Alak s. 1-5. Ayetlerinin Mesajı Üzerine Bir Tefekkür Çalışması

Alak s. mushaf sıralamasında 96.  , nuzül sıralamasında ilk 5 ayetinin ilk inen ayetler olduğu gerekçesi ile ilk sırada olan , diğer ayetleri tebliğ sürecinin başlamasından sonraki zamanlarda indiği anlaşılan bir suredir. Bu yazımızda ilk 5 ayetinin  mesajını anlamaya yönelik bir tefekkür çalışması yapmaya gayret edeceğiz , surenin diğer ayetlerini başka bir başlık altında tefekkür etmeye gayret edeceğiz.

 Ikra’bismi rabbikellezî halak(halaka).
 [096.001]  Oku ismiyle o rabbının ki yarattı

Halakal insâne min alak(alakın).
 [096.002]  İnsanı bir alaktan yarattı.

Ikra’ ve rabbukel ekrem(ekremu).
[096.003]  Oku, Rabbin en büyük kerem sahibidir;

Ellezî alleme bil kalem(kalemi).
[096.004]  Ki O, kalem ile öğretti,

Allemel insâne mâ lem ya’lem.
[096.005] İnsana bilmediğini öğretti.

Surenin yapılan tefsirlerinde bu 5 ayetin, ilk inen ayetler olduğu yönünde rivayetler mevcuttur. 
"İkra" kelimesi , "karea" fiilinden türemiş olup toplamak ,cem etmek anlamındadır. Ayetteki bu emri sadece yazılı bir metinden okumak şeklinde anlamak neticesinde ,Muhammed as a gelen vahiy meleğinin onun bir kaç defa sıktığı , ona "oku" dediği onunda "ben okuma bilmem" demesi şeklindeki rivayetler hepimizin malumudur. Bu rivayetler bile bizlerin okumayı nasıl anladığına dair bir örnek olup tek taraflı okumanın kökünün nereye dayandığını bizlere hatırlatmaktadır. Okumak fiilini yazılı bir metin olan kitabın sayfalarındaki yazılardan ibaret görmemek gerektiğini düşünerek, bu emir ile verilmek istenen mesajı biraz açmak istiyoruz.

Allah cc kendisinin kelimelerinin çokluğunu ifade etmek için, denizler yedi deniz daha ona eklenerek mürekkep , ağaçlar kalem olsa bunların yetmeyeceğini beyan etmiştir (18.109/31.27). Allah cc nin yazmakla bitmeyecek olan kelimelerinin bulunduğu alana  kainat adı verilmekte, bu kainatta bir nevi kitap demek olup "kainat kitabı" şeklinde bir terkip kullanmak uygun olacaktır. Vahiy kitapları kainat kitabını okumanın bir klavuzu olarak indirilmiş olup tek taraflı bir okumanın herhangi bir faydası bulunmamaktadır. 

Bugün karşımızda olan en büyük sorun , kainat ayetlerine iman ederek dünyevi güç elde edenlerin vahiy kitabına iman etmemesi , vahiy kitabına iman edenlerin kainat kitabına iman etmemesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Her iki kitab birbirinden ayrılmaz bir biçimde okumaya tabi tutulması gerekmekte , iki kitabın birlikte okunmaması sonucu çıkan sorunlar dün, bugün , yarın her zaman acı örnekleri ile karşımızda durmaktadır.

Müslümanlar olarak bizler okumak denilince sadece yazılı bir metinden, bu işi yapmak şeklinde anlayarak, bu emir ile  ifade edilmek istenen şeyin ne olduğu konusunda eksikliğe düşmüş olmamız bizleri bugüne getirmiştir. Allah cc nin kelimelerinin bulunduğu kainat kitabını okumak şeklinde bir mesajı anlayabilmiş olsaydık okuma alanımızın sadece yazılı metinler ile sınırlı olmaması gerektiği , okuma sınırımızın Allah cc nin yaratmış olduğu her şey olduğunu anlar , kainata bir kitap gözüyle bakar ve "onun adıyla okumak" emrinin nasıl icra edilmesi gerektiğini daha iyi anlardık. 

"Rab" kelimesi ; bir nesneyi tamamlık yani kemal , olgunluk,yetişkinlik aşamasına gelinceye kadar aşama aşama tedricen inşa etmek , besleyip büyütüp yetiştirmek anlamındadır. Alemlerin rabbi olmasının ne demek olduğu bu kelimenin ifade etmiş olduğu anlamda daha net ortaya çıkmaktadır. 

Kur'an geneline baktığımız zaman ,Allah cc den başka rabler edinmenin şirk olduğu vurgusunun bir çok ayette karşımıza çıkması , onun yaratan rab olmasının ne anlama geldiğini anlatmaktadır. İnsanların onun yarattığı kullardan birisini veya bir kısmını rabler edinmiş olmasının ne kadar hatalı bir davranış olduğu onun herşeyin yaratıcısı olmasında yatmaktadır'ki onun yarattıklarını değil, onları yaratanı rab olarak bilin ve kabul edin buyurulmaktadır. 

"Yaratan rabbin adıyla okumak" emrinin nasıl icra edilmesi gerektiğini , önce bu okumayı yapanların başka rablerin adıyla yapmış olmalarından dolayı arz üzerinde meydana gelen fesadı hatırlayarak anlamak mümkündür. Kainat kitabı dediğimiz , Allah cc nin ayetlerini bugün müslümanlar değil , kafirlerin okuyor olması bu okumayı Allah cc nin dışındaki varlıkların dikte ettiği okuma metodu ile okumaları , bu okumalar sonucu elde etmiş oldukları teknolojik üstünlükleri ıslah için değil fesad için kullanmaları okumanın yaratan rab adına olmasının önemini bir kat daha ortaya çıkarmaktadır. 

Allah cc nin kainat kitabındaki ayetleri okuyarak güç ve servet elde edenler bu güçlerini , elçiler vasıtası ile inen kitaplar doğrultusundaki emirler dahilinde kullanmaları gerekirken başka başka rabler ihdas etmişler ve okumalarını bu rablerin emri doğrultusunda gerçekleştirerek dünyayı büyük bir fesada boğmuşlardır. 

Allah cc nin kainat kitabı , elçiler ile gönderdiği vahiy kitabı ile birbirinden ayrılmadan okunmasının önemi yaşadığımız dünyadaki acı örnekler ile ortaya çıkmaktadır. Allah cc nin ikramı olan demiri işleyerek güçlü savaş araçları yapanlar bu gücü Davud ve Zülkarneyn  as lar örneğinde olduğu gibi hayra harcamak yerine , şerre harcayarak dünyevi menfaatlerinin icap ettiği şekilde canavarca kullanmaktadırlar.

Allah cc nin elçisi ile indirdiği kitabını okumak demek, sadece bugünkü klasik şekli ile okumak anlamına gelmez. Kur'an hayat içinde karşımıza çıkan sorunlara karşı nasıl bir durum içinde olmak gerektiğini hatırlatan bir kitabtır. Özellikle kıssa yollu anlatımlar geçmişlerden örneklerden vererek yaşanmışlık içinden bizlerin hayatı okumamızı istemekte , fakat bizler bu ayetleri, okumak kelimesinin ifade ettiği dar anlam içinde görerek yapmış olduğumuz eylemler hayat içinde bizlere herhangi bir davranış örneği olarak yansımamaktadır. 

Vahiy kitabını hakkı ile okuyanlar , kainat ayetlerinide Allah cc nin ayetleri olarak görüp onlarında okunması gerektiğini anlarlar. Kainat kitabını okuyarak dünyevi olarak güç ve servet elde edenler bu gücü , indirilmiş olan kitab ile birlikte okuyarak , arz üzerinde ıslah için yaşamak gerektiğini anlarlar ve böyle bir okuma sonucunda elde edilen gücü ve serveti elde tutanların yaşadıkları dünya fesadın olmadığı , zalimlerin kıpırdayamadıkları bir yer olur. 

"Alak" kelimesi , insanın yaratılış aşaması ile ilgili olarak başka ayetlerde de geçmekte olup , pençeyle bir şeyi sıkıca tutmak, yakalamak , ona sıkıca yapışmak anlamındadır. 

"Elalaku"; boğaza asılı kalan bir kurtçuk , pıhtı halindeki kan anlamındadır.
 "Elılku"; sahibinin kendisine bağlandığı bundan dolayı vazgeçemediği şey.
"Elaliku"; yem torbasının içine konup hayvanın üzerine asılan arpa. 
"Elmaluku" ; yavrusuna şefkat ve sevgi göstererek onun yanından ayrılmayan ona bağlılık gösteren dişi deve.

Kullanımlarından örnekler verdiğimiz bu kelime ile , insanın yaratılış aşamasının anlatılması , tıp ilminin bugünkü gibi bilinmediği bir zaman içinde bu kelimenin ifade ettiği anlam ile izah edilmeye çalışılarak rabbimizin yaratma kudretinin anlaşılması sağlanmaya çalışılmıştır. 

