Müslümanlar arasındaki ihtilaflara baktığımızda, bu ihtilafların temelinde yatan en başta gelen sebeplerden bir tanesinin; okunan herhangi bir ayetin bağlamdan kopuk veya mensup olunan mezhebin düşüncesi doğrultusunda okunarak anlaşılmaya çalışılması ve bunun neticesinde oluşan farklı düşüncelerin ihtilaflara sebep olması olduğunu görüyoruz. Bu yazımızda bu metod ile okunan BAKARA 232 ayetinin iki farklı anlamı üzerinde durarak, doğru anlamın hangisi olabileceği yönündeki düşüncelerimizi paylaşmaya çalışacağız.
BAKARA 232 ayetinin Arapça metni şu şekildedir;
Ve izâ tallaktumun nisâe fe belagne ecelehunne fe lâ ta’dulûhunne en yenkıhne ezvâcehunne izâ terâdav beynehum bil ma’rûf(ma’rûfi), zâlike yûazu bihî men kâne minkum yu’minu billâhi vel yevmil âhır(âhıri), zâlikum ezkâ lekum ve ather(atheru), vallâhu ya’lemu ve entum lâ ta’lemûn(ta’lemûne).
BAKARA 232 ayetine verilen anlamlar şu şekildedir;
1- [002.232] [E0] Kadınları boşadınız da ıddetlerini bitirdiler mi, aralarında meşru surette rızalaştıkları takdirde kendilerini kocalarına nikâh edecekler diye tazyık da etmeyin, bu işte içinizden Allaha ve Ahıret gününe iman etmiş olanlara verilir bir öğüttür, bu sizin hakkınızda daha hayırlı ve daha nezihtir, siz bilmezken Allah bilir.
2- [002.232] [DV] Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme müddetlerini bitirdikleri vakit, aralarında iyilikle anlaştıkları takdirde, onların (eski) kocalarıyla evlenmelerine engel olmayın. İşte bununla içinizden Allah'a ve ahiret gününe inanan kimselere öğüt verilmektedir. Bu öğüdü tutmanız kendiniz için en iyisi ve en temizidir. Allah bilir, siz bilmezsiniz.
BAKARA 232 ayetinde; boşanan kadınların eski kocaları ile artık bağları tamamen koptuktan sonra, başka bir erkek ile evlenmek için anlaştıklarında, eski kocalarının onlara baskı yapmaması öğütlenmektedir.
İkinci sırada verdiğimiz mealde, boşanan kadınların eski kocaları ile tekrar anlaştıkları takdirde, onları eski kocaları ile tekrar evlenmeleri konusunda, onlara baskı yapılmaması öğütlenmektedir.
Birinci sırada verdiğimiz ve doğru olduğunu düşündüğümüz meale göre, boşanan kadınların boşandıkları kocalarından başka erkeklerle anlaştıkları takdirde, eski kocalarının onlara baskı yapmaması öğütlenmekteyken, ikinci sırada verdiğimiz mealde boşanan kadınların boşandıkları kocaları ile tekrar evlenmek için anlaştıkları takdirde, o kadınların velileri tarafından engel çıkarılmaması istenmektedir.
İkinci sırada verdiğimiz mealde, sahneye kadının velisi çıkarılarak, nikah için velinin izninin şart olması düşüncesinden hareketle, veli tarafından bir engel çıkarılmaması gerektiği gibi bir anlamın çıkarılmış olması, ayete bağlamdan kopuk ve mezhebi bir düşünce doğrultusunda anlam verildiğini göstermektedir.
Fıkıhta nikah ile ilgili meselelere baktığımızda; evlenecek kızın velisi tarafından izin şartının arandığını görmekteyiz. Böyle bir şartın, Ebu Hanife tarafından gerekli olmadığı düşüncesine karşın, İmam Şafii, Malik ve Hanbel'in böyle bir şartın gerekli olduğu yönünde içtihadları olduğunu görmekteyiz. Ebu Hanife'nin bu görüşü daha doğru olup, hayatını etkileyecek bir karar verme noktasında evlilik adayı kızın söz sahibi olamaması kabul edilir bir durum değildir. Diğer imamların ve o imamların mezheplerine tabi olan başka fıkıhçıların evlilik konusundaki bazı görüşlerini okuduğumuzda "artık bu kadar olmaz" dedirtecek cinstendir.
