25 Şubat 2019 Pazartesi

NİSA SURESİ MEALİ

1- Ey insanlar Efendinize karşı korunun. O, sizi bir benlikten* takdir etti ve ondan da eşini takdir etti ve  ikisinden birçok adamlar ve kadınlar yaydı. Ve Allah' a karşı korunun. O'nunla birbirinizden sorguda bulunuyorsunuz ve yakınlık (bağlarını koparmak)tan da (korunun). Şüphesiz ki Allah, sizin üzerinizde gözeticidir.

*İnsanın yaratılış öyküsü Kur'an'dan öğrendiğimize göre, Adem ile temsil edilmektedir. Adem, yaratılan ilk insan değil, insanın yaratıldığı öz'ün somut hale getirilerek edebi bir üslüp dahilindeki anlatımıdır. Eşinin ondan yaratılması ise kadın ve erkek cinsinin aynı öz'den yaratıldığının beyan edilmesidir. Klasik anlatımla önce Adem, sonra onun kaburga kemiğinden eşi yaratılmış değildir. 

2- Ve yetimlere mallarını verin. Temiz olanı, murdar olanla değiştirmeyin. Onların mallarını kendi mallarınıza (katarak) yemeyin. Çünkü bu büyük günahtır.

3- Ve eğer yetimler hakkında hakkaniyetli olamamaktan kaygı duyarsanız, o takdirde sizin için temiz (evlenilmesi yasak olmayan) kadınlardan ikişer ve üçer ve dörder nikâhlayın. Ve eğer denkliği sağlayamamaktan kaygı duyarsanız, o takdirde de bir (eşle) veya sağ ellerinizin sahip olduğuyla (yetinin). İşte bu doğruluktan ayrılmamanıza daha yakındır.

4- Ve kadınlara (nikâh) bağışlarını incitmeden verin. Eğer benliklerinden olarak ondan bir şey sizin için temiz sayarlarsa (size verirlerse), o takdirde artık onu afiyetle iç huzuru ile yeyin.

5- Ve Allah'ın sizin için ayakta kalma vesilesi kıldığı (yetimlere ait olan) mallarınızı, (o malı idare edemeyecek) ahmaklara vermeyin. (O malların geliri ile) onları rızıklandırın ve giydirin ve onlara benimsenen söz deyin.

6- Ve yetimleri evlilik çağına ulaştıkları zamana kadar yıpratın. Eğer onlardan bir erginlik sezinlerseniz, o takdirde mallarını hemen onlara defedin. Büyüyecekler (de mallar elimizden gidecek) diye o malları savurganlık ve aceleyle yemeyin. Ve kim zengin durumda ise, artık iffetli olsun. Ve kim fakir durumda ise, artık benimsenen şekilde yesin. Mallarını onlara defettiğiniz zaman, artık üzerlerine tanık bulundurun. Ve hesaplayıcı olarak Allah yeterlidir.

7- Anne baba ve yakınlık bağı olanların bıraktığından adamlar için hisse vardır. Anne baba ve yakınlık bağı olanların bıraktığından kadınlar için de hisse vardır. Terk edilenden pek az veya çok olsun ondan (kadınlara verilmesi) belirli hisse vardır.

8- Ve pay dağıtımı sırasında, (miras düşmeyen) yakınlığın sahipleri ve yetimler ve düşkünler de hazır bulunduğu zaman, artık onları da ondan rızıklandırın ve onlara benimsenen söz söyleyin.

9- Ve arkalarında zayıf bir soy bırakmış olsalardı onlardan dolayı kaygı duyacak olanlar, (miras düşmeyenlere haksızlık etmekten) kaygı duysun. Artık Allah'tan korunsunlar ve doğru söz desinler.

10- Şüphesiz ki, yetimlerin mallarını haksızlık yaparak yiyenler, ancak ve ancak karınlarına ateş yiyorlar. Ve onlar alevli ateşe yaslanacaklar.

11- Allah size çocuklarınız hakkında erkeğe iki kadın hissesi öneriyor. Eğer kadınlar ikinin üstünde iseler, artık onlara bırakılanın üçte ikisi vardır. Ve eğer bir kadın ise, artık ona yarısı vardır. Ve eğer onun çocuğu varsa, babası annesi için her birine bıraktığının altıda biri vardır. Eğer onun çocuğu yoksa ve ona babası annesi varis oluyorsa, artık annesine üçte bir vardır. Eğer onun kardeşleri varsa, artık annesine altıda biri vardır. (Bu paylaşım) önerdiği öneriden ve (ödenecek) borçtan sonradır. Babalarınız ve oğullarınızdan hangisinin size menfaat bakımından daha yakın olduğunu siz algılayamazsınız. (Bunlar) Allah'tan belirlemedir. Şüphesiz ki Allah her şeyi bilici en bilgedir. 

12- Ve eşlerinizin eğer çocukları yoksa, bıraktığının yarısı sizindir. Eğer onların çocuğu varsa önerdiği öneriden ve (ödenecek) borçtan sonra bıraktıklarının dörtte biri sizindir. Eğer çocuğunuz yoksa, bıraktığınızın dörtte biri vardır. Eğer çocuğunuz varsa bıraktığınızın sekizde biri, önerdiğiniz öneriden ve borçtan sonra onlarındır. Eğer adam veya kadına anne baba ve çocukları olmadığı halde varis olunuyor, onun da erkek veya kız kardeşi bulunuyor ise, onlardan her birine altıda bir vardır. Eğer (kardeşler) bundan fazla iseler, önerilen öneriden ve borçtan sonra zora sokulmaksızın üçte birine onlar ortaktırlar. (Bunlar) Allah'tan bir öneridir. Ve Allah her şeyi bilici yumuşak davranıcıdır.
   
13- İşte bu Allah'ın sınırlarıdır. Ve kim Allah'a ve O'nun elçisine itaat ederse, onu orada ölüm görmemek üzere kalıcı olarak altından nehirler akar cennetlere girdirir. Ve işte bu büyük kurtuluştur.

14- Ve kim Allah'a ve O'nun elçisine karşı çıkar ve O'nun sınırlarını aşarsa, onu orada ölüm görmemek üzere kalıcı olarak ateşe girdirir. Ve ona küçük düşürücü azap vardır.

15- Ve kadınlarınızdan fuhuş (işlediği gerekçesi) ile gelenlere, artık onlara karşı içinizden dört tanık isteyin. Eğer bunlar tanıklık ederlerse, artık onları ölüm onların ömürlerini tamamlayıncaya veya  Allah onlara yol açıncaya kadar  evlerde sıkıca tutun.

16- Ve içinizden onunla (fuhuş işledikleri gerekçesi ile) gelen iki erkeğin ikisini de artık (sert önlemlerle) rahatsızlık verin. Eğer (itaatle) döner ve (durumlarını) düzeltirlerse, artık o ikisin( e cezai müeyyidede)den kayıtsız kalın. Şüphesiz ki Allah (lütufla) çokça dönücü çok merhamet edicidir.

17- (Kabulu) Allah'ın üzerine olan dönüş, ancak ve ancak o kimseler içindir ki, bilgisizce hareket ederek bir kötülük işlerler, sonra hemen (ölüm anı gelmeden önce itaatle) dönerler. İşte Allah'ta onlara (lütuf ile) döner. Ve Allah her şeyi bilici en bilgedir.

18- Ve (kabul olan) dönüş, kötülükleri işleyerek ta ki ölüm onlardan birisininin hazırında olduğu zaman: "Şüphesiz ki ben şimdi döndüm" diyen için ve (gerçeği) örtücü olarak ölen kimseler için değildir. İşte onlara acı azap hazırladık.

19- Ey inananlar kadınları zorla miras olarak almanız size serbest olmaz. Ve onlara verdiğinizin bir kısmını götürmeniz için, apaçık bir hayasızlık (suçu) getirmedikçe onlara sertlik göstermeyin. Onlarla benimsenen şekilde geçinin. Eğer onları çirkin görecek olursanız, siz bir şeyi çirkin görseniz de Allah onda çok hayır kılmış olabilir.

20- Ve eğer bir eşin yerini başka bir eşle değiştirmek isterseniz ve onlardan birine kantar kantar (mehir) vermiş olsanız bile, artık sakın ondan hiçbir şey almayın. Onu dehşetli bir yalan ve apaçık bir günah (yüklenmiş olarak) alır mısınız?

21- Ve onu nasıl  alırsınız? Birbiriniz ile içli dışlı olmuş ve onlar da sizden (haklarını gözetme hususunda) sağlam bir yeminle bağlanmış söz almışlardı.

22- Ve kadınlardan babalarınızın nikâhladıklarını nikâhlamayın. Geçmişte olanlar hariç. Şüphesiz ki o hayasızlık ve gazabı gerektiren ve kötü bir yoldur.

23- Size analarınız ve kızlarınız ve kız kardeşleriniz ve halalarınız ve teyzeleriniz ve erkek  kardeş kızları ve kız kardeş kızları ve sizi emzirmiş olan süt anneleriniz ve süt kız kardeşleriniz ve kadınlarınızın anneleri ve kendileri ile (zifafa) girdiğiniz kadınlarınızın sizin odalarınızda sizin himayenizdeki üvey kızlarınız (ile nikâhlanmak) yasaklaştırıldı. Eğer anneleri ile (zifafa) girmemişseniz, artık size bir sorumluluk yoktur. Ve kendi sırtınızdan olan oğullarınızın eşleri (helâlleri). Ve iki kız kardeşi de (aynı anda nikâh altında) birlikte toplamanız da (size yasak kılındı) geçmişte olanlar hariç. Şüphesiz ki Allah çok bağışlayıcı çok merhamet edicidir.

24- Ve kadınlardan sağ ellerinizin sahip olduğu (savaş esiri olarak alınanlar) hariç, (evlenerek) korunmuş olanlar ile de (nikahlanmanız yasak kılındı). (Bunlar) Allah'ın size yazgısıdır. Ve bunların dışındakiler ise, korunarak zinadan kaçınmışlar olarak mallarınız ile (mehirlerini vererek) peşine düşmeniz size serbestleştirilmiştir. Onlardan hangisinden yararlandıysanız onlara belirlenen ödüllerini verin. (Mehr)in belirlenmesinden sonra karşılıklı hoşnutlukla kararlaştırdığınız (erkeğin mehri arttırması veya kadının mehrin bir kısmından geçmesi) miktarda sizin üzerinize bir sorumluluk yoktur. Allah her şeyi bilici en bilgedir.

25- Ve içinizden kim korunmuş inanan kadınları nikahlamaya uzunlukça (maddi bakımdan) güç yetiremezse, artık sağ ellerinizin sahip olduğu inanan genç kızlarınızdan (nikahlasın). Ve Allah sizin inancınızı en iyi bilendir. Hepiniz birbirinizdensiniz. Öyleyse korunarak zinadan kaçınmış ve gizli dostlar tutmamışlar olarak, onları sahiplerinin duyumuyla ödüllerini benimsenen şekilde vererek nikâhlayın. Artık (evlenerek) korundukları zaman eğer hayasızlık (suçu) getirirlerse, artık onlara korunmuş (evli) inanan kadınların üzerindeki (100 celde) azaptan yarısı vardır. Bu içinizden (günaha düşmekten dolayı)  sıkıntıdan endişe duyan içindir. Ve eğer direnerek gayret ederseniz, sizin için daha hayırlıdır. Ve Allah çok bağışlayıcı çok merhamet edicidir.

26- Allah size açıklamak ve sizden öncekilerin yasalarına iletmek ve size (lütufla) dönmek istiyor. Ve Allah her şeyi bilici en bilgedir.

27- Ve Allah size (lütufla) dönmek istiyor. Ve düşkünlüklerine uyanlar ise, sizin büyük sapma ile sapmanızı istiyor.

28- Allah sizden (yükünüzü) hafifletmek istiyor. Ve insan zayıf olarak takdir edilmiştir. 

29- Ey inananlar, mallarınızı aranızda gerçek olmayan yollarla yemeyin. Ancak içinizden karşılıklı hoşnutlukla (olan) ticaret ile olması hariç. Ve benliklerinizi de(meşru bir sebep olmadıkça) öldürmeyin. Şüphesiz ki Allah size karşı çok merhamet edicidir.

30- Ve kim düşmanlık ve haksızlığa saparak bunu yaparsa, ileride biz onu ateşe yaslandıracağız. Ve işte bu Allah'ın üzerine kolaydır. 

31- Eğer vazgeçirtildiğiniz büyük günahlardan kaçınırsanız, biz de sizden kötülüklerinizi örter ve sizi değerli girilecek yere girdiririz.

32- Ve Allah'ın onunla kiminizi kiminizin üzerine üstünleştirdiği şeylerin beklentisini dile getirmeyin. Adamlar için kazandıklarından hisse ve kadınlar için de kazandıklarından hisse vardır. Ve Allah'ın lütfundan sorun. Şüphesiz ki Allah her şeyi bilicidir.

33- Anne baba ve yakınlık bağı olanların bıraktığından, hak sahibi yönelenler (varisler) tayin ettik. (Hukuken mirasçı olmaya hakkı olmadığı halde)yeminlerinizin bağladığı (mirastan hisse verilmesi sözü verilen) kimselere de hisselerini verin. Şüphesiz ki Allah her şeyin üzerinde tanıktır.

34- Adamlar, Allah'ın (insanların) bir kısmını bir kısmının üzerine üstünleştirmiş olmasından ve (ailesi için) mallarından dağıtmalarından dolayı, kadınların üzerinde koruyucu ve yöneticidirler. Düzgün işler işleyen kadınlar, itaatten ayrılmayan, Allah'ın ( kendi haklarını) korumasına mukabil duyularla algılanmaması gereken(avret mahallerini) koruyan kadınlardır. Ve kalkışmasından kaygı duyduğunuz kadınlara öğüt verin ve onları yataklarında ayrı bırakın ve (kalkışmaya devam ederlerse) onlara vurun. Eğer size itaat ederlerse, artık onlara karşı yol peşine düşmeyin. Şüphesiz ki Allah yücedir büyüktür.

35- Ve eğer ikisinin arasının bölünmesinden kaygı duyarsanız, artık erkeğin ev halkından karar veren bir kişiyi ve kadının ev halkından karar veren bir kişiyi harekete geçirin. Bu iki kişi eğer (arayı) düzeltmek isterlerse, Allah ta o ikisinin arasını uygunlaştırır. Şüphesiz ki Allah her şeyi bilici her şeyi haber alıcıdır.

36- Ve Allah'a kulluk edin ve hiçbir şeyi O'na ortaklaştırmayın. Ve anne babaya ve yakınlığın sahiplerine ve yetimlere ve düşkünlere ve yakınlığın sahibi komşuya ve uzak komşuya ve yakın arkadaşa ve yolun oğluna (yolda kalmışa) ve sağ ellerinizin sahip olduklarına güzel davranın. Şüphesiz ki Allah kendini beğenmiş övünen kimseyi sevmez.