"Kalem" kelimesi ,yazmaya yarayan bir araç  ve bu araçla insanın öğrenmiş olması , Allah cc nin insana bilmediğini öğretmesinin yollarından biri olarak süregelmektedir. Allah cc nin insana bilmediğini öğretmesi demek , insanlığın sahip olduğu bütün bilgi birikiminin kaynağı açısından önemli olup onu öğretene karşı saygı duyulmasını gerektirmektedir. Kişinin dünyada hayatı içinde ona öğretmenlik yapan birisine karşı saygı duyması onun nankör olmadığını göstermesi açısından dikkate alındığında , Allah cc nin kullarına bilmediklerini öğretmesi karşılığında onada saygı duyulması gerektiğini hatırlatır . İnsanın nankör olması burada devreye girerek dünyadaki öğretmenine duyduğu saygı kadar bile ona ve herkese öğretmen olan rabbine karşı nankör davranmasının karşılığını hesab günü alacak olması bile bir çok insanı bu nankörlükten vazgeçirememektedir. 

"Elkeremü" ; insandan zuhur eden övgüye layık olan huyların , davranışların adı olarak nuzül öncesi toplumun kullandığı dil içinde anlamını bulmuş bir kelimedir. Mekke toplumunda böyle bir payeye layık olmak için zengin birisi nesi var nesi yok dağıtarak fakir bir duruma düşmekte , sadece  "elkerim" ünvanına sahip birisi olarak hayatını sürdürmeye devam etmekteydi. Böyle bir arka plan  dahilinde , Allah cc nin kendisini "elekrem" olarak vasfetmesi ve diğer ayetlerde onun yanında olanların asla bitmeyeceği onun "elğaniyy" olduğu hatırlatılarak bu kelime ile ifade edilen durumun kendisini asla fakir duruma düşürmediğini bildirmiştir. 

Burada yeri gelmişken , bir kısım kur'an ehli kişilerin "Allahu ekber" terkibinin kullanılmasının yanlış olduğu şeklinde düşüncelere şahid olduğumuzu hatırlatarak bu konunun alak suresindeki "elekrem" kelimesi üzerinden bir bağını kurarak bazılarımızın ne kadar ilmi ve ciddi!! meseleler ile uğraştığını göstermek istiyoruz. 

Ekber kelimesinin kıyaslama içerdiği iddiası ile "Allahu ekber" şeklinde bir kullanımın yanlış olduğu, doğru olanın "Allahu kebir" şeklinde kullanım olduğu iddiasına karşın "kebir " yani büyük kelimesininde kıyaslama içerdiğini hatırlatmak isteriz. Büyük olan bir şeyin büyüklüğünün diğerine göre olduğu unutulmamalıdır. "Zeyd amr'dan büyüktür" derken amr ile kıyaslayarak bunu söyleriz halbuki Zeyd başka birisi ile kıyaslandığında küçük olabilir. 

Burada unutulmaması gereken bir nokta vardır, Allah cc nin kendisini bize tanıtmak için kullandığı bütün isimleri teşbih yani benzetme içermekte ve aşkın bir varlık olan Allah cc bizlerin zihnimizin algıladığı şeyler ile benzetme yaparak kendisini bize tanıtmaktadır. Hangi ismi olursa olsun o günkü arap toplumunun günlük dil ile ifade ettiği kelimeler üzerinden bu anlatım yapılmıştır. "Allahu ekber" kıyaslama içerdiği için yanlış , "Allahu kebir" kıyaslama içermediği için doğru demek kişinin bu konudaki cehaletinin bir neticesidir. 

"Elekrem" kelimesi ismi tafdil sigasından bir kelimedir , ekber kelimeside aynı sigadan olan bir kelimedir. Ekber kullanmak yanlış ise Allah cc neden kendisi için kıyaslamalı !! olan bir kelimeyi yani ekrem kelimesini neden kullanmış acaba?, bu yanlışı !! nasıl farkedememişte kur'an ehli olduğunu zanneden bir takım zevat bunu farketmiş ve Allah cc ye din öğretmeye kalkıyor.

Sonuç olarak; Muhammed as a ilk olarak nazil olduğu kuvvetli  olan alak s. ilk 5 ayetinde ; hiç bir şey değil iken yaratılan insanı yaratan rabbi ona bilmediklerini kalem ile öğretmiş ve o rabbin en  büyük kerem sahibi olduğu hatırlatılarak , insanın bildiği her şeyin onun öğretisi olduğu ve bu bilgisini onun emri doğrultusunda kullanmasını emretmektedir.  

                                       EN DOĞRUSUNU ALLAH CC BİLİR.