Kur'an'a baktığımızda, evlenecek bir kimse için velisinin izin şartını NİSA 25 ayeti içinde görmekteyiz.
[004.025] [DI] Sizden, hür mümin kadınlarla evlenmeye güç yetiremiyen kimse, ellerinizdeki mümin cariyelerinizden alsın. Allah sizin imanınızı çok iyi bilir. Birbirinizdensiniz, aynı soydansınız. Onlarla, zinadan kaçınmaları, iffetli olmaları ve gizli dost tutmamış olmaları halinde, velilerinin izniyle evlenin ve örfe uygun bir şekilde mehirlerini verin. Evlendiklerinde zina edecek olurlarsa, onlara, hür kadınlara edilen azabın yarısı edilir. Cariye ile evlenmedeki bu izin içinizden, günaha girme korkusu olanlaradır. Sabretmeniz sizin için daha hayırlıdır. Allah bağışlar ve merhamet eder.
NİSA 25 ayetine baktığımızda, o günkü toplum kuralları gereği kadınların "hür" ve "cariye" olmak üzere iki sınıfa ayrılmış olduğu gerçeğinden hareketle, "cariye" statüsüne sahip olan bir kadının evlenebilmesi için o kadının maliki olan kişinin izninin alınma mecburiyeti getirilmektedir. Ayete dikkat edildiğinde "hür" statüsüne tabi olan kadının velisinden izin alınması gibi bir mecburiyet görülmemesine rağmen, ayet içindeki "onlarla" lafzının delaletinin her iki durumda olan kadınlara şamil olduğunu iddia eden İmam Şafii, bu iznin her iki durumda olan kadınlar için gerekli olduğuna dair görüş belirtmiştir.
Bu görüş bu konudaki uygun rivayetler ile desteklenerek mezhebi bir görüş haline gelmiş ve BAKARA 232 ayetine, bir kısım tefsirci veya meal yapıcısı tarafından bu görüş baz alınarak anlam verilmeye çalışılmıştır. Peki acaba ayet böyle bir görüşü destekleyecek bir anlama sahip mi?
BAKARA 232 ayeti, boşanma ile ilgili hükümlerin vaz edildiği ayetler grubuna dahil olup, bir önceki 231. ayet boşanmış durumdaki kadınlar ile ilgili hüküm vaz eden ayettir.
Her iki ayetin gramatik yapısı karısını boşamış olan kocayı muhatap almaktadır. 231. ayette boşanmış olan kadının gidecek bir yeri olmaması durumunda, onların evde tutulması yani onların şayet herhangi bir güvenceleri yoksa, sosyal güvencelerinin boşandığı kocaları tarafından sağlanması gerektiği beyan edilmektedir.
BAKARA 228-230 ayetlerinde; karısını boşayan erkeğin aynı kadınla evlenebilmesi için gerekli hükümler zaten vaz edilmiştir. 232. ayet eski kocası ile artık herhangi bir bağı kalmamış olan kadının durumu ile ilgili hüküm vaz edilmektedir.
Farklı anlam verilmesine sebep olan kelime; 232. ayet içindeki "fela ta'duluhünne" (o kadınlara engel olmayın) kelimesinin kime hitap ettiği noktasında olup, mezhebi okuma burada devreye girmektedir.