37- Onlar ki cimrilik ederler ve insanlara da cimri olmayı buyururlar ve Allah'ın kendi lütfundan onlara verdiklerini gizlerler. Ve (gerçeği) örtücüler için alçaltıcı azap hazırladık.

38- Ve Onlar mallarını insanlara gösteriş için dağıtırlar ve ne Allah'a ve  ne de sonraki güne inanırlar. Ve şeytan kime arkadaş olursa, artık o ne kötü bir arkadaştır.

39- Ve onlar Allah'a ve sonraki güne inansalar ve Allah'ın kendilerini rızıklandırdığımız şeylerden (gösteriş yerine hayır yolunda) dağıtsalardı ne olurdu? Ve Allah onları en iyi bilicidir.

40- Şüphesiz ki Allah, zerre ağırlığınca dahi haksızlık yapmaz. Ve eğer bir güzellik olursa, onu kat kat artırır ve kendi katından büyük ödül verir.

41- Her toplumdan bir tanık getirdiğimiz ve seni de şunların üzerine tanık getirdiğimiz zaman nasıl olacak?

42- O gün (gerçeği) örtenler ve elçiye karşı çıkanlar yerle eşitlenmeyi arzu eder ve Allah'a karşı hiçbir sözü de gizleyemezler.

43- Ey inananlar, sarhoş iken ne dediğinizi bilinceye ve cünüp iken de yolculuk haliniz hariç olmak üzere yıkanıncaya kadar, namaza yaklaşmayın. Ve eğer hasta veya sefer halinde veya biriniz tuvaletten gelmiş veya kadınlara dokunmuş (cinsel ilişkide bulunmuş) fakat su bulamamışsanız, o takdirde temiz toprağa yönelip yüzlerinize ve ellerinize sürün. Şüphesiz ki Allah, (günahlardan) çok geçicidir çok bağışlayıcıdır.

44- Kendilerine kitaptan bir hisse verilenleri görmedin mi? Onlar sapkınlığı satın alıyorlar ve sizin de yoldan sapmanızı istiyorlar.

45- Ve Allah düşmanlarınızı en iyi bilendir. Ve Allah yönelen olarak size yeterlidir. Ve Allah yardımcı olarak ta size yeterlidir.

46- Yahudilerden bir kısmı kelimeyi konulduğu yerinden kaydırıyorlar ve dillerini eğip bükerek ve itaat sistemine dil uzatarak: "İşittik ve karşı çıktık, işit işitemez olası" ve "Bize çobanlık et" diyorlar. Ve eğer onlar: "İşittik ve itaat ettik ve işit ve bize bak" demiş olsalardı, onlar için şüphesiz ki daha hayırlı ve en sağlam bir davranış olurdu. Fakat Allah onları (gerçeği) örtmeleri yüzünden dışlamıştır. Artık pek azı dışında inanmazlar.

47- Ey kitap verilmiş (Yahudi)ler, bir takım yüzleri silip enselerine geri döndürmezden*, veya onları dinlenme (günü) nin arkadaşlarını (yasaklarını çiğneyenleri) dışladığımız gibi dışlamazdan önce, sizin beraberinizde olanı doğrulayıcı olarak indirdiğimize inanın. Allah'ın (azap) buyruğu (her zaman) yapılagelmiştir. 

(*) Bu bir deyim olup, "Doğru yolu bir daha bulamayacak bir şekilde saptırmazdan, türlü türlü mahrumiyet ve zilletlere uğratmazdan önce" anlamındadır. (Kurtubi)

48- Şüphesiz ki Allah, O'nun ortaklaştırılmasını (hesap gününde) bağışlamaz. Ve bunun aşağısında olanı dilediği kimse için bağışlar. Ve kim Allah'ı ortaklaştırırsa, kesinlikle büyük günah yakıştırmış olur.

49- Benliklerini arındırmaya çalışanları görmedin mi? Aksine, Allah dilediğini arındırır. Ve onlar çekirdek lifi kadar dahi haksızlığa uğratılmazlar.

50- Bak, Allah'ın üzerine nasıl yalan yakıştırıyorlar. Ve apaçık bir günah olarak bu yeterlidir.

51- Kendilerine kitaptan hisse verilmiş olan (Yahudi)leri görmedin mi? Put'a ve taşkınlık yapana inanıyorlar ve o (gerçeği) örtenler için: "Bunlar inananlardan daha (doğru) yoldadır" diyorlar. 

52- İşte bunlar Allah'ın dışladığı kimselerdir. Ve Allah kimi dışlarsa, artık onun için bir yardımcı bulamazsın.

53- Yoksa onların hükümranlıktan bir hisseleri mi var? Öyle olsaydı o takdirde insanlara bir zırnık dahi vermezlerdi.

54- Yoksa onlar Allah'ın kendi lütfundan insanlara verdiklerini çekemiyorlar mı? Oysa biz İbrahim ailesine kitap ve bilgelikvermiştik. Ve onlara büyük hükümranlık ta vermiştik.

55- İçlerinden ona (İbrahim'e) inanmış olan da vardır ve ondan uzaklaşmış olan da vardır. Ve alevli ateş olarak cehennem yeterlidir.

56- Şüphesiz ki ayetlerimizi örtenleri ileride ateşe yaslandıracağız. Derileri her ne zaman pişip kızardıkça, azabı tatmaları için onları başka derilerle değiştireceğiz. Şüphesiz ki Allah çok güçlü enbilgedir.
 
57- Ve İnanan  ve düzgün işler işleyenleri ise orada ebedi olarak ölüm görmemek üzere kalıcı olacakları altından nehirler akar cennetlere girdireceğiz. Onlara orada tertemiz eşler vardır. Ve onları koyu gölgeye girdireceğiz.

58- Şüphesiz ki Allah size emanetleri sahibine ödemenizi ve insanlar arasında karar verdiğiniz zaman denkliğe uygun karar vermenizi buyuruyor. Şüphesiz ki Allah bununla size ne güzel öğüt veriyor. Şüphesiz ki Allah her şeyi işitici her şeyi görücüdür.

59-  Ey inananlar, Allah'a itaat edin ve elçiye  itaat edin ve içinizden olan buyruk sahiplerine de. Eğer bir konuda birbirinizle çekişecek olursanız, artık onun çözümünü Allah'a ve elçisine geri döndürün, eğer Allah'a ve sonraki güne inanıyorsanız. İşte bu daha hayırlı ve geri dönüşümü bakımından en güzeldir.

60- Sana indirilmiş olana ve senden önce indirilmiş olana inandıklarını iddia etmekte olanları görmüyor musun? Taşkınlık yapanın karar veren olmasını istiyorlar. Oysa ki onu (taşkınlık yapanı) kesinlikle örtmekle buyurulmuşlardı. Ve şeytan onları uzak sapkınlıkla saptırmak istiyor.

 61- Ve onlara: "Allah'ın indirdiğine ve elçiye gelin" denildiği zaman, o ikiyüzlülerin senden tamamıyla uzaklaşmakta olduklarını görürsün.

62- Kendi elleri ile sunduğu nedeniyle bir erişme eriştiği zaman nasıl olacak? Sonra sana: "Biz güzellik ve uygunlaştırmaktan başka  bir şey istemedik" diye, Allah (adın)a dostluk yemini ederek gelirler.

63- İşte onlar, kalplerinde olanı Allah'ın bildiği kimselerdir. Artık onlardan yana kayıtsız kal, onlara öğüt ver ve onların benliklerine ulaşacak söz söyle.

64- Ve elçiden hiç birini Allah'ın duyumuyla itaat edilmekten başka bir amaçla göndermedik. Ve eğer onlar benliklerine haksızlık yaptıklarında, sana gelip Allah'a bağışlanma istemiş ve elçi de onlar için bağışlanma istemiş olsaydı, Allah'ı kesinlikle (lütufla) dönücü  ve çok merhamet edici olarak bulurlardı.

65- Hayır Efendine andolsun ki, onlar aralarındaki dallanıp budaklanan meselelerde seni karar verici olarak tayin edinceye, sonra senin yerine getirdiğinde bir benliklerinde bir burukluk bulmadan tam bir teslimiyetle teslim oluncaya kadar, inanmış olmazlar.

66- Ve eğer onlara benliklerinizi (savaşmak suretiyle) öldürün, yurtlarınızdan çıkın diye yazmış olsaydık, içlerinden pek azı hariç onu yapmazlardı. Ve eğer onlar onunla öğütleniyor olduklarını yapmış olsalardı, onlar için kesinlikle haklarında daha hayırlı ve kalıcılıkları daha şiddetli olurdu.

67- 68- Ve o takdirde onlara katımızdan kesinlikle büyük ödül verir ve onları kesinlikle dosdoğru yola iletirdik.

69- Ve kim Allah'a ve elçiye itaat ederse, işte onlar Allah'ın kendilerini nimetlendirdiği habercilerden ve doğru söyleyenlerden ve tanıklardan ve düzgün işler işleyenlerden olanların beraberindedir. Ve ne güzeldir işte onların yoldaşlığı.

70- İşte bu Allah'tan bir lütuftur. Ve her şeyi bilici olarak Allah yeterlidir.

71- Ey inananlar, sakınma tedbirinizi alın. Küçük birlikler halinde sefere çıkın veya toplu halde sefere çıkın.

72- Ve İçinizden ağırdan alanlar mutlaka vardır. Eğer size bir erişme eriştiğinde: "Allah gerçekten beni nimetlendirdi de (iyi ki) o zaman onların beraberinde tanık olmamışım" der.

73- Ve eğer size Allah'tan bir lütuf erişirse de, sizin ile onun arasında sanki hiç sevgi bağı yokmuş gibi: "Keşke onların beraberinde olsaydım da, büyük başarıyı bende başarsaydım" der.

74-  Şimdiki yaşamı sonraki karşılığında satanlar, artık Allah'ın yolunda savaşsın. Ve kim Allah'ın yolunda savaşır da öldürülür veya üstün gelirse, artık ona ileride büyük ödül vereceğiz.

75- Ve size ne oluyor ki; Allah'ın yolunda ve: "Efendimiz bizi halkı haksızlık yapan bu şehirden çıkar ve katından bize bir yönelen tayin et ve katından bize bir yardımcı tayin et"  diyen, adamlardan ve kadınlardan ve çocuklardan (oluşan) zayıf bırakılmışların yolunda savaşmıyorsunuz?

76- İnananlar Allah'ın yolunda savaşırlar. Ve (gerçeği) örtenler ise taşkınlık yapanın yolunda savaşırlar. Öyleyse siz şeytanın yönelenleri ile savaşın. Şüphesiz ki şeytanın plânı zayıftır.

77- Kendilerine: "Savaştan (şimdilik)ellerinizi uzak tutun ve kulluk görevlerinizi ayakta tutun ve arınmayı yerine getirin" denilmiş olanları görmedin mi? Üzerlerine savaş yazıldığında  birden içlerinden bir kısmı, insanlardan Allah'ın endişesi gibi bir endişeyle hatta daha şiddetli endişe duyarlar. Ve: "Efendimiz savaşı bize niçin yazdın, bizi yakın bir süre sonuna kadar sonralamalı değilmiydin?" dediler. De ki: "Şimdikinin yararı pek azdır. Ve sonraki ise korunan kimse için daha hayırlıdır. Ve siz çekirdek lifi kadar dahi haksızlığa uğratılmasınız."

78- Her nerede olursanız ölüm size yetişir; Ve eğer ki sağlam kalelerde olsanız bile. Ve eğer onlara bir güzellik erişmiş olsa: "Bu Allah'ın yanındandır" derler. Ve eğer onlara bir kötülük erişmiş olsa: "Bu senin yanındandır" derler. De ki: "Hepsi Allah'ın yanındandır." Bu topluluğa ne oluyor ki sözü kavramaya yanaşmıyorlar?

79- Güzellikten sana isabet eden, Allah'tandır. Ve kötülükten sana isabet eden ise, o da  benliğindendir. Ve biz seni insanlara elçi olarak gönderdik. Ve tanık olarak Allah yeterlidir.

80- Kim elçiye itaat ederse, kesinlikle Allah'a itaat etmiştir. Ve kim (başka tarafa) yönelirse, artık biz seni onlara koruyucu olarak göndermedik.

81- Ve (senin yüzüne karşı) "itaat" diyorlar. Senin yanından (çıkıp yandaşlarına) belirdikleri zaman ise onlardan bir grup senin dediğinin tersine evlerde tezgâh kurdu. Allah onların evlerde tezgâhladıklarını yazmaktadır. Artık onlardan yana kayıtsız kal ve Allah'ı üstlenici edin. Ve üstlenici olarak Allah yeterlidir.

82- Onlar halâ Kuran'ı derinlemesine düşünmezler mi? Ve eğer o Allah'tan başkasının yanından olmuş olsa idi, kesinlikle onda pek çok aykırılık bulurlardı.

83- Ve onlara güvenden veya kaygıdan bir buyruk geldiği zaman, onu yayarlar. Ve eğer onu (yaymadan önce) elçiye veya içlerindeki buyruk sahiplerine geri döndürmüş olsalardı, içlerinden doğru sonuç çıkarabilenler onu kesinlikle bilirdi. Ve eğer Allah'ın sizin üzerinizdeki lütfu ve rahmeti olmasaydı, pek azınız hariç kesinlikle şeytana uymuştunuz.

84-Artık sen Allah'ın yolunda savaş. Benliğinden başkasıyla yükümlü değilsin. İnananları da teşvik et. Allah'ın (gerçeği) örtenlerin verdiği sıkıntıyı (bu şekilde) uzak tutması umulur. Ve Allah sıkıntı verme bakımından en şiddetli ve ibretlik ceza verme bakımından da en şiddetlidir.

85- Kim güzel bir eşlikçilikle eşlikçilikte bulunursa, ona bundan bir hisse olur. Ve kim kötü bir eşlikçilikle eşlikçilikte bulunursa, ona da bundan bir garanti olur. Allah her şeyin üzerinde ihtiyaç karşılayıcıdır.

86- Ve bir selâmla(esenlik temennisi) selâmlandığınız zaman, ondan daha güzeliyle veya onu (aynısıyla) geri çevirerek selâmlayın. Şüphesiz ki Allah her şeyin üzerinde hesaplayıcıdır.

87- Allah, O'ndan başka tanrı yoktur. And olsun ki sizi onda belirsizlik olmayan kalkışın gününe mutlaka toplayacaktır. Ve sözce Allah'tan daha doğru söyleyen kimdir?

88- Size ne oluyor ki ikiyüzlüler hakkında iki birliğe ayrıldınız? Oysa Allah onları kazandıkları yüzünden baş aşağı etmiştir. Allah'ın saptırdığını doğru yola siz mi iletmek istiyorsunuz? Ve Allah kimi saptırmışsa, artık onun için asla bir yol bulamazsın.

