. Bu noktada Allah c.c bizlere kafirleri veli edinmememizi emretmekle , onların Allah'a isyan ve haddi aşmak anlamına gelen düşünce ve fillerini kendi hayatlarımızda ikame etmememizi istemektedir. 

Allah c.c nin bizlerin kafirleri veli edinmememizi istemesinin sebebi , onlar tarafından ortaya atılan ferdi ve toplumsal hayat projelerinin Allah'a rakip olarak ortaya atılmış olması , onun bu konuda kul vasfına sahip olan bir kimsenin projelerine, kullarını muhtaç bırakmayarak , gerekli olan sistemi elçi ve kitapları aracılığı ile insanlara bildirmiş olmasıdır. Adı "Şirk ve Tağuti sistemler" olan bu sistemler , ortaya koydukları yaşam kuralları ile toplumların çöküşlerini hızlandırarak , toplumların dünya ve ahiretlerini berbat hal getirmektedirler.

Biz Müslümanlar yaşadığımız hayatın her safhasında , ihtiyacımız olan kuralları Allah c.c den aldığımız takdirde, onun lanetine uğramaktan kurtulmuş olmakla birlikte, onun vaz ettiği sistemin hayat içinde hakim kılınması nedeniyle , insanların daha mutlu bir yaşam sürmesine de sebep olacağız. 

 Şu anda İslam coğrafyasına baktığımızda, gördüğümüz acı tablo bu lanetin gerçekleşmiş halini göstermektedir. Müslüman olduğunu sadece camide hatırlayan , bir çoğu camide bile hatırlamayan , fakat cami dışındaki hayatında kafirler tarafından vaz edilmiş sistemleri hayata pratize etmemiz sonucunda kişi ve toplum olarak düştüğümüz hal ortadadır. 

Siyasal , sosyal , ekonomik , hukuki v.s ,yaşam için gerekli olan kuralların kafirler ile olan velayet ilişkisi sonucunda onlardan alınarak Müslüman yaşantısına uygulanması sonucunda , sadece kimliğinde Müslüman yazan bir topluluk halinde yaşıyor olmak, lanete uğramış olmaktan başka bir şey değildir. 

Müslüman olduğunu iddia ettiği halde , Allah'ın koymuş olduğu yasaklara isyan ederek haddi aşan insanların doldurduğu sokak ve caddelere baktığımızda , Batıda veya başka topraklarda Müslüman olmadığını söyleyen insanların doldurdukları sokaklardan hiç bir farkı görünmemektedir. Bu yaşantı şekli, belki bir çoğumuzun "Demokratik hak" olarak gördüğü bir durum olarak kimseye karışmamamız gerektiğini düşündürebilir. İşte bu hal, deniz kıyısındaki halkın , "Bana ne" ci gurubu ile aynı duruma düşmek anlamına gelecektir. 

Bizler mü'minler olarak , "İyiliği emretmek kötülükten sakındırmak" görevi adına , insan ve toplum yaşantısında yanlış gördüğümüz şeyleri , Kur'an çerçevesi içinde uyarmak ile yükümlü olduğumuzu unutmamalıyız. Vazifemiz olan uyarı görevini yerine getirmiş olmak , bizim dünya ve ahiret hayatında kurtulmamıza vesile olacaktır. Aksi takdirde diğerleri ile birlikte dünya ve ahirette helaka uğrayanlardan olmaktan kurtulmamız mümkün olmayacaktır.

Yaşadığımız dünyayı bir gemiye benzetecek olursak , bir kısım yolcunun geminin altını delmeye çalışarak su ihtiyacını gidermeyi düşünmesi karşısında , diğerlerinin elini kolunu bağlayıp oturması olacak iş değildir. Eğer gemi bir kaç kişinin yaptığı yanlış yüzünden batacak olursa o yanlışa katılmış ve katılmamış olan herkes denizin dibini boylayacaktır.

Sonuç olarak : Allah (c.c) arz üzerine koymuş olduğu evrensel yasaların nasıl işlediğini prototip bir kavim olarak İsrailoğulları ile ilgili anlatımlarla bizlere öğretmektedir. Bu anlatımların sadece onlara has olduğunu düşünerek okumak sureti ile bize dönük mesajlar çıkarmamak, doğru bir okuma yöntemi değildir. 