BAKARA Suresi'ndeki boşanma ile ilgili hüküm vaz eden ayetlerin hiçbirinde velilere yer verilmemiş olup, muhatap karılarını boşayan erkeklerdir. 232. ayetin gramatik yapısına baktığımızda; "tallaktüm" kelimesi karısını boşayan erkeği muhatap almaktadır. Devam eden cümle içindeki "fela ta'duluhünne" kelimesi aynı şekilde karısını boşayan erkeği muhatap almasına rağmen, mezhebi görüş olan "kadının evlenirken velisinin izin şartı" düşüncesi bu ayete uygulanarak "Bizim mezhebimizin görüşünde velinin izin şartı vardır. Öyleyse bu ayetin anlamı; velisinin izni ile olma mecburiyeti vardır" denilerek ayet mezhebin görüşüne göre anlamlandırılmıştır.
Mezhebi görüşün öne çıkarılıp bağlamın göz ardı edilerek yapılan okumada BAKARA 232 ayetinin anlamı yukarıda verdiğimiz iki farklı anlamın ikinci sırasında şekle dönüşmüş ve boşanmış kadınların eski kocalarına dönmek istedikleri zaman onlara velileri tarafından engel çıkarılmaması gibi bir anlam verilerek büyük bir hataya düşülmüştür.
Ayetin yanlış anlaşılmasına "fe lâ ta’dulûhunne en yenkıhne ezvâcehunne izâ terâdav beynehum bil ma’rûf(ma’rûfi)" (aralarında meşru surette rızalaştıkları takdirde kendilerini kocalarına nikâh edecekler diye tazyık da etmeyin,) cümlesi içindeki "ezvacehünne" kelimesidir. Bu kelime boşanmış kadının eski kocası olarak anlaşılınca, bu sefer o kadınlara baskı yapmaması istenen kişilerin olması gereği ortaya çıktığı düşünülerek, baskı yapmaması gereken kişilerin o kadınların velileri olduğu düşünülmüştür.
Ayetin muhatap kişisi, karısını boşayan erkek olduğu şayet göz ardı edilmemiş olsaydı, "ezvacehünne" kelimesi ile kast edilen kişinin kadının eski kocası değil, onunla evlenmek isteyen başka bir koca adayı olması gerektiği gayet kolay anlaşılabilirdi. BAKARA 235 ayetine baktığımızda eski kocası ile artık bağları kesilmiş olan kadınlar ile evlenmek istenildiğinde takip edilmesi gereken yol anlatılmaktadır.
[002.235] Bu durumdaki (iddet beklemekte)kadınlara ima yolu ile evlenme teklif etmenizin ya da bu arzuyu içinizden geçirmenizin hiçbir sakıncası yoktur. Allah sizin onları hatırınızda tutacağınızı biliyor. Söyleyeceğiniz uygun sözler dışında sakın onlarla gizlice buluşmak üzere sözleşmeyin ve gerekli bekleme süresi dolmadıkça sakın nikâh kıymaya girişmeyin. Allah'ın içinizden geçen duyguları bildiğini bilin, O'ndan çekinin ve bilin ki, O, günahları bağışlar ve halimdir.
Aşağıya yanlış olarak anlamlandırma örneklerinden bir kaç tanesini vermek istiyoruz.
Mustafa Öztürk:
[Ey Veliler!] Bir veya iki talakla boşanan ve iddet sürelerini tamamlayan kadınlar, iyi geçinebileceklerine dair aralarında bir uzlaşma sağlarlarsa, onların ilk kocalarıyla yeniden evlenmelerine engel olmayın. Allah'a ve kıyamet-hesap gününe inanan siz müminlere verilen öğüt budur. Nezih, şaibeden uzak bir aile hayatı yaşamak için gerekli olan budur. [Unutmayın ki] Allah hayrınıza ve faydanıza olacak hükümleri bilir ve fakat siz bilemeyebilirsiniz.
Adem Uğur :
Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme müddetlerini bitirdikleri vakit, aralarında iyilikle anlaştıkları takdirde, onların (eski) kocalarıyla evlenmelerine engel olmayın. İşte bununla içinizden Allah'a ve ahiret gününe inanan kimselere öğüt verilmektedir. Bu öğüdü tutmanız kendiniz için en iyisi ve en temizidir. Allah bilir, siz bilmezsiniz.
