hadisi etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
hadisi etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

11 Şubat 2015 Çarşamba

Hadisin Kur'ana Arzı Sorunu: Keler Öldürme Hadisi Örneği

Hadis denildiği zaman akla ilk olarak , "Muhammed (a.s) ın söylediği rivayet edilen sözler" şeklindeki tarif gelir. Bu tarif üzerinden gittiğimiz zaman bu gün elimizdeki bir takım rivayet kitaplarında ona ait olduğu iddia edilen sözler bulunmaktadır. Bu kitaplardaki sözlerin ona aidiyeti , o rivayeti nakleden kişilerin yani  ravilerin  "Cerh ve Ta'dil" denilen yöntem dahilinde yapılan kişilik tahlili neticesinde belirlenmiştir. Bu yöntemin sağlıklı bir yöntem olmadığını ve daha sağlıklı olanın hadisin Kur'ana arz yöntemi olduğunu düşündüğümüzü bu konular ile ilgili yazılarımızda belirtmeye çalışmıştık. 

Hadisin Kur'ana arz yönteminin de belirli şartları olması gerektiği, son zamanlarda herkesin bu yöntemi uygulamaya kalkması neticesinde ortaya çıkan bazı yanlış neticelerden dolayı kaçınılmaz olmuştur. Hadisleri bir uçtaki insanların "Vahiy" görüp , diğer uçtaki insanların "HaBis" şeklinde görmeleri bunun orta bir yolu olması şartını kaçınılmaz kılmıştır. 

Hadisler, cüppeleri ve sakalları akıllarından daha uzun olan "Ehli Tarik" veya "Ehli Hadis" fırkalarının elinde kaldığı müddetçe diğer tarafın onu HaBis olarak görme yanlışı ortadan kalkmayacaktır. Bu yazımızda Kur'an ehli olduğunu iddia edenler tarafından uydurma olarak damgalanan bir Hadisi ele alarak önerdiğimiz yöntemi pratize etmeye çalışacağız.  

Ele alacağımız Hadis Keler öldürmenin sevabı üzerine rivayet edilen bir Hadistir. 

"Kim keleri ilk darbede öldürürse ona yüz sevap yazılır. İkinci vuruşta öldürürse daha az kazanır. Üçüncü vuruşta ise bundan da az sevap kazanır"
 Ebu Hureyre den rivayet edilen bu hadis , Müslim , Tırmizi , Ebu Davud da mevcuttur. 
 İlk bakışta, hayvanlara karşı şiddet uygulaması içermesi ve Muhammed (a.s) ın böyle bir uygulamayı tavsiye etmesinin imkansız olduğu düşüncesi ile hadisin Kur'ana uygun olmadığı gerekçesi ile "Uydurma" damgası anında vurulmuştur. 
 Baştan şunu belirtmek isteriz ki ; Yazımızın amacı bu hadisin sahih bir hadis olduğunu ispatlamaya çalışmak değildir. Amacımız, bir hadisi Kur'ana arz ederken öncelikle bu sözün tarihi bir arka planı olup olmadığının araştırılma gereğidir. Rivayetin dini anlamda her hangi bir hüküm içermemesi açısından bakıldığında , bu rivayetin "Sahih" veya "Uydurma" olarak kategorize edilmesi gibi bir mecburiyetin olmadığını ifade etmek istiyoruz. Amacımız bu tür tarihi arka planı olabilecek rivayetler konusunda takip edilecek yolun nasıl olması gerektiği üzerinedir.
 Hadis taraftarlarının yaptıkları en büyük yanlış ,rivayetlerin tümünün evrensel mesajlar içermiş olduğu iddiasıdır. Bu iddia kesinlikle kabul edilebilir değildir. Hadisleri toptan red edenlerin kalkan olarak kullandığı argümanlardan bir tanesi de, Hadis taraftarlarının yapmış oldukları bu yanlıştır. Bizler başkalarının yaptıkları yanlışları kalkan edinmek yerine ilmi usul ve eleştiri ahlakına sadık kalarak elimizdeki bir Hadis metni konusunda fikir yürütmek zorundayız. 
Hadis şeklinde gelen rivayetleri , öncelikle söylendiği zaman ve mekan şartları içinde değerlendirmek gerekmektedir , o Hadisin bu güne dair her hangi bir mesaj taşımaması durumunda "Uydurma" damgasını vurmak doğru bir düşünce olmayıp "5 N 1 K" olarak bildiğimiz , "Ne, Nerede, Niçin , Nasıl ,Nerede , Kime" sorularının sorularak cevabının bulunması neticesinde bir değerlendirmeye tabi tutulması gerekir. 
 Rivayette bahsedilen "Keler" adlı hayvanın nasıl bir hayvan olduğunu bilmeden, bizim bu gün bildiğimiz hayvanlar cinsinden olduğunu düşünerek " Bunları öldürmenin ne gibi sevabı olabilir?" sorusu haklı olarak kafaları karıştıracaktır.  
Hadislerin mana olarak bizlere geldiğini ,ve bu rivayetin" Terhib ve Terğib" (Sakındırma ve Özendirme)  bir rivayet türü olduğunu unutmadan şunları söylemek mümkündür; Muhammed (a.s) ın yaşadığı dönem içinde "Keler" adı verilen hayvanın haddinden fazla çoğalması ve yaşayan insanları tehdit etmesi gibi sorun olması ihtimal dahilindedir. Bu hayvanın zehirli bir tür olması aynı şekilde ihtimal dahilinde olup tehlikesinin görüldüğü anda öldürülmesi gerektiği yönünde bir bilgi taşıması düşünülebilir. 
Keler adı verilen hayvanın yer yüzünde bir çok türünün olması realitesini unutmadan, bu hayvanın bizim ülkemizde olan kertenkele cinsinden daha büyük olması , etinin yenilip yenilmemesi gibi sorunların tartışılmasından anlaşılmaktadır. Bu gün herhangi bir ülkede vahşi bir hayvanın aşırı şekilde çoğalması sonucu insanları tehdit unsuru haline gelmesi onların çoğalmasının önüne geçilerek dengenin sağlanmasını gerektirir. 1500 yıl öncesi imkanlarının bu günkü gibi olmaması , kısırlaştırma gibi imkanlardan yoksun olunması, onları öldürerek çoğalmalarının önüne geçmek şeklinde bir çareye mecbur bırakabilir.
Bu rivayetin söyleniş sebebi bu tür tarihsel arka plan dahilinde olması muhtemel olup , bu arka planı düşünmeden böyle bir sevab kazanmak içi elinde taş dağ bayır Kertenkele öldürmeye koşanların yaptığı işin adı kısaca "Aptallık" tır. 

Hadis külliyatı içinde bu tür tarihsel arka planı olan ve sadece o günün şartları dahilinde söylenmiş ve bizim yaşadığımız güne herhangi bir mesajı olmayan hatta bu gün artık onların yapılmasına gerek olmayan bir çok rivayet mevcuttur. "Unutulan Sünnetler" adlı bahislerde o günkü yaşam şartları dahilinde yapılmış olan bazı fiilleri dinsel açıdan herhangi bir mecburiyeti olmayan şeyleri "Sünnet" adı altında dinleştirerek bizlere sunanların yaptıkları bu tür uygulamalar cehaletten başka bir şey değildir. 

