Süleyman (a.s) ın Hüdhüd İle Yaptığı Konuşma Nasıl Bir Mesaj İçeriyor?

Kur'an'ın, muhatabına vermek istediği mesajı iletme yollarından birisi de, kıssa yollu anlatım yöntemidir. Kur'an içinde geçen çeşitli kıssalar içinde anlatılan olaylar, muhatabına bazı mesajlar vermeyi amaçlamaktadır. Okuyucu, şayet bu olay ile nasıl bir mesaj verildiğini öğrenmeyi amaçlamak yerine, kıssa içinde geçen bazı aktör veya objelere takılı kalacak olursa, verilmek istenilen mesaj anlaşılamayacak, kıssa buharlaşacaktır. Süleyman (a.s) kıssası içinde geçen Hüdhüd ile olan konuşma ile ilgili yapılan bazı yorumları bu söylediklerimize örnek olarak göstermek mümkündür.

Bu konuda yapılan bazı yorumlara bakıldığında, Hüdhüd'ün kuş değil, bir insan olduğu şeklinde olup, onun insan olduğu şeklinde varılan bir sonuçla, kıssadan hasıl olması gereken payın çıkarıldığı zannı bazı kimselerde hakim olmaktadır. Halbuki böyle bir haberin bir insan tarafından da getirilebileceğini, ama bu haberi bir kuşun getirdiğinden neden bahsedilme ihtiyacı duyulduğu üzerinde bir tefekkür çalışması yapılabilseydi, kıssa daha doğru anlaşılmış olabilirdi.

Neml suresindeki Süleyman (a.s) kıssası içinde geçen Hüdhüd ile yapılan konuşma, verilmek istenilen mesaja değil, Hüdhüd'ün kimliği, yani kuş mu yoksa bir insan mı olduğu noktasında yoğunlaşmış olmasından ötürü kanaatimizce bu olay üzerinden verilmek istenilen mesaj  anlaşılamamıştır.

Bazı yazılarımızda özellikle vurgulamaya çalıştığımız, Kur'an'ın ilk muhataplarına olan mesajının anlaşılması, bizim bu kitabı daha kolay anlamamızı sağlayacağına dair olan hatırlatmayı tekrar yaparak, Süleyman (a.s) ile Hüdhüd arasında geçen konuşmanın, önce ilk muhataplara olan mesajı, sonra ise bizlere ne gibi mesajları olabileceğine dair düşüncelerimizi paylaşmaya çalışacağız. 

Bilindiği üzere Kur'an, yaklaşık 1500 sene önce Mekke ve Medine şehirlerinde yaşayan bir topluma inmiştir. Bu kitabın ayetlerinin büyük çoğunluğu ise, bu iki şehirde yaşayan inanan ve inanmayan insanların bazı söz ve eylemleri üzerine inmiştir. Yani Kur'an ayetlerinin büyük çoğunluğunun inişinde arka plan sebebi bulunmaktadır. Süleyman (a.s) kıssasında geçen Hüdhüd ile olan konuşmasını konu alan ayetleri, bu durumu dikkate alarak okumaya çalışmak, bizleri daha sağlıklı sonuçlara götüreceğini düşünmekteyiz.

Mekke müşrikleri tarafından Muhammed (a.s) ın elçiliğine getirilen itirazları hatırlayacak olursak, neden onun gibi birisinin elçiliğe seçilmiş olduğu,  onun bir beşer olduğu, veya neden yanında bir melek bulunmadığıdır. 

[043.031] Ve dediler ki: «Bu Kur'an, iki şehirden birinin büyük bir adamına indirilmeli değil miydi?»

[038.008] (Müşrikler) "Biz bu kadar eşraf dururken, kitap gönderilecek bir o mu kalmış!" (dediler) Hayır, hayır! Onlar Benim buyruklarım hakkında tam bir şüphe içindedirler, doğrusu onlar azabımı henüz tatmadılar.

[011.012] Belki de sen (müşriklerin:) «Ona (gökten) bir hazine indirilseydi veya onunla beraber bir melek gelseydi!» demelerinden ötürü sana vahyolunan âyetlerin bir kısmını (duyurmayı) terk edeceksin ve bu yüzden ruhun daralacaktır. (İyi bil ki) sen ancak bir uyarıcısın. Allah ise her şeye vekîldir.

[025.007] Ve dediler ki: Bu peygambere ne oluyor ki; yemek yiyor, sokaklarda geziyor? Onun beraberinde bulunup uyaran bir melek indirilmeli değil miydi?

[017.093]  «Yahut da altından bir evin olmalı, ya da göğe çıkmalısın. Bize, okuyacağımız bir kitap indirmediğin sürece (göğe) çıktığına da asla inanmayız.» De ki: Rabbimi tenzih ederim. Ben, sadece beşer bir elçiyim.

Bu ve benzeri ayetler bizlere, asıl öne çıkması ve dikkate alınması gereken Muhammed (a.s) a inen vahyin dikkate alınmayarak, onun kişiliğinin öne çıkarıldığını, ve bir takım sudan bahaneler ile vahyin ret edildiğini göstermektedir. Mekke'li müşriklerin Muhammed (a.s) ın elçiliği konusundaki bu tür çekincelerini dikkate alarak okuyacağımız Süleyman (a.s) ve Hüdhüd arasında geçen konuşmanın, ilk muhataplar açısından içerdiği mesajı şöyle okuyabiliriz.

Kanaatimizce Hüdhüd isminin kıssa içinde bir insan olarak değil, kuş olarak geçmiş olması, Mekke müşriklerinin elçinin kim veya ne olduğuna değil, onun getirdiği mesaja yoğunlaşmaları gerektiğini hatırlatmaktadır. Kur'an okuyucusu da aynı şekilde bu kıssayı okurken, "Kuş nasıl konuşabilir, Süleyman (a.s) verdiği haber ile ilgili bilgileri bir kuş nasıl bilebilir?" gibi soruları bir kenara bırakarak, kıssada geçen sözleri kimin söylediğine değil, neden söylendiğine dikkatlerini yoğunlaştırmalıdır.

[027.020] (Süleyman) kuşları gözden geçirdi ve şöyle dedi: Hüdhüd'ü niçin göremiyorum? Yoksa kayıplara mı karıştı?
[027.021] Ya bana (mazeretini gösteren) apaçık bir delil getirecek ya da onun canını iyice yakacağım yahut onu boğazlayacağım!
[027.022] Çok geçmeden (Hüdhüd) gelip: Ben, dedi, senin bilmediğin bir şeyi öğrendim. Sebe'den sana çok doğru (ve önemli) bir haber getirdim.
[027.023] Gerçekten, onlara (Sebe'lilere) hükümdarlık eden, kendisine her şey verilmiş ve büyük bir tahtı olan bir kadınla karşılaştım.
[027.024] Onun ve kavminin, Allah'ı bırakıp güneşe secde ettiklerini gördüm. Şeytan, kendilerine yaptıklarını süslü göstermiş de onları doğru yoldan alıkoymuş. Bunun için doğru yolu bulamıyorlar.
[027.025] Allah'a secde etmemeleri için (böyle yapmış). O Allah'a ki, göklerdeki ve yerdeki her gizliyi (meydana) çıkarır ve neyi gizlediğinizi ve neyi de âşikâre yaptığınızı bilir.
[027.026] Halbuki o en geniş hükümranlığın ve o en büyük arşın Rabbi olan Allah’tan başka ilah yoktur.
[027.027] (Süleyman:) «Durup bekleyeceğiz, doğruyu mu söyledin, yoksa yalancılardan mı oldun?» dedi.
[027.028] «Bu mektubumla git, onu kendilerine bırak, sonra onlardan (biraz) uzaklaş, böylelikle bir bakıver, neye başvuracaklar?»
[027.029] Kadın dedi ki: «Ey ileri gelenler bana çok önemli ve saygıdeğer bir mektup bırakıldı.
[027.030] Gerçekten o; Süleyman'dandır ve gerçekten o; Rahman, Rahim olan Allah'ın adıyladır.
[027.031]  «Bana baş kaldırmayın, teslimiyet gösterip bana gelin, diye (yazmaktadır)».

Bu ayetleri bütüncül olarak okuduğumuzda, anlatımda öne çıkması gereken tarafın Hüdhüd isminin kuş olup olmadığı meselesi değil, onun Sebe hükümdarına elçi olarak gönderilmiş olmasıdır. Hüdhüd ile ilgili ayetleri,  onun kuş olup olmadığı üzerinden değil, elçi olarak gönderilmek ile ilgisini kurarak okuduğumuz zaman şöyle bir durum karşımıza çıkmaktadır.

Daha önce verdiğimiz ayet meallerine dikkat edecek olursak, Mekke'li müşriklerin Muhammed (a.s) ın elçiliği konusunda onun kişiliğini öne çıkarmak sureti ile, bir takım itirazlarda bulunduğunu görmekteyiz. Süleyman (a.s) ile Hüdhüd arasında geçen konuşmanın anlatıldığı ayetlerde ana mesaj, elçilerin kimliklerine değil, onlar tarafından gelen mesajın içeriğine dikkatlerin çevrilmesi gerektiğidir. Şöyle ki:

Süleyman (a.s) Hüdhüd'e, haber getirdiği Sebe ülkesinin Hükümdarına bir mesaj götürmesini emreder, Hüdhüd bu mesajı Sebe hükümdarına götürür, ve gelen mesaja Sebe hükümdarının tepkisi dikkat çekicidir. Hüdhüd ile ilgili ayetlerin asıl mesajı da işte buradadır. 

Sebe hükümdarı kendisine gelen mesajın kimin tarafından bırakıldığı tarafına hiç takılmadan, direk mesajı okumuş MESAJI KİMİN GETİRDİĞİNE DEĞİL, KİMİN GÖNDERDİĞİNE BAKMIŞTIR. Neml s. 30. ayetindeki sözleri, onun bu durumunu işaret etmektedir. Hükümdarın, "Ey ileri gelenler bana kuşun biri mesaj bıraktı" şeklinde bir ifade kullanmamış olması, dikkat çekmesi gereken bir yöndür.

Bu noktayı dikkate aldığımızda konu ile ilgili ayetlerin ilk muhataplara olan mesajı zımnen şu şöyledir: Ey Mekke'liler, size gönderdiğim elçinin kim olup olmadığına bakmayın. Bakmanız gereken taraf o elçi ile size gönderdiğim vahiydir. Sebe hükümdarı kendisine gönderilen mektubu nasıl kimin getirdiğine bakmadan, önce kimin gönderdiğine baktı ise, siz de aynı şekilde size gelen mesajı önce kimin getirdiğine bakmadan, kimin gönderdiğine bakın.

Konu ile ilgili ayetlerin ilk muhataplara olan mesajını bu şekilde okuduktan sonra, bu ayetlerin bizlere dönük olarak nasıl bir mesaj içermiş olabileceği sorusu daha kolay cevap bulacaktır. 


Yeniden hatırlayacak olursak, konu ile ilgili ayetlerin ana mesajı, dikkatlerin gelen vahye yönelmesi gerektiği, getirenin değil gönderenin merkeze alınmasıdır. Bu düşünceyi ortaya atarken, elçinin yok sayılması gerektiği gibi bir düşünce olduğumuzu dile getirmeye çalıştığımız anlaşılmamalıdır.

Bugün İslam coğrafyasında yaşayan Müslümanların çoğunluğunda hakim olan din anlayışına baktığımızda, sahip olunan din anlayışının vahiy merkezli değil, elçi merkezli olduğu görülmektedir. Halbuki o elçinin getirdiği kitabın ana mesajı muhatapların vahyi merkeze almaları gerektiği olmasına rağmen bu böyle olmamakta, vahiy ötelenmekte hatta rivayetler ile eşdeğer görülerek ayağa düşürülmektedir.

  İsa (a.s) ile ilgili ayetlerin ana mesajının bir elçinin kendisinin değil, onun ilettiği vahyin öne çıkarılması olduğu, tersi bir durumun kişileri ne gibi durumları düşüreceği olduğu halde, bu mesaj maalesef kale alınmamakta, İsa (a.s) a yapılan yanlış muamelenin aynısı hatta daha beteri, Muhammed (a.s) için uygulanmaktadır.

Bugün İslam coğrafyasının büyük çoğunluğunda hakim olan din algısına Kur'an bir çok yerde itiraz etmekte, itiraz ettiği yerlerden bir tanesi de Süleyman (a.s) kıssası içinde geçen Hüdhüd ile olan konuşmanın geçtiği ayetlerdir.

Bu ayetler bizlere zımnen şöyle bir mesaj içermektedir: Ey Müslümanlar size gelen elçinin kimliğini onun getirdiği vahyin önüne geçirmek sureti ile büyük bir hata yapmaktasınız. Elçilerin vazifesi sadece getirdikleri vahyi iletmek ve örnek olmaktır. Vahyi kimin getirdiğine değil, kimin gönderdiğine bakın.

Sonuç olarak: Kıssa yollu anlatımlarda asıl olan, o kıssa ile muhataba bir takım mesajlar vermeyi amaçlamak olmasına rağmen, mesajın içeriğini anlamaya yönelik olmayan kıssa okumaları bekleneni vermekten uzak okuma örnekleri olacaktır.

Süleyman (a.s) kıssası içinde geçen Hüdhüd ile ilgili ayetleri okuma yöntemi bu şekilde yapılmak yerine Hüdhüd'ün ne veya kim olduğu yönünde yoğunlaştığında verilmek istenilen mesaj anlaşılamayacaktır. 

Kur'an bütünlüğünü dikkate alan bir yöntem ile Hüdhüd ile ilgili ayetleri okumaya çalıştığımızda, bizlere bir mesaj verildiğini ve bu mesajın merkezinde ise, elçilerin kim olduklarının önemi olmaması gerektiği, asıl önemli olanın onlar aracılığı ile gelen vahiy olması gerektiği hatırlatmasının yapıldığı anlaşılabilir.

Fabl olarak bilinen insan haricindeki canlıları konuşturan edebiyat sanatı örneklerini okuduğumuz zaman nasıl ki Hayvan nasıl konuşur? meselesine takılmadan verilmek istenilen mesaj odaklanıyor isek, bu konuya da bu şekilde bakmak daha doğru sonuçlar verecektir.

                                               EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR. 

Süleyman (a.s) ın Emrine Müsahhar Kılınan Rüzgarı Enfal s. 46. Ayetinden Anlamak

Süleyman (a.s) kıssası , diğer peygamber kıssalarına nazaran , daha gerçek dışı bilgilerle donatılmış , mitolojik hikayelerle bezenmiş , kerameti müritlerinden menkul sahtekarların elinde silah haline gelen bir kıssa olarak okunmaktadır. Halbuki bu kıssa, en az diğer peygamber kıssaları kadar gerçek , yaşanan hayat ile iç içe , masal ve mitoloji ile en küçük alakası bile olmayan bir kıssa olarak , elinde yönetim ve güç bulunduranlara örneklik teşkil eden bir kıssa olarak okunduğunda , tüm zamanlara dair mesajlar taşımaktadır.

Onun kıssasının anlatıldığı ayetlerde , bilindiği üzere rüzgarın onun emrine müsahhar kılındığından bahsedilmektedir. Tefsirlerde yapılan yorumlar ağırlık olarak, rüzgarları emri altına aldığı , istediği gibi estirmekte olduğu gibi absürt ve gerçek dışı bilgiler sayfaları doldurmaktadır. Bu bilgiler ise hayatın gerçekleri ile alakası olmayan bin bir gece masallarında yaşayan bir peygamber ortaya çıkmasına sebep olmuştur. 

Bu yazımızda, rüzgarın onun emrine müsahhar kılınması ile ilgili ayetlerin nasıl bir mesaj içermiş olabileceği yönünde bir düşünce çalışması yapmaya çalışacağız. Bu çalışmamızın temelinde, rüzgarın onun emrine verilmesini masal dünyası şeklinde değil , yaşanan hayatın gerçekleri ile ilgisini kurmaya çalışmak yatmaktadır.

[021.081]  Süleyman için de, fırtına biçiminde esen rüzgâra (boyun eğdirdik) ki, kendi emriyle, içinde bereketler kıldığımız yere akıp giderdi. Biz her şeyi bilenleriz.

[038.035-36]  Dedi ki: «Yarabbi! Bana mağfiret buyur ve bana bir mülk bağışla ki, benden sonra hiçbir kimseye lâyık olmasın. Şüphe yok ki, Sen'sin çok bağışlayan, Sen.» Bunun üzerine Süleyman'ın buyruğu ile istediği yere kolayca giden rüzgârı emrine verdik.

[034.012]  Gündüz estiğinde bir aylık mesafeye gidip, akşam da bir aylık mesafeden gelen rüzgarı Süleyman'ın buyruğu altına verdik. Onun için su gibi erimiş bakır akıttık. Rabbinin izniyle, yanında iş gören cinleri onun buyruğu altına verdik ki, bunlar içinde buyruğumuzdan çıkan olursa ona alevli ateşin azabını tattırırdık.

Bu ayetlerin tefsirleri ile ilgili verilen bilgilere baktığımızda , hayatın tam içinde olan anlatımlar , hayatın gerçekleri ile alakası olmayan anlatımlara dönüşmüş , Süleyman (a.s) ın bildiğimiz anlamda esen rüzgarları kontrol ettiği gibi bir anlam çerçevesinde okunarak, kıssa uçtu kaçtı masallarına dönüştürülmüştür.

"Rüzgar" olarak çevrilen "Errıhe" kelimesi , Kur'an içinde geçtiği bazı ayetlerde, bildiğimiz anlamda rüzgar olarak kullanılmış olmasına rağmen , Enfal s. 46. ayetinde mecaz anlam olarak "Güç , Kuvvet" anlamında kullanılmıştır. Süleyman (a.s) kıssasında kullanılan "Errıhe" kelimesinin , hakiki anlamda değil , mecaz anlamda kullanılmış olduğunu , ve bu kıssanın doğru anlaşılmasının anahtarının , "Errıhe" kelimesini Enfal s. 46. ayeti çerçevesinde okumak olduğunu düşünmekteyiz.

[008.046]  Allah'a ve elçisine itaat edin; çekişmeyin, yoksa korkar başarısızlığa düşersiniz ve kuvvetiniz (rihüküm) gider. Sabredin, doğrusu Allah sabredenlerle beraberdir.

"Rih" (Rüzgar - Esinti- Nefes) kelimesinin Enfal s. 46. ayetindeki kullanımı dikkat edilirse mecaz anlamdadır. Bu kelime ayette , rüzgarın etkisi dikkate alınarak "Güç - Kuvvet" anlamında kullanılmaktadır. Süleyman (a.s) ın emrine verilen rüzgar , bildiğimiz anlamda esen rüzgar değil , onun hükümdar ve mülk sahibi bir elçi olması ile paralellik arz eden bir anlam dahilinde okunması gereken güç , kuvvet anlamındadır. 

[021.081]  Süleyman için de, fırtına biçiminde esen rüzgâra (boyun eğdirdik) ki, kendi emriyle, içinde bereketler kıldığımız yere akıp giderdi. Biz her şeyi bilenleriz.

Enbiya s. 81. ayetinde , Süleyman (a.s) ın rüzgarından "Errıhe asıfeten" (Şiddetli rüzgar) olarak bahsedilmektedir.  Bu terkibin geçtiği ayetlere baktığımızda (10 .22 / 14.18) bu kelime ile ifade edilen rüzgarın, insana ve ekine verdiği zararlar söz konusudur. İnsana ve ekine zarar veren rüzgarın ayet içinde, "kendi emriyle, içinde bereketler kıldığımız yere akıp giderdi" şeklinde bir ifade edilmiş olması , bu rüzgarın insanlara ve ekinlere zarar vermediği anlaşılmaktadır.

Bu rüzgarın Süleyman (a.s) ile ilişkisine gelince , elinde askeri yönden büyük bir güç olmasına rağmen , ve bu güçle geçtiği her yeri, "Asıfeten" olarak ifade edilen rüzgar gibi talan etme gücüne sahip iken , geçtiği topraklar üzerindeki berekete halel getirmeyen bir kumandan her çağın özlediği bir kumandandır. 

Tarihte "Moğol istilası" olarak bildiğimiz , geçtikleri yerde taş üstünde taş , omuz üstünde baş bırakmayan orduların yaptıkları zulümler, yüzlerce yıldır hala unutulmamıştır. Yakın tarihte ve şu anda yaşanan savaşlarda, milyonlarca insanın katledildiğini ve bu savaşlar yüzünden yaşanan çevresel felaketleri düşündüğümüzde , Süleyman (a.s) ın askeri kumandanlık ve yöneticilikteki değeri ve kıymeti, bir kez daha ortaya çıkacaktır.

Neml s. içinde geçen kıssada onun karıncaları dahi incitmeyecek kadar canlı hayatına saygılı birisi olduğunu şu ayetten anlayabiliriz.

[027.018]  Sonunda, karıncaların bulunduğu vadiye geldiklerinde bir dişi (kraliçe) karınca: «Ey karıncalar! Yuvalarınıza girin, Süleyman'ın ordusu farkına varmadan sizi ezmesin» dedi.Süleyman, onun sözüne hafifçe güldü ve: «Rabbim! Bana ve ana babama verdiğin nimete şükürde, hoşnut olacağın işi yapmakta beni muvaffak kıl. Rahmetinle, beni iyi kullarının arasına koy» dedi.

Her ne kadar bu ayet onun karıncaların dilini anladığı gibi bir düşünce içinde izah edilmeye çalışılsa dahi , bu ayetin gerçek hayatla olan ilgisi bir ordu komutanının geçtiği yerleri talan değil , karıncalara bile zarar vermemeye çalışmak olması gerektiğini anlayabiliriz. 

Karıncanın " farkına varmadan sizi ezmesin" sözü , Süleyman (a.s) ın bilerek böyle bir şey yapmayacak kadar merhametli bir kumandan olduğunu ifade etmektedir.

[038.035-36]  Dedi ki: «Yarabbi! Bana mağfiret buyur ve bana bir mülk bağışla ki, benden sonra hiçbir kimseye lâyık olmasın. Şüphe yok ki, Sen'sin çok bağışlayan, Sen.» Bunun üzerine Süleyman'ın buyruğu ile istediği yere kolayca giden rüzgârı emrine verdik.

Sad suresindeki bu ayetler yine rüzgarın yumuşak esmesini ifade etmektedir. Yumuşak esen rüzgar , Süleyman (a.s) ın elindeki gücü ve kuvveti talan , yağma , zulüm gibi insan ve diğer canlı hayatına zarar vermek sureti ile kötüye kullanmadığını ifade etmektedir. Orduların yaptığı savaşlarda dünya üzerinde yaşayan bütün canlı hayatının zarar gördüğü gerçeğinden yola çıkarsak , elinde büyük bir askeri güç bulunduran Süleyman (a.s) ın bu gücü nasıl kullandığı herkese örnek olması gerekmektedir. 

[034.012]  Gündüz estiğinde bir aylık mesafeye gidip, akşam da bir aylık mesafeden gelen rüzgarı Süleyman'ın buyruğu altına verdik. Onun için su gibi erimiş bakır akıttık. Rabbinin izniyle, yanında iş gören cinleri onun buyruğu altına verdik ki, bunlar içinde buyruğumuzdan çıkan olursa ona alevli ateşin azabını tattırırdık.

Sebe suresindeki bu ayet , Süleyman (a.s) ın hakim olduğu coğrafi alanın büyüklüğünü ifade etmektedir. Britanya imparluğunun sahip olduğu toprakları ifade etmek kullanılan "Üzerinde güneş batmayan ülke" deyiminin ifade ettiği anlamı dikkate alırsak , Sebe s. 12. ayeti daha kolay anlaşılabilir. 

Bu kadar geniş bir coğrafi alana sahip olmak , haliyle büyük bir nüfus yoğunluğunu da beraberinde getirecektir. Bir ülke içinde yaşayan halkın ekonomik ve sosyal her türlü insani ihtiyacını sağlamak,bir devletin ana görevlerindendir. Ayet , Süleyman (a.s) ın sahip olduğu insan nüfusunu , ülkenin sahip olduğu ekonomik ve sosyal imkanları onların refahı için kullandığını göstermektedir. 

Sonuç olarak : Bu çalışmadan amaç , Süleyman (a.s) kıssasının gerçek hayat ile ilgisini kurarak , kıssayı masal olarak okumak yerine , hayatın gerçekleri ile bağını kurarak okumanın örneğini göstermeye çalışmaktır. Yazıdaki konumuz , onun emrine müsahhar kılınmış olan rüzgarın , Enfal s. 46. ayetindeki anlamını dikkate alarak ,  kıssa ile ilgilisini kurmaya çalışmaktır.

Enfal s. 46. ayetinde geçen "Rüzgar" kelimesi hakiki anlamda değil , mecaz anlamda kullanılmış ve bir toplumun sahip olduğu güç ve kuvvet anlamında kullanılmıştır. Süleyman (a.s) bir hükümdar ve ordu komutanı olarak gücü ve kuvveti elinde bulundurması nedeniyle onun kıssasında geçen "Rüzgar" kelimesi eğer hakiki anlamda kullanılacak olursa , gerçek ile alakası olmayan yorumlar ile , kıssa buharlaşacak ve masala dönecektir. 

Allah (c.c) bize masal anlatmayacağına göre , bu kıssanın gerçek ile ilgili kurularak okunması gerekmektedir. Onun emrine verilen rüzgarın hakiki anlamda okunması, masalsı yorumları beraberinde getirerek , kıssayı bize dönük herhangi mesajı olmayan bir anlatım haline getirmiştir. 

Kıssaların mesaj içerikli okunması gerektiğine dair olan düşüncemiz dahilinde böyle bir okuma yapmaya çalışmamız , bazı kimselerde modernist bir okuma olarak görülebilir. Ancak Enfal s. 46. ayetini merkeze alarak aklı vahiy çerçevesinde kullanmaya çalışarak , bunu yapmış olmamıza dikkat edilmelidir. Vahyi akla göre yönlendirmek yerine , aklı vahye göre yönlendirmek okumalarımızın temelini teşkil etmektedir.

Süleyman (a.s) , bir hükümdar , bir ordu komutanı olarak , elinde güç ve servet bulunduranlara örnek teşkil eden bir kimsedir. Elinde askeri ve ekonomik güç bulunduranların bu gücü insanları katletmek ve dünyayı fesada boğmak için kullandıklarını dikkate aldığımızda , onun elindeki gücü nasıl hak yolunda kullandığı anlaşılacak ve tüm zamanlara dönük mesajlar olarak karşımıza çıkacaktır. 

                                  EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Süleyman (a.s) ın Asasını Kemiren Kurtları Mesaj İçerikli Okuma Çalışması

Süleyman (a.s) kıssası , özellikle ellerinde yönetim , askeri ve maddi güç bulunanların bu güçleri hak ve adalet ölçülerinde nasıl kullanması gerektiğini öğreten bir kıssadır. Eğer bu kıssa , "Bu kıssadaki anlatımların günümüze dönük mesajı nedir?" sorusunun cevabını aramak maksatlı okunacak olursa , yaşanan ve yaşanacak olan tüm zamanlara dair mesajlar taşıyan bilgileri ihtiva eden bir kıssa olduğu anlaşılacaktır. Bu yazımızda , Onun kıssasının anlatıldığı Sebe s. 14. ayetini ele alarak, o ayet içinde anlatılmaya çalışılan mesajı okumaya gayret edeceğiz. 

[034.014] Onun ölümüne hükmettiğimiz zaman; ölümünü onlara ancak değneğini yiyen canlı farkettirdi. Yere düşünce ortaya çıktı ki; eğer cinler gaybı bilselerdi, horlayıcı azab içinde kalmazlardı.

Bu ayeti literal bir anlama hapsederek okumaya çalıştığımızda ortaya çıkan anlam şu şekildedir ; 

Süleyman (a.s) ölmüş olduğu halde asasına dayalı bir vaziyette yıllarca ölü olarak kalmış , bunu kimse anlamamış , onun asası bir kurt tarafından kemirilmek sureti ile kırılınca o da yere düşmüş ve öldüğü cinler tarafından böylece anlaşılmıştır.   

Bu ayetin tefsirlerine bakıldığında, lafızcı yaklaşımın etkilerine rastlamaktayız , ancak bu tür tefsirlerin, ayetin içerdiği mesajı anlamakta engel teşkil ettiğini ifade etmek istiyoruz. Bu ayete sadece lafızcı bir yaklaşım ile bakıldığında, olay sadece Süleyman (a.s) ile sınırlı kalacak , ayetin zaman ve mekanı aşan evrensel mesajı ıskalanmış olacaktır. 

Bu sebepten ötürü , ayetin içerdiği mesaja odaklanarak , onu okumaya çalışmak , ayetin zaman ve mekan üstünü aşan mesajını anlamamızı kolaylaştıracaktır. 

Bu ayetin anlaşılması için Süleyman (a.s) ın kıssasının bütüncül bir şekilde hatırlanması gerekmektedir. Geniş bir coğrafi alana yayılmış olan topraklar üzerinde hükümdarlık yapmakta olan Süleyman (a.s) , bu topraklar üzerinde yaşayan insanları hak ve adalete uygun bir şekilde yönetmektedir. Onun kıssasını ele almaya çalıştığımız bundan önceki yazılarımızda da , onun hükümdarlık örneğinin , tüm zamanlar için geçerli bir örneklik oluşturduğu düşüncesi üzerinden kıssayı okumaya çalıştığımızı hatırlatmak istiyoruz. 

Kıssasını okuduğumuz zaman , onun cinleri ve şeytanları emri altında çalıştırmış olduğunu görmekteyiz. cinler ve şeytanlar olarak ifade edilen toplulukların günümüz için ne anlama gelebileceğini , bundan önceki yazılarımızda işlemeye çalıştığımız için burada bu konuya değinmeyeceğiz. Onun cinleri ve şeytanları emri altında çalıştırmasının günümüze dönük mesajını okumaya çalıştığımız yazımızın linki aşağıdadır. 

https://kuranimuminceanlamak.blogspot.com.tr/2016/06/suleyman-as-orneginde-bir-devletin.html

Ayet içinde geçen ve asa olarak çevrilen "Minseetehu" kelimesi , "Vakit bakımından tehir etmek , ertelemek anlamına gelen "Nesee" kelimesinden türemiştir. Kur'anda "Asa" kelimesinin kullanıldığı ayetler olmasına rağmen , burada neden "Asa" kelimesi olarak değil de "Minseetehu" kelimesinin kullanıldığı konusunda biraz tefekkür etmek gerektiğini düşünmekteyiz.

Asa bilindiği üzere, gücü sembolize eden evrensel anlama sahip bir obje olarak Kur'an içinde de yerini almıştır. Hükümdarların elinde böyle bir objenin olması , o asayı elinde tutan kimsenin gücünü temsil etmektedir. Hükümdar konumunda olan bir kimsenin en önemli ve temel görevlerinden birisi , ülkesi içinde yaşayan halkını, hak ve adalet ölçülerine göre yönetmenin yanı sıra , o ülkenin düşmanlarına karşı ülkesini koruması ve düşman eline geçmemesi için her türlü çabayı göstermesidir. 

Tarih boyunca devletler arasındaki ilişkileri kısaca özetleyecek olursak , devletlerin birbirleri ile olan ilişkileri , ya bir devletin toprağını kendi sınırları içine almak , veya kendi toprağını başka bir devlete karşı savunmak şeklinde olmuştur. Bu durum böyle gelmiş , böyle gitmekte , böyle de gidecektir. 

Tarih boyunca hiç bir devlet diğer bir devlet ile gerçek bir dostluk kurmamış , kurmuş oldukları dostluk adındaki ilişkileri ise tamamen menfaate dayalıdır. Menfaatleri geri tepmesi halinde en iyi dost olarak görünen devletler bir anda birbirlerine düşman kesilmekte ve acımasızca birbirlerinin kanlarını dökmekten geri durmamışlar , hala durmamaktadırlar. 

Güçlü olanın güçsüz olanı yemek için fırsat kolladığı bu kurtlar sofrasında , askeri ve ekonomik açıdan güçsüz olan devletler , askeri ve ekonomik açıdan güçlü olan devletler tarafından her an saldırı tehdidi altındadır. Bir devlet eğer ayakta kalmak istiyor ise , askeri ve ekonomik açıdan güçlü olmak zorundadır.

Devletler arasındaki menfaate dayalı bu ilişki temelini dikkate aldığımızda , Sebe s. 14. ayetinde neden "Asa" değil de "Minseetehu" kelimesinin kullanıldığını anlayabiliriz. Çünkü bu kelimenin anlamı olan "Geciktirmek , ertelemek" anlamını devletler arası ilişkiler açısından düşündüğümüzde , Süleyman (a.s) ın hükümdarlığına ve mülküne kast eden düşmanları mevcut olmakla birlikte onun görevlerinden bir tanesi sahip olduğu topraklar üzerinde kurduğu hakimiyeti elinde tutmak , yıkılmasını engellemek yani kurmuş olduğu hakimiyetin yıkılmasını mümkün olduğunca GECİKTİRMEK ve ERTELEMEKtir. 

Ülkelerin yıkımının toplumsal yasalara bağlı olduğunu düşündüğümüzde , Süleyman (a.s) ın ülkesi de yıkım tehlikesi ile her zaman karşı karşıyadır. Süleyman (a.s) yönetmiş olduğu ülkenin yıkımını engellemek için gerekli olan askeri ve ekonomik yasaları hayata geçirmiş , ve güçlü bir ülke meydana getirmiştir. 

Süleyman (a.s) , yaşadığı zaman zarfı içinde hakimiyeti altında bulundurduğu toprakları ve insanları adil bir yönetici olarak en güzel bir biçimde yönetmiş , bu yönetim örneği Kur'anda bizlere anlatılarak , yönetici vasfını taşıyan insanların, ülkelerine ve o ülkede yaşayan insanlara karşı olan hak ve vazifelerini bizlere öğretmiştir. Onun ideal yöneticiliğinin örnekleri, eğer onun kıssası "masal içerikli" okumak yerine "mesaj içerikli" okunacak olursa , ilgili ayetler içinde açık bir biçimde görülecektir. 

Sebe s. 14. ayetine dönecek olursak ; 

Bu ayeti okurken öncelikle Süleyman (a.s) ın ölümü sonrası onun sahip olduğu hükümdarlığın ne duruma düştüğünün, bu ayet tarafından haber verilmesi olarak okunması gerektiğini düşünmekteyiz.

Süleyman (a.s) ölmüştür , fakat onun varisi olarak mülkünü devir alan her kim ise , Süleyman (a.s) ın karşı karşıya kaldığı tehlikeler ile o da karşı karşıya kalmış fakat , onun gösterdiği yönetim başarısını gösteremeyerek devletin yıkımına sebep olmuştur. 

Bu noktada Süleyman (a.s) ın babası Davud (a.s) a varis olduğunu hatırlamakta fayda vardır (27.16). Davud (a.s) dan almış olduğu hükümdarlığı daha ileriye götüren Süleyman (a.s) , bir yönetime varis olanların devraldıkları o yönetimi mirasyedi olarak değil , daha ileriye götürmek ile sorumlu olan bir kişi olarak görmeleri gerektiğini göstermektedir. 

Babası Davud (a.s) dan devir aldığı mirası daha ileriye taşıyarak, büyük bir mülke sahip olan Süleyman (a.s) ın ölümü sonrasında, onun mirasını devralanlar , onun babasından devir aldığı yönetimi onun gibi yaparak , bırakın daha ileriye taşımak , ellerinde bile tutmakta zorlanarak ülkenin yıkımına sebep olmuşlardır. 

 Süleyman (a.s) hükümdarlığını sürdürdüğü zaman içinde elindeki ülkeyi ve bu ülke sınırları dahilinde yaşayan insanları en doğru ve güzel bir biçimde yönetmiş , böylelikle tebası olan insanlara kendisine karşı isyan bayrağı açmayacak imkanları onlara sunarak, bir ülke için çok önemli olan iç barışı ve huzuru sağlamıştır. 

Bir ülkenin dış güvenliği için önemli olan savunma gücünü de Neml suresi içindeki kıssası içinde gördüğümüz üzere en kuvvetli bir biçimde ordu teşkil ederek oluşturan Süleyman (a.s) , ölümüne kadar ülkesini iç ve dış düşmanlara karşı en iyi biçimde korumayı başarmıştır. 

Süleyman (a.s) "Mensee" (asa) sı  yani ülkenin yıkıma uğramaması için gerekli olan toplumsal yasaları hayata geçirmesi şeklinde yaptığı yönetim uygulamaları , onun elinde böyle şekillenmiştir. Ancak aynı "Mensee" (asa) , ondan sonrakilerin elinde geçtiğinde kurtlara yem edilerek ülkenin helak olması sağlanmıştır.

Her insan gibi Süleyman (a.s) bir gün ölmüş ve yerine bir başkası geçmiştir. Süleyman (a.s) ın oluşturmuş olduğu yönetim anlayışı ve uygulamaları, yerine geçenler tarafından aynı şekilde sürdürülmemiş , bu onun kurmuş olduğu büyük imparatorluk zamanla yıkılmıştır. 

Asanın kurtlar tarafından kemirilmesi bu noktada biraz daha açıklık kazanacaktır. 

Yukarıda dediğimiz gibi , bir devletin yeryüzünde hüküm sürmesinin uzun süreli olmasının şartlarından birisi , o devletin sahip olduğu iyi hasletlerin devam etmesidir. Yani istikrarlı yönetim uygulamaları , bir devletin bekasını sağlamakta ana unsurdur. Her gelenin kendi kafasına uygun bir şekilde uygulamaya çalıştığı yönetim politikaları ülkelerin batağa saplanmasına sebep olacaktır. 

İlkeler üzerine kurulu devlet yönetiminin bu noktada önemi büyüktür. İlkeleri tesbit edilmiş ve gelenin keyfine göre şekillenmeyen yönetim politikaları , ülkelerin bekası için önemli bir husustur.

Bu durumu Süleyman (a.s) ın ülkesi bazında değerlendirdiğimiz zaman , onun yönetimini devir alanlar , eğer onun babasından aldığı yönetim ilkesini devam ettirdiği gibi , onun mirasını devir alanlar da Süleyman (a.s) dan aldıkları gibi aynı yönetim sistemini devam ettirmiş olsalardı başkaları tarafından yıkıma uğratılmaları mümkün olmayacaktı. 

Sebe s. 14. ayeti işte bu duruma dikkat çekmektedir. "Dabbetül arz" olarak ifade edilen deyimi daha genel anlamı ifade edecek olursak , ülkeleri ve o ülke halklarını hak ve adalet ölçülerine göre yönetmekten aciz kalanların tümünün başına gelecek olan yıkım gerçeği bu şekilde ifade edilmektedir.

Başta da söylemeye çalıştığımız gibi ülkelerin hayatiyetlerinin devam etmesi , o ülkenin doğru bir yönetime sahip olmasından geçmektedir. Yönetim konusunda acze düşülmesi halinde bu acizlikten faydalanmak isteyen ve Kur'anın "Dabbetül arz" olarak ifade ettiği kurtlar , ülkelerin yönetimlerini ellerine geçirmek için o ülkeleri içten ve dıştan yıkmak için her türlü çareye baş vuracaklardır.

Ülkelerin yıkımının toplumsal bir yasa olduğunu hesaba kattığımızda , o ülkelerin yıkımını hazırlayan sebeplerin kıssalar yolu ile anlatıldığını görmekteyiz. Ülkeleri yıkıma götüren en önemli sebep ise , hak ve adalet ölçülerine göre bir yönetim sergilenmemiş olmamasıdır.

Süleyman (a.s) kıssası işte bu noktada , ülke yönetimleri için prototip bir örneklik sergilemektedir. Onun ülkesi ve halkı için sergilemiş olduğu başarılı yönetim , yaşamı boyunca ülkesinin iç ve dış düşmanlardan korunmasını sağlamıştır. Onun ölümü sonrası aynı başarıyı gösteremeyen varisleri , ülkenin yavaş yavaş helak olmasına zemin hazırlayan sebeplerin oluşmasına sebep olacak yasaları hayata hakim kılarak, sonunda ülkenin yıkımına sebep olmuşlardır.

Hepimizin şahit olduğu üzere , bir ağacın kurtlar tarafından içinde kemirilerek çürütülmesi dışarıdan kolay kolay belli olmayan , fakat çürüme gerçekleşerek o ağaç kırıldığı zaman görüldüğü zaman ise o ağacın eski haline dönmesi mümkün olmamaktadır.

Bu durumu devletler açısından değerlendirdiğimizde , eğer bir devletin başında o devleti kemirerek yıkmak için giren kurtları göremeyen bir yönetim olursa , yıkım gerçekleştiği zaman geri dönüşü mümkün olmayacaktır. 

Bundan dolaydır ki ; bir devlet kendisini içten kemirmeye çalışan kurtları , o kurtlar ağacın içine girmeden önce görmek, ve ona göre tedbir almak zorundadır. Süleyman (a.s) bu konuda devletlere örneklik eden örnek bir elçidir. 

Ayet içinde geçen "eğer cinler gaybı bilselerdi, horlayıcı azab içinde kalmazlardı." ifadesini anlamak için, Kur'anın cinler ile ilgili anlatımlarını dikkate almak gerektiğini düşünmekteyiz. Mekkeli müşriklerin cin algılarında onlardan gaybe dair haber aldıkları iddiaları olduğunu bazı ayetlerden öğrenmekteyiz  (72.9). Ayet cinlerden alındığı iddia edilen bu tür gaybi bilgilerin yalan ve iftira olduğunu , bu ayet içinde onların gaybı bilmediklerini ifade ederek anlatmaktadır. 

Cinler , Süleyman (a.s) ın vefatı sonrasında bile onun varislerinin hükümdarlığı altında çalışmaya devam etmişler , fakat bu varislerin ülkeyi içten içe kemirmeye çalışan düşmanlar karşısında başarılı olamayarak ülkeyi yıkıma sürüklediklerini bilmeyerek çalışmaya devam etmişlerdir. İşte ayet, onların bu durumu üzerinden Mekkeli müşriklerin cin algılarına reddiye getirerek , onların gaybe dair herhangi bir bilgileri olmadıklarını ifade etmektedir. 

Sonuç olarak ; Yönetim kademelerinde bulunan kimseleri örneklik teşkil eden bir kıssa olan Süleyman (a.s) kıssasının anlatıldığı Sebe s. 14. ayetinde , onun babasından miras aldığı ve daha ileriye götürerek büyük bir imparatorluk haline getirdiği devletin , onun ölümü sonrasında gerçekleşen yıkımından bahsedilmektedir.

Devletler eğer Davud ve Süleyman (a.s) lar örneği paralelinde bir yönetim uygulaması sergilediği takdirde , bu devletlerin düşmanları tarafından yıkılma çalışmaları her zaman akamete uğrayacak , o devletleri yıkmaya çalışanlar hüsrana uğrayacaklardır.

Bunun tersi uygulamalar ise temelleri peygamberler tarafından atılmış devletler olsa dahi, onları devir alan varisçileri tarafından aynı uygulamalar devam ettirilmediği takdirde toplumsal yasaların işlemesi sonucunda yıkımdan asla kurtulamayacaklardır. 

Muhammed (a.s) ın Medinede oluşturmuş olduğu yönetim uygulamasının kendisinden sonrakiler tarafından devam ettirilmemiş olmasının meydana getirdiği olumsuzlukların hala etkilerinin sürmüş olduğunu gördüğümüzde , Süleyman (a.s) ın örnekliği daha önem kazanmaktadır.

                                       EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

İsra s. 58. Ayeti Çerçevesinde Firavun ve Süleyman (a.s) ın Yönetimlerinin Akıbetinin Günümüze Dair Mesajı

Kur'an , içinde barındırdığı ayetlerin bir kısmında, kıssa yollu anlatımlar vasıtası ile , "Sünnetullah" denilen toplumsal yasaların , o toplumlar üzerinde nasıl işlediğini anlatarak , bizlere mesajlar vermektedir. Allah (c.c) nin sünnetinde değişme olmayacağından yola çıkarak düşündüğümüzde , bu yasalar dün nasıl işledi ise , bu gün de yarın da, ta ki kıyamete kadar işleyecektir.

Kur'anın kıssa yollu anlatımlarında meydana gelen helak olaylarının işleyiş yasasını anlatan ayetlerden bir tanesi de İsra s. 58. ayetidir. 

[017.058] Hiç bir karye yoktur ki; kıyamet gününden önce Biz, onu helak edecek veya şiddetli bir azapla azaplandıracak olmayalım. Bu, Kitap'da yazılmıştır.

"Kitap ta yazılmıştır" ifadesi , Allah (c.c) nin bu toplumlar üzerinde olan bir zulmünü değil, toplumların yaşadığı hayat içinde yapmış olduklarının neticesinde bir takım sıkıntılar ile karşı karşıya kalacak olmalarını anlatmaktadır. Allah (c.c) nin belirlediği yasalar dahilinde yaşayan toplumların başlarına gelenler , bu toplumların işlemekte olduklarının bir sonucu olarak gerçekleşmiş ve gerçekleşecektir.

Kur'anda "Allah'ın yazması" olarak beyan edilen konu , Allah (c.c) nin bir kitaba kullarının ne yapacağını yazarak onların iradelerini ipotek almış olması anlamına gelmez. Böyle bir durum adaletin tersi bir durum meydana getirmesi açısından Allah (c.c) için böyle bir durum söz konusu değildir. "Yazmak" demek , sebep-sonuç ilişkisi dahilinde meydana gelen olayların bir kurala bağlanmış olduğunun ifade edilmesidir.

Bu yazımızda İsra s. 58. ayetinde beyan edilen işleyiş yasalarının , biri zalim bir Firavun, diğeri  de adil bir hükümdar olan, Süleyman (a.s) ın iktidarları üzerinde nasıl gerçekleştiği ve onların yıkılışları üzerinden, verilmek istenen günümüze dair mesajını okumaya çalışacağız. 

Firavun kendisini ilah (28.38) ve rab (79.23) ilan ederek, mülkü altında yaşayan insanlar üzerinde ayrımcılığa dayalı bir yönetim sergilemekte idi (28.4). Ancak bu zulüm yönetimi , "Sünnetullah" ın bir gereği olarak devam edemez ve yıkılmaya mahkum idi (28.5-6). Yine Sünnetullah gereği bu yıkım, insanların eli ile olacaktı (2.251 / 22.40) . 

Firavunun mülkü altında bulunan insanları hafife alan ve onlara kıymet vermeyen (43.54) bir yönetim sergileyerek, kendi iktidarını devam ettirmek istemesine karşın , Musa (a.s) önderliğinde İsrailoğulları tarafından ona karşı başlatılan ve yıllarca süre kıyam (10.87) başarı ile sonuçlanarak o ve ordusu denizde boğulmuştur(26.59 / 44.28). 

Bu yazının konusu , Firavun yönetiminin yıkılmasının, ondan sonra gelen yönetim sahiplerine olan mesajı olduğu için, bu yıkımın ayrıntıları, Musa (a.s) ın Firavun ile olan mücadelesinin anlatıldığı ayetler okunarak görülebilir.

Süleyman (a.s) mülk ve saltanat sahibi elçi bir hükümdar olarak emri altında geniş bir toprak parçası (38.36) ve bunun üzerinde yaşayan insanlar bulunmaktadır. Süleyman (a.s) ın mülkü altında yaşayan tebaa dan "Cin ve Şeytanlar" (34.12 / 38.37) olarak bahsedilmesi tefsirlerde farklı yorumlar bulunmasına karşın, kıssayı mesaj içerikli olarak okuduğumuz zaman "Cin ve Şeytan" olarak isimleri geçenleri , Süleyman (a.s) ın mülkü altında yaşayan ve onun mülkünü tehdit eden unsurlar olarak okumak mümkündür. 

Süleyman (a.s) mülkünü tehdit edenleri dahi askeri ve ekonomik bir güç elde ederek bunları emri altında çalıştırmasına karşın bu unsurlar onun mülkünü içten kemirerek yıkılmasına sebep olmuşlardır (34.13.14). 

Şimdi bu iki hükümdarın yönetimlerinin ortak bir akıbete uğramalarının sebeplerinin tahlilini yapmaya çalışalım.

Firavun ve Süleyman (a.s) ın yönetimlerinin yıkılmasına sebep olan ortak nokta, her iki yönetimden  memnun olmayan unsurlardır. Bu memnuniyetsizliğin sebebi  Firavunun zalim olması olarak izah  edilebilmesine karşın , Süleyman (a.s) ın yönetiminin yıkılmasına sebep onun adil olması bir yönetim sergilemesine karşın bu, adil yönetimden rahatsız olanlardır.

Firavunun zalimliği , mülkü altında yaşayan topluluklar üzerinde ayrımcı bir politika izlemesi şeklinde öne çıkmaktaydı. Ayrımcılık yaptığı bu topluluğun çoğalmaması soykırıma gidebilecek kadar zalim ve vahşi bir kişi olan Firavunun çağdaş versiyonları , bir toprak parçası üzerinde yaşayan bir kavmi öne çıkararak , diğer kavimleri geri planda bırakmak sureti ile aynı planı Hitler örneğinde görüldüğü gibi işleme koymuşlar, fakat planın sonu bu soykırımın mimarının helak olması ile sonuçlanmıştır.

Yönetim sahipleri adil bir yönetimin gereği olan, mülkü altında yaşayan insanlar arasında , dil ,din ,ırk gibi farklılıkları dikkate alarak dengeyi gözeten bir yönetim sergilemedikleri müddetçe , mülkü altında yaşayan insanların etnik farklılıklarını dikkate almayarak onları asimile etmek isteyen  yönetimler , İsra s. 58. ayeti gereğince yıkıma uğramaya mahkumdur.

Süleyman (a.s) yönetimi adil bir yönetim olmasına rağmen onun yönetimi nasıl ve neden yıkıldı?.

Zalim yönetimlerin düşmanları adalet isteyenler iken , adil yönetimlerin düşmanları zalimlerdir. Süleyman (a.s) ın bu yönetim şekli bir kısım insanları rahatsız eden bir yönetim olduğu için , bu yönetimin yıkılması için bir takım faaliyetler içine girilmiştir. Askeri yönden güçlü bir orduya sahip olan Süleyman (a.s) yönetimi , bu ordunun gücüne karşı koyamayacaklarını bilen düşmanları tarafından içten yıkılmak sureti ile yıkılmıştır (34.14).

Şimdiye kadar anlatılanları, yaşadığımız ülke toprakları üzerinde yıllardır bitmeyen bir konu ile alakasını kurmaya çalıştığımızda şunları söyleyebiliriz ;


Bilindiği gibi Osmanlı imparatorluğunun yerine kurulan bir devlet olan Türkiye Cumhuriyeti , sahip olduğu topraklar üzerinde "Türk" ve "Kürt" adı ile 2 büyük kavme  mensup insanları barındırmaktadır. Kurulan devletin ideologları , kuruluşun ilk yıllarından itibaren"Kürt" kavmine  mensup olan insanları ,  sanki yokmuş gibi hiçe sayarak ,"Türkçülük" ideolojisi üzerine kurulu bir sistemi hayata geçirmişlerdir. 

Kürt kavmine mensup olan insanların bu kimliklerini unutmaları için her türlü yolun denendiği , "Türkiye Türklerindir" , "Ne mutlu Türküm diyene" , "Türk ,öğün, çalış ,güven"  v.s gibi sloganlar , Türkçe ezan okunması gibi trajikomik kanunlar ile "Türkçülük" ideolojisinin yerleştirilmeye çalışıldığı tarihen sabittir. Zaman içinde dünyada gelişen milliyetçilik akımları , geri bırakılan Kürt kavmine mensup olanlara da sirayet ederek onlar arasında kıpırdanmalar başlamıştır.

Buraya kadar yapılanların geçmiş ile bağını kuracak olursak , bu yönetim tarzının tipik bir Firavun yönetimi olarak tanımlamak mümkündür.

T.C. nin ayrımcılığa dayalı  yönetim sistemi , bu topraklar üzerinde yaşayan insanları rahatsız ettiği gibi , başkalarının da Türkiye üzerindeki bir takım ayak oyunları oynayabilmeleri için hazır bir fırsatı oluşturmuştur. Aşağı yukarı 40 senedir süren ilan edilmemiş bir savaşın neticesinde , binlerce insan ölmüş ve milyarlarca dolarlık harcama ile T.C. nin büyük bir ekonomik , sosyal ve insani kayba uğraması bu yolla sağlanmış ve hala aynı yol şiddetlenerek sürmektedir. 

Kısa adı "B.O.P" olan Büyük Orta doğu Projesi" nin bir ayağı olarak okuyabileceğimiz, bu gün Türkiye topraklarında yaşanan bir nevi iç savaşa dönüşmüş olaylar , Kürt kavmine mensup insanların menfaatlerini savunmak gibi bir gerekçe şeklinde ortaya konan "Büyük İsrail" projesinin bir ayağını oluşturmaktadır. 

"Büyük İsrail Projesi" nin uygulama alanına sokulma planları , dün Süleyman (a.s) ın asasını kemiren kurtların, yani onun yönetimini içten yıkmaya çalışanların torunları tarafından bu gün Türkiye toprakları üzerinde uygulama alanına sokulmaktadır. T.C. yönetiminin , Süleyman (a.s) ın yönetimi gibi adil bir yönetime sahip olmadığını burada hatırlatarak , bu gün T.C. toprakları üzerinde oynanmak istenen oyunların alt yapısını , adil olmayan bu yönetim tarzının hazırladığını söyleyebiliriz.

Kurtlar sofrasında ki gözü açlıktan dönmüş olanların elinde çatal kaşık gibi bir aksesuar olarak Kürtler.

Yaşadığımız toprakları yenilmesi gereken bir sofra olarak gören kurtlar sürüsü , bu sofradaki yemeği yemek için ellerini bulaştırmak yerine , Kürt kavmine mensup insanların bir kısmını çatal kaşık yerine kullanmaktadırlar. "Böl-parçala-yönet" taktiği bu kurtların her zaman kullandığı bir taktik olup , iri bir lokma insanın boğazından nasıl geçmez ise , insanları birbirine bağlı olan toplulukların yenilmesi aynı şekilde zordur.

Dikkat edilirse , Kur'anın bir çok ayeti insanlar arasında birlik ve beraberliğin önemini hatırlatmaktadır (3.103). Irk taassubuna dayalı bir düşünceyi ret eden Kur'an , Allah (c.c) katında bir kimsenin üstün olması için "Takva" temelli (49.13)  bir hayat sürmesi gerektiğini beyan etmektedir. Eğer Kur'an temelli bir hayat, devlet bazında pratize edilmiş olsa idi , yaşadığımız topraklar üzerinde bu tür kavgaların meydana gelmesi mümkün olmazdı.

Devlet politikası haline gelmiş ırk taassubunun bir devleti nereye getirebileceğinin en son örneklerinden birisinin yaşandığı Türkiye topraklarında , geçmişten ibret almamanın bir neticesi olarak tarih tekerrür etmektedir. Dün Firavun ve ordusunun helak edilmesi şeklinde gerçekleşen bu yanlış politika , bu gün Türkiye üzerinde ekonomik ve sosyal her türlü zararın gerçekleşmesi şeklinde bir helak ve yıkıma sebep olmaktadır.

Dün Süleyman (a.s) ın yönetimini içten kemirilmek sureti ile meydana gelen yıkım , bu gün Türkiye nin ekonomik ve sosyal hayatı üzerinden gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Yıllardır "Terörle mücadele" adına yapılan parasal mücadele , terörle mücadele yerine , "Açlık-işsizlik-cahillik" v.s gibi eksikliklerin giderilmesi için yapılmış olsaydı , Türkiye bu gün dünyada daha farklı bir konuma sahip bir ülke olabilirdi.

Mesele burada düğümlenmektedir , kendilerinden başka güçlü devlet istemeyenler diğer devletlerin gizli ve açık her türlü yoldan önlerini keserek , kendilerine olan muhtaç durumdan kurtulmasını istememekte , bu yoldan onları sömürmeye devam etmektedirler. 

Ülkelerin kaynaklarının , o ülke insanının menfaati için kullanılması , o ülkeler üzerinde kirli emelleri olan müstekbir ülkeler için en büyük tehlikeyi oluşturmaktadır. Bu tehlikenin farkında olan bu müstekbirler , o ülkenin ekonomik ve sosyal kaynaklarının , o ülkede yaşayan halkın menfaati için kullanılmaması için her türlü yolu denemektedirler . Türkiye nin yıllardır milyarlarca dolarına ve mal olan bu savaş bu tür oyunların bir uzantısıdır.

Türkiye bu sofranın en güzel yemeklerinden birini oluşturması nedeniyle , kurtların iştahını kabartan bir konuma sahiptir. Bu yemeği yiyebilmek için çeşitli oyunlar sergileyen kurtların son oyunlarından birisi "Kürt meselesi" adında ortaya konmaktadır.

Bu mesele kendiliğinden veya hiç yoktan çıkarılmış bir mesele olmayıp , Türkiye devletinin yöneticilerinin kendi elleri ile yaptıklarının bir sonucu olarak İsra s. 58. ayetindeki işleyiş kurallarının bir neticesidir. Bu mesele üzerinde ülke insanları acı bir azap veya yıkım ile karşıya gelmiş bir vaziyettedir. Bu yıkım gerçekleşecek olursa bu yıkımın altında sadece Türkler değil bu ülkede yaşayan herkes kalacak ve bu yıkımın üzerine kurulan yeni bir düzende Kürtler  galiplerin piyonu olarak kalacaklardır. 

Bu saatten sonra yapılacak olan her türlü askeri baskının herhangi bir sonuç vermeyeceği aksine sıkıntıları daha da artıracağını söylemek karamsarlık olarak görülmemelidir. Dünyadaki halk hareketlerine baktığımızda, bu hareketler böyle kalkışmaları askeri güç kullanarak bastırmak isteyen ülkelerin zararı ile sonuçlanmıştır.

Hangi siyasi parti olursa olsun , Türkiye toprakları üzerinde yaşayan çoğunluğun Türk ırkına mensup olmasını öne çıkarmayıp dengeleri gözeten bir siyasi sistem vaad ederek , önceki yapılan hatayı düzelteceğini yani Kürt kavmine mensup olanlarında bu topraklar üzerinde hakkı olduğunu iddia eden bir söylemi dile getirdiği takdirde, alacağı destek bu yanlışı düzeltebilecek bir çoğunlukta olmayacak , aksine o siyasi partiye olan nefreti artıracaktır. (Burada "H.D.P" adlı siyasi partiyi merkeze alarak bunları söylemediğimizi hatırlatmak istiyoruz)

Türkiye topraklarında ırk üstünlüğünü öne çıkaran düşünce zaman içinde öyle bir keskin hale gelmiştir ki , Türk ırkına mensup olanların büyük bir çoğunluğu , Kürt kavmine mensup olanlara karşı şiddetli bir düşmanlık besler hale gelmiştir. Bu durum ise çözümü daha da güç hale getirmektedir. Bu gün ne kadar silahlı güç kullanırsanız kullanın , Kürt kavmine mensup insanların bir çoğunun 50-60 sene önceki düşüncesine döndürmek imkanı artık ortadan kalkmıştır. 

Çare nedir ?. 

Bu sorunun cevabı çok basittir ama , hayata geçirilmesi yıllar sürecek olan bir zamana bağlıdır. Çünkü bu duruma 1-2 yıl içinde nasıl gelmedi isek , bu durumdan çıkış ta 1-2 yıl içinde olmayacaktır. 

Geçmişte Firavun yönetiminin bir politikası olan "İnsan devlet için vardır" yerine Süleyman (a.s) ın politikası olan , "Devlet insan için vardır" merkezli bir uygulama bu durumun çarelerinden bir tanesidir. Süleyman (a.s) mülkü içinde barındırdığı farklı unsurları önce ekonomik ve sosyal olarak tatmin etme cihetine gittikten sonra ,askeri gücünü "Şeytanlık" edenler üzerinde kullanan bir yönetim sergilemiştir.

Dünya yüzünde her devlet kendi bünyesinde yaşayanların tamamını memnun edemez. Hak ve adalet kurallarını herkes için eşit olarak çalıştıran bir devletin içerideki düşmanları , ne akadar adil olursa o kadar da az olacaktır. İçerideki memnuniyetsizliği en aza indiren bir devlet , bu memnuniyetsizliği kullanmak isteyen dış düşmanların ellerinden en büyük kozu almış olacaktır. Maalesef T.C. geçmişte böyle bir yönetim sergilemeyerek , iç düşmanların dış düşmanların kışkırtmaları ile harekete geçmesine zemin hazırlamıştır.

Sonuç olarak ;  "Sünnetullah" denilen yasaların , Kur'an içinde kıssa yollu anlatımlar ile bizlere sunularak ,tarihten ibret alınan bir yaşam sürülmesi istenmesine rağmen , maalesef  ibret alınmayan bir hayatın sürülmesi, tarihin tekerrür etmesine sebep olmaktadır. İsra s. 58. ayeti , bu yasanın toplumlar üzerinde geçerli olduğunu beyan eden bir ayet olarak durmasına rağmen , bu tür ayetler gereğince okunmadığı için , mesajı olup olmadığı  konusunda herhangi bir tefekkürde bulunulmamaktadır. 

Üzerinde yaşadığımız topraklarda son yıllarda yaşadığımız olaylar , İsra s. 58. ayetinin bir sonucu olup , bu ayetin gereğinin helak edilmek şeklinde işlememesi için Kur'anın tarif ettiği sistemin hayata pratize edilmesi şarttır. Aksi bir durum işleyiş yasalarının yaşadığımız topraklar üzerinde geçerli olmasını gerektirecek olup , bu durumdan  ülke içinde yaşayan insanların tamamı zarar görecektir. 

                                 EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR. 

ASA nın Evrensel Sembollüğü Üzerinden Musa ve Süleyman (a.s) ın Asalarını Okumak

Sembol kelimesini kısaca tarif etmek gerekirse; "duyularla algılanamayan ve ifade edilemeyen şeylerin somut objelerle ifade edilmesi" diyebiliriz. Semboller istisnasız olarak bütün insanların hayatlarında önemli yer kaplamaktadır. Allah(c.c) gönderdiği elçi ve kitapları, yaşayan insanların günlük hayatlarında algıladıkları ve tecrübe sahibi oldukları bilgiler dahilinde göndererek, elçi ve kitapların o insanlarla aynı dili konuşmalarını sağlayarak, elçi ve kitapların söylemlerinin aynı zamanda çağlar boyunca gelecek insanlar tarafından anlaşılmasını da beraberinde getirmiştir.

Sembolik dil kullanımı Allah(c.c)'nin son elçisine indirdiği kitap içinde de mevcut olup, bu dilin kullanımı aynı zamanda kitabın evrensel olmasını da sağlamıştır. Bu yazımızda Musa(a.s) ve Süleyman(a.s)'ın kıssasında gördüğümüz "Asa" objesinin sembolik dil üzerinden nasıl bir mesaj vermiş olabileceği yönünde düşüncelerimizi paylaşmaya çalışacağız.

Kur'an kıssaları, geçmişlerinden yaşantılarında kesitler sunarak, gelecekteki insanlara mesaj vermeyi amaçlayan anlatımlar olup, bu bağlamda Musa(a.s) kıssası, içinde birçok mesaj barındıran bir kıssa olarak ortaya çıkmaktadır. Onun elindeki asanın şekil değiştirmesi konusunda, geçmişte yazılan tefsirlerde bu olayın mesaj içerikli olması konusu hesaba katılmamış, sadece yaşanmışlığı ile ilgili hikayeler sayfalar doldurmuştur.

Modernist anlayışta ise bir kısım tarafından bu asanın şekil değiştirmesi imkansız olarak algılanarak, bu imkansızlık Sünnetullah'a bağlanmıştır. Halbuki Sünnetullah denilen yasalar doğru okunabilmiş olsaydı, asa üzerinden verilen mesajın Sünnetullah'a nasıl uygun olduğu görülünce hayretler içinde kalınırdı. Klasik ve modernist okumaların Kur'an kıssaları bazında düştüğü en önemli hata; bu kıssaları sadece yaşandığı zaman ve mekana hapsederek okumaya çalışarak evrensel mesajı okuyamamak olduğunu söyleyebiliriz.

Kur'an'da "yed" olarak geçen "el" kelimesi, birçok yerde mecaz anlamda "güç ve kuvvet"i sembolize etmesi anlamında kullanılmıştır. Bu anlam Kur'an öncesi zamanlardan beri bilinmektedir. Bu anlamı dikkate alarak "asa" kelimesi, kişinin elinde tutulan bir obje olarak güç ve kuvveti, elin uzamasına yardımcı olmasını yani güce güç katmasını ifade etmesi bakımından hükümdarların ve belirli güç sahibi kimselerin gücünü sembolize eden evrensel bir objedir.

"Sağ el" deyimi gücün ve kuvvetin doğru kullanımını ifade eden, "Kitabı sağ taraftan verilmek" deyimi cezai müeyyideden kurtulmak, hayırlı haber almak anlamında bir terim olarak Kur'an literatüründe yerini almıştır.

[037.093] (İbrahim) Derken onların üstüne yürüyüp sağ eliyle bir darbe indirdi.

[084.007-9] Amel defteri kendisine sağından verilen kimse, kolay geçireceği bir hesaba çekilir ve arkadaşlarının yanına sevinçle döner.

Musa(a.s) Medyen'den sözleştiği vakti tamamlayarak ayrıldıktan sonra, Tuva Vadisi'nde kendisine elçilik görevi verilerek Firavun'a gönderilir. Tuva Vadisi'nde olan konuşma Kur'an'ın birkaç ayrı suresinde anlatılmaktadır. TAHA Suresi ayetlerinde anlatılan konuşma şöyledir;

[020.017] «Ey Musa! Sağ elindeki nedir?»

[020.018] «O asamdır,» dedi, «üzerine dayanırım, onunla davarlarıma yaprak çırparım, ayrıca onunla daha birçok ihtiyacımı gideririm.»

[020.019] Dedi ki: «Onu at, ey Musa.»

[020.020] Hemen bırakıverdi, o derhal koşar bir yılan kesildi.

[020.021] Dedi ki: «Onu al ve korkma, biz onu ilk durumuna çevireceğiz.»

Musa(a.s) bilindiği gibi Medyen'de çobanlık yapmış ve elindeki asayı, çobanlığın gereği olan işlerde ve gücüne güç katması için kullanmıştır. Medyen'den çıktıktan sonra da bu asa onun elindedir. Allah(c.c)'nin sorduğu soruya cevaben, asanın yaptığı işleri ve onun kendisine olan faydalarını anlatmaktadır. Bu anlatımda, asanın hakiki kullanımı üzerinden nasıl bir sembolik anlamı olduğunu okumak mümkündür.

Musa(a.s) koyunlarının başında bir nevi hükümdar ve onların ihtiyaçlarını karşılamak için elini uzatması yani gücüne güç katması için asayı kullandığını ifade etmektedir. Koyunların bakıcılığını yani elinin altında olanların ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için kendisinin güçlü konumunu muhafaza etmesi gerekmektedir.

Tebasının yani koyunlarının herhangi bir yırtıcı tarafından yenilmesi gibi tehlikeleri bertaraf etmek için için devamlı uyanık bulunmak zorunda olup bu uyanıklığı asaya dayanarak sağlamaktadır. Asa; kişinin gücünü pekiştiren ve bunu sembolize eden bir obje olarak binlerce yıldır kullanılan ve bilinen bir nesne olarak Kur'an'da yerini almış ve bu bilinmişlik üzerinden bir takım mesajlar verilmektedir.

Kur'an'ın bu ayetleri üzerinden "asa" objesinin alelade bir obje değil, bulunduğu konuma göre yönetici sıfatında olanların, bu yönetimlerini devam ettirebilmek için sağladıkları güç sembolu olduğu anlaşılmaktadır.

Allah(c.c)'nin Musa(a.s)'a "elindeki asayı at" buyurarak, sonrasında bu asanın şeklinin değişerek yılan haline gelmesinin anlamını; Allah(c.c)'nin yeryüzünde olan bütün güç sahiplerinin üzerinde bir güç sahibi olduğu, onların güçlerini kontrol altında tuttuğu, onların yönetim güçlerinin kendi gücünün altında olduğu mesajını, önce Musa(a.s)'a , sonra bütün insanlara vererek asanın evrensel bir sembol olması üzerinden bizlere anlatmaktadır.

Musa(a.s)'ın asasının şeklinin değişip değişmediği tartışmaları, yapılabilecek en gereksiz tartışmalardan olup, bu oluşun ne anlama geldiğinin okunması gerektiğini tekrar hatırlamak istiyoruz.

Firavun'a alemlerin Rabbi tarafından elçi olarak gönderilen Musa(a.s)'ın elindeki asa, artık sadece bir ağaç parçası değil, Allah'(c.c)'nin hükümranlığını gösteren ve yeryüzündeki hiçbir güç sahibinin başa çıkamayacağı bir güç sembolu haline gelerek, işlevini Musa(a.s) üzerinden yerine getirecektir.

Firavun; halk üzerindeki tahakkümünü sürdürmek için bir takım güç sahiplerini de kullanır. Bu güç sahipleri, Firavun'un ayakta kalması için, ondan maddi ve manevi olarak nemalanıp, onun halk üzerinde üstün bir güç sahibi olduğunu vehmettirerek, destekledikleri Firavun'un ne kadar güçlü olduğunu halka kabul ettirmek sureti ile halkın Firavun'a olan bağlılığını sürdürmeye çalışırlar. Yani sihirbazlar iktidarların önemli bir ayağını oluşturan unsurlar olup evrensel bir yardakçı grubudur.

Firavun sihirbazları evrensellik taşıyan bir olgu olup, bugün çağdaş firavunların iktidarını ayakta tutmak için halkın gözünü boyayarak, firavunların zulümleri örtmek veya halka güzel göstermek için başvurulan her yolu "sihir", bu yolları oluşturan insanları "sihirbaz" olarak tanımlamak yanlış olmayacaktır.

Firavun, iktidarına karşı çıkan Musa(a.s)'ı yenmek için sihirbazlarını çağırarak, Musa(a.s) ile bir nevi düello yapmalarını istemiş, nasıl olsa galip gelecek olan tarafın kendisi olacağını bildiği için bu düelloyu Musa(a.s)'ın isteği üzerine halkın toplandığı bayram günlerinden birinde yapmayı kabul etmiştir.

Halk, Firavun, sihirbazlar ve Musa(a.s) düello için hazırlandılar. Bu arada yılanın Mısır kültüründe Firavun'un ilahi gücünü temsil ettiğini hatırlatmak, asanın yılan olmasının nedenini bizlerin anlamasını kolaylaştıracaktır.

[007.116-7] Musa: «Siz koyun» dedi. Sihirbazlar marifetlerini ortaya koyunca insanların gözlerini sihirlediler ve onları ürküttüler, büyük bir sihir yaptılar. Ve Mûsa'ya vahyettik: «Âsânı atıver.» Hemen o (âsâ) da onların uydurmuş oldukları şeyleri yutuverdi.

[026.044-5] Onlar da iplerini ve değneklerini attılar ve: «Firavun hakkı için, şüphesiz, biz üstün geleceğiz» dediler. Ardından Musa asasını attı. Bir de ne görsünler; onların uydurduklarını yutuveriyor.

Dikkat edileceği üzere sihirbazlar Firavun adı ile, Musa(a.s) Allah(c.c) adı ile düelloya başlamışlar, sonunda Allah(c.c) adı ile başlayan kişi galip gelmiştir. Bu galibiyet Musa(a.s)'ın galibiyeti değil, Allah(c.c)'nin galibiyetidir. Firavun'un izzeti adına başlayanlara karşı, Allah(c.c)'nin izzeti ile başlayanların alacağı sonuç bu olay ile bizlere gösterilmiştir.

[035.010] Her kim izzet istiyorsa, bilsin ki, izzet tamamıyla Allah'ındır. O'na hoş kelimeler yükselir, onu da salih amel yükseltir. Kötülükler kuranlara gelince, onlara şiddetli bir azap vardır ve onların tuzakları da hep tarumar (darmadağın) olur.

[008.017] Onları siz öldürmediniz, fakat Allah öldürdü onları; attığın zaman da sen atmadın, fakat Allah attı. Ve bunu, müminleri güzel bir imtihanla denemek için (yaptı). Şüphesiz Allah işitendir, bilendir.

ENFAL 17 ayetini okuduğumuzda, ayet her ne kadar Bedir savaşı ile bir bağlam dahilinde ise de ayetin evrensel mesajının "Allah(c.c)'nin adını yüceltmek için girişilen eylemlerin yardımcısının yine Kendisi olduğu"nu okumak ve bu bağlamda Musa(a.s)'ın galibiyetini de anlamak mümkündür.

Musa(a.s)'ın elindeki asa, alelade bir sopa olmaktan çıkarak, Allah(c.c)'nin gücünü, kudretini, azametini, Kendisine karşı efelenen sahte ilahların O'nun karşısında bir hiç olduğunu temsil eden bir güç sembolu haline gelerek Allah(c.c)'nin asasına dönüşmüş ve firavunların güç sembolu ve ilahi bir anlam yükledikleri yılan haline gelerek gerçek ilahi gücün kimde olduğunu göstermiştir. Bu gerçeği sihirbazlar anlayarak ve ölümü göze alarak iman etmişlerdir.

Bu olayın evrensel mesajını okumaya çalışırsak şunları söyleyebiliriz; her çağda var olan Firavun ve onların yardakçıları olan sihirbazların yenilmesi için, onların güçlerini alt edecek daha üstün bir güç gerekmektedir. Bu güç Allah(c.c)'nin yardımını almayı hak edecek seviyeye gelen Müslümanların elinde olursa, bu gücün nasıl meydana gelebileceği yine Musa(a.s) kıssasından okunabilir. Zalimlerin iktidarı yıkılarak mazlumların iktidarı kurulabilir. Eğer bunu biz yapmazsak, çağdaş firavunlar, bir başka firavun eliyle yıkılarak, zalim iktidar, bir başka zalimin eline geçerek kan ve gözyaşı seli akmaya devam edecektir.

Bugün bizim elimizde de bir nevi asa vazifesi görebilecek olan vahiy mevcut olup, maalesef bu vahiy firavunları yıkmak için değil, firavunların ayakta kalması için kullanılmaktadır. Vahyin firavunları desteklemek için değil, onları yıkmak için indirildiğini idrak eden Musa'lar olmadıkça bu durum böyle sürüp gidecektir.

[007.034] Her ümmetin bir eceli vardır. Ecelleri gelince ne bir an geri kalırlar ne de bir an ileri gidebilirler.

[017.058] Hiç bir kasaba yoktur ki; kıyamet gününden önce Biz, onu helak edecek veya şiddetli bir azabla azablandıracak olmayalım. Bu, Kitab'da yazılmıştır.

Bu ve benzeri ayetler, arz üzerinde geçerli olan toplumsal yasaları beyan etmektedir. Dünya üzerinde "arkeolojik kalıntı" denilen yerleri, sırf turistik gezi olsun diye gezmek yerine, bu yıkımın sebeblerini okumak yönünden bir düşünce içinde gezilseydi, belki biraz ibret alınabilirdi.

Firavun'un yıkımı, arz üzerinde geçerli olan toplumsal yasaların işlemesi sonucunda olup, bu yasalar Kıyamet'e kadar geçerli olacaktır. Bu yasaların Müslümanlar tarafından doğru okunarak, zalimlerin yıkımının kendi elleri ile olması için çalışılmalıdır. Yakın yıllara baktığımızda, dünya üzerinde birçok devlet, bir şekilde yıkıma uğramış ve yerine gelenler başka zalimler olmuşlardır. Yani yıkılış yasaları bir başka zalimin eli ile olmuş, neticede sadece isim değişikliği ile dünya üzerinde kan ve gözyaşı selini akıtmaya devam etmektedirler.

Bu yasalar çerçevesinde, Süleyman(a.s)'ın ölümünü anlatan SEBE 14 ayeti önemli mesajlar vermektedir.

[034.014] Süleyman'ın ölümüne hükmettiğimiz zaman, onun öldüğünü, ancak menseesini  yiyen bir ağaç kurdu gösterdi. yıkılınca anlaşıldı ki cinler gaybı bilselerdi, o küçük düşürücü azap içinde kalmazlardı.

Süleyman(a.s) kıssası, Kur'an kıssaları içinde önemli bir yere sahip olan kıssalardan olup, bu kıssadaki ana mesaj; yönetim gücüne sahip olanların bu gücü nasıl kullanması gerektiği dairdir. Süleyman(a.s), babası Davud(a.s)'dan aldığı yönetimi daha da büyüterek devam ettirmiş fakat toplumsal yasalar gereği bu yönetim de sona ermiştir.

Süleyman(a.s)'ın bu yönetiminin sona ermesi, tabi ki onun zalim bir yönetim sergilemesi sonucunda değildir. Ancak adil bir yönetimden rahatsız olanlar her zaman vardır ve olacaktır. SEBE 14 ayetinin tefsirlerine baktığımız zaman, tamamen asılsız yorumlar üzerine kurulmuş tefsirler görmekteyiz. Bu ayetin tefsirleri birçoğumuzun malumu olup, maalesef toplumsal yasaların neticesi olarak bir okumaya tabi tutulmamıştır.

Bu ayet maalesef literal bir okuma örneği dahilinde okunarak, Süleyman(a.s)'ın öldükten sonra bile ayakta kalmaya devam ettiği, onun ölümünü asasının kurtlar tarafından yenilmek suretiyle yere yıkılmasından sonra anlaşıldığı etrafında yorumlar getirilmiştir. Halbuki ayet bir iktidarın nasıl yıkılabileceği yönünde mesajlar ihtiva etmekte ve bu mesaj çerçevesinde okumaya tabi tutulması gerektiğini düşünmekteyiz.

Ayette, Süleyman(a.s)'ın ölene kadar yönetiminin ayakta kaldığını, onun ölümünden sonra onun yönetimini devam ettiren varislerinin onun gibi bir yönetim sergilemekte başarılı olamayarak, devleti içten kemiren insan kurtlarının bu amaçlarına ulaşamaması için gerekli önlemleri almadıkları için devletin yıkımının gerçekleştiğini görmekteyiz.

Ayette geçen "minsee" kelimesi "Vakit bakımından tehir etmek, ertelemek" anlamına gelen "nesee" kelimesinden türemiştir. "Minsee" kelimesi alet ismi sigasında olup, bir şeyi ertelemede kullanılan değnek olarak izafi bir anlama sahiptir. Ayetin bu kelimenin sembolize ettiği anlam etrafında bir yol izlenerek okunmasının, mesajın evrenselliğinin anlaşılmasında önemli bir katkı sağlayacaktır.

Bu kelimenin Süleyman(a.s) ile olan ilgisi, hükümranlık sembolu olan "asa" kelimesi ile yakından alakalı olup, onun bir hükümdar olarak elinde tuttuğu "Minsee" şu anlama gelmektedir. Bir hükümdar iş başına geçtiği zaman, elindeki gücün başkaları tarafından giderilmesi için yapılacak hiçbir eyleme izin vermez, bu durum adil olsun zalim olsun her iktidar için geçerlidir.

Süleyman(a.s) yaşarken bu asanın kurtlar tarafından kemirilerek, kırılmaması için yani gücünün zayi olmaması için gerekli her türlü önlemi almış, bu önlemler sayesinde gücü ve kuvveti elinden gitmemiştir.

Olaya Süleyman(a.s)'ın sahip olduğu güç ve mülk açısından bakacak olursak, onun da mülkü içinde onun adil yönetiminden rahatsız olan unsurlar mutlaka vardır. Onun yönetiminden rahatsız olan bu unsurlar, onun askeri bir gücü elinde tutarak iç ve dış düşmanlara karşı her an teyakkuzda bulunmasını hesaba katarak, ağaç kurdu misali onun iktidarını içten içe kemirerek yıkmak gibi bir taktik ile çalışmışlar ve sonunda onlar da başarıya ulaşmışlardır.

Süleyman(a.s) kıssasını okuduğumuz zaman onun, mülkü altında olan kimseleri sosyal ve ekonomik yönden doyuran bir icraat içinde olduğunu görmekteyiz. "Cin ve Şeytanlar" olarak ifade edilen yıkıcı unsurları dahi bu sistem içine katarak sistemin ekonomik ve sosyal imkanlarından onları da faydalanmıştır. "Cin ve Şeytan"ları, her devlet içinde olan ve o devletin yıkılması için çalışan kişiler olarak okumak, kıssanın evrensel bir mesaj taşıması açısından önemi olduğunu söyleyebiliriz.

Bu insanlar her fırsatı değerlendirerek, içinde bulundukları gemiyi batırmak için faaliyet gösterebilir. Yönetimlerin zaafiyet gösterdikleri yerde bu kurtlar için şartlar daha kolay olup yıkmak istedikleri yönetimleri yıkmaları daha da kolaylaşmaktadır.

Süleyman(a.s)'ın elindeki "asa"sı yani hükümranlığını ayakta tutmak için kullandığı yönetim mekanizmasının içine o her ne kadar gayret etse dahi dıştan değil, içten kemiren unsurlar girerek bu devletin yıkılmasını sağlamışlardır. Süleyman(a.s) yaşadığı zaman zarfı içinde bu unsurların içten kemiren faaliyetlerine engel olabilmişse de, ondan sonra gelen yöneticiler bu yıkıma engel olacak tedbirleri almakta Süleyman(a.s) gibi usta bir yönetim sergileyememişlerdir.

Bu kıssadan alınacak hisse; bir devletin yönetimi altında bulunanların hoşnutsuzluğunu çekecek, onları bu devlete karşı hasım olmaya yöneltecek sebebleri en aza indirmesi gereklidir. Bu yönetim şayet adil bir yönetim olsa bile bu yönetimlerin şeytan düşmanları olacaktır. Bu yönetimden rahatsız olanları memnun etmek için gayri adil bir yönetim sergilmesi gerekir demek istemediğimizin bilinmesi gerekmektedir.

Sonuç olarak; "asa" adı verilen objenin, yönetimi ve gücü temsil etmesi bakımından sembolik bir anlamı vardır. Bu asa, elinde tutulan kişinin kullanımına göre işlev taşır. Firavun'un elindeki asa gücün zulüm, baskı, katliam şeklinde yön bulmasına sebeb olurken, Musa(a.s)'ın elindeki asa gücün hak, adalet, doğru yol şeklinde yön bulmasına sebep olmaktadır.

Süleyman(a.s)'ın elindeki asa, onun her ne kadar adil bir yönetim anlayışı içinde olsa dahi bu yönetim onun yaşadığı müddet içinde gerçekleşerek, kendisinden sonra gelenler bu adil yönetimi devam ettirememişlerdir. Bu adil yönetimin devam edememe sebebi, yönetimi içten yıkmak isteyen unsurların yıkıcı faaliyetleri olup, yönetimdeki zaafiyet bu yıkımın gerçekleşmesine sebeb olmuştur.

Musa(a.s) ve Süleyman(a.s)'ın kıssasında geçen bu obje üzerinden verilen mesaj evrensellik arz etmekte olup, zalim iktidarların nasıl bir yolla yıkılabileceği Musa(a.s)'ın asası üzerinden verilen mesaj ile, adil yönetimlerin ayakta kalması için uygulanması gereken tedbirler Süleyman(a.s) kıssası ile verilmektedir.

EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Süleyman (a.s) ın Cinleri ve Şeytanları Emri Altında Çalıştırmasının Günümüze Dair Mesajı

Kur'an kıssaları; geçmişteki hayatlardan kesitler sunarak o kıssaları okuyanlara, yaşadıkları hayata dair mesajlar sunmaktadır. Süleyman(a.s) kıssası aynı şekilde günümüze dair mesajlar ihtiva eden bir kıssa olup, klasik ve modernist okumalarda sadece yaşandığı zamana dair okumalar yapılarak anlaşılmaya çalışıldığı için mesaj yönü ıskalanan bir kıssa olarak okunmuş ve okunmaya devam etmektedir.

Süleyman(a.s) kıssası ile ilgili birkaç yazımızda kıssadaki anlatımları, mesaj yönünün olması cihetinden okuyarak anlamaya çalışmış ve bu konudaki düşüncelerimizi paylaşmıştık. Bu yazımızda Süleyman(a.s)'ın emrine verildiği söylenen "Cin" ve "Şeytan"ların bize dönük nasıl bir mesajı olabileceğini okumaya gayret edeceğiz.

[034.012] Gündüz estiğinde bir aylık mesafeye gidip, akşam da bir aylık mesafeden gelen rüzgarı Süleyman'ın buyruğu altına verdik. Onun için su gibi erimiş bakır akıttık. Rabbinin izniyle, yanında iş gören cinleri onun buyruğu altına verdik ki, bunlar içinde buyruğumuzdan çıkan olursa ona alevli ateşin azabını tattırırdık.

[034.013] Onlar, ona mihraplar, heykeller, havuzlar gibi çanaklar ve sabit kazanlardan her ne isterse yaparlardı. Çalışın ey Davud hanedanı, şükür için çalışın! Kullarım arasında şükreden azdır.

[034.014] Süleyman'ın ölümüne hükmettiğimiz zaman, ancak değneğini yiyen kurt onun ölümünü cinlere farkettirdi. O, ölü olarak yere düşünce, ortaya çıktı ki, şayet cinler görülmeyeni bilmiş olsalardı alçak düşüren bir azap içinde kalmazlardı.

[038.035] Süleyman: «Rabbim! Beni bağışla, bana benden sonra kimsenin ulaşamayacağı bir hükümranlık ver; Sen şüphesiz, daima bağışta bulunansın» dedi.

[038.036] Bunun üzerine ona rüzgârı müsahhar ettik, emriyle istediği yere yumuşacık cereyan ederdi [038.037]  Şeytanları da; her bina ustasını ve dalgıç olanı.

[038.038] Demir halkalarla bağlı diğerlerini de.

[038.039] «İşte Bizim bağışımız budur; ister ver, ister tut, hesapsızdır.» dedik.

Öncelikle şunu ifade etmek isteriz ki; yazının amacı "Cin" ve "Şeytan" olarak ifade edilenlerin mahiyetlerini araştırmak değil, bu isimlerin insanlara verdiği zararlar dikkate alınarak, her toplum içinde böyleleri bulunmak sureti ile kişileri ve toplumu ifsad etmek potansiyeline sahip olması öne çıkarılarak, bunların işlevleri dikkate alınmak sureti ile anlaşılmaya çalışılacaktır.

"Şeytan" kelimesi Kur'an'daki bütün geçişlerinde ruhani varlık gibi bir anlamda kullanılmayıp, saptırıcılık anlamında bir sıfat olarak kullanılmıştır. "Cin" kelimesi insandan ayrı bir varlık kategorisine sahip olanlar olarak kullanılmış olmasına rağmen, onların ontolojik mahiyetleri ile ilgili bilgiler Kur'an'da yoktur. Onlar hakkındaki bilgiler, Mekke müşriklerinin cinler hakkındaki algılarının yanlışlıklar üzerine kurulmuş ve onları şirke sürüklemeleri üzerinde durulmuştur.

Süleyman(a.s)'ın emrine verilenlerin "Cin" ve "Şeytan" olarak anlatılmasının, Süleyman(a.s)'ın yaşadığı zaman içindeki anlamını değerlendirecek olursak; onun güçlü bir mülk ve saltanat sahibi olduğunun ifade edilmesi açısından bu ifadelerin kullanıldığını söyleyebiliriz. Çünkü bu isimle ifade edilen unsurlar, insanları saptırmak konusunda maharete sahip olan gruplar olup, yönetim kademesinde olanların bu tür guruplara karşı Süleyman(a.s) örnekliğinde nasıl bir yönetim politikası uygulanabileceği anlatılmaktadır.

Bunların mahiyetinin ne olduğunu tartışmaktan çok "Cin" ve "Şeytan" olarak geçen kelimelerin, Kur'an'da kullanılışlarını dikkate alarak, bir devletin potansiyel düşmanları için kullanıldığını söyleyebiliriz. Bir devletin içinde her zaman onun yıkılmasını arzu eden unsurlar vardır ve bu unsurları "CİN"lerin görünmezliği üzerinden yeraltı faaliyetleri, "ŞEYTAN"lar gibi insanları iğva edici, zihinleri ifsad edici çalışmalar yapanlar olarak okuyabiliriz.

Her devlet içinde "Cin" ve "Şeytan" olarak ifade edilen yıkıcı unsurlar potansiyel olarak mevcuttur. Asıl öneme haiz olan mesele; bu potansiyelin ortaya çıkarak halkı ifsad etmesine sebebiyet vermemektir. Süleyman(a.s), bir hükümdar olarak yönetimi altındaki halk içinde, potansiyel olarak bulunan yıkıcı unsurların nasıl açığa çıkarılmaMAsını ve onların nasıl bir yöntemle kontrol altında tutularak ifsad edici faaliyet yapmalarının önünün kapatılacağını bizlere öğretmektedir.

Bu ayetleri literal bir okumaya tabi tuttuğumuz zaman, Süleyman(a.s)'ın elinde kırbaç, cin, şeytan gibi varlıkları köle gibi çalıştırdığı, onların da korkudan ona isyan edemeği gibi bir anlam ortaya çıkmaktadır. Böyle bir okuma, kıssanın vermek istediği mesajın anlaşılamamasını beraberinde getirmesi açısından doğru bir okuma yöntemi değildir.

Modernist okumaya tabi tutanlar ise olayı "Cin" ile ilgili ayetler çerçevesinde değerlendirerek, onların ontolojik mahiyetlerinin tespiti konusunda bu ayetlere de müracaat ederek, onların farklı bir yapıları olmayan bizler gibi insanlar olduğu iddiasını getirmektedirler. Biz "Cin" ile ilgili ayetlerin, onların ontolojik mahiyetlerinin olup olmadığı veya insan olup olmadığı üzerinden değil, Mekke müşriklerinin bu konudaki algılarının red edilmesi cihetinden bir okumaya tabi tutulması gerektiğini düşünmekteyiz. Bu konudaki düşüncelerimizi CİN Suresi ayetlerini ele almaya çalıştığımız bir yazımızda daha önce paylaşmıştık.

Ayetleri önce Süleyman(a.s)'ın yaşamış olduğu zaman ve mekan dahilinde okumak, sonra "bunların bize dönük nasıl bir mesajı olabilir?" sorusunun cevabını aramak istiyoruz.

Süleyman(a.s) kendisine mülk ve yönetim gücü verilmiş bir elçi olarak, kendisine mülk ve yönetim gücü verilmiş diğer insanlar için model bir kişidir. İnsanlar birlikte yaşamanın bir gereği olarak, yöneten ve yönetilen şeklinde iki gruptan birisi içinde bulunurlar. Her grubun birbirilerine karşı olan sorumluluğunu Allah(c.c) kitabında tayin ederek doğabilecek anarşi zulüm ortamının önünü kesmiştir.

Kur'an "Yöneten" konumunda olan insanların, yönetimi altındaki insanlara karşı nasıl bir tutum sergilemeleri gerektiğini yaşanmış kıssalar ile anlatarak, doğru ve yanlış yönetim sergileyenleri ve onların akıbetlerini anlatarak yol göstermiştir. Süleyman(a.s), Davud(a.s), Yusuf(a.s), Zülkarneyn(a.s) gibilerin örnek yönetimlerine karşılık Firavun, Nemrut gibilerinin zulüm yönetimlerini anlatarak, bu gibilerin yanlışlarının onları nereye götüreceğini haber vermiş, kendisinin yolundan ayrılmamaları gerektiğini müteaddit defalar hatırlatmıştır.

Süleyman(a.s) kıssasının bu çerçevede okunarak değerlendirilmesi ve mesajının bu yönde okunması, yönetimi ellerinde tutanların nasıl bir yönetim sergilemesi gerektiği yönünde öğütler ihtiva etmektedir. Onun kıssası içinde cin, kuş, şeytan, karınca gibi objeler üzerinden verilmek istenen mesajın ana merkezinde, adil bir yönetim sergilemenin örnekleri ve elindeki gücü vahyin kontrolünde kullanması vardır.

Süleyman(a.s) bir hükümdar olması hasebiyle hükümranlığı altında büyük bir toprak parçası ve bu topraklar üzerinde yaşayan insanlar vardır. Her ülkede olduğu gibi, o ülkeyi de oluşturan insanların ırk, dil, kavim, gelenek vb. birbirlerinden bir takım farklılıkları vardır. Bir ülke ne kadar büyükse, o ülkenin büyüklüğü oranında farklı etnik grupların o topraklar üzerinde yaşaması bir realitedir. Süleyman(a.s) bu realite ile karşı karşıya kalan bir hükümdar olarak bu farklılıklardan doğabilecek bazı sıkıntılı durumları bertaraf etme hususunda önemli bir örnektir.

Bir devlet yöneticisi için en büyük sorun; hükümranlığı altında yaşayan insanların tamamını kontrol altında tutması ve onların yönetime karşı bir hoşnutsuzluk duyarak başkaldırmalarıdır. Tarih; yöneticilerine başkaldıranlar ve bu uğurda dökülen kanların örnekleri ile doludur. Hala bu uğurda kan dökülmeye ve isyan hareketlerine devam edilmektedir ve kıyamete değin edilecektir.

Bu sorunu dikkate alarak ve bu sorunların üstesinden nasıl gelinebileceği hayat kitabı olan Kur'an'ın nasıl öğrettiği, yaşanmış örneklerden bizlere okunmaktadır. Süleyman(a.s)'ın Cin ve Şeytanları emri altında çalıştırmasını şu şekilde okumak mümkündür;

Daha önce kıssa içinde anlatılan "Cin" ve "Şeytan"ların ontolojik mahiyetinin ne olduğundan çok, bize dönük mesajının okunması gerektiğini söylemiştik.

Süleyman(a.s) kıssasında anlatılan "Cin" ve "Şeytan"ları, onun hükümranlığı altındaki topraklarda yaşayan ve etnik farklılıklara sahip insanlar olarak okumak mümkündür .Cinleri ve Şeytanları insan olarak ifade etmemiz, kıssanın bize dönük mesajının okumak için olduğunu hatırlatmak isteriz. Bugün bir ülke içinde yaşayan farklı etnik kökenlere mensup olan insanların Süleyman(a.s) kıssası içinde anlatılan Cin ve Şeytan gibi anlatımlar ile benzeştirerek kıssadaki anlatımın mesajını anlayabiliriz.

Süleyman(a.s) kıssasında anlatılan Cin ve Şeytanların günümüze dönük mesajını okuyabilmek için bir ülke içinde her an için huzursuzluk ve anarşi çıkarma potansiyeline sahip olan veya yönetime karşı çıkarak onu devirmek için planlar yapan insanlara benzetebiliriz. Bir ülke içinde huzursuzluk çıkarmak isteyenlerin ellerindeki en büyük koz; o ülke içinde yaşayan ve birbirleri ile bazı farklılık arz eden insan gruplarıdır. Bu gruplar çeşitli oyunlar ile kışkırtılarak o ülkenin huzurunu bozmak isteyenler tarafından kolaylıkla provake edilebilir.

Ülke yöneticilerine düşen en önemli görev; ülkede yaşayan farklı grupları birbirine bağlayan alt kimlik üzerinden değil en üst kimlik üzerinden birbirlerine bakmalarını sağlamak olmalıdır. Ülke içinde siyah-beyaz şeklinde yapılan bir ayrım, zaman içinde başkaları tarafından kullanılarak ülkenin birlik ve beraberliği sarsılmak istenebilir.

Bir ülke yönetimini elinde tutanlar öncelikle yönetimleri altında yaşayan insanları eşitlik ve adalet ilkeleri çerçevesinde yöneterek, onların isyan, anarşi, terör gibi çarelere başvurmalarını önlemek zorundadırlar. Bunun yegane çaresi; o ülke topraklarında yaşayan insanların yönetiminde, vahyin dikkate alındığı bir yönetim biçimidir.

Süleyman(a.s), işte bu noktada adalet ve eşitlik prensibine uygun bir yönetimin nasıl olması gerektiğini sergilemektedir. Süleyman(a.s) kıssasının tamamını okuduğumuz zaman, onun yönetim konusunda önceliğinin "Vahiy" olduğu, kendisinden daha üst olan bir hükümdara yani "Alemlerin Rabbi"ne karşı sorumlu olduğunu unutmadan bir yönetim sergilediği öne çıkmaktadır. Bu yönetim tarzı yani vahyi öncelleyen yönetim tarzının eşitlik ve adalet ilkelerine uyduğu müddetçe yönetimi altında yaşayanlar için doğru bir yönetim tarzı olduğu görülmektedir.

Adil bir yönetim, elinin altındaki halkın kendisine karşı herhangi bir hoşnutsuzluk içine girmemesi için öncelikle ekonomik ve sosyal tedbirleri almak zorundadır. Ekonomik ve sosyal yönden sıkıntıya giren bir toplum terör ve anarşiye gebe kalmaya mahkumdur.

SEBE Suresi ayetlerine baktığımızda, Süleyman(a.s) için erimiş bakırın ona akıtılmasını, onun yaşadığı zamanın teknolojisine ayak uydurmada geri kalmadığı yönünden okuyabiliriz. Teknolojik imkanlar bakımından üstün olan bir ülke, bu imkanlarını öncelikle kendi halkının refahı için kullanır, Süleyman(a.s) da bunu yapmıştır. Ülkelerin kendilerine yetmesi ve başkalarına muhtaç olmaması, orada yaşayan insanların mutlu bir hayat sürmesini sağlar. Başkalarına muhtaç olan bir ülkenin insanları, başkaları tarafından her an kullanılmaya mahkumdur.

Süleyman(a.s)'ın, elinde olan bu imkanları nasıl kullandığını, aynı surenin 13. ayetinde görmekteyiz. Emri altında her an isyan, anarşi ve terör çıkarmaya müsait olan "Cinler" ve "Şeytanlar" olarak ifade edilenleri çalıştırarak kontrol altında tutan yani onlara günümüz tabiri ile "İş-Aş-Ekmek" veren Süleyman(a.s) suretle yönetimi altında bulunanların herhangi bir terör, anarşi gibi olaylara kalkışmamaları için her sebebi ortadan kaldırmaktadır. Bir ülkede anarşi ve terörü körükleyen en büyük unsur, o ülke halkının sosyal ve ekonomik yönden zayıf bırakılması olup, bu durum başkaları tarafından kullanılarak ülkenin baş ağrısı olmaktadır.

Karnını doyuramadığınız bir ülkenin halkı, aç bırakıldığı takdirde karnını doyurmak için her türlü yola başvurur. Aç kalan bir insan karnını doyurmak için elini uzattığı ekmeğin helal mi haram mı olduğunu düşünmeden, önce aç karnını doyurmanın yolunu arar. Süleyman(a.s) örnekliği işte burada çok önemli mesajlar vermektedir.

Yaşadığı zamanın teknolojisine ayak uydurarak yönetimi altında yaşayan ve aç kaldığı anda terör ve anarşiye kalkışabilecek olan halkı sosyal ve ekonomik yönden tatmin ederek böyle bir harekete girişmesini önleyen Süleyman(a.s)'ın yöneticilik örnekliğinin tarihin her devrinde geçerli olacak bir örneklik olarak okunması gerekmektedir.

SEBE 12 ayetinin sonunda "Rabbinin izniyle, yanında iş gören cinleri onun buyruğu altına verdik ki, bunlar içinde buyruğumuzdan çıkan olursa ona alevli ateşin azabını tattırırdık." cümlesini şöyle anlamak mümkündür;

Bir yönetim, elinin altında yaşayanlara sosyal ve ekonomik olarak her türlü imkanı sağlayarak onların bir takım yanlışlara sapmasını önlemek zorundadır. Evrensel hukuk kurallarında, bir suça ceza verilmesinin adil olması için, kişileri o suça sevkeden amillerin ortadan kaldırılması gereklidir. Eğer siz halkınızı aç bırakırsanız, o halka hırsızlık suçunu işlediği için verdiğiniz ceza ancak onlara zulmetmek anlamına gelecektir. Ömer(r.a)'ın yönetiminde kıtlık zamanında hırsızlık cezasının uygulamadığı konusundaki rivayetler, onun bu konudaki adil davranışının bir örneğidir.

Süleyman(a.s), suça giden yolları önleme noktasında her türlü önlemi almış bir yönetim sahibi olarak, bundan sonra yanlış yaparak anarşi ve teröre bulaşan unsurlara karşı her türlü sert tedbiri almıştır. Anarşi ve teröre bulaşılmasının önünü sosyal ve ekononmik tedbirlerle kapatan bir yönetime karşı isyana giren kim olursa olsun artık cezayı haketmiş sayılacaktır.

Bütün bu yazdıklarımızı Türkiye şartları dahilinde bir genellemeye tabi tutacak olursak; bugün içinde bulunduğumuz anarşi ve terörü doğuran sebeplerin çok iyi irdelenmesi, olayların buralara kadar gelmesine sebep olan sosyal ve ekonomik yönden yapılan yanlışların okunması ve bu yanlışların ortadan kaldırılması için gereken önlemlerin alınması gereklidir.

Bu önlemler alınırken Kur'an'ın hayat kitabı olma özelliği dikkate alınmalı ve yönetim mekanizması vahyi merkeze alan bir sistem üzere kurulmalıdır. Vahyi merkez alan sistemde, geçmişteki örneklikler dikkate alınır ve ona göre bir yönetim biçimi belirlenir. Süleyman(a.s) örnekliği bir devletin nasıl yönetileceği hususunda yaşanmış bir örnek olarak karşımızda durmaktadır. Sosyal, ekonomik ve askeri yönden güçlü bir devlete dışarıdan ve içeriden düşmanlık etmek isteyen unsurlar daha dikkatli davranacak ve o devlete herhangi bir düşmanlıkta bulunmak için iki defa düşünmek zorunda kalacaklardır.

Sonuç olarak; Süleyman(a.s)'ın "Cin" ve "Şeytan"ları emri altında tutmasının bize dönük mesajını okumaya çalıştığımız bu yazıda, bu isim altında toplananların ontolojik mahiyetlerini tartışmaktan ziyade, bu isim altında toplananların Kur'an genelindeki işlevleri göz önüne alınarak okumaya tabi tutulmuş ve "bu kıssanın bize dönük nasıl bir mesajı olabilir?" sorusunun cevabı aranmaya çalışılmıştır.

Cin ve Şeytan olarak ifade edilen isimleri, ifsad edilme potansiyeline sahip olmak şeklinde okuyarak, bu tür bir potansiyelin her ülke içinde olmasının doğal bir durum olduğu, asıl önemli noktanın bu tür ifsada müsait olanların "iş-aş-ekmek" sahibi yapılarak, ne kendilerinin bir ifsad hareketine girişmeleri, ne de başkaları tarafından ifsad edilerek toplumda huzursuzluk çıkarmalarının önlenmesi hedeflenmektedir.

Süleyman(a.s) kıssasını okuduğumuz zaman Cin ve Şeytan olarak ifade edilenlerin önce çalıştırılarak onları ekonomik yönden tatmin etme cihetine gidildiği, bundan sonra artık bir huzursuzluk çıkarmak şeklinde eyleme girenlerin asayiş suçu ile işlemiş olduğu gerekçesi ile cezalandırma cihetine gidebileceğini okumaktayız. Sosyal ve ekonomik olarak geri bıraktığınız bir grubu, bu tür haklar istediği gerekçesi ile suç işlemiş muamelesi yaparak askeri tedbirler ile onları sindirme planları hiçbir zaman işe yaramaz ve bu muamele adil olmaz.

EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.