Ali Fikri Yavuz :
Kadınları (Ric’î talâkla) boşadınız da iddetlerini bitirdiler mi, aralarında meşrû bir şekilde anlaştıkları takdirde, ey veliler, artık kendilerini kocalarına nikâh etmelerine engel olmayın. Bu anlatılanlar, sizden Allah’a ve ahiret gününe iman etmiş olanlara verilen bir öğüttür. Bu sizin için daha hayırlı ve daha temizdir. Allah sizin menfaatinizi bilir, siz bilemezsiniz.
Ahmet Tekin :
Hanımlarınızı boşadığınız zaman, iddetlerini, bekleme müddetlerini tamamladıklarında, birbirleriyle, Kur’ân’ın ve sünnetin hükümlerine göre, iyilikle meşrûiyet sınırları içinde, İslâmî kurallarla örtüşen örfe uygun bir şekilde anlaştıkları takdirde, onların eski kocalarıyla evlenmelerine engel olmayın. İşte bununla, içinizden Allah’a, Allah’a imanın gerektirdiği esaslara ve âhiret gününe iman edenlere öğüt verilmekte, sorumlulukları hatırlatılmaktadır. Bu sizin için daha çok günahlardan ve haramdan arındırıcı, daha hayırlı, kalplerdeki şüpheyi gideren kuraldır. Allah biliyor, siz bilemezsiniz.
Bayraktar Bayraklı :
Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme müddetlerini bitirdikleri vakit, aralarında iyilikle anlaştıkları takdirde, eski kocalarıyla evlenmelerine engel olmayınız! İşte bununla, içinizden Allah’a ve ahiret gününe inanan kimselere öğüt verilmektedir. Bu öğüdü tutmanız, kendiniz için en iyisi ve en temizidir. Allah bilir, siz bilemezsiniz.
Fizilal-il Kuran :
Kadınları boşayıp da bekleme sürelerini doldurdukları zaman eğer daha önceki kocaları ile meşru biçimde anlaşırlarsa evlenmelerine engel olmayın. Bu, içinizdeki Allah 'a ve Ahiret gününe inananlara yönelik bir öğüttür. Bu sizin hesabınıza en temiz ve en iffetli yoldur. Allah bilir, fakat siz bilemezsiniz.
Hayrat Neşriyat :
Hem kadınları (ric'î, dönüşü mümkün bir boşama ile) boşadığınızda, bekleme müddetlerini de bitirdiklerinde, artık aralarında meşrû' olarak anlaştıkları takdirde, bu durumda kocalarıyla (tekrar) evlenirler diye onlara mâni' olmayın! Bu, içinizden Allah’a ve âhiret gününe îmân etmekte olan kimselere, kendisiyle nasîhat olunan(bir e mir)dir. Bu, sizin için daha hayırlı ve da ha temizdir. Çünki (sizin için neyin daha hayırlı olduğunu, ancak) Allah bilir, siz bilmezsiniz.
İbni Kesir :
Kadınları boşadığınız vakit, onlar iddetlerini bitirdiklerinde, aralarında güzelce anlaştıkları takdirde; kocalarıyla tekrar evlenmelerine mani olmayın. İşte sizden Allah'a ve ahiret gününe inanmış olanlara, bununla öğüt veriliyor. Bu, sizin için daha iyi, daha temizdir. Allah bilir, siz bilmezsiniz.
Ömer Nasuhi Bilmen :
Ve kadınları boşadığınızda, onlar da iddetlerini sonuna erdirince onların kendi aralarında maruf veçhile karşılıklı rızayla kocaları ile tekrar evlenmelerine mani olmayınız. Sizden Allah'a ve Ahiret gününe inanmış olanlara işte bununla öğüt verilir. Bu husus sizin için daha faydalı ve daha temizdir ve Allah Teâlâ bilir, siz bilmezsiniz.