Göndermiş olduğu elçi ve kitaplarla bizlere dünya hayatımızda hangi kurallara tabi olarak yaşayacağımız bildiren Allah c.c , bu kuralların çiğnenmesi halinde başımıza hangi sonuçlar geleceğini İsrailoğulları örneğinde göstermektedir. 

Dün İsrailoğullarını yapmış oldukları fiiller karşısında Allah c.c nin onlara ne cevap verdiğine bakılarak , bugün bizlerin yapmış olduğu aynı fiiller karşısında alacağımız cevap "Lanete uğramak" olarak bildirilmiştir.
                         EN DOĞRUSUNU ALLAH C.C BİLİR.

Dağların ve Kuşların Davud (a.s) İle Birlikte Tesbih Etmesinin Günümüze Dönük Mesajı

Davud (a.s) , kendisine mülk ve yönetim gücü verilmiş elçilerdendir. Onun böyle bir güce sahip olmasının Kur'an içinde anlatılmasının sebebi , kendisinden sonra gelen elinde mülk ve güç bulunduranların, bu gücü nasıl kullanmaları gerektiğine dair örneklik teşkil etmesidir. 

Davud (a.s) ın kıssası içinde , dağların ve kuşların onunla birlikte tesbih ettiğinden bahsedilmektedir. Onların bu tesbihi nasıl yaptığı konusunda tefsirlerde malumatlar olmasına rağmen , mesaj içerikli bir okuma yapılmadığı için , maalesef masal ve israiliyyat kaynaklı bilgiler verildiğini görmekteyiz. Yazımızda , Kur'anın bu anlatımının , bize dönük nasıl bir mesajı olabileceği konusundaki düşüncelerimizi paylaşmaya çalışacağız.

[021.079]  Biz bu hükmü hemen Süleyman'a belletmiştik. Her birine hüküm ve ilim verdik. Davud ile birlikte tesbih etsinler diye dağları ve kuşları buyruk altına aldık. Bunları yapanlar Bizdik.
[034.010]  Andolsun ki; Davud'a, katımızdan lutuf ihsan ettik. Ey dağlar; onunla birlikte siz de yönelin ve kuşlar da. Ona demiri yumuşak kıldık.
[038.017-19]  Onların söylediklerine sabret; güçlü kulumuz Davud'u an; o, daima Allah'a yönelirdi.Biz dağları onun emrine vermiştik, akşam ve işrak vakti onunla birlikte tesbih ederlerdi.Kuşları da toplu olarak. Her biri ona yönelmişti.

"Tesbih" ; Se-be-ha kökünden türeyen ve "Havada ve suda hareket etmek" anlamında bir kelimedir. Terim anlamı olarak , "Allah (c.c) nin yarattığı her şeyin onun koyduğu kurallar ve  yasalar çerçevesinden dışarı çıkamaması" anlamındadır. 

[024.041] Göklerde ve yerde olan kimselerin, sıra sıra uçan kuşların Allah'ı tesbih ettiğini görmez misin? Her biri kendi salatını ve tesbihini bilir. Allah, onların yaptıklarını bilendir.
[017.044]  Yedi gök, yer ve bunlarda bulunanlar O'nu tesbih eder; O'nu hamd ile tesbih etmeyen hiçbir şey yoktur; fakat siz onların tesbihlerini anlamazsınız. Doğrusu O Halim olandır, Bağışlayan'dır.

Dağların ve kuşların tesbih etmesi , onların yaratılış amaçlarına uygun bir yaşam sürmesi, Allah (c.c) nin onlar için belirlediği yasalar dahilinde hayatiyet sürmeleri anlamındadır. Dağları ve kuşları , insan dışındaki canlı hayatının sembolize edilmiş ismi olarak okumaya çalıştığımızda , Davud (a.s) ile birlikte tesbih etmelerini şu şekilde anlamak mümkündür; 

Davud (a.s) kendisine mülk ve yönetim gücü verilmiş bir hükümdar olarak, dünya üzerindeki geniş bir kara parçası üzerinde hakimiyet sahibidir. Onun öncelikle Allah (c.c) nin bir kulu olması , bu kulluğunun gerektirdiklerini yerine getirmesini zorunlu kılmaktadır. Hükümdar bir kul olması ise , elinde bulundurduğu yönetim gücünü ona emredildiği şekli ile yerine getirmesini zorunlu kılmaktadır. 