89- Kendileri (gerçeği) örttükleri gibi, sizin de (gerçeği) örtüp, böylelikle eşit olmanızı arzu ettiler. Allah'ın yolunda göç edinceye kadar, artık onlardan yönelenler tutmayın. Eğer (başka tarafa) yönelecek olurlarsa, artık onları bulduğunuz yerde tutun ve onları öldürün. Onlardan ne bir yönelen ve ne de bir yardımcı tutun.

90- Ancak sizinle onlar arasında yeminle bağlanmış söz bulunan bir topluluğa bitişenler veya sizinle veya kendi toplulukları ile savaşmaktan göğüsleri sıkışmış olarak size gelenler hariç. Ve eğer Allah dileseydi onları sizin üzerinize yetkilendirir, böylece onlar da sizinle savaşırlardı. Eğer sizden uzaklaşır ve sizi barışla karşılarlarsa, artık Allah onlar karşı size bir yol bırakmamıştır.

91- Sonrakileri de hem sizden hem de kendi topluluklarından güvende olmak istiyor olarak bulacaksın. Her ne zaman kargaşaya geri döndürülseler, ona hemen baş aşağı atlarlar. Eğer sizden uzaklaşmaz ve sizi barışla karşılamaz ve ellerini sizden uzak tutmazlarsa, artık onları ele geçirdiğiniz yerde tutun ve onları öldürün. İşte size onlara karşı apaçık bir yetki bıraktık.

92- Ve bir inanan için bir inananı yanılgı dışında öldürmesi olamaz. Ve kim bir inananı yanılgı ile öldürürse, artık bir inanan köleyi hürleştirme ve (öldürdüğü kişinin) ailesine bağışlamaları hariç teslim edilecek diyet vardır. Eğer (öldürülen) inanan olmakla birlikte size düşman bir topluluktan ise, artık inanan bir köleyi hürleştirme vardır. Ve eğer (öldürülen) sizinle onlar arasında yeminle bağlanmış söz bulunan bir topluluktan ise, artık ev halkına teslim edilecek diyet ve inanan bir köleyi hürleştirme vardır. Fakat kim bunu bulamazsa, artık Allah'tan bir (lütufla) dönüş olarak arka arkaya iki ay oruç vardır. Ve Allah her şeyi bilici en bilgedir.

93- Ve kim bir inananı kasten öldürürse, artık onun karşılığı orada ölüm yüzü görmemek üzere kalıcı olacağı cehennemdir. Ve Allah ona hiddetlenmiş ve onu dışlamış ve ona büyük azap hazırlamıştır. 

94- Ey inananlar, Allah'ın yolunda (savaşa) çıktığınız zaman, artık iyice açıklık kazandırın. Ve sizi barışla karşılayana, şimdiki yaşamın sunumunun peşine düşerek: "Sen inanan değilsin" demeyin. Allah'ın yanında çok ganimetler vardır. Siz de önceden öyle idiniz de Allah size büyük iyilikte bulundu. Artık iyice açıklık kazandırın. Şüphesiz ki Allah işlemekte olduklarınızdan haberdardır.

95- İnananlardan zorluğun sahibi olmadığı halde (savaşa çıkmayarak) oturanlar ile Allah'ın yolunda malları ve benlikleri ile güçlerini kullananlar, eşit değildir. Allah, malları ve benlikleri ile çabalayanları, oturanların üzerine kademece üstünleştirmiştir. Ve hepsine güzelliği söz vermiştir. Ve Allah çabalayanları oturanların üzerine daha büyük ödülle lütuflandırmıştır.

96- Kendisinden kademeler bağışlama ve rahmet vardır. Ve Allah çok bağışlayıcı çok merhamet edicidir.

97- Şüphesiz ki melekler, benliklerine karşı haksızlık yapanlar oldukları halde ömürlerini tamamladıklarına: "Ne haldeydiniz?" dediler. (Onlar): "Biz yeryüzünde zayıf  bırakılmışlardandık" dediler. (Melekler): "(Mekke dışındaki)Allah'ın arzı geniş değil miydi? siz de oraya hicret etseydiniz ya" dediler. İşte onların sığınağı artık cehennemdir. Ve ne kötü dönüş yeridir.

98- Ancak adamlar ve kadınlar ve çocuklardan (oluşan) çareye güç yetiremeyen zayıf bırakılmışlar ve (Medine'ye) yol bulamayanlar hariç.

99- İşte onlar, Allah'ın onlardan (azaptan) geçmesi umulur. Allah, çok geçicidir çok bağışlayıcıdır.

100- Ve kim Allah'ın yolunda göç ederse, yeryüzünde gidecek çok yer ve genişlik bulur. Ve kim de evinden Allah'a ve elçisine göç edici olarak çıkar da sonra ona ölüm yetişirse, artık onun ödülü kesinlikle Allah'ın üzerine düşmüştür. Ve Allah çok bağışlayıcı çok merhamet edicidir.

101- Ve yeryüzünde sefere çıktığınız zaman (gerçeği) örtenlerin sizi kötüye düşürmesinden kaygı duyarsanız, artık namazdan kısaltma yapmanızda size bir sorumluluk yoktur. Şüphesiz örtücüler size apaçık düşmandır. 

102- Ve sen onların içlerinde olup ta onlara kulluk görevini (namazı) yerine getirmek için kalktığın zaman, artık içlerinden bir grup senin beraberinde kalksın ve silâhlarını alsınlar. Secde ettikleri zaman (sonraki grup) arkanızda olsunlar ve namaz kılmamış olan sonraki grup gelsin ve senin beraberinde kulluk görevini (namazı) yerine getirsinler, sakınma tedbirlerini ve silâhlarını alsınlar. (Gerçeği) örtenler arzu etti ki, silâhlarınızdan ve yararlandıklarınızdan duyarsız kalasınız da üzerinize bir tek saldırıyla saldırsınlar. Ve eğer yağmurdan bir rahatsızlık duyar veya hasta olursanız, silâhlarınızı koymanızda sizin üzerinize sorumluluk yoktur. Ve sakınma tedbirinizi alın. Şüphesiz ki Allah örtücülere küçük düşürücü azap hazırladı.

103- Artık kulluk görevini (namazı) yerine getirdiğiniz zaman, artık Allah'ı ayakta ve oturmuş ve yanlarınız üstü yatar olduğunuz halde (yani savaşırken bile her durumda) hatırlayın. Artık rahatladığınız zaman ise, kulluk görevini (namazı kısaltmadan) ikame edin. Şüphesiz (kulluk görevi (namaz) inananların üzerine vakitlenmiş olarak yazılıdır.

104- Ve o topluluğun peşine düşmekte gevşeklik göstermeyin. Eğer siz acı duyuyorsanız, şüphesiz ki onlar da sizin acı duyduğunuz gibi acı duyuyorlar.  Oysa siz onların Allah'tan beklemediklerini bekliyorsunuz. Ve Allah her şeyi bilici en bilgedir.

105- Şüphesiz ki sana kitabı insanlar arasında Allah'ın sana gösterdiği gibi karar vermen için gerçek (bir neden)le indirdik. Hainler için çekişen olma.

106- Ve Allah'tan bağışlama iste. Şüphesiz ki Allah çok bağışlayıcı çok merhamet edicidir.

107-Ve benliklerine hainlik edenlerden yana tartışma yapma. Şüphesiz ki Allah hainlikte direnen günahkârı sevmez.

108- İnsanlardan gizleyebilirler de Allah'tan gizlemeyemezler. Oysa O, sözden hoşnut olmayacağını evlerde tezgâhladıkları zaman onların beraberindeydi. Ve Allah onların işlemekte olduklarını çevreleyicidir.

109- Hadi siz şimdiki yaşamda onlardan yana tartışma yaptınız, peki ya kalkışın gününde Allah'a karşı onlardan yana kim tartışma yapacak ya da kim onların üstlenicisi olacak?

110- Ve kim bir kötülük veya benliğine karşı haksızlık işler sonra da Allah'tan bağışlama isterse, Allah'ı çok bağışlayıcı çok merhamet edici olarak bulur.

111- Ve kim bir günah kazanır ise, onu ancak ve ancak benliği için kazanır. Ve Allah her şeyi bilici en bilgedir.

112- Ve kim bir yanılgı ya da günah kazanır, sonra da onu (o suçtan) uzak birisine atarsa, kesinlikle dehşetli bir yalan ve apaçık günah yüklenmiştir.

113- Ve eğer Allah'ın sana lütfu ve O'nun rahmeti olmasaydı, içlerinden bir grup kesinlikle seni saptırmaya eğilim göstermişti. Oysa onlar benliklerinden başkasını saptırmıyorlar ve seni de hiç bir şeyden zora sokamıyorlar. Ve Allah sana kitabı ve bilgeliği indirmiş ve sana bilmediğini öğretmiştir.  Ve Allah'ın senin üzerindeki lütfu büyüktür.

114- Onların başbaşa konuşmalarından çoğunda hayır yoktur. Bağışı veya benimseneni veya insanlar arasını düzeltmeyi buyurmuş olanın ki hariç. Ve kim Allah'ın hoşnutluğunun peşine düşmek için böyle yaparsa, biz ileride ona büyük ödül vereceğiz.

115- Ve kim kendisine doğru yol apaçık belli olduktan sonra elçiyle bölünür ve inananların yolundan başka bir yola uyarsa, onu yöneldiği yere yöneltir (sonunda) cehenneme yaslandırırız. Ve ne kötü varış yeridir.

116- Şüphesiz ki Allah, kendisinin ortaklaştırılmasını bağışlamaz. Ve bunun aşağısında olanı dilediği kimse için bağışlar. Ve kim Allah'ı ortaklaştırırsa, artık kesinlikle uzak sapkınlıkla sapmıştır.

117- Onlar, O'nun aşağısından olan dişilerden başkasını çağırmıyorlar. Ve onlar inatçı şeytan'dan başkasını çağırmıyorlar.

118- 119- Allah onu dışlamıştır.  O da: "Kullarından belirlenmiş bir hisseye tutunacağım. Ve onları kesinlikle saptıracağım ve kesinlikle onların boş beklentilere kapılmalarını sağlayacağım, ve  kesinlikle onlara buyuruacağım da hayvanların kulaklarını yaracaklar ve kesinlikle onlara emredeceğim de, böylelikle Allah'ın takdir edişini başkalaştıracaklar" dedi. Kim şeytan'a Allah'ın aşağısından yönelen olarak tutunursa, artık kesinlikle apaçık ziyanla ziyan etmiştir.

120- Onlara sözler veriyor ve onların boş beklentilere kapılmalarını sağlıyor. Oysa şeytan onlara aldatmadan başka bir söz vermiyor.

121- İşte onların sığınakları cehennemdir. Ve ondan kaçacak bir yer de bulamayacaklar. 

122- İnanan ve düzgün işler işleyenleri Allah'ın gerçek sözü olarak orada ebedi ölüm görmemek üzere kalıcı olacakları, altıdan nehirler akar cennetlere girdireceğiz. Ve sözce Allah'tan daha doğru söyleyen kim vardır?

123- (Bu vaad) ne sizin boş beklentilerinize, ne de kitabın halkının boş beklentilerine göredir. Kim bir kötülük işlerse onunla karşılıklanır. Ve kendisi için Allah'ın aşağısından ne bir yönelen ne de bir yardımcı bulabilir.

 124- Ve erkekten veya kadından her kim inanmış olarak düzgün işler işlerse, artık onlar cennete girerler ve onlar zerre kadar haksızlığa uğratılmazlar.

125- Güzel davranan olarak yüzünü Allah'a teslim etmiş ve yaratılış ayarı üzerine meyilli olan İbrahim'in ortak değerine uymuş olan o kimseden, itaat sistemi bakımından daha güzel olan kimdir? Allah İbrahim'i dost tutmuştu.

126- Göklerde olanlar ve yerde olanlar Allah'ındır. Ve Allah her şeyi çevreleyicidir.

127- Senden kadınlar hakkında çözüm istiyorlar. De ki: "Allah onlar hakkında size çözümü  yapıyor. Kendileri için yazılmış (miras hakların)ı vermeyip onları nikâhlamaya ilgi duyduğunuz kadınların yetimleri ve çocuklardan zayıf bırakılmışlar ve yetimlere karşı hakkaniyeti ayakta tutmanız hakkında size kitapta peşi sıra okunan var. Hayırdan ne işliyorsanız, artık şüphesiz ki Allah onu en iyi bilicidir."

128- Ve eğer bir kadın kocasının kalkışmasından veya kendisine kayıtsız kalmasından kaygı duyarsa, artık karı ve kocanın düzgünlükle aralarını düzeltmelerinde her ikisinin de üzerine bir sorumluluk yoktur. Ve (arayı) düzeltmek daha hayırlıdır. Ve benlikler cimriliğe hazırlanmıştır. Ve eğer güzel davranır ve korunursanız, artık şüphesiz ki Allah işlemekte olduklarınızdan haberdardır.

129- Kadınlar arasında denkliğe bunu yapmaya ne kadar istekli olsanız bile asla güç yetiremezsiniz. Öyleyse bütün meylinizle bir kadına meyletmeyin ki diğerini askıdaymış gibi bırakmayın. Ve eğer düzeltir ve korunursanız, artık şüphesiz ki Allah çok bağışlayıcı çok merhamet edicidir.

130- Ve eğer ayrılacak olurlarsa, Allah her birine genişliğinden vererek zenginleştirir. Ve Allah geniştir en bilgedir.

131- Ve göklerde olanlar ve yerde olanlar Allah'ındır. And olsun ki sizden önce kitap verilmiş olanlara da ve size de "Allah'a karşı korunun" diye önerdik. Ve eğer (gerçeği) örterseniz, artık şüphesiz  göklerde olanlar ve yerde olanlar Allah'ındır. Ve Allah zengindir övgüye layık olandır.

132- Ve göklerde olanlar ve yerde  olanlar Allah'ındır. Ve üstlenici olarak Allah yeterlidir.

133- Eğer dilerse sizi giderir de ey insanlar ve yerinize sonrakileri getirir. Ve Allah buna güç yetiricidir.

134- Kim şimdikinin ödülünü isterse, artık şimdikinin ve sonrakinin ödülü Allah'ın yanındadır. Ve Allah her şeyi işitici her şeyi görücüdür.

135- Ey inananlar benliğiniz veya anne babanız ve yakınlık bağı olanlar aleyhine dahi olsa, Allah için hakkaniyeti ayakta tutan tanıklar olun. Eğer zengin veya fakir de olsa, Allah her ikisine de daha yakındır. Öyleyse denkliği sağlamada keyfi arzunuza uymayın. Ve eğer eğip büker veya (şahitlikten) yana kayıtsız kalırsanız, artık şüphesiz ki Allah işlemekte olduklarınızdan haberdardır.

136- Ey inananlar, Allah'a ve O'nun elçisine ve elçisine indirdiği kitaba ve önceden indirdiği kitaba inanın. Ve kim Allah'ı ve O'nun meleklerini ve O'nun elçilerini ve O'nun kitaplarını ve sonraki günü (ret ederek) örterse, artık kesinlikle uzak sapkınlıkla sapmıştır.

137- Şüphesiz ki (önce) inanan sonra (gerçeği) örten sonra inanan sonra (yine gerçeği) örten sonra da (gerçeği) örtmeyi artıranlar (yok mu) Allah (ölümlerinden sonra) kesinlikle onları ne bağışlacak ve ne de yola iletecektir.

138- İkiyüzlülere müjdelendir, çünkü onlara acı azap vardır.

139- Onlar inananların aşağısından (gerçeği) örtücülere yönelenler olarak tutunuyorlar. Yoksa onların yanında güç peşine mi düşüyorlar? Oysa güç şüphesiz ki topluca Allah'ındır.

140- Ve O, size Kitap'ta: "Allah'ın ayetlerini, onları örtülüyor ve onları alay ediliyor olarak işittiğiniz zaman, artık başka bir söze dalıncaya kadar onların beraberinde oturmayın. Aksi takdirde şüphesiz ki siz de onların  örneği gibi olursunuz" diye (öğüt) indirmiştir. Şüphesiz ki Allah ikiyüzlüleri ve örtücüleri toplu halde cehennemde toplayıcıdır.

141- Onlar sizi bekleyip dururlar. Eğer size Allah'tan bir açılış olursa: "Biz sizin beraberinizde değilmiydik?" derler. Ve eğer (gerçeği) örtücüler için bir hisse olursa: "Sizi etkili taraf olarak inananlar(ın zararın)dan alıkoymadık mı?" derler. Artık Allah kalkışın gününde aranızda karar verecektir. Ve Allah (gerçeği) örtücülere inananların üzerine asla bir yol açmayacaktır.

142- Şüphesiz ikiyüzlüler (güya) Allah'ı aldatıyorlar, O da onların karşılığını vermektedir. Namaza kalktıkları zaman üşene üşene kalkmaktadırlar, insanlara karşı gösteriş yaparlar ve Allah'ı da pek az hatırlarlar.

143- Bunun (iki taraf) arasında bocalayıp dururlar. Ne bunlara ve ne de şunlara (karşı  net bir duruş sergilemezler). Ve Allah kimi saptırırsa, artık onun için asla bir yol bulamazsın.

144- Ey inananlar, (gerçeği) örtücülere inananların aşağısından yönelenler olarak tutunmayın. Allah'a sizin aleyhinize apaçık bir yetki vermek mi istiyorsunuz?

145- Şüphesiz ki ikiyüzlüler, ateşten en aşağı seviyededir. Ve onlar için bir yardımcı asla bulamazsın.

146- (İtaatle) dönenler ve (durumlarını) düzeltenler ve Allah'a sarılanlar ve itaat sistemlerini sadece Allah'a özgüleyenler hariç. İşte onlar artık inananların beraberindedir. Ve Allah inananlara ileride büyük ödül verecektir.

147- Eğer şükreder ve inanırsanız, Allah sizin azabınızı ne yapsın? Allah şükrün karşılığını en iyi verici her şeyi bilicidir.

148- Allah haksızlığz uğrayan hariç, sözden kötü olanın açığa çıkarılmasını sevmez. Ve Allah her şeyi işitici her şeyi bilicidir.

149- Bir hayrı açığa vurur veya onu gizler veya bir kötülü(ğün karşılığını verme)kten geçerseniz, artık şüphesiz ki Allah ta çok geçicidir çok güçlüdür.

150- Şüphesiz ki onlar Allah'ı ve O'nun elçilerini (n gerçeğini) örtüyorlar ve Allah ve O'nun elçilerinin arasını ayrıştırmak istiyorlar ve: "Bazısına inanırız ve bazısını da örteriz" diyerek, bu ikisi arasında bir yol tutmak istiyorlar.

151- İşte onlar gerçek (gerçeği) örtücülerin ta kendileridir. Ve örtücüler için küçük düşürücü azap hazırladık.

152- Ve onlar ki, Allah'a ve O' nun elçilerine inandılar ve onlardan hiç birisinin arasını ayrıştırmadılar. İşte ödülleri onlara ileride verilecektir. Ve Allah çok bağışlayıcı çok merhamet edicidir.

153- Kitabın halkı senden gökten üzerlerine bir kitap indirmeni soruyor. Gerçekten Musa'dan bundan daha büyüğünü sorarak: "Bize Allah'ı açıkça göster" demişlerdi. Bu haksızlıklarından ötürü onları yıldırım tutmuştu. Sonra kendilerine apaçık deliller gelmesinin ardından buzağıya tutunmuşlardı. Biz bundan da geçmiş ve Musa'ya apaçık kanıt vermiştik. dedik

154- Yeminle bağlanmış sözleri sebebiyle Tur'u üstlerine yükseltmiş ve onlara: "(Şehrin) kapı(sın)dan  boyun eğerek girindemiştik. Ve onlara:  "Dinlenme (günün)de sınırı aşmayın" demiştik. Ve onlardan yeminle bağlanmış sağlam söz almıştık. 

155- Yeminle bağlanmış sözlerini bozmaları ve Allah'ın ayetlerini örtmeleri ve habercileri gerçek (bir neden) olmaksızın öldürmeleri ve: "Kalplerimiz (senin bizi çağırdığına karşı) muhafazalıdırdemeleri nedeniyle ki; Aksine öyle değil örtmeleri sebebiyle Allah onların (kalplerinin) üzerine damga vurmuştur. Pek azı hariç artık inanmazlar. 

156- Ve bir de (gerçeği) örtmeleri ve Meryem'e dehşete düşüren büyük yalan demeleri...

157- Ve: "Şüphesiz ki biz Allah'ın elçisi Meryem oğlu İsa Mesih'i öldürdük" demeleri. Oysa onu öldüremediler de onu asamadılar da. Fakat onlara benzetildi. Ve şüphesiz ki onun hakkkında ayrışanlar, kesinlikle ondan yana kuşku içindedirler. Onların onun hakkında kanaate uymak dışında bilgisi yoktur. Ve şüphe duymadan inanacakları bir şekilde onu öldüremediler.

158- Aksine, Allah onu kendisine yükseltti. Ve Allah çok güçlüdür en bilgedir.

159- Ve kitabın halkından kimse yoktur ki onun (İsa'nın) ölümünden önce ona (İsa'ya) inanmasın. Ve kalkışın gününde o da (İsa) onlara tanık olacaktır.

160- Haksızlık yapmaları ve çoklarını Allah'ın yolundan uzaklaştırmaları nedeniyle, Yahudilerden olanlara serbestleştirilmiş (bazı) temiz şeyleri yasaklaştırdık.

161- Ve kesinlikle ondan vazgeçirtildikleri halde faiz almaları ve insanların mallarını gerçek olmayan yolla yemeleri (nedeniyle). Ve içlerinden (gerçeği) örtenlere acı azap hazırladık.

162- Fakat onlardan bilgide derinleşenler ve inananlar, sana indirilmiş olana ve senden önce indirilmiş olana  inanırlar ve kulluk görevlerini ayakta tutar ve arınmayı yerine getirir ve sonraki güne inanırlar. işte onlara büyük ödül vereceğiz.

163- Şüphesiz ki biz Nuh'a ve ondan sonraki habercilere vahyettiğimiz gibi sana da vahyettik. Ve İbrahim'e ve İsmail'e ve İshak'a ve Yakub'a ve torunlara ve İsa'ya ve Eyyub'a ve Yunus'a ve Harun'a ve Süleyman'a vahyettik. Ve Davud'a da Zebur'u verdik.

164- Ve önceden sana anlattığımız elçilere ve sana anlatmadığımız elçilere de (vahyettik). Ve Allah Musa ile onun işitebileceği şekilde konuştu.

165- Müjdeleyici ve uyarıcı elçiler olarak (gönderdik) ki elçiler (tebliğ ettik) den sonra insanların Allah'ın üzerinde bir delilleri olmasın. Ve Allah çok güçlü en bilgedir.

166- Fakat Allah sana indirdiğine tanıklık eder ki O, onu bilgisiyle indirmiştir. Ve melekler de tanıklık ederler. Ve tanık olarak Allah yeterlidir.

167- Şüphesiz ki (gerçeği) örten ve Allah'ın yolundan uzaklaştıranlar, onlar kesinlikle uzak bir sapkınlıkla sapmıştır.

168- Şüphesiz (gerçeği) örten ve haksızlık yapanlar, Allah onları ne bağışlayacak ne de yola iletecektir.

169- Ancak, orada ebedi olarak ölüm yüzü görmemek üzere kalıcı olacakları cehennem yoluna (iletecektir). Ve işte bu Allah'ın üzerine kolaydır.

170- Ey insanlar, elçi size Efendinizden gerçeği getirmiştir. O halde kendi hayrınıza olarak inanın. Ve eğer (gerçeği) örterseniz, artık göklerde ve yerde olanlar şüphesiz ki Allah'ındır. Ve Allah her şeyi bilici en bilgedir.

171- Ey kitabın halkı, itaat sisteminizde ileri gitmeyin ve Allah'ın üzerine gerçek olandan başkasını söylemeyin. Meryem oğlu İsa Mesih yalnız ve yalnız, Allah'ın elçisi ve O'nun kelimesidir. Onu Meryem'e karşılaştırmıştır ve kendisinden bir esintidir. O halde Allah'a ve O'nun elçilerine inanın ve "üçtür" demeyin. Kendi hayrınıza olarak vazgeçin. Allah ancak ve ancak, tek tanrıdır. O çocuk sahibi olmaktan uzaktır. Göklerde olanlar ve yerde olanlar O'nundur. Ve üstlenici olarak Allah yeterlidir.

172- Ne Mesih ve  ne de yakınlaştırılmış melekler, Allah'a kul olmaktan asla kaçınmaz. Ve kim O'na kulluktan kaçınır ve büyüklenirse, artık onları toplu halde yakında kendisine sürüp toplayacaktır.

173- İnanan ve düzgün işler işleyenlere gelince, artık onların ödüllerini tastamam verecek ve kendi lütfundan daha da artıracaktır. Ve kaçınan ve büyüklenenlere gelince, artık onları acı azapla azaplandıracaktır. Onlar kendileri için Allah'ın aşağısından ne bir yönelen ve ne de bir yardımcı bulabileceklerdir.

174- Ey insanlar size Efendinizden kesinlikle sağlam kanıt geldi ve size apaçık ışık indirdik.

175- Allah'a inanan ve O'na sarılanlara gelince, artık onları kendisinden bir rahmete ve lütfa girdirecek ve onları kendi dosdoğru yoluna ilecektir.

176- Senden çözüm istiyorlar. De ki: " Allah, Kelale (babası ve çocuğu olmayan) hakkındaki çözümü size yapıyor. Eğer bir erkek yok olur (ölür), onun da çocuğu yok kız kardeşi varsa, artık bıraktığının yarısı onundur. Eğer onun (kız kardeşinin) çocuğu yoksa, erkek kardeş ona varis olur. Eğer iki kız kardeş olursa, o ikisi için bıraktığının üçte ikisi vardır. Ve eğer adamlı ve kadınlı kardeşler ise, artık erkek için iki kadın hissesi kadar vardır. Allah size saparsınız diye açıklıyor. Ve Allah her şeyi bilicidir."


14 Ocak 2019 Pazartesi

Süleymaniye Vakfı Mealinde Al-i İmran s. 93. Ayetine Verilen Anlam Üzerinde Bir Mülahaza

Al-i İmran s. 93. ayetinin mealinin karşılaştırmalı olarak farklı meallerden okuyan bir meal okuyucusu, Süleymaniye Vakfı tarafından yapılan mealde, bu ayetin mealinin diğer meallerden farklı olduğunu görecek, hangi mealin doğru olduğu yönündeki sorusuna cevap aramaya gidecektir. Yazımızın konusu bu ayetin hangi çevirisinin doğru olabileceği üzerinedir.

Öncelikle ilgili ayetin 94. ayet ile birlikte Arapça metnini ve Süleymaniye Vakfı tarafından yapılan çevirisini vermek istiyoruz. 

كُلُّ الطَّعَامِ كَانَ حِلًّا لِبَنِي إِسْرَائِيلَ إِلَّا مَا حَرَّمَ إِسْرَائِيلُ عَلَىٰ نَفْسِهِ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُنَزَّلَ التَّوْرَاةُ ۗ قُلْ فَأْتُوا بِالتَّوْرَاةِ فَاتْلُوهَا إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ

فَمَنِ افْتَرَىٰ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ

93- (Yahudiler dediler ki) Tevrat’ın indirilmesinden önce İsrail’in[1*] kendine haram kıldığı yiyecekler dışında bütün yiyecekler İsrailoğullarına helaldir. De ki: “İddianızda haklı iseniz Tevrat’ı getirin de okuyun bakalım.”[2*] 

94- Tevrat’ı okuduktan sonra kendi yalanını Allah'a mal edenler yanlış yapanlardır. 


[1*] Yakup (as)’nin lakabı İsrail’dir. Bu nedenle onun soyundan gelenlere İsrailoğulları denir. Tevrat’ın Musa aleyhisselama indirilen kitap olduğu söylenir ama Kur’an’da bunu doğrulayan tek bir ifadeye rastlanmaz. Bir âyet şöyledir: İçinde bir rehber ve nur olan Tevrat’ı biz indirdik. Allah’a teslim olmuş nebîler, Yahudiler arasında onunla hükmederler. Hocalar ve âlimler de Allah’ın kitabını koruma görevleri gereği onunla hükmeder, uygulamaya şahit olurlar. Siz, insanlardan korkmayın; benden korkun. Ayetlerimi geçici bir çıkara karşılık satmayın. Allah'ın indirdiği hükümlerle hükmetmeyenler, ayetleri görmezlikte direnenlerdir (kâfirlerdir.) (Maîde 5/44)
Ya‘kūb aleyhisselamın on iki oğluna ve onların soyundan gelenlere esbât denir. Bakara 2/136, Al-i İmran 3/84 ve Nisa 4/162. âyetlere göre esbât içinden nebi olanlara da kitap indirilmiştir. Bunlardan İsa aleyhisselama İncil verildiği için (Mâide 46) Tevrat, Yakub aleyhisselamdan İsa aleyhisselama kadar İsrailoğulların nebîlerine verilen kitapların toplamından ibarettir.
[2*] Allah Teala şöyle demiştir: “Yahudilere tek tırnaklı hayvanların hepsini haram kıldık. Sığır ve koyunların sırtlarına ve bağırsaklarına yapışık olanlarla kemiklerine karışanlar dışında kalan iç yağlarını da haram kıldık. Bu, (batıl yolla) üstünlük kurma çabalarına karşılık onlara verdiğimiz cezadır. Biz elbette doğruyu söyleriz.” (En’âm 6/146) Bu ve benzeri âyetler inince Yahudiler bunu reddederek yukarıdaki sözleri söylemişlerdi. Halbuki Tevrat’a göre de Yahudiler, karada yaşayan hayvanlardan sadece çatal ve yarık tırnaklı olup geviş getirenleri yiyebilirler. Çatal tırnaklı olmayan deve, yaban faresi ve tavşan ile geviş getirmeyen domuz haramdır. Karada yaşayan gelincik, fare, kara kurbağası türleri, kirpi, bukalemun, kertenkele türleri, salyangoz ve köstebek gibi küçük canlılar da haramdır. (Bkz. Levililer 11, Tesniye 14)

Al-i İmran s. 93. ayetinin Süleymaniye Vakfı tarafından yapılan meali ile, diğer mealler arasındaki fark, ayetin başında parantez içine alınmış olarak yazılan, Yahudiler dediler ki kısmıdır. Süleymaniye Vakfı tarafından yapılmış olan Al-i İmran s. 93. ayetinin mealinde, "  Tevrat’ın indirilmesinden önce İsrail’in kendine haram kıldığı yiyecekler dışında bütün yiyecekler İsrailoğullarına helaldir."  cümlesi, Allah (c.c) tarafından değil, Yahudiler tarafından söylenmektedir.  Ancak bu ayetin diğer meallerine, baktığımızda, bu sözün Allah (c.c) tarafından söylendiği görülmektedir. 