Süleyman Ateş :
Kadınları boşadığınız zaman bekleme sürelerini bitirdiler mi, kendi aralarında güzelce anlaştıkları takdirde, (eski) kocalarıyle evlenmelerine engel olmayın. Bu, içinizden Allah'a ve âhiret gününe inanan kimseye verilen öğüttür. Bu, sizin için daha iyi ve daha temizdir. Allâh bilir, siz bilmezsiniz.
Ümit Şimşek :
Kadınları boşadığınız zaman, iddetlerini bitirdiklerinde, aralarında meşru şekilde anlaşacak olurlarsa kocalarına dönmelerine engel olmayın. Sizden Allah'a ve âhiret gününe inanmış olanlara verilen öğüt işte budur. Bu sizin için daha hayırlı ve daha temiz bir iştir. Allah bilir, siz bilmezsiniz.
Yaşar Nuri Öztürk :
Kadınları boşadığınız zaman bekleme sürelerini tamamladıklarında, kendi aralarında örfe uygun olarak anlaşmışlarsa eski kocalarıyla nikahlanmaları hususunda onlara engel çıkarmayın. Bu, sizin Allah'a ve âhıret gününe inanmış olanınıza verilen öğüttür. Bu sizin için daha isabetli ve daha temizdir, Allah bilir ama siz bilmezsiniz.
Sonuç olarak; BAKARA 232 ayeti boşanmış kadınların boşandığı kocalarının dışında başka bir erkekle evlenme arzusunda oldukları zaman, o kadınlara eski kocalarının herhangi bir engel çıkarmaması öğütlenmesine rağmen, bağlamsız ve mezhebsel okumanın bir örneği verilerek, ayetin muhatabı boşanmış kadınların velileri olduğu düşüncesinden hareketle o velilere hitaben, boşanmış kadınlar şayet eski kocalarına dönmek arzusunda oldukları zaman, o kadınlara velileri tarafından engel çıkarılmamasının öğütlendiği yolunda yanlış bir anlam verilmiştir. Bu ayetin doğru bir şekilde yapılan mealleri, karısını boşamış erkeği muhatap alarak ve boşanmış kadının eski kocasından başka bir erkekle evlenme arzusuna vurgu yapan ve o erkeklerle evlenmeleri hususunda eski kocaların engel olmamasına vurgu yapan meallerdir.
Aşağıda bu ayetin doğru anlamlarını yapan meal örneklerini vererek yazımızı bitirmek istiyoruz.
Muhammed Esed :
Kadınları boşadıktan sonra, bekleme sürelerinin sonuna gelmişlerse, aralarında uygun bir şekilde anlaştıkları taktirde başka erkeklerle evlenmelerine engel olmayın. Bu, Allah'a ve Ahiret Günü'ne inanan her biriniz için uyarıdır; bu, sizin için en erdemli ve en temiz (yol)dur. Allah her şeyi aslıyla bilir, ama siz bilmezsiniz.
Hasan Basri Çantay :
Kadınları boşadınız da ıddetlerini bitirdiler mi, aralarında meşru' bir suretde anlaşdıkları takdirde, artık kendilerini kocalarına nikâh etmelerine engel olmayın, işte içinizden Allaha ve âhiret gününe îmân etmekde olan (lar) a bununla öğüd veriliyor. Bu sizin için daha fazıyletli ve daha temizdir. (Ondaki maslahatı) Allah bilir, siz bilmezsiniz.
Ahmet Varol :
Kadınları boşadığınızda bekleme sürelerini tamamlarlarsa, aralarında iyilik üzere anlaşmaları durumunda (kendileriyle evlenmeye niyetlendikleri) eşleriyle nikahlanmalarını engellemeye çalışmayın. Bununla içinizden Allah'a ve ahiret gününe iman edene öğüt verilmektedir. Bu sizin için daha elverişli ve daha temizdir. Allah bilir, siz bilemezsiniz.
EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder