Araf s. 167. Ayetindeki "Men" Edatının Çevirileri Üzerine Bir Mülahaza

Kur'an'ın indiği dilden başka bir dile çevrilmesi , veya bir ayetin yorumlanmasında, Arap dilini bilmenin gereği ile birlikte , ayetin diğer ayet ve konularla olan bağının kurulması önem arz etmektedir. Elimizde olan Kur'an çevirileri ve tefsirlerinde gözlemlenen bir durum olan, konu bütünlüğünün dikkat edilmemesi nedeniyle, bazı yanlış çeviri ve yorumların olduğu herkesin malumudur. 

Bu yazımızda, Araf s. 167. ayetini ele alarak, bu ayetin çevirileri ile ilgili düşüncelerimizi paylaşmak istiyoruz. Ayet , 163. ayetten başlayan deniz kıyısında yaşayan bir topluluk ile ilgili kıssanın bağlamına dahildir. Kıssa ile ilgili olarak bundan önce bir yazımız mevcut olup , bu ayetin çevirisi ile ilgili düşüncemizi , ayrı bir başlık altında paylaşacağımızı söylemiştik.

وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكَ لَيَبْعَثَنَّ عَلَيْهِمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَن يَسُومُهُمْ سُوءَ الْعَذَابِ إِنَّ رَبَّكَ لَسَرِيعُ الْعِقَابِ وَإِنَّهُ لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ

Araf s. 167 ayetini ağırlıklı olarak yapılan çevirileri şu şekildedir ;

[007.167] Rabbin, kıyamet gününe kadar, onları, kötü azaba uğratacak KİMSELERİ üzerlerine göndereceğini bildirmişti. Doğrusu Rabbin, cezayı çabuk verir. Doğrusu O bağışlar ve merhamet eder.

Ayetin çevirisinde problem teşkil ettiğini düşündüğümüz nokta , ayet içindeki "Men" (kimse) edatının tekil olarak olması gereken anlamının , çoğul olarak "Kimseleri" şeklinde çevrilmiş olmasıdır. Bazılarımız bunu gereksiz bir ayrıntı olarak görebilir , fakat ayet içindeki geçen " Yesumuhum su el azabi" ibaresinin, diğer ayetler ile bağlantısının kurulması , "Men" edatının doğru olarak çevrilmesi ile bağlantılıdır. Men edatını  "Kimse" olarak yerine "Kimseleri" şeklinde çevrildiği zaman, bu ibare ile kimin kast edilmiş olabileceği maalesef anlaşılamayacaktır. 

Araştırma imkanı bulduğumuz çeviriler içinde, Ali Fikri Yavuz ve Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır'ın ayeti ,  bu edata doğru anlam vererek ayeti çevirdiklerini gördük. Ancak Elmalılı mealinin sadeleştirilmişinde, bu edatın orjinal meale sadık kalmayarak çoğul olarak değiştirildiğini de gördüğümüzü burada söylemek istiyoruz.

Ali Fikri Yavuz :
O vakit (ey Rasûlüm), senin Rabbin yeminle şunu bildirdi: Muhakkak kıyamet gününe kadar, Yahudîler üzerine hep o kötü azâbı sürecek olan kimseyi gönderecektir. Gerçekten Rabbin cezayı çok çabuk verendir. Yine şüphe yok ki o, çok bağışlayandır, çok esirgeyendir.

Elmalılı Hamdi Yazır :
Ve o vakit rabbın şu ahdı i'lâm buyurdu: lâbüd kıyamet gününe kadar üzerlerine hep o kötü azâbı peyleyecek kimse gönderecek, şüphe yok ki rabbın çok seri' ıkablı, yine şüphe yok ki o çok gafur, çok rahîmdir

Araf s. 167. ayetinde geçen "Men" edatının doğru anlamını tespit ettikten sonra sıra, ayette bu edat ile kast edilen kişinin kim olduğunu tespit etmeye gelmektedir.

Ayet içinde geçen " Men yesumuhum su el azabi" (o kötü azâbı sürecek olan kimseyi) cümlesinin, Firavun'un İsrailoğullarına uyguladığı zulmün anlatıldığı ayetlerde geçen cümle ile ilgilisinin kurulmak sureti ile anlaşılmasının kolaylaşacağını düşünmekteyiz. 

 [002.049]  sizi Firavun ailesinden de kurtardık, size azabın en kötüsünü reva görüyor (yesumuneküm su el azabi), oğullarınızı boğazlıyor, kadınlarınızı sağ bırakıyorlardı. Ve bunda size Rabbiniz tarafından büyük bir imtihan vardı.

[007.141]  sizi, Firavun ailesinin de kurtardık, hatırlasanıza, size azabın en kötüsünü reva görüyorlar, (yesumuneküm su el azabi)oğullarınızı öldürüyorlar, kızlarınızı sağ bırakıyorlardı. Bunda sizin için Rabbiniz tarafından büyük imtihan vardı.

[014.006]  Hani Musa kavmine demişti ki: Allah'ın üzerinizdeki nimetini hatırlayın. Çünkü o, sizi azabın kötüsüne uğratan(yesumuneküm su el azabi) , kadınlarınızı sağ bırakıp oğullarınızı boğazlayan Firavun hanedanından kurtarmıştı. Bunda Rabbınızdan büyük bir imtihan vardır.

Yukarıdaki ayetler , İsrailoğullarının Firavun'dan gördüğü baskı ve zulümleri ifade etmektedir. İsrailoğullarının Firavun zulmü altına düşmeleri , Sünnetullah dediğimiz toplumsal yasaların bir sonucu olup , Araf s. 167. ayeti bu durumu anlatmaktadır. 

Allah (c.c) gönderdiği elçileri vasıtası ile , kullarının yeryüzünde işlediklerinin karşılığını nasıl alacaklarını bildirmiş ve bu karşılığı belirli bir yasaya bağlayarak ayrım gözetmeden bütün topluluklar üzerinde işletmiştir. 

Araf s. 167. ayetinde " Rabbin, kıyamet gününe kadar, onları, kötü azaba uğratacak kimseyi üzerlerine göndereceğini bildirmişti" cümlesi , İsrailoğullarının daha önce kendi elleri ile işledikleri yüzünden Firavun tarafından azabın en kötüsüne uğratıldıklarını hatırlatarak , bu durumun bir kereye mahsus olmadığını , hak edişe bağlı olarak , kıyamete kadar her zaman tekrarlanabileceğini hatırlatmaktadır. 

Burada dikkati çeken nokta , Firavun artık belirli bir zaman ve mekanda yaşamış olan tarihsel bir şahsiyet olmaktan çıkarak , kıyamete kadar gelecek ve insanlara zulmeden bir kimselerin sembolik ismi haline gelmiştir. Kur'an'ın Firavun'u zulmün evrensel sembolü haline getirmek sureti ile İsrailoğullarına örnek vermesi , onların Firavun zulmü altında yıllarca ezilerek büyük kayıplar verdiklerini kendilerinin çok iyi bildikleri içindir. 

Araf s. 167. ayetinin , 163. ayetten başlayan bir bağlama sahip olduğunu hatırlamak , bu ayetin anlaşılmasında kolaylık sağlayacaktır. Deniz kıyısında yaşayan topluluk , kendilerine emredilen yasağı çiğnemek sureti ile , "Qıredeten hasiin" olarak ifade edilen duruma düşerek , 167. ayette düşülen bu durumun , tüm zamanlar için geçerli bir durum olduğu beyan edilmektedir.


Sonuç olarak : Araf s. 167. ayetindeki "Men" edatı , konu ve Kur'an bütünlüğü gözetilmemesi sebebiyle , tekil olarak anlam verilmesi gerekirken , çoğul olarak anlam verilmiştir. Uygun olmayan bu anlamın edata verilmiş olması , bu edat ile kast edilen kişinin Firavun olduğuna yapılan vurgunun es geçilmesine sebep olmuştur. Firavun , tarihte yaşamış ve zulmü ile maruf bir kişilik olarak , tüm zamanlarda gelecek olan zalimlerin ortak ismi haline Araf s. 167. ayetindeki vurgu ile gelmiştir. 

Yazının çerçevesi ayet içindeki edatın çevirisi ile sınırlı olduğu için ayetin dahil olduğu deniz kıyısındaki topluluğun kıssası ve bu kıssanın vermek istediği mesajı konu alan yazımızın linki aşağıdadır. 

https://kuranimuminceanlamak.blogspot.com.tr/2016/11/araf-s-163-171-ayetleri-bir-toplum-nasl.html

                               EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.