Elinde yönetim gücü bulunan bir kimse , bu gücünü hakka uygun bir biçimde kullanarak , mülkü altında yaşayanlara zulmetmemek , onları hak ve adalete uygun bir biçimde yönetmek zorundadır. Davud (a.s) böyle bir yönetici portesine sahip, hak ve adalete uygun yönetim sergileyen bir hükümdar örneği ile karşımızda durmaktadır. 

Davud (a.s) hem kul , hem de yönetici olması nedeniyle , kulluğunun ve yöneticiliğinin gereklerini, hak ve adalet dairesinde uygulayarak, tesbihini yerine getirmektedir. Davud (a.s) ın mülkü içinde yaşayanlar sadece insanlar değildir. Onun mülkü içinde , insan emrine musahhar kılınmış olan dağlar ve kuşlar ismi ile sembolize edilmiş , insanın yaşamı için gerekli olan nimetler de bulunmaktadır.

[031.020] Görmez misiniz ki; Allah, göklerde olanları da, yerde olanları da size müsahhar kılmıştır. Gizli ve açık olarak nimetlerini size bolca vermiştir. İnsanlar arasında hiç bir bilgisi olmadan, hiç bir rehberi ve aydınlatıcı kitabı yokken Allah hakkında tartışanlar vardır.
[014.032]  Allah, o dur ki , gökleri ve yeri yarattı; yukarıdan su indirip onunla size rızık olarak çeşitli ürünler çıkardı; emri gereği denizde seyretmesi için size gemileri hizmetinize sundu; nehirleri de size musahhar kıldı.
[045.013]  Ve göklerde ne varsa ve yerde ne varsa hepsini sizin için, tarafından musahhar kıldı. Şüphe yok ki, bunda düşünecekler olan bir kavim için elbette alâmetler vardır.

İnsanlar , Allah (c.c) tarafından kendilerine verilen bu nimetleri , nankörce , hoyratça , müsrifçe harcamayarak , bu nimetlerin kendilerine emanet verildiğini , bu nimetlerin kendilerinin ihtiyaçları olduğu gibi , kendilerinden sonra gelecek kuşakların da ihtiyaçları olduğunu , dolayısı ile yeryüzünden olan nimetlerin kullanım hakkına riayet edilmesi gerektiğini bilmek zorundadırlar.

İnsanlar yeryüzünde sadece kendilerinin değil , kendilerinin yaşamı için gerekli olan , kendilerinin dışındaki diğer varlıkların da yaşama hakkı olduğunu bilmek, ve ona göre davranmak zorundadırlar. Davud (a.s) kıssasında "Dağlar ve Kuşlar" ismi ile sembolize edilen, insan dışındaki varlıkların yaşam hakkına saygı duymak, yani onların da tesbih etmelerini sağlamak , insanların en temel görevlerinden birisidir.

[030.041]  İnsanların elleriyle işlediklerinden dolayı karada ve denizde Fesad belirdi. Ki yaptıklarının bir kısmını onlara tattırsın. Belki dönerler.

Daha çok yemek , kazanmak , eğlenmek için, başkalarının hakkına tecavüz etmekten çekinmeyen insan , emrine müsahhar kılınan, "Kevni Ayetler" olarak da ifade edebileceğimiz , yeryüzünde olan her şeyi ifsad etmekten çekinmemektedir. 

İnsan , kendisinin yaşamını sürdürebilmesi için , kendisinin dışında yaratılmış olan ve kullanımına sunulan nimetleri ölçülü ve dengeli bir biçimde kullanmak zorundadır. Sadece kendisini düşünerek , gelecek nesillerin haklarını gasp eden bir kullanımda bulunmaya kalktığında, yeryüzünde büyük bir fesat meydana çıkacaktır. 

Bugün yeryüzünde yaşadığımız ve adına "Çevre sorunları" , "Çevre Felaketleri" denilen bir çok sıkıntı , bizden öncekilerin bizlerin haklarını düşünmeyerek yaptığı hoyratça kullanımın bir neticesidir. Maalesef şimdiki yaşan insanlar da, aynı yolu izleyerek sorunları azaltmak amaçlı değil,  sorunların üzerine  sorun ilave etmek amaçlı kullanımlar yaparak , yeryüzünü büyük bir felakete doğru sürüklemektedirler.   

İnsanlığın kadim bir sorunu olan , kendisini düşünmek sureti ile başkalarının hakkına saygı göstermemek hastalığı , ve bu hastalığa karşı önlem alan bir yönetici hükümdar portresi olarak , kuşların ve dağların Davud (a.s) ile birlikte tesbih etmesinin anlamı şimdi daha kolay anlaşılacaktır.


Davud (a.s) hem kul hem yönetici olarak , mülkü altında bulunan insanların dışında olan ve Kur'anın "Dağlar ve Kuşlar" olarak genellediği , diğer yaşam sahiplerinin yaşama hakkına saygı duyan ve mülkü altında yaşayan insanların da bu yaşamlara saygı duymalarını sağlayan bir yönetim sergilemektedir.

Yönetici konumunda olan bir insanın görev ve sorumluluk alanı, sadece yönetimi altındaki insanlar ile sınırlı değildir. Yönetici konumunda olan bir insanın görev ve sorumluluk alanı, insanlar ve o insanların yaşamları için gerekli olan bitki ve hayvan neslini korumaktır. Bitki ve hayvan nesli yok olmaya başladığı zaman , insan nesli de yok olmaya başlayacaktır. İnsanlar hayatiyetini devam ettirebilmesi için , yemek , içmek , hava almak gibi ihtiyaçlarını karşılamak zorundadır. 

İnsanlık eğer , yaşamı için gerekli olan unsurları kendi eliyle yok etmeye başladığı zaman , yemek , içmek , hava almak gibi ihtiyaçlarını karşılayamayacağı için, yok olma sürecine girecektir. Bugün dünyanın bir çok yerinde yaşanan çevre sorunları, bu yok oluşun bir habercisidir.

Kendisi dışındaki canlı hayatını koruma noktasında herkes , kendi çapında sorumluluk sahibi olup , yönetici konumunda olan kimselerin sorumluluk alanı ise , gerekli kural ve yönetmelikleri hazırlayarak , insan dışındaki canlı hayatının tesbihlerinin devam etmesini sağlamak olmalıdır.

Yönetici konumunda olan kimseler , böyle bir yönetim örneği sergileyerek , aynı zamanda kendilerinin de bu konuda tesbih etmiş olmalarını sağlayacaklardır. Çünkü insanın tesbih görevlerinden birisi de , kendisinin dışındaki hayatlara saygı duyan bir yaşam sürmesidir. 

Davud (a.s) , işte böyle bir yönetici hükümdar portesi çizerek , hem insan hayatına , hem de insan dışındaki hayatlara yaşama hakkı sunan bir yönetim sergilemiş , ve kendisinden sonra gelen yöneticilere örneklik teşkil edecek bir yönetim tarzı miras bırakmıştır. 

Kur'an , insan hayatı dışındaki canlılara saygı göstermemenin insanlığı nasıl bir sona götüreceğini Salih (a.s) kıssası örneğinde göstermiştir. 

İnsan dışındaki canlı hayatını sembolize eden "Dişi Deve" yi ayet olarak Semud kavmine gönderen Allah (c.c) , Semud kavminden bu deveye gereken saygının gösterilmesini istemiştir.

Fakat Semud kavmi deveye gereken saygıyı göstermeyerek helaka uğramıştır. Biz bu kıssayı okurken sadece devenin kayadan çıkıp çıkmadığını tartışmak yerine , mesaj içerikli bir okuma gerçekleştirdiğimiz takdirde , evrensel bir mesaj olarak insan dışındaki hayatlara saygı göstermemenin neticesini okuyabiliriz. 

İnsanlık her çağda Davud (a.s) gibi yöneticileri kendisine  örnek alan yöneticilere muhtaçtır. Bir yönetici düşünelim ki , kendisinin kul olduğunu bilir ve ona göre davranır , yöneticilik gücünü sadece hak ve adalet yolunda kullanır , mülkü altında bulunan bütün insanlara zulmetmeyen bir yönetim sergiler, mülkü dahilinde bulunan insan harici bitki ve hayvan neslinin yaşama hakkına saygı gösteren kararlar alır ve bunları uygular , böyle bir yöneticinin yönetimi altında yaşayan insanlar ve çevre nasıl bir durumda olacaklardır ?.

Sonuç olarak ; Davud (a.s) , kendisine mülk verilmiş bir elçi olarak , elinde yönetim gücü bulunduranlara üsvetün hasene (en güzel örnek) olan bir kimsedir. Mülkü altında bulunan dağlar ve kuşların onunla birlikte tesbih etmesini , onun gür sesli birisi ve okuduğu ilahileri dağlar ve kuşlar ile birlikte okuduğu şeklinde okumak yerine , evrensel mesajlar olarak okuduğumuz zaman , Davud (a.s) kıssası masal olmaktan çıkarak , yaşanan hayatlara , yaşanmış hayatlardan örnekler olarak bizlere dönecektir. 

İnsan ve onun dışındaki canlı hayatı, etle tırnak misali birbiri ile iç içe geçmiş bir şekilde sürmektedir. Bitki ve hayvan nesli olmadan , insanın yaşamını sürdürmesi mümkün değildir. İnsan , kendisinin yaşam hakkı kadar , kendisinin dışındaki canlılarında yaşam hakkı olduğunu düşünmeden yaşayarak , kendi dışındaki canlı hayatı yan ekolojik dengeyi yok ettiğinde ,kendisini de yok etmiş olacaktır.

İnsan hayatının var olması , kendi dışındaki canlıların da var olması ile mümkün olduğuna göre , yaşadığımız dünyada onların da yaşam hakkına saygı duyan yönetimler olması ve bu yönde kurallar ihdas ederek , onların hayatlarını garanti altına almak sureti ile , bizlerin de hayatlarını garanti altına almayı sağlamak , yönetimler asli görevi olmalıdır.

İnsan dışındaki canlı hayatının tesbihini sürdürebilmesi , biz insanların elinde olup , insan olarak tesbih etme görevlerimizden birisi de , bizim dışımızdaki canlı hayatına saygı duymaktır. Bu yönde bir yaşam sergileyen insanlar ve onları yönetenler , yükümlü oldukları tesbih görevini yerine getirmiş sayılacaklardır. 

                                   EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Davud (a.s) a Gelen Davacılar ve İnsanın Halife Kılınması

Kur'an kıssaları mesaj içerikli anlatımlar olması bakımından okunması ve hayata geçirilmesi gereken, bizden öncekilerin yaşanmışlıklarıdır. Bu yaşanmışlıklardan ibret alarak okumak yerine "İsrailiyyat" denilen bilgi kirliliği doğrultusunda okunan kıssaların "Eskilerin Masalları" na dönüştürülmesi kaçınılmazdır. 

Sad s. içinde geçen Davud (a.s) a gelen gelen davacılar ile ilgili kıssa böyle bir kirlilik içinde kalarak okunmuş ve iftiralara varan anlatımlar eski tefsirleri doldurmuştur. Yazımızda bu tür bilgi kirliliklerinden ziyade Kur'an kıssalarını okuma yöntemimizi dahilinde, yapılan anlatımdan bize dönük nasıl bir mesaj çıkabilir sorusuna cevap aramaya çalışacağız. 

Sad s. içindeki Davud (a.s) kıssası surenin 17-26. ayetleri arasında olur yazımıza konu olan davacıların haberi 21. ayetten itibaren başlamaktadır. 

20. ayette mealen " Ve O'nun mülkünü kuvvetlendirmiştik ve O'na hikmet ve fasl-ı hitap vermiş idik." buyurulduktan sonra haberin verilmeye başlanması ayet içinde geçen "Fasl elhitab" konuşmayı ayırabilme kabiliyeti ile birlikte Hikmet in zikredilmesi anlatımdaki mesajı anlamamızı kolaylaştıracak giriş ayeti olduğunu söyleyebiliriz.

Hikmet kelimesi ; "Islah etmek ,düzeltmek maksadı ile engellemek" anlamına gelen "Hakeme" kelimesinden türemiş olup , kelimenin anlamı dahilinde yapılan eylemlerin bütününü içine almaktadır. İnsan da olan bu Hikmet in nereye bağlı olduğu konusu asıl önemli nokta olup, bu kıssada hüküm verme konusu üzerinden Hikmetin nasıl kullanılması gerektiği bizlere öğretilmektedir. 

Kıssa Davud (a.s) örneğinde "Fasl el hitab" ın (sözün doğrusunu yanlıştan ayırmanın)  Hikmet ile olması gerektiğini bize anlatılması bakımından okunması gerektiğini düşündüğümüz kıssanın ayet mealleri şu şekildedir.

[038.021]  Bir de davacıların kıssası geldi mi sana? Hani surdan aşarak mihraba ulaşmışlardı.
[038.022] Davud (un yanın) 'a girdiklerinde, o, onlardan ürkmüştü; onlar dediler ki: «Korkma, iki davacıyız, birimiz diğerimize haksızlıkta bulundu. Şimdi sen aramızda hak ile hükmet, kararında zulme sapma ve bizi doğru yolun ortasına yöneltip-ilet.»
[038.023]  (Onlardan biri şöyle dedi:) Bu, kardeşimdir. Onun doksan dokuz koyunu var. Benimse bir tek koyunum var. Böyle iken «Onu da bana ver» dedi ve tartışmada beni yendi.
[038.024]  Davud: Andolsun ki, senin koyununu kendi koyunlarına katmak istemekle sana haksızlıkta bulunmuştur. Doğrusu ortakçıların çoğu, birbirlerinin haklarına tecâvüz ederler. Yalnız iman edip de iyi işler yapanlar müstesna. Bunlar da ne kadar az! dedi. Davud, kendisini denediğimizi anladı ve Rabbinden mağfiret dileyerek eğilip secdeye kapandı, tevbe edip Allah'a yöneldi.
[038.025]  Biz de ondan bunu affettik. Muhakkak ki onun Bize yakınlığı ve güzel bir âkıbeti vardır.[038.026] Ey Davud! Biz seni yeryüzünde halife yaptık. O halde insanlar arasında adaletle hükmet. Hevâ ve hevese uyma, sonra bu seni Allah'ın yolundan saptırır. Doğrusu Allah'ın yolundan sapanlara, hesap gününü unutmalarına karşılık çetin bir azap vardır.

21. ayette , davacıların duvarı aşıp Davud (a.s) ulaşmış olmaları , onların kimlikleri üzerinde yorumlara sebeb olmuştur. Davacıların Melek veya İnsan olmaları ikinci derecede öneme haiz bir konu olup , önceliğimiz onların üzerinden verilmek istenen mesaja yönelmek olmalıdır. Klasik tefsirlerde bu tür gereksiz ayrıntılara girilmiş olması kıssalardan hasıl olması gereken amaca gölge düşürmüştür.  

22. ayette , gelenler Davud (a.s) dan aralarındaki problemi "zulme sapmadan" halletmesini talep etmektedirler. Bu talep , insanlar arasında hüküm verme yetkisine sahip olan hakimlerin nasıl bir yol izlemeleri gerektiği mesajını vermektedir.

23. ayette , hasımların ilki derdini Davud (a.s) a anlatmaktadır. Anlaşmazlığın koyun ile ilgili olması bu kıssayı mesaj içerikli bir okumaya tabi tuttuğumuzda , koyunların yerine her türlü anlaşmazlık konularını koymak mümkündür. Asıl olan anlaşmazlık konusu ne olursa olsun davacılar arasında adil hüküm vermektir.

24. ayette , Davud (a.s) diğer hasmı dinlemeden karar vermektedir. Kıssanın ana konusu, diğer davacınında dinlenerek , davanın değerlendirilmesi gerekirken ilk davacının zulme uğradığı düşüncesi üzerinden diğerini mahkum etmek olup bu tür bir yöntemin hatalı olduğu mesajı verilmektedir. 

Olayı şu şekilde bir değerlendirmeye tabi tutmak mümkündür ; Kendisinin 1 koyunu , diğerinin 99 koyunu olduğunu iddia eden kişinin gerçekte hiç koyunu olmamış olabilir , diğer davacının ise 100 koyunu olmuş olabilir. Hiç koyunu olmayan kişi ,100 koyunu olan kişiden, kendisinin 1 tane  olduğu iddiasında bulunduğu koyunu  çalmış olabilir , bu surette tek koyunu olan zalim , 99 koyunu olan mazlum olmuş olabilir. Diğer kişi dinlenmiş olsaydı o tek koyunu neden istediği anlaşılabilir ve doğru bir hüküm verilebilirdi , Davud (a.s) duygusal davranarak tek koyunu olan kişinin lehinde hüküm vermiş ve bu verdiği hüküm adil bir karar olmadığını anlamıştır.

Kıssada davanın sonucunun nasıl olduğu, kimin haklı kimin haksız olduğunun zikredilmemiş olması , yapılan anlatımın olay merkezli bir anlatım değil, mesaj merkezli bir anlatım olmasındandır.

24. ayet içinde geçen "Zanne" kelimesi üzerinde kısaca durmak istiyoruz. Bu kelime , "Bir emareden hareketle ulaşılan bilgini adı" anlamında olup , bu emarenin zayıf veya güçlü olmasına göre kelimenin anlamı değişkenlik arz eder. Davud (a.s) ın denendiğini zan etmesi , bizim günlük dilimizde kullandığımız, zayıf emareden hareketle ulaşılan bilgi anlamında değil , güçlü emareden hareketle ulaşılan bilgi anlamındadır. Meallerde "Zan" kelimesinin çevirisini "Anladı" şeklinde yapanlar daha doğru bir anlamı yakalamış olup bu kelime ile ifade edilmek istenen anlamı yansıtmaktadır.

25. ayette , Davud (a.s) ın bağışlandığı beyan edilmekte olup , bu bağışlanma yapılan bir hatanın karşılığıdır , bu hata ise kendisine  aralarında doğru karar vermek için gelen davacılardan sadece tek tarafı dinlemiş olması diğer tarafı dinlemeden kararını vermiş olmasıdır. Kıssanın mesajı bu bağlamda olup hüküm konusunda nasıl bir yol takip edilmesi gerektiği Davud (a.s) örnekliğinde öğretilmektedir.

26. ayette , kıssadan alınması gereken mesaj anlatılmakta olup , Davud (a.s) ın "HALİFE" kılındığı hatırlatılmaktadır. Bu halife kılınma Adem (a.s) kıssasında da karşımıza çıkmaktadır. 

"İnsanın arz üzerinde halife kılınmış olması" ne anlama gelmektedir ? sorusu burada önem kazanmaktadır. 

"Halife" kelimesi ; birisi tarafından atanmış kendi mülkü olmayan bir şey üzerinde geçici tasarruf hakkı bulunan kişi anlamında kullanılır , bu halifelik asıl mülk sahibinin kişiye verdiği bazı imkanları , mülk sahibinin direktifleri doğrultusunda kullanmayı gerektirir. 

Davud (a.s) örnekliği üzerinden verilen insanın arz üzerinde halife kılınması , insanı hilafet görevine atayan kişinin emirlerini arz üzerinde yerine getirmek esasına dayalı bir sistemi öngörür. Davud (a.s) kıssasını Kur'an genelinde okuduğumuzda , onun mülk sahibi olarak yaptığı icraatlar , sonraki gelen mülk sahiplerine örneklik teşkil etmesi gerekmektedir. 

Mülk sahibi olarak "astığı astık kestiği kestik" bir yönetim sergilemeyen Davud (a.s) , kime karşı sorumlu olduğunu hiç bir zaman unutmamış ve Halife olduğunun şuuruna vakıf bir yönetim sergilemiştir. Mülk sahibi olup ta kendisinin Halife değil Asil olduğunu zanneden bir kısım yönetim sahiplerinin akıbeti (Firavun , Karun v.s) anlatılarak , diğerlerin ibret alması amaçlanmıştır. 

Sonuç olarak ; Davud (a.s) üzerinden örneklenerek , yanlış sözün doğru sözden ayırabilme kabiliyeti (Fasl elhitab), ona verilen Hikmet ile birleştirilerek nasıl olmaması gerektiği üzerinden verilerek , nasıl olması gerektiği anlatılmaktadır. Hatadan dönme erdemini göstermenin güzelliği de burada görülmekte olup , bu da ayrı bir örneklik olarak bizlere sunulmaktadır. Hakim pozisyonunda olan kişilerin hüküm verirken uyması gerekenler onların halife olmuş olmaları hatırlatılarak yapılmakta ve herkesin yaptıklarından ve kararlarından ötürü sorumlu olduğu en üst mercii olarak Allah (c.c) olduğunun unutulmaması istenmektedir.

                                     EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.