Bizlere "Hadis" adı altında gelen müktesabatı, birilerinin aşırılığa kaçarak dinin olmazsa olmazı sayması bizi diğer bir uca götürmemelidir. Bırakın sahih olabilecek hadisleri , uydurma olduğu kesin olan rivayetler dahi o günkü düşünce arka planını öğrenme açısından bizlere arka plan bilgisi vermesi açısından önemlidir. Bunları söylerken uydurmaları alıp başımıza taç yapalım demek istemediğimizi hatırlatalım. 

"Kur'an Merkezli Düşünce" söylemi etrafında toplanan İnsanların bir kısmında arız olan düşünce sorunlarından bir tanesi, Kur'anın nazil olduğu zaman ve mekan şartlarını hesaba katmadan sadece bu gün inmiş bir Kitap olarak bakılmasıdır. Bu bakış sonucunda kendisine Kur'an inen Elçinin yaşadığı zaman içinde bazı sözler söylemiş olabileceği bile hesaba katılmamaktadır. 

Kur'anı bu gün inmiş gibi okuyanların , rivayetleri de bu gün söylenmiş gibi görmeleri neticesinde günümüz şartları dahilinde artık her hangi bir bilgi değeri olmayan rivayetlere karşı böyle toptancı bir tutum sergilemeleri normaldir. Halbuki bu tür rivayetleri o günün şartları dahilinde söylenmiş olabileceği ihtimalini göz ardı etmeyerek okusalardı , bize bir mesajı olmayan bu tür rivayetlerin uydurma olduğu gibi bir düşünce içinde olmazlardı.

Sonuç olarak; Keler öldürmenin sevabı olsun veya buna benzer konular ile ilgili olarak rivayet kitaplarında olan bilgilerin evrensel anlamda bir hüküm taşıdığını iddia edenlere karşı olarak bunlara direk uydurma etiketi takmadan önce ilim usulunun gerektirdiği çalışmaların yapılması zorunluluğu vardır. Keler öldürmenin her zaman sevab olacağı inancı aptalca bir düşünce olup ,bu aptallıklara karşı olarak bu sözlerin arka planı olabileceği düşüncesi taşımadan ortaya atılan karşı düşünceler de doğru bir yaklaşım değildir. Öldürülmesi gereken hayvanın zehirli , şehir halkını tehdit edecek kadar çoğalması gibi sorunlarm karşısında böyle bir çareye başvurulmuş olabileceği ihtimali göz önüne alınarak bu sözün söylenme sebebi anlaşılabilir. Rivayete bakacağımız taraf dini anlamda herhangi bir hüküm olarak değil o günün muhtemel bir sorununa karşı söylenmiş bir söz olmalıdır. Yazının amacı bu hadisin sahih olduğu veya sahih olmadığı gibi bir düşünce beyanından öte bu tür rivayetlere bakış açısının nasıl olması yönünde getirilmiş bir okuma teklifidir. 

                             EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

7 Ağustos 2014 Perşembe

Cibril Hadisi Üzerine Bir Değerlendirme

"Cibril hadisi" olarak bilinen hadis rivayet kültürü içinde yer alan meşhur bir hadistir. Yazımızda bu hadis ile ilgili olarak bir değerlendirme yapmaya çalışarak özellikle hadiste geçen Cibrilin, insan şekli ile gelip gelmediği konusunu irdelemeye çalışacağız, rivayet şu şekildedir. 

 "Bir gün Rasûlullah (s.a.s.)'in yanında bulunduğumuz sırada âniden yanımıza, elbisesi bembeyaz, saçı simsiyah bir zat çıkageldi. Üzerinde yolculuk eseri görülmüyor, bizden de kendisini kimse tanımıyordu. Doğru peygamber (s.a.s.)'in yanına oturdu ve dizlerini onun dizlerine dayadı. Ellerini de uylukları üzerine koydu. Ve:

"Ya Muhammed! Bana İslâm'ın ne olduğunu söyle" dedi. Rasûlullah (s.a.s.): "İslâm; Allah'tan başka ilâh olmadığına, Muhammed'in de Allah'ın Rasulü olduğuna şehadet etmen, namazı dosdoğru kılman, zekâtı vermen, Ramazan orucunu tutman ve gücün yeterse Beyt'i hac etmendir" buyurdu. O zat: "Doğru söyledin" dedi. Babam dedi ki: "Biz buna hayret ettik. Zira hem soruyor, hem de tasdik ediyordu."

"Bana imandan haber ver" dedi. Rasûlullah (s.a.s.): Âllah a, Allah'ın meleklerine kitaplarına, peygamberlerine ve ahiret gününe inanman, bir de kadere, hayrına şerrine inanmandır" buyurdu. O zât yine:

"Doğru söyledin" dedi. Bu sefer:
"Bana ihsandan haber ver" dedi. Rasûlullah (s.a.s.):
" Allah'a O'nu görüyormuşsun gibi ibadet etmendir. Çünkü her ne kadar sen onu görmüyorsan da, o seni muhakkak görür" buyurdu. O zat:
"Bana kıyametten haber ver" dedi. Rasûlullah (s.a.s.) "Bu meselede kendisine sorulan, sorandan daha çok bilgi sahibi değildir" buyurdular.
"O halde bana alâmetlerinden haber ver" dedi. Peygamber (s.a.s.):
"Câriyenin kendi sahibesini doğurması ve yalın ayak, çıplak, yoksul koyun çobanlarının bina yapmakta birbirleriyle yarış ettiklerini görmendir" buyurdu. Babam dedi ki:
Bundan sonra o zat gitti. Ben bir süre bekledim. Sonunda Allah Rasûlü bana: "Ya Ömer! O soru soran zatın kim olduğunu biliyor musun?"dedi. "Allah ve Rasûlü bilir" dedim.
"O Cibrîl'di. Size dininizi öğretmeye gelmişti" buyurdular. (Buhârî, İman 1; Müslim, İman 1)."


"Cibril hadisi" olarak bilinen hadis rivayet kitaplarında 60 değişik versiyonu olan bir rivayet olup, bütün rivayetlerde metin ve ravi yönünden tenkide tabi tutulabilecek yönlerin mevcut olması, bütün rivayetlerde rastladığımız sorunların benzeri olup , aynı sorun buradada karşımıza çıkmaktadır. Biz rivayetin içinde geçen konuları değil bu hadisi "Cibril hadisi" olarak meşhurlaştıran rivayetteki kişi üzerinden değerlendirmeye gayret edeceğiz. 

Bu hadisin rivayet kitaplarında bütün değişik tariklerinde soru sormaya gelen kişinin Cibril olduğuna dair tam bir rivayet birliği yoktur. Bazı tariklerde rivayetin başında "Cibril geldi" , bazı tariklerde Cibril bahsi geçmemekte , bazı tariklerde "Dihyetül kelbi" adlı sahabenin geldiği görülmekle birlikte ağırlıklı olarak rivayetin sonunda gelenin Cibril olduğundan bahsedilmektedir. 

Rivayet kültüründe en büyük sorunlardan birisi, Muhammed as sonrası oluşturulmuş olan dini düşüncelerin doğruluğunu onay için hadisler uydurulması veya bazı hadislere ilave şeklinde bir takım sözlerle, oluşturulan düşünceyi doğrulatma tezahürüdür. Cibril hadisi adı altındaki rivayete baktığımız zaman aynı durumun bu hadis içindede geçerli olduğunu görmekteyiz. 

İmanın şartları içinde sayılan "kadere iman" ibaresinin bu rivayetin bir kısım tariklerde geçmemesi , özellikle Muhammed as sonrası oluşturulan dini düşüncelerdeki kelami tartışmaların hadisler içine bu tür ilaveler yapılarak doğrulatılmaya çalışıldığı, hadis konusu ile ilgilenenlerin malumudur. Bir çok fırka kendi haklılığını veya karşı fırkanın haksızlığını ispat için hadislere sarılmış ve birçok hadis uydurarak bu düşüncelerini oluşturmaya çalışmışlardır. 

"Gayri metluv vahiy" bilindiği üzere hadislere yüklenen bir aşırılık olarak karşımıza çıkmakta ve Muhammed as ın kur'an harici söylediği sözler için kullanılan bir deyimdir. Bu düşünce mensuplarına göre Cibril kur'anı nasıl getirdi ise sünnetide aynı şekilde getirmiştir. Rivayetlere baktığımız zaman sanki Cibril ile hiç ayrılmadığı gibi bir durum oluşturulup ne yapıyorsa ne diyorsa ona Cibril öğretmiş gibi bir durum hasıl olmuştur. 

 "Rasûlullah'ın (s.a.) yanında Muâviye'nin (bir şeyler) yazdığı bir sırada Cibrîl geldi ve 'Ey Muhammed! Şüphesiz şu yazan, gerçekten emin birisidir!'dedi."

 "Cibrîl bana bir herîse (bir çeşit tatlı) getirdi ve: 'Bunu ye ki belini kuvvetlendirsin'  dedi"

 "Cennete girdim. Cibrîl elime bir elma verdi; onda Osman'ın ismi vardı."

 "İsrâ gecesi Cibrîl beni İbrahim'in kabrine götürdü ve: 'İn ve iki rekat namaz kıl' dedi."

"(Peygamber) Cibrîl'e güneş battı mı diye sordu; o da: 'Hayır, evet' diye cevap verdi. Hz. Peygamber: 'Nasıl (hem) hayır, (hem de) evet dedin?' deyince şöyle söyledi: Hayır dediğim andan evet dediğim ana kadar güneş beş yüz senelik mesafeyi katetmiştir!"

"Beyaz gül Peygamber'in (s.a.) terinden, kırmızı gül Cibrîl'in terinden, sarı
gül ise Burâk'ın terinden yaratılmıştır" 


Örnekleri buraya sığdırılamayacak kadar çok olan uydurma rivayetler ile Cibril ismi kullanılarak muhatapların uydurmaları kabul etmesinin daha kolay olması sağlanmıştır. "Cibril hadisi" ile maruf rivayetin arka planındada böyle bir düşüncenin olduğunu düşünmekteyiz. Rivayetin içinde geçen "kadere iman" meselesinin kur'ani anlamda bir kadere iman anlamı taşımadığı özellikle bazı sultanların işledikleri cinayetleri masum göstermek için oluşturulmuş bir düşünce olduğu gözden uzak tutulmaz ise rivayetin içine böyle bir inanç yerleştirilerek Cibrile "doğru dedin" diyerek tasdikletilmesi bizleri düşünmeye sevketmelidir.

 Kıyamet saatini soran Cibrilin!! ona cevap olarak bilmediğini söylemesi üzerine onunda "bari alametlerinden haber ver" demesi bir çok ayette geçen "ben gaybı bilmem" diyen bir elçi ile nasıl bağdaştırabilir?

Cibrili necm ve tekvir surelerden anladığımıza göre göz ile pek fazla görmüş olmaması bizlere bu tür rivayetlerde geçen Cibril ile alakalandıran rivayetlere karşı temkinli davranmamız gerektiğini hatırlatmaktadır. Namaz konusundada aynı şey geçerli olup rivayetlere baktığımız zaman Cibrilin Muhammed as a gelip namaz kılmayı öğrettiğini okumaktayız. Halbuki kur'ana baktığımız zaman salat kelimesi ile ifade edilen şeylerin ilk defa kur'an ile sabit olmadığı insanlığın başından beri bilinen bir olgu olduğu, Mekkelilerin salat ile ifade edilen şeyin içini şirk ile doldurarak uyguladıkları ve bu şirk bulaşmış salatı kur'anın tevhidi bir boyuta çektiği anlaşılmaktadır. 

"Gayri metluv vahiy" düşüncesi islam inancı içine sokulmuş olan en yanlış inançlardan birisidir. Bu inanca göre Muhammed as sanki bir robot mesabesinde ve kendi iradesi çerçevesinde hiç bir eylem yapmamaktadır. Ona atfedilen hadislerde haliyle vahiy mahsulu olup kur'an ile aralarında bir fark yoktur. 

Alt yapısı bu şekilde oluşturulan hadis merkezli bir din anlayışında artık tahrif etmeye imkan bulamadığımız kur'an ile aynı değerde olan hadisler vasıtası ile istediğimiz şekilde bir din algısı oluşturmak mümkün hale gelmektedir. Cibrilin karizmatik bir isme sahip olması ve ona tasdiklettirlen şeylerin artık bizler tarafından red edilmesinin imkansız olduğu görüşü ile desteklenen bu tür rivayetler artık dinin asli unsurları !! haline getirilmiş olmaktadır.

Cibril hadisi adı ile maruf rivayetin de böyle bir arka plan düşüncesi içinde aktarılmış olabileceğini düşündüğümüzü ifade ederek , şayet Cibril olarak lanse edilen şahsiyet normal bir insan olsaydı bu rivayet ile ilgili olarak herhangi bir değerlendirmeye gerek duymazdık.

Ayrıca , "Cibril size dininizi öğretmeye geldi" ifadesinin problemli bir ifade olduğunu da düşünmekteyiz. Allah cc dinini öğretmek için yaratmış olduğu beşer cinsinden bir beşeri görevlendirdiğini bir çok ayetinde beyan etmesine rağmen , "ona bir melek indirilmeli değilmiydi?" şeklinde istek beyan eden mekkelilerin istekleri ile örtüşen bir rivayet olduğu görünümü izlenimi vermiş olması yine rivayet hakkında şüphelerimizi kuvvetlendirmektedir. 

Cibrilin bize öğrettiği dinde!! kıyamet alametleri ile gaybi haberler olması kur'an içinde iman şartları olarak görmediğimiz "kadere iman" ifadesi olması bizlere kimlerin, kimleri istismar ederek din öğrettiğini düşündürmektedir. 

Kader kelime olarak eşyaya konulan ölçü anlamında bir kelime olup kur'anda bu anlamda ifadesini bulmaktadır. Bu şekilde bir iman yani Allah cc nin yarattıkları üzerinde koyduğu ölçülere imanın herhangi bir yanlışlığı olmamakla birlikte kur'ana rağmen oluşturulan kader inancına baktığımız zaman insan iradesi bir tarafa atılmış ve insan Allah cc elinde bir kukla ve yaptıklarından sorumlu olmaması gereken bir varlık haline getirilmiştir. Ehli sünnet akaidi adı altında oluşturulan kader inancı kur'an ile alakası olmayan bir inanç olmayıp birilerini aklama amaçlı oluşturulmuş bir düşünce olması , ve bu düşüncenin Cibril vasıtası ile öğretilmiş!! olması sorgulanması gereken bir durumdur. 

Sonuç olarak; klasik hadis usulunde bile senet ve metin yönünden eleştirilen "Cibril hadisi" ile maruf rivayet "gayri metluv vahiy" düşüncesinin bir uzantısı olduğu düşüncesini kuvvetlendirmektedir. Cibril olarak lanse edilen kişinin Muhammed as  a sorduklarına "doğru dedin" şeklinde bir cevap vermiş olması , bu rivayet içinde geçen bazı ihtilaflı konuları Cibrile destekleterek vahyi bir durum arzettiği , dolayısı ile reddi mümkün olmayan konular olduğu şeklinde müslümanlar arasında bir inanç yaratmış olması ve bu hadisin "mütevatir" bir rütbeye çıkarılmış olması bizleri bu hadis hakkında bazı arka plan düşünceleri destekleme amacına matuf olduğunu düşündürmektedir. 

Hadis külliyatı içinde 60 kadar farklı tariki olan bu rivayetin metinlerinin farklı olması onun mütevatir olarak desteklenmesini zora sokmaktadır. Özellikle "mütevatir hadis" tarifinin bile kişilere göre değişkenlik arz ettiğini hatırlayacak olursak din konusunda oluşturulmuş düşünceleri bizlere empoze etmek isteyenler karşısında çok dikkatli davranmak gerektiği husunun asla göz ardı edilememesi gerektiğini bir kere daha hatırlatmalıdır.

Rivayet eğer Cibril adı verilmeden kitaplarda olmuş olsaydı herhangi bir değerlendirmeye tabi tutma ihtiyacı hissetmeyeceğimizi yeniden hatırlatıp, problemli olduğunu düşündüğümüz konunun rivayet içindeki bazı anlatımların karizmatik bir isime tasdiklettirilerek söz söyleme şansı bırakmamak olduğunu düşündüğümüzü yeniden hatırlatarak Cibril isminin en hafif bir ihtimal ile rivayete sokularak kur'ana rağmen islama sokulmak istenen bazı düşünceleri tasdik amaçlı olduğunu ifade edelim.

                             EN DOĞRUSUNU ALLAH CC BİLİR.

13 Şubat 2014 Perşembe

ERİKE HADİSİ:Allah ve Elçisine Atılmış Bir İftira

İslam kültüründe "Hadis" denilince akla, Muhammed a.s ın söylemiş olduğu rivayet edilen sözler akla gelir. Hadislerin sahihliğinin hangi kritere göre yapılması gerektiği konusunda, Müslümanlar arasında tartışma konusu olduğu'da bir gerçektir. Muhammed as ın söylemiş olduğu rivayet edilen sözlerin, nasıl bir temele oturtulacağı ayrı bir tartışma konusu olup bugün Müslümanlar arasındaki görüş farklılıklarının başında gelen bir konu olduğu herkesin malumudur.

"Uydurma hadis" terimi, hadis usulu içinde yer alan bir terim olup, Muhammed as a atfedilen fakat onun söylediği kabul edilmeyen sözler için kullanılan bir terimdir. Bir hadisin uydurma olup  olmadığı konusunda kriter belirleyen hadisçiler , bir hadisin uydurma olduğunun kuvvetli bir ihtimal olmasının şartlarının en başında sayılabilecek olarak hadisin gayb'tan haber vermesi şeklinde bir kriter belirlemişlerdir.  

Hadislerin sahih olup olmadığı konusunda kullanılan yöntemi 2 ana başlıkta incelemek mümkündür. 1- sened tenkidi 2- metin tenkidi , senet tenkidi metodu ile bir hadisin sahih olup olmadığını belirleyen yöntem, o hadisin senet zincirindeki ravilerin cerh ve ta'dil metodu ile araştırılması sonucu varılan karar sonucunda oluşmaktadır, metin tenkidi metodu ile bir hadisin sahihliğinin belirlenmesi daha sağlıklı bir yöntem olup bizimde tercih ettiğimiz bir metotdur.  

Yazımızın başlığında adını vermiş olduğumuz hadisi bu yönteme göre bir tenkid süzgecinden geçirmek istiyoruz, "erike hadisi" olarak bilinen hadis şöyledir.  

   “Biliniz ki bana Kur’ân ve beraberinde bir misli daha verilmiştir. Haberiniz olsun ki yakın bir gelecekte mal ve mülk (zenginliği) ile mağrûr olan bir kimse çıkıp koltuğuna yaslanarak şöyle diyecek: ‘Size düşen Kur’an’a sarılmaktır. Onun helâl dediğini helâl, haram dediğini de haram sayınız.’ Bilin ki; ehlî merkeplerin etleri, azı dişli vahşi hayvanların etleri, kendi rızâsıyla bıraktığı dışında zimmînin kaybettiği mal da helâl değildir.”[Ebû Dâvud, Sünen, Sünnet, 5]   

" Sizden biriniz süslü koltuğuna yaslanmış adama, benim hadislerimden biri okunur da o kişinin vaziyetini hiç bozmadan `Bizlerle sizler arasındaAllahu Teala`nın kitabı (Kuran-ı Kerim) vardır. Ondan bulduğumuz helal şeyleri helal sayıyoruz, haram olarak bulduğumuz şeyleri de haram kabul ediyoruz` deme zamanı yaklaşmıştır. Sizleri de ikaz ediyorum Kuran-ı Kerim`de bulunan bütün hükümler haktır ve Resulullah`ın haram kıldığı şeyler Allah`ın haram kıldığı şeyler gibidir.` (Ebu Davud, Süne, 6 hd: 4604; Tirmizi İlim, 10 hd: 2664; İbn Mace Mukaddime, 2 Ahmed, Müsned, 1/6 IV,21; TahaviŞerhu mánia, IV 209; İbn Hibbam, I, 107 Darekutni, Sünen IV, 287)"

 Rivayet kitaplarında bu hadisin farklı versiyonları olmasına rağmen rivayet özet olarak , gelecekte hadisi ve sünneti red edecek insanların bu reddiyelerini kur'ana dayandırmak sureti ile yapacaklarına işaret etmektedir.

Bu rivayetin senedine baktığımız zaman , 1- Ebu rafi 2- Mikdam bin ma'dikerib' adında iki sahabeyi görmekteyiz. Rivayetin hayber gününde söylenmiş olduğuna dair rivayetler olup bu iki sahabeden birincisinin, haybere iştirak etmediği yönünde tabakat kitablarında bilgiler vardır , 2. sahabenin ise Hayber fethinde küçük bir çocuk olması gerektiği yönünde rivayetlerin olması rivayetin senet tenkidi yönünden bile tartışmalı olduğu açıktır . ( bu konu ile ilgili olarak islamiyat dergisi 1998 yıl sayı 3 Mehmet Emin Özavşar'ın "polemik türü rivayetlerin gerçek mahiyeti" adlı makalesine bakılabilir). 

Gelelim rivayetin metin tenkidi ile okunmasına; 

Muhammed as ın vefatı sonrası gelişen fitne olayları ve siyasi düşüncelerin itikadlaşması , her fırkayı kendisinin haklılığının, Muhammed as tarafından haber verilmiş olduğu yada karşı fırkanın haksızlığının yine Muhammed as tarafından haber verilmiş olduğu yönünde destek arayışına götürmüş ,ve bunun sonucunda bir çok uydurma hadis ortaya çıkmıştır. Haricilerin büyük günah işleyeni kafir görmeleri mürcienin büyük günah işleyenin kafir olmadığı yolunda hadis uydurmasına sebeb olmuş ve " şefaatim ümmetimden büyük günah işleyenin üzerinedir" gibi büyük günah işleyenin kafir olmadığına delil teşkil edebilecek hadis uydurulmasına sebeb olmuştur.   

"Ehli Hadis" ekolünun hadisleri vahiy sayıp ,onlara Kur'anın yanında hatta ondan daha fazla bir değer atfetmesi, bugün bile yerleşik din algılarında tezahürü görülen bir durumdur. Hadis ve Kur'an ehli çekişmesinin başlangıcı kökü eskilere giden bir çekişme olduğu " Erike hadisi" adı verilen rivayetten anlaşılmaktadır.   

                                       "Biliniz ki bana Kur'an ile bir misli daha verildi"  

Rivayetin bu cümlesi üzerinde biraz duralım; Muhammed a.s ın söylemiş olduğu rivayet edilen söze göre, kendisine Kur'anla birlikte onun bir benzeri verilmiştir. Bunun ne  olduğunu soracak olursak hemen "Hadis ve Sünnet" karşılığını alırız. Bu rivayeti kur'an içinden ayetle desteklemek için, hemen Necm s. ilk ayetlerinden olan " o hevasından konuşmaz onun konuştuğu vahiydir" veya " sana Kitap ve Hikmet'i indirdik" şeklindeki ayetler delil olarak sunulmaktadır. 

Kur'anın bir çok ayetinde " sana indirilen" şeklinde ibarenin tek bir şeyi anlatmış olması bu kişiler hiç bir şey ifade etmemekte olup, Hikmet'in Kur'andan ayrı olarak inen ayrı bir vahiy olduğu, bununda sünnet ve hadisler olduğu yerleştirilmeye çalışılmıştır. Kur'an eğer önkabulsuz ve bütüncül bir metodla okunacak olursa sünnet ve hadis'in vahiy olduğuna dair tek bir delil bile bulunamaz aksine bu tür iddiaların iftira olduğu açıkça görülecektir.   


                              "Resulullah`ın haram kıldığı şeyler Allah`ın haram kıldığı şeyler gibidir"  

 Bu cümle üzerinde'de biraz durmak gerekmektedir.Muhammed a.s Allah c.c nin elçisi olması nedeniyle, onun kullarına olan emir ne yasaklarını bildirmek şeklinde bir görevinin olduğu malumdur. Helaller ve haramların anlatıldığı ayetler, kur'an içinde yer bulan ayetler topluluğundan olması nedeniyle elçinin de haram veya helal kıldıkları sayılır ama bu haram kılma , Allah c.c den asla bağımsız olmayıp sıkıntılar bu çerçevede düğümlenmektedir.   

Muhammed a.s ın konumunu farklı algılayan "Ehli Hadis" fırkası , ona Kur'anın vermediği bir görev olan kur'an harici helal ve haram koyma yetkisini tanıyarak, elçilik vazifesinin dışında ayrı bir görev yüklemeye çalışmıştır. Muhammed a.s ın elçiliği ile birlikte yürüttüğü yöneticilik yani devlet başkanlığı sıfatıyla, o gün bazı uygulamalar yapması doğal ve gerekli bir durumdur. 

Bu durumun bir yansımasını Hayber gününde'de görmekteyiz. Sahabe darda kaldığı için yük taşımada kullanılan eşekleri keserek yemeye başlaması üzerine  bu durumun ordu üzerinde stratejik açıdan ters bir durum doğurucağını bilen Muhammed a.s eşeklerin kesilmesini yasaklamıştır. Bu yasaklama bazıları tarafından yanlış algılanarak bu yasaklamanın kıyamete kadar geçerli olduğu ve eşek etlerinin haramlılığının domuz eti gibi dini bir hüküm olduğunu zannetmişlerdir. Halbuki "Haram" kelimesi yasaklama anlamında olup elçinin haram etmesi demek, onun yasaklaması anlamında ve kur'an gibi bir haram değeri taşımamaktadır.   

Muhammed as'ın helal ve haram koyma yetkisi meselesi araf s. 157. ayeti ve benzeri bir kaç ayetin baz alınarak delillendirilmeye çalışılsa da, ayetlerin bütünlük içinde okuması sonucunda böyle bir durumu anlatmadığı ortaya çıkacaktır.   

 "Bizlerle sizler arasındaAllahu Teala`nın kitabı (Kuran-ı Kerim) vardır. Ondan bulduğumuz helal şeyleri helal sayıyoruz, haram olarak bulduğumuz şeyleri de haram kabul ediyoruz` deme zamanı yaklaşmıştır."  

 Bu ibare işin vehametini ortaya çıkarması açısından ibret verici bir cümledir. Öncelikle birçok Kur'an ayetinin "Ben gaybı bilmem" şeklindeki cümlesi gözardı edilerek Muhammed a.s a gaybı bildirten rivayetlerin sahipleri acaba bunun hesabını nasıl vereceklerdir?.  

Bu cümle, rivayetin neye kılıf olarak hazırlandığının ipuçlarına içermesi açısından dikkat çekicidir. Yüzlerce yıl öncesinden dahi hadis ehlinin rivayetleri din edinme yoluna karşı Kur'anı din edinmeyi savunan Kur'an ehlinin olduğu bu rivayetin söylenme sebebinden açıkça ortaya çıkmaktadır. 

Kur'anı arkaya atarak hadisleri öne çıkaran ehli hadis fırkasının karşısına Kur'an ehli ne güya Muhammed a.s şöyle demektedir.  "Benden sonra Kur'anı öncelleyelim diyen bir cemaat gelecektir sakın bunlara inanmayın ve benim hadislerime ve sünnetime sarılın" bunu desteklemek için başka rivayetlerde hazırdır " ümmetimin fesada uğradığı zamanda kim benim sünnetime yapışırsa, yüz şehidin ecrini, sevabını kazanır.” veya " size iki şey bıraktım " şeklindeki rivayetler olup, bir versiyonunda kur'an+sünnet , diğer versiyonunda Kur'an + Ehli Beyt şeklinde olması bizlere rivayetlerin yardımı ile oluşturulmak istenen din algısı hakkında bilgi vermektedir.

Hadis ve sünnet'in dindeki konumunu bundan önceki bazı yazılarımızda ele almaya çalışıp toptan ret etme gibi bir düşünce içinde olmadığımızı burada belirtmek isteriz.  

Burada yeri gelmişken şunu da belirtelim; "Hadis Ehli" ve "Kur'an Ehli" çatışmasının hadis uydurma boyutu kur'an ehlinin de uyguladığı bir yöntemdir. Kur'an Ehli bu yarışa Kur'an okumanın faziletleri ile ilgili bir çok hadis uydurarak katılmıştır. Hadis usulunde uydurma hadisler kategorisinin içine dahil olan konulardan  birisi de " Surelerin fazileti" olup bunları da Kur'an ehli olanlar , Hadis ehline karşı olarak uydurma yoluna gitmiştir.  

Erike hadisi olarak bilinen rivayetin Hayber günü ehli eşeklerin yenmesinin, onların stratejik önemi açısından ordu komutanı olan Muhammed a.s tarafından yasaklanması konusunun içine uydurma olarak idraç edilmiş rivayet , metin açısından incelendiğinde birçok sorunlar oluşturduğu görülmektedir.  

Sonuç olarak; Hadis ehlinin, Kur'an ehlinin karşısına hadis ve sünneti çıkarmak olarak tezahür eden din algısını desteklemek amacı ile böyle bir rivayeti uydurduğu ortadadır. Gaybı bilen ve kendi tebliğ ettiği "Kur'anı öne çıkarın" diyenlere karşı "sakın haa bunlara kanmayın" dedirtilen bir peygamber algısı, ancak Kur'anı arkaya atıp hadisi öne çıkarmak isteyen Hadis ehlinin harcıdır. Sened zinciri açısından bile tartışmalı olan böyle bir rivayet, metin tenkidi açısından bakıldığında neresinden tutsanız elinizde kalan bir rivayet olup bunun Muhammed as atfedilmesi düpedüz bir iftiradan başka değildir. 

Bugün rivayet kitablarında, "Hadis" adı altında bizlere gelen birçok bilginin arka planında Muhammed as ın vefatı sonrası oluşmuş olan fırkaların kendi düşüncelerinin doğru , karşı düşüncenin yanlış olduğunun delilini hadise dayamak şeklindeki bir tezahürü Ehli hadis fırksının gayet güzel kullandığı bir gerçektir. 

Hadis usulunde metin tenkidi metodu ile yapılacak bir elemeden, bugün aşırı bir kutsiyet atfedilmiş olan Buhari , Müslim vs gibi kitaplardaki hadislerin bir kısmının geçemeyecek olması, ehli hadisi metin tenkidine karşı aşırı bir tepki vermeye zorlamakta olup bu metoda olanca güçleri ile karşı çıkmaktadırlar. 

Ancak hadis adı altında gelen bir çok rivayetin uydurma olduğu Kur'an ile sağlaması yapıldığında ortaya çıkınca uydurmaları müdafaa etmek için karşı tarafa hakaret ve sapkınlık suçlamalarından başka bir delil getiremedikleri de herkesin malumudur. Kur'an ehli olduklarını iddia edenlerin, "Hadis adı altında gelen ne varsa atalım" şeklindeki düşünceleri, karşı tarafın "Ne varsa alalım" şeklindeki düşüncesinden farklı bir yanlış olmayıp, hadis adı gelen müktesebatı göz ardı edilemeyeceğini, elimizdeki kitaplardaki hadislerin sahih olup olmadığını Kur'an yardımıyla anlaşılabileceği gerçeğini de artık bilmeleri gerekmektedir.  

                                   EN DOĞRUSUNU ALLAH CC BİLİR.

6 Mayıs 2013 Pazartesi

73 Fırka Hadisi Üzerine Bir Değerlendirme

Bugün müslümanlar arasındaki en büyük sıkıntılardan birisi fırkalaşmanın sonucunda doğan anlaşmazlıklar olduğu muhakaktır.Bu fırkalaşma daha ilk günlerden beri en büyük sıkıntılarımızdan biri olup bundan sonra sonrada böyle gideceği benzer olması hepimizin üzüntü kaynağı olmasına rağmen fırkalaşmadan kurtulma reçetesi olarak kimse bulunduğu yerden bir adım atmadan herkesin kendi fırkası altında toplanmaya çağırmaktadır.     

Bu çağrısına dayanak olarak 73. fırka hadisi olarak bilinen hadisi göstererek kurtulan fırkanın sadece kendi fırkası olduğunu savunmaktadır, peki bu hadis nasıl bir hadisdir'ki! herkesi fırkacılığa teşvik ediyor ve herkesi birbirine düşürüyor.

 Yahûdiler, yetmiş bir fırkaya ayrıldı. Bunlardan biri cennette, yetmişi ateştedir. Hıristiyanlar yetmiş iki fırkaya ayrıldı. Onlardanda yetmiş bir fırka ateşte, bir fırka cennettedir. Muhammed (s.a.v.)’in nefsi kudret elinde olan Allâh’a yemin ederim ki, benim ümmetim yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır. Bir fırka cennette, yetmiş iki fırka ise ateştedir.” Sahâbîler, “Yâ Resûlüllah! Cennette olan fırka kimlerdir?” diye sordular. Resûlüllah (s.a.v.), “Cemaat” diye cevap verdi.
S.İbn-i Mâce, Fiten 17  


“İsrailoğulları yetmiş iki fırkaya ayrılmıştır. Ümmetim ise yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır. Bir tanesi hariç, bunların tamamı ateştedir.” Sahâbîler, “Yâ Resûlüllah! O kurtuluşa eren fırka kimlerdir?” diye sorunca, Resûlüllah (s.a.v.) Efendimiz şöyle buyurdu: “Benim ve ashâbımın yolunda olanlardır.” S. Tirmizî, Îman 18  

Rivayetin farklı versiyonları olmasına rağmen aşağı yukarı bütün rivayetler aynı konu etrafındadır. Hadis usulu ile ilgili bilgileri hatırlayacak olursak "fiten ve melahim "türü denilen hadislerin bir çoğu uydurma hadisler olarak kategorize edilmiştir. Muhammed as ın bir çok ayette "ben gaybı bilmem" şeklinde sözleri sarfetmiş olmasına rağmen yine  ona atfen bir çok rivayet bulunmaktadır. Bu  yazımızda yukarda metnini verdiğimiz rivayet üzerinde durmak istiyoruz.    

Bilindiği gibi muhammed as ın vefatının hemen sonrasında başgösteren fitne  hareketleri ve bu hareketlerdeki sebeblerin itikad konusu haline getirilmesi sonucu her fırak kendi itikadını haklı göstermek için ayetleri te'vil etmiş ve bununla yetinmeyerek muhammed as a atfen bir çok söz uydurmuşlardır. Yukardaki hadis ile ilgili olduğunu düşündüğümüz bir rivayetide buraya naklederek düşüncelerimizi paylaşalım.    
"Ashabım gökteki yıldızlar gibidir hangisine uyarsanız hidayete kavuşursunuz" 

Bu iki rivayette ortak nokta  "ashaba tabi olmak" üzerinde yoğunlaşmış olması  böyle bir hadisin neden söylenme ihtiyacı duyulduğunu araştırmanın lüzumu üzerinde durmayı gerektirmektedir. Bilindiği gibi muhammed as Allah cc nin elçisi olması hasebiyle kendisine vahyedilene uymak ve onu tebliğ ile memurdu, ve hayatı boyunca bu memurluğa asla aykırı söz ve davranışta bulunmamıştır. Ashabına kur'ana tabi olmaktan başka bir yol tavsiye etmeyen muhammed as neden sonrakilere "ashabına uymayı" tavsiye etmiştir ? diye bir soru akla gelmektedir.    

Fitne dönemi olarak bildiğimiz cemel ve sıffin savaşları  sonucunda islam dünyasının bazı fırkalara ayrıldığı malumdur. Şia, haricilik ve sünnilik adı ile maruf olan bu fırkalardan şia ve haricilerin ortaya akidevi yönleri bazı sahabelere kafir olarak saymak üzerine kurulmuştur. Sünni fırkanın onlara göre ashaba daha mutedil yaklaşmalarına karşın bu mutedil yaklaşıma dayanak olması için bazı hadisler uydurmuş olmasıda bir gerçektir.   

Muhammed as ın bir söz söylerken karşısındaki muhatabın literatürdeki adı  "ashabı kiram" dır. Sözlerinin hepsini bunları muhatap alrak söyleyen muhammed as ın yukardaki rivayetlerde sanki başka bir ülkeye gitmiş  ve karşısında ashabın haricinde insanlar varmış gibi "ashabım" şeklindeki sözler bu tür rivayetlerin söylenmiş değil söylettirilmiş rivayetler olduğu tezini güçlendirmektedir.    

Bugün her fırkanın "biz cemaat üzereyiz" veya " biz ashabın izi üzerindeyiz" diyerek kendilerini kurtulan fırka olarak lanse etmeleri, " hangi ashabın?" sorusunu sormamızı gerektirir.   

Ehli hadis fırkasının sahabeyi adil sayarak onu "la yus'el" (sorgulanamaz) olarak kutsama düşüncesinin, günümüzdeki atatürk'ü koruma kanunundan bir farkı görünmemektedir. Sahabeyi haşa atatürk gibi müşrik olarak görmemekle birlikte onların sorgulanmasını itikad konusu haline getirip dokunulmazlık zırhına büründürmek onların zamanındaki olanları okumamızı güçleştirmiştir. Birbirlerine karşı kılıç çeken sahabeler birbirlerini adil saymazlarken sonraki nesil onları adil sayarak kutsamış ve kafir olarak gördükleri şianın masum imamları gibi onlarda sahabeye masumiyet atfetmişlerdir.    

Bu arkaplan dahilinde muhammed as ın insanlara kur'an ile kurtulacaklarını öğütleneyi bırakıp bir sahabeye uyarak kutulacaklarını ösylemesi mümkün görünen bir şey asla olamaz. Rivayetin fırkalaşmayı teşvik eden tarafınıda görmemezlikten gelemeyiz. Kur'an birleşmeyi emrederken böyle bir rivayetle herkes kendisine bir fırka bulup oraya yerleşerek kurtulacağı zannı verilmiştir.   

Sonuç olarak 73. fırka hadisi olarak kitaplarda yerini bulan hadis! muhammed as ın söylediği bir söz olmayıp ona SÖYLETTERİLEN bir söz olup uydurma hadisler kategorisinde yerini almaya mahkumdur.    

                                         EN DOĞRUSUNU ALLAH C.C BİLİR. 


22 Mart 2013 Cuma

Bir Markalaştırılmış Kitap Hadisi ve Kur'ana Arzı

Yazımızın başlığındaki "markalaştırılmış kitap " tabiri ile neyi kastetmek istediğimizi anlatarak yazımıza başlayalım. Bu tabir ile, "Kur’an’dan sonra ikinci sahih kitap" adı verilecek kadar Kur’an’la yarıştırılan, başta Buhari olmak üzere "kütübü sitte "veya" kütübü tis'a" adı verilen hadis kitaplarındaki bazı hadislerin Kur’an ile taban tabana zıt olduğunun ayan beyan ortada olmasına rağmen yüzyıllar öncesine dayanan oluşturulmuş karizma sebebi ile , "Buhari hadisi" veya "Müslim hadisi" denilince sanki Allah (cc)nin ayeti imiş gibi kabul gören bu kitapları kastetmekteyiz. Bu kitaplar ve bunları meydana getiren hadisçiler etrafında oluşturulan sahte karizma veya markalaştırma bu kitapların ve içindeki hadislerin toplayıcılarının "la yus'el (sorgulanmaz) olmasını getirmiş Kur’an’a uymasa da uydurulur hale getirilmiş hiç uydurulamadığı zamanda kitabın ötelenerek o hadisin alınması durumunu ortaya çıkarmıştır. Muhammed sav in Kur’an’a aykırı bir söz söylemesinin mümkün olmadığını herkesin iddia etmesine rağmen uymayan bu hadisler etrafında din oluşturulmuş ve bu din genel geçer inanç haline sokulmuştur.

"Hadisi Kur’an’a arz etmek" sözünü duyan insanlar "aslandan kaçan yaban eşekleri " misali, ürkerek bu düşünce sahiplerini sapıklık ile itham etmekten de geri durmamaktadırlar. Bahsettiğimiz kitaplardaki bütün hadisleri uydurma olarak görmediğimizi belirtmekle birlikte bu hadislerin Kur’an’a arz edildiği takdirde üzerine kurulan din binasının büyük bir sarsıntı geçireceği bu hadislerin Kur’an’a arz edilmesinden korkan güruhun malumudur.

"Sahih hadis Kur’an’a arz edilmez" şeklinde saçma bir sözü kalkan edinerek bu hadislerin Kur’an’a aykırı olsa da müdafaa edilmeye çalışılması gerçekten korkunç bir durumdur. Bu sözle, markalaştırılmış kitaplardaki hadislerin hiçbirinin Kur’an’a arzına gerek olmadığını söyleyen bu insanlar, acaba "sahih hadis" damgasını vururken neyi baz almaktadırlar? Senet zincirindeki kişilerin yine bazı kişiler tarafından "sika" yani güvenilir olması acaba vahiyle mi belirleniyor ki o hadis sahih oluyor ve artık Kur’an’a arzı bile gerekmiyor.

Bu girişten sonra, bu kitaplarda bulunan bir hadisi ve bu hadisin Kur’an’la sağlamasının yapılmasına geçelim, hadisimiz Buhari, Müslim, Tırmizi ve Ebu Davut’ta bulunmaktadır ve şu şekildedir.

10- BÂB: ÂDEM İLE MÛSÂ PEYGAMBER LERİN AZÎZ VE CELÎLOLAN ALLAH HUZURUNDA BİRBİRLERİNE KARŞI HÜCCETGETİRİP ÇEKİŞMELERİ
25 İbnu’t-Tîn şöyle demiştir; Bu hadisin Kader Kitabı’na girme sebebi Yüce Allah’ın müşriklerin, sadık olan Peygamber’inin gördüklerini yalanlamalarım takdir etmiş olduğuna işaret etmesidir. Bu, onların tuğyanlarında bir artırma olmuştur (Aynî).
20-…….Bize Sufyân ibn Uyeyne tahdîs edip şöyle dedi: Biz bu hadisi Tâvûs ibn Keysân’dan belledik. O: Ben, Ebû Hureyre (R)’den işittim, dedi ki: Peygamber (S) şöyle buyurmuştur: “Âdem ile Mûsâ birbirlerine karşı hüccet getirip çekiştiler. Mûsâ, Âdem’e:
— Ya Âdem! Sen bizim babamızdın. Sen bizi cennetten çıkardığın için, bizleri mahrumiyet ve zarara düşürdün! dedi,
Âdem de ona:
— Ya Mûsâ! Sen, Allah’ın kelâmı ile seçip mümtaz kıldığı ve lehine eliyle yazıp çizdiği Musa’sın. Öyle iken sen, Allah’ın beni yaratmasından kırk sene evvel üzerime takdir buyurduğu bir işten dolayı beni kınıyor musun? dedi”.
Bunu takiben Peygamber: “Böylece Âdem, Musa’ya delil ve burhan ile galip oldu. Âdem Musa’ya delil ve burhanla galip oldu” cümlesini üç kere söyledi.
Sufyân dedi ki: Bize Ebu’z-Zinâd, el-A’rec’den; o da Ebû Hu-reyre’den; o da Peygamber’den bunun benzeri hadîsi tahdîs ett.

Bu hadiste ele alacağımız konu, âdemin işlediği günahın kendisi yaratılmadan 40 sene önce takdir edildiği dolayısı ile bu günahı işlememesi gibi bir durumun olamayacağı yönündedir. Tipik bir cebriyye inancını ortaya koyan hadise göre herhangi bir kul işlemiş olduğu fiili yapmamakta serbest değildir ve dolayısı ile sorumluda değildir. Çünkü kendisi yaratılmadan önce bunu yapacağı belirlenmiştir. Bu hadisi baz alarak bir kişi işlemiş olduğu bir suçtan dolayı yarın ahirette Allah (cc)ye haşa "benim yaptığım fiilleri işleyeceğimi zaten yazmışsın beni neden mesul tuttun" diye bir soru sorması gerekir. Bu hadis kişinin iradesini hiçe sayan düşüncenin bir ürünü olup bu şekilde hazırlanan alt yapıya uygun olarak sultanların işlemiş oldukları cinayetlerin suçu Allah cc ye isnat edilmiştir. Kur’an’dan vereceğimiz 3 ayet bu düşüncenin kaynağını bizlere göstermektedir.

----- [006.148] [E0] Müşrik olanlar diyecekler ki: Allah dilese idi ne biz müşrik olurduk ne atalarımız, ne de bir şey haram kılabilirdik, bunlardan evvelkiler de böyle tekzip etmişlerdi, nihayet azabımızı tattılar, hiç de, ilim denecek bir şeyiniz var mı ki bize çıkarasınız? Siz sırf bir zann ardından gidiyorsunuz ve siz ancak atıyorsunuz
-----[016.035] [E0] Bir de müşrikler dediler ki: “Allah dileseydi ne biz, ne atalarımız ondan başka hiç bir şeye tapmazdık ve onsuz hiç bir şey tahrim etmezdik”, bunlardan evvelkiler de böyle yaptılar, buna karşı peygamberin vazifesi ancak açık bir tebliğden ibarettir.
-----[043.020] [E0] Bir de dediler ki Rahman dilese idi biz onlara tapmazdık, bu babda onların bir ilimleri yoktur sade atıyorlar.

Verdiğimiz örnek ayet meallerinde ortak nokta, müşriklerin işlemiş oldukları günahlarda kendilerinin herhangi bir rolü olmadığını söylemeleridir ancak bu sözleri Allah cc tarafından red edilmektedir. Birçok ayette insanın kendisine verilen seçme hürriyetinden ve bu hürriyeti kullanarak yolunu kendisinin belirlediği bizlere bildirilmektedir. Ancak yukardaki rivayette âdem işlemiş olduğu suçu kendi ihtiyarı olarak işlemediğini beyan etmektedir. Markalaştırılmış kitaplarda yerini bulan bu rivayet Kur’an’a arz edildiği zaman uydurma olduğu açıktır. Şimdi bazı kişilerin " sen kimsin" veya "sen falandan daha mı iyi bileceksin" dediklerini duyar gibiyim ama o kişiler bu şekilde kendilerini avutacaklarına, ancak Kur’an’a uygun olan bir sözün Muhammed (sav)in olabileceğini kafalarına yerleştirmek zorunda olduklarını bilmelidirler.

Kader konusu yüzyıllardır konuşulan ve daha da konuşulacak olan bir konudur. Zaman içinde Kur’an geri atılıp kendi fırkalarının düşüncelerini Kur’an’a onaylattırmak için uydurulan rivayetler dinimizin ayrılmaz bir parçası haline getirilmiş ve etrafında bir sürü yanlış din anlayışı oluşturulmuştur. Allah (cc)nin bizlere seçme hürriyeti vererek bu seçimimizin neticesinde ahiretteki ebedi yerimizin belirleyeceğimizi bildirmesine rağmen yanlış kader inancı bizlerin sanki bir kukla olduğumuz ve yaptıklarımızın önceden yazılarak seçim hakkımızın olmadığı şeklinde bir düşünceye bizi sevk etmiştir. Allah (cc)nin bütün eksikliklerden münezzeh olması kullarının bütün yaptıklarını bilmesinin yanında yapacaklarını da bilmesidir. Onun bizim yapacaklarımız bilmiş olması bizim irademize baskı kurması şeklinde anlaşılmamalıdır. Bugünlerde, yapacaklarını bilmediği yolunda önceden ortaya atılmış olan bazı düşüncelerin yeniden konuşulmaya başlanması yanlış kader inancının ortadan kaldırılmasına yönelik olması yönündeki çalışmalar olması bakımından görmemize rağmen, Allah cc ye "bilmemezlik" yakıştırılması bakımından "kaş yapayım derken göz çıkarmak" derecesine vardığı içinde üzüldüğümüzü beyan edelim.

EN DOĞRUSUNU ALLAH CC BİLİR.