Tetkik etme imkanı bulduğumuz bütün meallerde, Al-i İmran s. 93. ayetindeki cümlenin, Allah (c.c) tarafından söylenmiş olan, ve Yakup (a.s) ın bazı kişisel nedenlerden dolayı yemediği yiyecekler dışındaki (o yiyeceklerin de helal olmasına rağmen, Yakup (a.s) tarafından bazı nedenlerden ötürü yenilmemektedir) bütün yiyeceklerin İsrailoğullarına helal olduğunu beyan eden bir söz olduğu anlaşılırken, Süleymaniye Vakfı tarafından yapılan mealde ise, Allah (c.c) tarafından 94. ayette yalan olarak beyan edilen bir söz olduğu anlaşılmaktadır.

Süleymaniye Vakfı tarafından ayetin başına açılan parantezin içine yazılan Yahudiler dediler ki ifadesinin sebebini, ayetin altına açtıkları dipnotta belirtmektedir. Dipnotta, Yahudilerin Al-i İmran s. 93. ayetindeki sözleri söyleme sebebi olarak, Enam s. 146. ayeti gösterilmektedir. Yahudiler kendilerine bazı yiyeceklerin haram kılındığını beyan eden ayetler indiğinde bunu ret etmişler, kendileri için böyle bir haramlılığın olmadığını Al-i İmran s. 93. ayetteki sözler ile dile getirmişlerdir.

Ancak Enam s. 146. ayeti, her ne kadar Yahudiler ile ilgili ise de, bu ayet 136. ayetten başlayıp 153. ayete kadar giden bir bağlama dahildir. Bu bağlama sahip olan ayetlerin, Mekke müşriklerinin şirk inançları ile ilgili olduğu için, Mekke'de inmiş olması gerekmektedir. Vakfa göre Mekke'de inen bu ayete itiraz edenler, cevabı Medine'de inen bir ayette almışlardır.

Kanaatimizce vakıf tarafından Al-i İmran s. 93. ayetine verilen anlamda, Enam s. 146. ayetinin dikkate alınması hatalı bir yaklaşımdır. Eğer Yahudiler Enam s. 146. ayetine karşı bir itiraz getirmiş olsalardı, bu itirazları Al-i İmran s. 93. ayetinde olduğu gibi değil, "Allah bize özel olarak hiç bir şeyi haram kılmadı" gibisinden olması, veya ilgili ayet içinde açık ve net olarak diğer ayetlerde olduğu gibi "Galetil Yahudi" (Yahudi dedi ki) şeklinde bir Arapça metin olması gerekirdi. Yahudilerin Enam s. 146. ayetine getirdiklerini düşündüğü itiraz, ve bu düşünce yönünde vakıf meal yapıcılarının açtıkları ilave parantez, kanaatimizce yanlış bir parantezdir. 

Peki Al-i İmran s. 93. ayeti ile ilgili olan hangi ayetlerdir? denilirse, şu ayetleri sıralayabiliriz.

[003.093-94]  Tevrat'ın indirilmesinden önce İsrail'in kendisine haram ettiğinden başka bütün yiyecekler İsrailoğullarına helal idi. De ki: «Doğru sözlü iseniz Tevrat'ı getirip okuyun».Artık bundan sonra kim Allah'a karşı yalan düzüp-uydurursa, işte onlar, zalim olanlardır.

[004.160-1]  Yahudilerin haksızlıklarından, çoklarını Allah yolundan menetmelerinden, yasak edilmişken faiz almaları ve insanların mallarını haksızlıkla yemelerinden ötürü kendilerine HELAL kılınan TAYYİBATI onlara haram kıldık. Onlardan inkar edenlere, elem verici azab hazırladık.

[006.146]  Yahudilere tırnaklı her hayvanı haram kıldık. Onlara sığır ve davarın sırt, bağırsak ve kemik yağları hariç, iç yağlarını da haram kıldık. Aşırı gitmelerinden ötürü onları bu şekilde cezalandırdık. Biz şüphesiz doğru sözlüyüzdür.

[016.118]  Yahudilere de, daha önce sana bildirdiğimiz şeyleri haram kılmıştık. Bununla Biz onlara zulmetmedik. Lâkin onlar kendi kendilerine zulmediyorlardı.

[003.050] Benden önce gelen Tevrat'ı doğrulayıcı olarak ve size HARAM kılınan BAZI şeyleri de HELAL kılmam için gönderildim. Size Rabbinizden bir ayet getirdim. O halde Allah'tan korkun, bana da itaat edin.



[007.157]  Yanlarındaki Tevrat ve İncil'de yazılı buldukları o elçiye, o ümmî Nebi Resule uyanlar (var ya), işte o onlara iyiliği emreder, onları kötülükten meneder, onlara TAYYİBATI helâl, HABAİSİ haram kılar. Ağırlıklarını ve üzerlerindeki zincirleri indirir. Ona inanıp ona saygı gösteren, ona yardım eden ve onunla birlikte gönderilen nûr'a (Kur'an'a) uyanlar var ya, işte kurtuluşa erenler onlardır.

Al-i İmran 93. ve 94. ayetlerinde önceden helal olduğu halde İsrailoğullarına haram kılınan bazı yiyeceklerin haramlılığının arızi olduğu beyan edilmektedir. Nisa s. 160. ve 161. ayetlerinde bu arızi durumun gerekçesi beyan edilmekte, Al-i İmran s. 50. ayetinde ise bu arızi haramların bir kısmının İsa (a.s) a inen vahiy ile helal kılındığı beyan edilmektedir. Araf s. 157. ayetinde ise, geri kalan haramların tamamının Muhammed (a.s) ile birlikte sona erdiği beyan edilmektedir. 

Süleymaniye Vakfı'nın ilgili ayete böyle bir parantez açmasının diğer bir sebebi kanaatimizce şu olabilir: 

Ayetin ikinci cümlesi olan, "De ki: “İddianızda haklı iseniz Tevrat’ı getirin de okuyun bakalım"  cümlesinde geçen, İn küntüm sadıkin ifadesinin geçtiği diğer ayetlerde, bu ifade öncesinde genellikle, inkarcılar tarafından söylenen bir sözün olması, vakıf meal yapıcılarında Al-i İmran s. 93. ayetinin ilk cümlesinin de inkarcılar tarafından söylenmiş bir söz olabileceği kanaati uyandırmış olabilir. 

Al-i İmran s. 93. ayetini nasıl anlayabiliriz? dersek, şöyle bir cevabımız olabilir:

Medine'de bulunan Yahudiler muhtemelen, kendilerine özel kılınan bu haramlığın, Nisa s. 160. ve 161. ayetlerinde beyan edilen gerekçelere istinaden değil, Tevrat öncesine dayanan bir geçmişi olduğunu, sadece kendilerine değil bütün ümmetlere has bir yasak olduğunu savunuyor olmalıdırlar. Yahudilerin kendilerini Allah'ın oğulları ve sevgili kulları olarak görmüş olmaları (5. 18), kendilerine özel olarak kılınan böyle bir haramlılık ile uyuşmamaktadır. Allah (c.c) onların bu iddialarını, Al-i İmran s. 93. ayetinde öne sürerek, bunun aksini savunuyorlar ise, Tevrat'ı getirerek o kitapta bulunan bu konudaki beyanı ortaya koymalarını istemektedir.

Olayı şu karşılıklı konuşma üslubu içinde anlatacak olursak:

Yahudiler= Bu haramlar bize özel bir haram değil, tüm insanlara kılınan bir haramlıktır.

Allah (c.c)= İsrailoğullarına kılınan bu haramlıklar, Tevrat öncesi değil, Tevrat'ın indirilmesinden sonra, onların işledikleri bazı cürümler sebebi iledir. Aksini iddia eden varsa getirsin Tevrat'ı ortaya koysun.

Vakfın hatası, Nisa s. 160. ve 161. ayetleri dikkate almak yerine, Enam s. 146. ayetini dikkate almış olmasıdır.

[004.160-1]  Yahudilerin haksızlıklarından, çoklarını Allah yolundan menetmelerinden, yasak edilmişken faiz almaları ve insanların mallarını haksızlıkla yemelerinden ötürü kendilerine HELAL kılınan TAYYİBATI onlara haram kıldık. Onlardan inkar edenlere, elem verici azab hazırladık.

Bu ayetlere baktığımızda, İsrailoğullarına yapmış oldukları bazı yanlışlar sebebi ile onlara helal olan bazı yiyeceklerin, yaptıklarının bir cezası olarak haram kılındığı anlaşılmaktadır. Bu haramların ne olduğu ise Enam ve Nahl s. ayetlerinde beyan edilmektedir. 

Nisa s. 160. ve 161. ayetlerindeki gerekçelere istinaden, İsrailoğullarına helal olan bazı yiyeceklerin haram kılınma yolu, onlara gönderilen elçi ve kitap ile olması gerekmektedir. Çünkü Allah (c.c) kulları ile ilgili emir ve yasakları, o kullar içinden seçtiği insanlar aracılığı ile göndermektedir.

İsrailoğullarına verilen bu cezanın bilgi kaynağı elçiler olup, bu yasaklar onlara elçiler ve onlara inen kitap aracılığı ile bildirilmiştir. İsrailoğullarına inen kitabın isminin bize Tevrat olarak beyan edilmiş olması burada dikkate değerdir. İsrailoğullarına Musa (a.s) öncesinde de elçi ve kitap gönderildiğini hesap edersek, bu kitabın adının Tevrat olması gerektiği açıktır.

Al-i İmran s. 93. ayetini, Nisa s. 160. ve 161. ayetlerini dikkate alarak okuduğumuz şöyle bir durum ortaya çıkmaktadır: 


Allah (c.c) İsrailoğulları dahil olmak üzere, tüm kullarına Tayyibat olarak beyan ettiği yiyecekleri helal kılmıştır (2. 168/  5. 4-5-88/ 16. 114). İsrailoğullarına helal olduğu halde sonradan haram edilen tayyibatın, onlara elçileri aracılığı ile bildirilmiş olması gerektiğine göre, Tevrat'ın indirilmesinden önce böyle bir yasağın da olmaMAsı icap etmektedir. İşte Al-i İmran s. 93. ayeti bu durumu beyan etmektedir. O zaman bu ayetteki sözün İsrailoğullarına değil, Allah (c.c) ye ait olması gerekmektedir.

Sonuç olarak: Süleymaniye Vakfı mealinde, Al-i İmran s. 93. ayetinin başına açılan parantez hatalı olarak açılmıştır. Vakıf yetkilileri şayet ayeti, Enam s. 146. ayetini değil, Nisa s. 160. 161. ayetlerini dikkate alarak anlamaya çalışmış olsalardı, böyle bir hatayı yapmalarına gerek  kalmayacaktı.

                                      EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.


11 Ocak 2019 Cuma

AL-İ İMRAN SURESİ MEALİ

1- Elif. Lâm. Mim.

2- Allah, O'ndan başka tanrı yoktur. O, yaşamaktadır (yarattıkları üzerinde her an) ayaktadır

3- Önündekini doğrulayıcı olan kitabı sana gerçek (bir neden)le indirdi. Ve Tevrat'ı ve İncil'i de indirdi 

4- Önceden  insanlar için yol gösterici olarak. Ve (doğru ile yanlışın arasını) ayıranı da indirmişti. Şüphesiz ki onlar Allah'ın ayetlerini örttüler, onlar için şiddetli azap vardır. Ve Allah güçlüdür intikam sahibidir.

5- Şüphesiz ki Allah, ne yerde ve ne de gökte, hiçbir şey O'na gizli kalmaz.

6- O, sizi rahimlerde dilediği gibi şekillendirendir. O'ndan başka tanrı yoktur.  Çok güçlüdür en bilgedir.

7- O, kitabı sana indirendir. Onda (dış etkenlere karşı) sağlamlaştırılmış ayetler vardır ki, onlar kitabın anasıdır. Ve diğerleri ise benzeşenlerdir. Kalplerinde kaypaklık bulunanlara gelince, kargaşa peşine düşmek ve onun dönüşümünün peşine düşmek için, ondan benzeşenine uyarlar. Oysa onun geri dönüşümünü Allah'tan başkası bilmiyor. Ve bilgi de derinleşenler derler ki: "Biz ona inandık hepsi Efendimizin yanındandır." Temiz akıl sahiplerinden başkası hatırlamıyor.

8- 9- (Onlar ki): "Efendimiz, bizi doğru yola ilettikten sonra kalplerimizi kaydırma, katından bize rahmet bahşet, hiç şüphesiz ki sen bolca bahşedensin. Efendimiz, şüphesiz ki sen geleceğinde belirsizlik olmayan bir günde insanları toplayıcısın. Şüphesiz ki Allah verdiği o söze aykırı davranmaz" (derler)

10-  Şüphesiz ki (gerçeği) örtenlerin ne malları ve ne de çocukları onlardan Allah'tan hiçbir şeye karşı zenginleştirmeyecektir. Ve işte onlar ateşin yakıtıdır.

11- (Bunların izledikleri yol) Firavun'un yoldaşları ve ondan öncekilerin aynı minval üzere olan hali gibidir. Onlar ayetlerimizi yalanlamışlardı. Bu nedenle Allah'ta onları işledikleri suçlar sebebi ile tutuvermişti. Ve Allah'ın sonuçlandırması şiddetlidir.

12- (Gerçeği) örtenlere de ki: "Yakında üstün gelinecek ve cehenneme sürülüp toplanacaksınız. Ve ne sıkıntılı bir yataktır."

13- Birbiri ile karşılaşan iki askeri birlikte mutlaka sizin için alınması gereken ders vardır.  Bir askeri birlik Allah'ın yolunda savaşıyor, diğeri ise (gerçeği) örtücüler idi. (Allah'ın yolunda savaşan birlik, inkârcı birliğin daha fazla olmalarına rağmen) gözün görüşü ile kendilerinin iki katı olarak görüyorlardı. Ve Allah yardımı ile dilediğini güçlendirir. Şüphesiz ki bunda basiret sahipleri için kesinlikle bir delil vardır.

14- Kadınlardan ve oğullardan ve kantar kantar altın ve gümüşten ve alametlendirilmiş atlardan ve hayvanlardan ve ekinlerden yana olan düşkünlüğün sevgisi, insanlara süslendi. Bu şimdiki yaşamın yararıdır. Ve Allah, varılacak yerin en güzeli O'nun  yanındadır.

15- De ki: "Size bundan daha hayırlı olanı haber vereyim mi? Korunanlar için Efendilerinin yanında, orada ölüm görmemek üzere kalıcı olacakları altından nehirler akar cennetler ve tertemiz eşler ve Allah'tan hoşnutluk vardır." Ve Allah kullarını görücüdür.

16- 17- Onlar: "Ey Efendimiz şüphesiz ki biz inandık, artık bizim suçlarımızı bağışla ve bizi ateş azabından koru" diyen, sıkıntılara karşı direnerek gayret eden ve doğru sözlü olan ve itaatten ayrılmayan ve dağıtan ve seher vakitlerinde bağışlanma isteyenlerdir.

18- Allah, hakkaniyetli olmayı ayakta tutarak kendisinden başka tanrı olmadığına tanıklık etti. Melekler ve bilgi sahipleri de (eşitliği ayakta tutarak tanıklık etti). O'ndan başka kulluk edilen yoktur. Çok güçlüdür en bilgedir.

19- Şüphesiz ki Allah'ın yanında (geçerli olan) itaat sistemi, İslam'dır. Kitap verilmiş olanlar onlara bilgi geldikten sonra aralarındaki saldırganlıktan başka bir nedenle ayrışmadılar. Ve kim Allah'ın ayetlerini örterse, artık şüphesiz ki Allah hesabı hızlı görendir.

20- Eğer seninle tartışacak olurlarsa artık de ki: "Ben, bana uyanlarla birlikte yüzümü Allah'a teslim ettim." Ve kitap verilmiş olanlara ve kitap bilgisi olmayan (Araplara) de ki: "Siz de teslim ettiniz mi?" Eğer teslim ederlerse, kesinlikle doğru yolu bulmuşlardır. Eğer (başka tarafa) yönelirlerse, artık sana düşen ancak ve ancak ulaştırmaktır. Ve Allah kullarını görücüdür.

21- Şüphesiz ki Allah'ın ayetlerini örtenler ve  habercileri gerçek (bir neden) olmaksızın öldürenler ve insanlardan hakkaniyeti buyuranları öldürenler var ya, artık onları acı azabla müjdelendir.

22- İşte bunların işledikleri, şimdikinde ve sonrakinde boşa gitmiştir. Ve onlar için yardımcılardan da kimse yoktur.

23- Kendilerine, kitap'tan bir hisse verilen (Yahudi) leri görmedin mi? Aralarında karar vermesi için Allah'ın kitabına (Tevrat'a) çağrılıyor, da  sonra onlardan bir kısmı (başka tarafa) yönelerek kayıtsız kalıyorlar.

24- İşte bu, onların: "Ateş bize sayılı günlerden başka asla dokunmayacaktır"  demiş olmalarındandır. Ve itaat sistemlerinde yakıştırmakta oldukları (bu yalan) onları aldatmaktadır.

25- Onda belirsizlik olmayan bir gün için onları topladığımız ve her kişiye kazandığının karşılığı onlar haksızlığa uğratılmadan tastamam ödendiği zaman, artık nasıl olacak?

26- 27- De ki: "Hükümranlığın sahibi olan Allah'ım, hükümranlığı dilediğine verir ve hükümranlığı dilediğinden de çekip alırsın, dileğini güçlü kılar ve dilediğini de aşağılık kılarsın. Hayır senin elindedir. Şüphesiz ki sen her şey üzerine ölçü koyucusun. Geceyi gündüze geçirir ve gündüzü de geceye geçirirsin. Ve ölüden yaşamı çıkarır ve yaşamdan da ölüyü çıkarırsın. Ve dilediğini de hesapsız rızıklandırırsın."

28- İnananlar, inananların aşağısından (gerçeği) örtücülere yönelenler olarak tutunmasın. Ve kim böyle yaparsa, artık Allah'tan hiçbir şey üzerinde değildir. Ancak onlardan korunma gereği gibi bir durumda olmanız hariç. Ve Allah sizi benliğinden sakındırır. Ve dönüş Allah'adır.

29- De ki: "Göğüslerinizde olanı gizleseniz de veya onu açığa vursanız da, Allah onu bilir. Göklerde olanları ve yerde olanları bilir. Allah her şey üzerine ölçü koyucudur."

30- O gün her benlik hayırdan ne işlemiş ise onu hazırlanmış halde bulacak. Ve kötülükten ne işlemiş ise, kötülüğü ile kendisi arasında uzak bir süre olmasını arzu edecek. Ve Allah sizi benliğinden sakındırır. Ve Allah kullarına karşı çok acıyandır.

31- De ki: "Allah'ı seviyorsanız bana uyun ki, Allah'ta sizi sevsin ve suçlarınızı bağışlasın. Allah çok bağışlayıcı çok merhamet edicidir."

32- De ki: "Allah'a ve elçiye itaat edin." Eğer (başka tarafa) yönelirlerse, artık şüphesiz ki Allah (gerçeği) örtücüleri sevmez. 

33- Şüphesiz ki Allah, Adem'i ve Nuh'u ve İbrahim ailesini ve İmran ailesini, insanların üzerine seçkinleştirdi.

34- Bunlar birbirinden türemiş olan bir soydur. Ve Allah her şeyi işiticidir her şeyi bilicidir.

35- Ve bir zaman İmran'ın karısı: "Ey Efendim, şüphesiz ki ben karnımdakini hür olarak sana adadım, artık onu benden kabul buyur. Şüphesiz ki sen hakkıyla işiticisin hakkıyla bilicisin" demişti.

36- Onu (kucağına) koyduğunda, - ve Allah onun (kucağına) ne koyduğunu ve (istemiş olduğu) erkek, (onun kucağına koyduğu) kız gibi olmayacağını en iyi bildiği halde- "Ey Efendim, onu dişi olarak (kucağıma) koydum. Ve şüphesiz ki ben onu Meryem olarak isimlendirdim. Ve şüphesiz ki ben onu ve soyunu taşlanmış şeytandan sana sığındırıyorum" demişti.

37- Bunun üzerine kendisinin Rabbi onu güzel kabulle kabul etmiş ve onu en  güzel bitki gibi yetiştirmiş ve onu Zekeriyya'nın güvencesine vermişti. Zekeriyya, Meryem'in kaldığı bölüme her ne zaman girse onun yanında bir rızık bulur: "Ey Meryem, bu sana nereden geliyor?" der, (O da): "O Allah'ın yanındandır" derdi. Şüphesiz ki Allah dilediğine hesapsız rızık verir.

38- İşte orada Zekeriyya Efendisine çağrı yaparak: "Ey Efendim, bana katından temiz soy bahşet, muhakkak ki sen çağrıyı işiticisin" demişti. 

39- Kaldığı bölümde ayakta kulluk görevi halinde iken melekler ona: "Şüphesiz ki Allah sana, Allah'tan bir kelimeyi doğrulayacak, toplumuna liderlik yapacak, kendisini (yanlıştan) kısıtlayan ve düzgünlerden olacak bir haberci Yahya'yı müjdelendiriyor" diye seslenmişti. 

40- (Zekeriyya): "Ey Efendim, bana ihtiyarlık ulaşmış ve karım ise doğurmaktan kesik olduğu halde benim oğlan çocuğum nasıl olacak?" demiş, (Allah): "Bu böyledir Allah dilediğini yapar" demişti.

41- (Zekeriyya): "Ey Efendim, bana bir delil kıl" demiş, (Allah): "Senin delilin, insanlarla işaretten başka üç gün konuşamamandır. Ve Efendini çokça hatırla. Akşam sabah O'nun çizdiği daire içinde kal" demişti.

42- 43- Bir zaman melekler: "Ey Meryem, şüphesiz ki Allah seni seçkinleştirdi ve tertemiz kıldı ve  alemlerin kadınlarının üzerine seni seçkinleştirdi. Ey Meryem, Efendine gönülden bağlı ol ve boyun eğ ve eğilenlerin beraberinde eğil" demişti.

44- Bu, sana vahyetmekte olduğumuz duyularla algılanamayanın haberlerindendir.  Hangisi Meryem'e güvence olacak diye mızraklarını karşılaştırıyorlarken sen onların yanlarında değildin. Ve onlar aralarında (bu konuda) çekişirlerken de sen onların yanlarında değildin.

45- 46- Bir zaman melekler: "Ey Meryem, şüphesiz ki Allah seni kendisinden bir kelime ile müjdelendiriyor. Onun ismi Meryem oğlu İsa Mesih'tir. Şimdikinde ve sonrakinde saygın ve yakınlaştırılmışlardandır. O, insanlarla beşikte iken de, yetişkin iken de konuşacak, ve düzgünlerdendir" demişti.

47- (Meryem): "Ey Efendim, bana bir beşer dokunmadığı halde benim çocuğum nasıl olacak?" demiş, (Allah): "Bu böyledir, Allah dilediğini takdir eder. Bir buyruğu yerine gelmesini istediği zaman, artık ona ancak ve ancak "Ol" der, o da oluverir" demişti. 

48- Ve ona Kitab'ı ve bilgeliği ve Tevrat'ı ve İncil'i öğretecek.

49- 50- 51- Ve İsrailoğulları'na elçi olacak (onlara şöyle diyecek): "Şüphesiz ki ben size Efendinizden  delil getirdim. Şüphesiz ki ben size çamurdan bir kuş oluşumu takdir eder, ona üflerim de Allah'ın duyumuyla ile bir kuş olur. Ve Allah'ın duyumuyla gözleri doğuştan kör olanı ve abraşı (hastalıktan) uzaklaştırır ve ölülere yaşam veririm. Ve evlerinizde ne yersiniz ve ne biriktirsiniz size haber veririm. Eğer inananlar iseniz şüphesiz ki işte bunda kesinlikle bir delil vardır. Ve önümdeki Tevrat'tan doğrulayıcı olarak, üzerinize yasaklaştırılmışların bir kısmını serbestleştirmek için Rabbinizden size delil getirdim. Artık Allah'a korunun ve bana itaat edin. Şüphesiz ki Allah, benim de Efendim, sizin de Efendinizdir. Artık O'na kulluk edin. İşte bu, dosdoğru yoldur."

52- 53- İsa, onlardan (gerçeği) örtmeyi hissettiğinde: "Allah'a yardımcılarım kim dir?demiş, Havariler'de: "Biz Allah'ın yardımcılarız. Allah'a inandık. Ve tanık ol çünkü biz teslim olanlarız. Efendimiz, indirdiğine inandık ve elçiye uyduk, artık bizi tanıkların beraberinde yaz" demişti.

54- Ve (İsrailoğulları) tuzak kurdular ve Allah onların bu yaptıklarını boşa çıkardı. Ve Allah tuzakları boşa çıkaranların en hayırlısıdır.

55- 56- 57- O vakit Allah:"Ey İsa, senin ömrünü ben tamamlayacak, kendime yükseltecek ve seni örtücülerden (kurtararak) temizleyeceğim. ve sana uyanları ise kalkışın gününe kadar (gerçeği) örtenlerin üstünde kılacağım. Sonra dönüşünüz banadır, hakkında ayrışmakta olduğunuz konularda aranızda ben  karar vereceğim. (Gerçeği) örtenlere gelince, artık onlara şimdikinde ve sonrakinde şiddetli bir azabla azaplandıracağım. Ve onlara yardımcılardan da kimse yoktur. Ve inanan ve düzgün işler işleyenlere gelince, artık onların ödüllerini tastamam ödeyecektir. Ve Allah haksızlık yapanları sevmez" demişti.

58- İşte bunu sana ayetlerden ve  bilgelik hatırlatmasından peşi sıra okuyoruz.


59- Şüphesiz ki Allah'ın yanında İsa'nın örneği, Adem'in örneği gibidir.  Onu topraktan takdir etti, sonra ona "Ol" dedi, o da oluverdi. 

60- Gerçek senin Efendindendir, artık sakın tereddüde düşenlerden olma.

61- Artık kim sana bilgi geldikten sonra seninle tartışırsa, artık de ki: "Gelin oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı, benliğimizi ve benliğinizi çağıralım, sonra açık gönülden yalvararak, Allah'ın dışlamasının yalancıların üzerine kılalım."

62- Şüphesiz ki bu kesinlikle gerçek anlatıdır. Tanrı olarak Allah'tan başkası yoktur. Ve şüphesiz ki Allah, çok güçlüdür en bilgedir.

63- Buna rağmen eğer (başka tarafa) yönelirlerse, şüphesiz ki Allah bozucuları en iyi bilicidir.

64- De ki: "Ey kitabın halkı, bizim aramızdaki ve sizin aranızdaki, Allah'tan başkasına kulluk etmemek ve O'na hiç bir şeyi ortaklaştırmamak ve Allah'ın aşağısından birbirimize rabler olarak tutunmamak olan, eşit olan söze gelin." Eğer (başka tarafa) yönelirlerse, artık siz de: "Tanık olun çünkü biz teslim olanlarız" deyin.

65-  Ey kitabın halkı, Tevrat ve incil kendisinden sonra indirilmişken, İbrahim hakkında (o bizden di diye) niçin tartışıyorsunuz? Halâ bağ kurmaz mısınız?

66- Hadi sizler hakkında bilgi sahibi olduğunuz bir konuda tartıştınız, fakat hakkında bilgi sahibi olmadığınız bir konuda niçin tartışıyorsunuz? Ve Allah bilir siz ise bilmezsiniz.

67- İbrahim, ne Yahudi ve ne de Hristiyan idi. Fakat o, yaratılış ayarı üzerine meyilli teslim olan biri idi. Ve ortaklaştıranlardan değildi.

68- Şüphesiz ki insanların İbrahim'e en yöneleni, ona uyanlar, bu Haberci ve inananlardır. Allah inananların yönelenidir.

69- Kitabın halkından bir grubu sizi saptırmayı arzu etmektedir. Oysa onlar benliklerinden başkasını saptırmıyorlar, bunun farkında olmuyorlar.

70- Ey kitabın halkı, tanık olduğunuz halde, niçin Allah'ın ayetlerini örtüyorsunuz?

71-  Ey kitabın halkı, niçin gerçeğe gerçek olmayan elbisesi giydiriyor ve biliyor olduğunuz halde gerçeği gizliyorsunuz?

72- 73- Ve kitabın halkından bir grup dedi ki: "İnananlara indirilmiş olana gündüzün yüzünde ina(nmış gibi davra)nın, onun sonunda ise (gerçeği)örtün, belki onlar da dönerler. Ve sizin itaat sisteminize uyandan başkasına da inanmayın." De ki: "Şüphesiz ki doğru yol, Allah'ın yoludur. Size verilmiş olanın bir örneğinin başka birine de veriliyor olmasından dolayı mı veya Efendinizin yanında sizinle tartışacaklar diye mi (böyle söylüyorsunuz)?" De ki: " (Risalet konusunda) şüphesiz ki lütuf Allah'ın elindedir. Onu dilediğine verir. Ve Allah çok geniştir her şeyi bilicidir."

74- Kitap ve elçiliğini* dilediği kimseye ayrıcalık tanır.  Ve Allah büyük lütuf sahibidir. 

Rahmet kelimesine kitap ve elçilik anlamı verme nedenimiz, Zuhruf s. 32. ayetine istinadendir.

75- Ve kitabın halkından öylesi vardır ki, kendisine kantar ağırlığınca mal emanet edecek olsan, onu sana öder. Ve içlerinden öylesi de vardır ki, bir dinar  dahi emanet etmiş olsan daimi olarak ayakta dikilmediğin sürece, ona sana ödemez. İşte bu onların: "Kitap bilgisi olmayan (Arap)lara karşı bizim üzerimize sorumluluk yoktur" demiş olmaları nedeniyledir. Ve onlar biliyor oldukları halde Allah'ın üzerine yalan söylemektedirler.

76- Hayır,  kim antlaşmasını tastamam yerine getirir ve korunursa, artık şüphesiz ki Allah korunanları sever.

77- Şüphesiz ki Allah'ın antlaşmasını ve yeminlerini pek az bedele satanlar var ya, işte onlara sonrakinde (güzel) bir takdir yoktur. Kalkışın gününde Allah onlarla ne konuşacak ve onlara ne bakacak ve ne de  onları arındıracaktır. Ve acı azap onlar içindir.

78- Ve yine onlardan bir kısım vardır ki, siz onu kitaptan olduğunu hesap edesiniz diye dillerini kitapla eğip bükerler. Halbuki o kitaptan değildir. Ve: "O, Allah'ın yanındandır" derler, halbuki o Allah'ın yanından değildir. Ve onlar biliyor oldukları halde Allah'ın üzerine yalan söylemektedirler.

79- Allah bir beşere kitap ve bilgelik ve habercilik versin de (o beşerin) sonra kalkıp insanlara: "Allah'ın aşağısından bana kul olun" deme(yetki)si olmaz.  Ancak: "Öğretmekte ve ders vermekte olduğunuz kitabın doğrultusunda Efendiye kul olun" (deme yetkisi vardır).  

80-  Ve size, meleklere ve habercilere efendiler olarak tutunmanızı da buyurmaz. Siz teslim olduktan sonra size (gerçeği) örtmeyi hiç buyurur mu?

81- Ve bir zaman Allah habercilerden: "And olsun ki size kitaptan ve bilgelikten verdikten sonra, sizinle beraber olanı doğrulayıcı bir elçi geldiğinde, ona mutlaka inanacak ve mutlaka ona yardım edeceksiniz" diye yeminle bağlanmış söz almış: "Kararlılık sözü verdiniz ve size olan bu ağır yükümü tutttunuz mu?" demiş, (onlar): "Kararlılık sözü verdik" demişler, (Allah): "Tanık olun, ben de sizinle tanıkların beraberindeyimdemişti.

82- Artık kim bundan sonra (başka tarafa) yönelirse, işte onlar itaatten çıkanların ta kendileridir.

83- Yoksa onlar, Allah'ın itaat sisteminden başkasının mı peşine düşüyorlar? Oysa göklerde ve yerde kim varsa, zorlanarak ve zorlanmayarak hepsi O'na teslim olmuştur, ve yalnızca O'na döndürüleceklerdir.

84- De ki: "Biz Allah'a ve bize indirilmiş olana ve İbrahim'e ve İsmail'e ve İshak'a veYakub'a ve torunlarına indirilmiş olana, ve Musa'ya ve İsa'ya ve habercilere Efendilerinden verilmiş olana inandık. Onlardan hiç birisinin arasını ayrıştırmayız, ve biz O'na teslim olanlarız."

85- Ve kim itaat sistemi olarak İslam'dan başkasının peşine düşerse, artık bu ondan asla kabul olunmaz. Ve o sonrakinde de ziyan edenlerdendir.

86- İnanmalarından ve elçinin gerçek olduğuna tanıklık etmelerinden ve kendilerine apaçık deliller geldikten sonra (gerçeği) örten bir topluluğu, Allah nasıl doğru yola iletir? Ve Allah, haksızlık yapanlar topluluğunu doğru yola iletmez.

87- İşte onların karşılığı, Allah'ın ve meleklerin ve insanların toplu halde dışlamasının onların üzerine olmasıdır.

88-  Orada ölüm görmemek üzere kalıcıdırlar. Azap onlardan ne hafifletilir ve onlara ne de bakılır.

89- Ancak bunun ardından (itaatle) dönmüş ve (durumlarını) düzeltmiş olanlar, şüphesiz ki Allah çok bağışlayıcıdır çok merhamet edicidir.

90- Şüphesiz ki, inanmalarının ardından (gerçeği) örtmüş, sonra da (gerçeği) örtücülüklerini artırmış olanların (ölüm anında yapacakları) dönüşleri, asla kabul edilmeyecektir. Ve işte onlar sapkınların ta kendileridir.

91- Şüphesiz ki (gerçeği) örttüler ve (gerçeği) örtenler oldukları halde ölmüş olanlar var ya, onlar yeryüzünün dolusu  altını kurtulmalık olarak verseler dahi, hiçbirinden asla kabul edilmeyecektir. İşte onlara acı azap vardır ve onlara yardımcılardan da kimse yoktur.

92- Sevdiklerinizden dağıtıncaya kadar, erdemliliğe kavuşamazsınız. Bir şeyden her ne dağıtıyorsanız, artık şüphesiz ki Allah onu en iyi bilicidir.

93- (Yahudiler dedi ki): "Tevrat'ın indirilmesinden önce İsrail'in (Yakub'un) benliğine yasaklaştırdığı hariç, her yemek İsrailoğullarına serbestleştirilmiştir." De ki: "Eğer doğru söyleyenlerden iseniz Tevrat'ı getirip onu peşi sıra okuyun."

94- Artık kim bundan sonra artık Allah'ın üzerine yalan yakıştırırsa, işte onlar haksızlık yapanların ta kendileridir.

95- De ki: "Allah doğruyu söyledi. Artık yaratılış ayarı üzerine meyilli olan İbrahim'in ortak değerine uyun. O, ortaklaştıranlardan değildi."

96- Şüphesiz ki insanlar için indirilen (inşa edilen) ilk ev, bereketli ve insanlar için yol gösterici olan Bekke'deki (Kâbe) dir.

97- Onda apaçık deliller ve İbrahim'in konumu (kulluk ve elçilik vazifelerinin gerekleri) vardır. Ve kim oraya girerse, artık güvendedir. Ve evi haccetmek Allah'ın, ona yol için güç yetirebilen insanların üzerindeki  hakkıdır. Kim (bu gerçeği) örterse, artık şüphesiz ki Allah, alemlerden (yarattıklarından) zengindir.

98- De ki: "Ey kitabın halkı, Allah'ın ayetlerini niçin örtüyorsunuz? Ve Allah işlemekte olduklarınızın üzerinde tanıktır."

99- De ki: "Ey kitabın halkı, tanık olduğunuz halde inananı Allah'ın yolundan, onda eğri büğrü arama peşine düşerek, niçin uzaklaştırmaya çalışıyorsunuz? Ve Allah işlemekte olduklarınızdan duyarsız değildir."

100- Ey inananlar,  eğer kitap verilmiş olanlardan bir kısmına itaat edecek olursanız, inanmanızdan sonra sizi (gerçeği) örtücüler olarak geri döndürürler.

101- Ve Allah'ın ayetleri size peşi sıra okunuyor  ve onun elçisi de içinizde olduğu halde iken, (gerçeği) nasıl örtersiniz? Ve kim Allah'a sarılırsa, artık kesinlikle dosdoğru yola iletilmiştir.

102- Ey inananlar, Allah'a karşı O'ndan korunmanın gereğini hakkı ile yerine getirin. Ve siz Allah'a teslim olanlardan başka durumda ölmeyin.

103- Ve toplu halde Allah'ın ipine sarılın ve ayrışmayın. Ve Allah'ın üzerinizdeki nimetini hatırlayın. Hani siz düşmanlar iken, kalplerinizin arasını ısındırmıştı da böylelikle onun nimeti sayesinde kardeşler olmuştunuz. Ve siz ateşten bir çukurun kenarındaydınız da, sizi ondan kurtarmıştı. Allah, ayetlerini doğru yolu bulmanız için size böylece açıklıyor.

104- Ve sizler hayra çağıran ve benimseneni buyuran ve yadırganandan vazgeçirten bir toplumdan olun. Ve işte onlar arzuladığına kavuşturulacakların ta kendileridir.

105- Ve kendilerine apaçık deliller geldikten sonra, aykırılığa düşerek ayrışanlar gibi olmayın. Ve şiddetli azap işte onlar içindir.

106- O günde ağaran yüzler ve kararan yüzler vardır. Yüzleri kararanlara gelince: "İnanmanızdan sonra (gerçeği) örttünüz mü? Öyleyse (gerçeği) örtüyor olmanız nedeniyle artık azabı tadın" (denir).

107- Ve yüzleri ağaranlara gelince, artık  Allah'ın rahmetindedirler. Onlar orada ölüm görmemek üzere kalıcıdırlar.

108- İşte bu Allah'ın ayetleridir. Onu sana gerçek (bir neden)le peşi sıra okuyoruz. Ve Allah yarattıklarına yanlış yapmayı istemiyor.

109- Ve göklerde olanlar ve yerde olanlar Allah'ındır. Ve işler Allah'a döndürülür.

110- Siz, insanlar arasından çıkarılmış en hayırlı bir toplum oldunuz. Benimseneni buyurur ve yadırganandan vazgeçirtir ve Allah'a inanırsınız. Şayet kitabın halkı da inanmış olsaydı, onlar için elbette daha hayırlı olurdu. İçlerinden inanmış bir kısım olsa da çoğu itaatten çıkanlardır.

111- Onlar, rahatsızlık verme (söz ile incitme) dışında size asla zora sokamazlar. Ve eğer sizinle savaşacak olurlarsa, size arkalarıyla (başka tarafa) yönelirler. Sonra yardım da edilmezler.

112- Nerede ele geçirildilerse üzerlerine aşağılanma vurulmuştur. Allah'tan bir ipe ve (inanan) insanlardan bir ipe (sarılmaları) hariç. Ve Allah'tan  bir hiddete yerleşmişler ve üzerlerine düşkünlük vurulmuştur. Bu, onların Allah'ın ayetlerini örtmeleri ve habercileri gerçek (bir neden) olmaksızın öldürmeleri sebebiyledir. İşte bu, karşı çıkmaları ve sınırı aşıyor olmaları nedeniyledir.

113- Hepsi eşit değillerdir. Kitabın halkından dimdik ayakta duran bir toplum vardır ki; gecenin vakitlerinde boyun eğerek Allah'ın ayetlerini peşi sıra okurlar.

114- Allah'a ve sonraki güne inanır ve benimseneneni buyurur ve yadırganandan vazgeçirtir ve hayırlarda koşuştururlar. Ve işte onlar düzgünlerdendir.

115- Ve hayırdan her ne yapıyorlarsa, bundan asla örtülmeyeceklerdir (karşılıksız bırakılmayacaklardır). Ve Allah korunanları en iyi bilicidir.

116- (Gerçeği) örtenlerin ne malları ve ne de çocukları onlara Allah'tan hiçbir şeye karşı zenginleştirmeyecektir. Ve işte onlar ateşin arkadaşlarıdır. Onlar orada ölüm görmemek üzere kalıcıdırlar.

117- Onların şimdiki yaşamda  dağıtmakta olduklarının örneği, benliklerine haksızlık yapmış bir topluluğun ekinine erişen, böylelikle onu yok eden kavurucu soğuğa sahip rüzgar gibidir. Ve Allah onlara haksızlık yapmadı. Fakat onlar benliklerine haksızlık yapıyorlardı.

118- Ey inananlar, sizden aşağınızdakilere sırdaş olarak tutunmayın. Onlar sizi bozguna düşürmekten geri durmazlar. Sizin sıkıntıya düşmenizi arzu ettiler. Kinleri ağızlarından (dökülen sözlerinden) açığa çıkmaktadır. Göğüslerindeki gizlmekte oldukları ise daha da büyüktür. Bağ kuranlardan iseniz size ayetlerimizi kesinlikle açıkladık.

119- İşte siz öyle kimselersiniz ki, siz onları seversiniz fakat onlar sizi sevmezler. Siz kitabın (Tevrat, İncil Kur'an) tamamına da inanırsınız. Ve sizinle karşılaştıkları zaman: "İnandık" derler. Ve yalnız kaldıkları zaman ise size olan öfkeden dolayı parmaklarını ısırırlar. De ki: "Öfkenizle ölün. Şüphesiz ki Allah göğüslerin sahip olduğunu en iyi bilicidir."

120- Eğer siz bir güzellik erişecek olsa, bu onları üzer. Ve eğer size bir kötülük isabet edecek olsa, onunla da  sevinirler. Ve eğer siz direnerek gayret eder ve korunursanız, onların plânları sizi hiçbir şeyle zora sokmaz. Şüphesiz ki Allah, onların işlemekte olduklarını çevreleyicidir. 

121- Ve hani sen inananları savaş için duracakları yerlere yerleştirmek  için sabah erkenden ev halkından ayrılmıştın. Ve Allah her şeyi işiticidir her şeyi bilicidir.

122- Hani içinizden iki grup yılgınlığa eğilim göstermişti. Halbuki Allah, o iki grubun da yöneleniydi. Ve inananlar artık yalnızca Allah'ı üstlenici edinsin.

123- Ve and olsun ki Allah, siz çok zelil olduğunuz halde iken, size Bedir'de yardım etmişti. O halde Allah'a karşı korunun ki şükrediyor olasınız.

124- Hani sen o zaman inananlara: "Efendinizin, meleklerden indirilmiş üç bini ile el uzatması size yeterli değil mi?" diyordun.

125- Evet yeter. Eğer siz direnerek gayret eder ve korunur ve onlarda size şu anda ansızın gelirlerse, Efendiniz sizi alametlendirilmiş meleklerden beş bini ile el uzatacaktır.

126- 127- Allah bunu size ancak bir müjde onunla kalpleriniz rahatlasın ve (gerçeği) örtenlerden bir kısmının kökünü kazısın ve perişan olarak çevrilsinler diye yapmıştır. Yardım, ancak en bilge Allah'ın yanındandır.

128- Senin (onlar hakkındaki) buyruktan sana bir şey yoktur. Onlara ya (lütuf ile) döner ya da onları azaplandırır. Çünkü onlar haksızlık yapanlardır. 

129- Ve göklerde olanlar ve yerde olanlar Allah'ındır. Dilediğini bağışlar ve dilediğine de azap eder. Şüphesiz ki Allah çok bağışlayıcıdır çok merhamet edicidir.

130- Ey inananlar kat kat artırılmış olarak faiz yemeyin. Ve arzuladığınıza kavuşturulmanız için Allah'a karşı korunun.

131- Ve korunun o ateşe karşı ki o, (gerçeği) örtücüler için hazırlanmıştır.

132- Ve Allah'a ve Elçi'ye itaat edin ki, merhamet olunasınız.

133- Ve Efendinizden bağışlanmaya, korunanlar için hazırlanmış olan, onun boyutu gökler ve yer kadar olan cennete koşuşturun.

134- Onlar ki, ferahlıkta da, zorlukta da dağıtırlar ve öfkelerini yutkunurlar ve insanlar(ın kusurların) dan geçerler. Ve Allah güzel davrananları sever.

135- Ve onlar ki, bir hayasızlık veya benliklerine karşı bir haksızlık yaptıkları zaman, Allah'ı hatırlayarak hemen suçları için bağışlama isterler. Allah'tan başka suçları bağışlayan kimdir? Ve onlar suçları üzerinde bile bile ısrar da etmezler.

136- İşte onların karşılığı, Efendilerinden bağışlama ve orada ölümsüzlük görmemek üzere kalıcı olacakları altından nehirler akar cennetlerdir. Ve (güzel işler) işleyenlerin ödülü ne  güzeldir.

137- Sizden önce yasalar gelip geçti. Yeryüzünde yürüyün de, artık yalanlayanların sonu nasıl olmuş bir bakın. 

138- Bu, insanlar için bir açıklama ve korunanlar için ise bir öğüt ve yol göstermedir.

139- Ve gevşemeyin ve üzülmeyin, eğer inananlar iseniz, üstün durumda olan sizlersiniz.

140- 141- Eğer size (Uhud'da) bir yara dokunduysa,  artık o topluluğa da, kesinlikle (Bedir'de) onun örneği bir yara dokunmuştur. Bu günleri Allah'ın inananları bilmesi ve içinizden tanıklar tutması ve Allah'ın inananları arındırması ve (gerçeği) örtücüleri  mahvetmesi için, insanlar arasında devridaim yaptırıyoruz. Ve Allah haksızlık yapanları sevmez.

142- Yoksa Allah, içinizden güçlerini kullananları ve direnerek gayret edenleri bilmeden, cennete girivereceğinizi mi hesap ettiniz?

143- Ve and olsun ki siz onunla karşılaşmadan önce, ölüm beklentinizi dile getiriyordunuz. Artık onu kesinlikle gördünüz ve siz bakar haldesiniz

144- Ve Muhammed bir elçiden başkası değildir. Ondan önce de elçiler gelip geçmiştir. Eğer o ölür veya öldürülür ise, siz ökçelerinizin üzerinde çevrilecek misiniz? ve kim iki ökçesi üzerinde çevrilirse, Allah'a hiçbir şeyle asla zora sokmaz. Ve Allah şükredenlerin karşılığını verecektir.

145- Ve bir benlik için Allah'ın duyumu olmadan yazılı süre sonundan önce ölmesi olmaz. Ve kim şimdikinin  ödülünü isterse, ona ondan veririz. Ve kim de sonrakinin ödülünü isterse, ona da ondan veririz. Ve şükredenlerin karşılığını vereceğiz.

146- Ve haberci'den nicesi vardı ki, Efendiye kul olmuş bir çok kimse onun beraberinde savaşmışlardır. Onlar Allah'ın yolunda onlara erişenden ötürü, gevşememiş ve zayıflık göstermemiş ve boyun eğmemişlerdir. Ve Allah direnerek gayret edenleri sever.

147- Ve onların sözleri: "Efendimiz buyruğumuzdaki savurganlığımızı ve suçlarımızı bağışla ve ayaklarımızı kalıcılaştır ve (gerçeği) örtücüler topluluğunun üzerine bize yardım et" demekten başkası olmadı.

148- Böylelikle Allah onlara şimdikinin ödülünü ve sonrakinin güzel ödülünü verdi.  Ve Allah güzel davrananları sever.

149- Ey inananlar eğer örtenlere itaat edecek olursanız sizi ökçeleriniz üzeri geri döndürürler de, böylelikle ziyan edenler olarak çevrilirsiniz.

150- Hayır, Allah sizin yöneleninizdir. Ve O, yardımcıların en hayırlısıdır.

151-  Hakkında hiç bir yetki indirmediği halde, Allah'ı ortaklaştırmaları nedeniyle (gerçeği) örtenlerin kalplerini ürkeklikle karşılaştıracağız. Onların sığınağı ateştir. Ve ne sıkıntılıdır haksızlık yapanların kalacak yeri.

152- Ve and olsun ki Allah size olan o sözünü doğruladı. O'nun duyumuyla onları kırıp geçiriyordunuz. Ta ki sevdiğiniz(zafer)i size gösterdikten sonra yılgınlığa düştünüz ve buyruk konusunda birbirinizle çekiştiniz ve karşı çıktınız. İçinizden kimi şimdikini istiyordu ve içinizden kimi de sonrakini istiyordu. Sonra Allah sizi yıpratmak için, onlar(a karşı savaşı kazanmaktan)dan geri çevirdi. Ve and olsun ki (Allah) bu yaptığınızdan dolayı sizden (cezalandırmaktan) geçmiştir. Ve Allah inananların üzerine çok lütufkârdır.

153- O vakit siz hiç kimseye aldırış etmeden yukarı doğru kaçıyor ve Elçi ise sizi arkanızdan çağırıyordu. Bunun üzerine Allah sizi keder üstüne kederle ödüllendirdi ki, ne elinizden gidene, ne de size erişene üzülesiniz. Ve Allah işlemekte olduklarınızdan haberdardır.

154- (Allah) Sonra, uğradığınız kederin ardından size, içinizden bir grubu kaplayan güvenlik uykusu indirdi (böylelikle güveninizi kaybetmediniz). Sadece benliklerine eğilim gösteren bir diğer grup ( münafıklar) ise, Allah'a karşı gerçek (bir nedeni) olmayan bir kanaat, bilgisizliğin kanaatini besleyerek: "Bu buyruk ve komuta konusunda bizim bir yetkimiz mi vardı ki (sorumluluğumuz olsun)diyorlardı. De ki: "Buyruğun tamamı Allah'a aittir." Onlar sana karşı açığa vuramadıklarını benliklerinde gizleyerek: "Bu emir ve komuta konusunda bizim de bir yetkimiz olsaydı, burada öldürülmezdik" diyorlar. De ki: "Eğer evlerinizde olmuş olsanız bile, haklarında ölüm yazılmış olanlar,  devrilecekleri yere kesinlikle belirirdi." Ve Allah bunu sinenizde olanı yıpratmak ve kalplerinizde olanı temizlemek için yaptı. Ve Allah göğüslerin sahip olduğunu en iyi bilicidir.

155- Şüphesiz ki iki (askeri) topluluğun karşılaştığı gün, şeytan içinizden (başka tarafa) yönelenleri, bazı kazandıklarından dolayı ancak kaydırmak istemişti. Ve and olsun ki Allah onlar(ı cezalandırmak)dan geçti. Şüphesiz ki Allah çok bağışlayıcı yumuşak davranıcıdır.

156- Ey inananlar, kardeşleri yeryüzünde yolculuğa veya savaşa çıktığı zaman onlar hakkında: "Eğer yanımızda olsalardı, ne ölürler ve ne de öldürülürlerdi" diyen, şu (gerçeği) örtenler gibi olmayın. (Bu emri size)Allah, onların kalplerinde üzüntü ve pişmanlık olması için (verdi). Yaşatan da öldüren de Allah'tır. Allah, işlemekte olduklarınızı görücüdür. 

157- Ve and olsun ki eğer Allah'ın yolunda öldürülür veya ölürseniz, Allah'tan bir bağışlama ve bir rahmet onların toplamakta olduklarından kesinlikle daha hayırlıdır.

158- Ve and olsun ki ölseniz de öldürülseniz de, kesinlikle Allah'a sürülüp toplanacaksınız. 

159- Allah'tan bir rahmet nedeniyle onlara  karşı yumuşak davrandın. Ve eğer sert ve kaba kalpli olsaydın, kesinlikle çevrenden dağılırlardı. Artık sen onlardan geç ve onlar için bağışlanma iste ve buyruk hususunda onlarla danış. Karar verdiğin zaman ise, artık Allah'ı üstlenici edin. Şüphesiz ki Allah, (kendisini) üstlenici edinenleri sever.

160- Eğer Allah size yardım ederse, artık sizi kimse mağlup edemez. Ve eğer sizi yüzüstü bırakırsa da, artık O'ndan sonra size yardım edebilecek kimdir? Ve inananlar artık yalnızca Allah'ı üstlenici edinsin.

161- Bir haberci için ganimete kelepçe takması olmaz. Ve kim ganimete kelepçe takarsa,  kalkışın gününde kelepçe taktığı ile gelir. Sonra her benliğe kazandığının karşılığı tastamam ödenir. Ve onlar haksızlığz uğratılmazlar.

162- Allah'ın hoşnutluğuna uyan kişi, Allah'tan bir kızgınlığa yerleşen kişi gibi midir? Onun sığınağı cehennemdir. Ve ne sıkıntılı dönüş yeridir.

163- Onlara Allah'ın yanında (farklı) kademeler vardır. Ve Allah onların işlemekte olduklarını görücüdür.

164- And olsun ki Allah inananların üzerine, kendi benliklerinden O'nun ayetlerini onlara peşi sıra okuyan ve onları arındıran ve onlara kitabı ve bilgeliği öğreten bir elçi harekete geçirmekle, elbette büyük iyilikte bulunmuştur. Ve oysa önceden kesinlikle apaçık sapkınlık içinde idiler.

165- (Bedir'de onlara) iki mislini eriştirdiğiniz erişen, (Uhud'da bu sefer) size eriştirildiğinde mi, "Bu nereden?" dediniz? De ki: "O benliğinizin yanındandır." Şüphesiz ki Allah her şeyin üzerine ölçü koyucudur.

166-167- Ve iki (askeri) topluluğun karşılaştığı günde size eriştirilenin sebebi, Allah'ın duyumunun bir gereği ve inananları bilmesi ve ikiyüzlülük yapanları bilmesi içindi. Onlara, "Allah'ın yolunda savaşın veya (düşmanı) defedin" denildiğinde onlar: "Eğer savaşmayı bilseydik, kesinlikle size uyardık" dediler. O gün onlar inanmaktan daha çok (gerçeği) örtmeye yakındılar. Kalplerinde olmayanı ağızları ile söylüyorlardı. Ve Allah onların gizlediklerini en iyi bilendir.

168- Onlar (evlerinde) oturup, (savaşta ölen) kardeşleri için: "Eğer bize itaat etmiş olsalardı, öldürülmezlerdi" dediler. De ki: "Eğer doğru söyleyenlerden iseniz, haydi ölümü kendi benliğinizden savın."

169- Ve Allah'ın yolunda öldürülenleri ölüler olarak hesap etmeyin. Aksine onlar yaşamaktadırlar, Efendilerinin yanında rızıklanmaktadırlar. 

170- Allah'ın, lütfundan kendilerine verdikleri ile sevinmektedirler. Ve onlar arkalarındaki henüz kendilerine katılmayanlara, onlara ne kaygı ve ne de üzüntü olmayacağını müjdelemek isterler. 

171- Yine onlar, Allah'tan bir nimet ve lütfu, Allah'ın inananların ödülünü kayba uğratmayacağını müjdelemek isterler.

172- Onlar ki kendilerine yara eriştikten sonra (savaş meydanından kaçmayarak), Allah ve elçisine (olumlu) cevap verdiler. İçlerinden güzel davrananlar ve korunanlar için büyük ödül vardır.

173- Onlar ki, (bazı) insanlar onlara: "İnsanlar sizin için (ordu) topladı, artık onlardan endişe duyun" dediğinde, (bu sözlerle) onlar inancını artırdı ve: "Allah bize yeter ve ne güzel üstlenici edinilecek olandır" dediler.

174- Böylelikle onlara bir kötülüğe dokunmadan Allah'tan bir nimet ve lütuf ile çevrildiler ve Allah'ın hoşnutluğuna da uydular. Ve Allah büyük lütuf sahibidir.

175- İşte bu ancak kendisini yöneleni olarak görenleriyle sizi kaygılandıran bir şeytandır. Eğer inananlar iseniz, onlardan kaygı duymayın benden kaygı duyun.

176- Ve (gerçeği) örtücülüğe koşuşturanlar, sakın seni üzmesin. Onlar Allah'ı asla zora sokamazlar. Allah, sonrakinde onları (cennetten) bir hisse sahibi yapmamak istiyor. Ve büyük azap onlar içindir.

177- Muhakkak inanmaya karşılık (gerçeği) örtmeyi satın alanlar, Allah'ı hiç bir şeyle asla zora sokamazlar. Ve acı azap onlar içindir

178- Ve (gerçeği) örtenler onlara verdiğimiz mühletin benlikleri için daha hayırlı olduğunu hesap etmesinler. Onlara ancak günahlarını artırmaları için mühlet veriyoruz. Ve küçük düşürücü onlar içindir.

179- Allah, inananları içinde bulunduğunuz (karışık) durumda bırakacak değildir. Nihayetinde temiz olanı murdar olandan ayıracaktır. (Bunu yaparken de) sizi duyularla algılanamayananın üzerine (güneş gibi) doğdurmayacaktır. Fakat Allah elçilerden dilediğini seçkinleştirir. Öyleyse Allah'a ve O'nun elçilerine inanın. Eğer inanır ve korunursanız, artık büyük ödül sizin içindir.

180- Ve Allah'ın, lütfundan kendilerine verdiklerinde cimrilik yapanlar, onu kendileri için daha hayırlı olduğunu hesap etmesinler. Aksine o (cimrilik), onlar için şerdir. Kalkışın gününde cimrilik yaptıkları şey boyunlarına ağırlık olarak dolandırılacaktır. Ve göklerin ve yerin mirası Allah'ındır. Ve Allah işlemekte olduklarınızdan haberdardır.

181- And olsun ki Allah: "Allah fakir, biz zenginleriz" diyen (Yahudi) lerin sözünü işitmiştir. Bu dediklerini ve  habercileri gerçek (bir neden) olmasızın öldürmelerini (hesap gününde önlerine) kitap halinde koyacak* ve onlara: "Yakıcı azabı tadın" diyeceğiz.

(*) Ayette geçen "senektübu" kelimesine "yazacağız" yerine "kitap halinde koyacağız" anlamı verme gerekçemiz, geçmişte işlenen bir cürümün zaten yazılmış olması sebebi iledir. İşlendiği anda yazılan bir amel, kıyamet gününde kitaplaşmış olarak herkesin önüne geleceği için böyle bir anlamı tercih ettik.

182- İşte bu, elleriniz ile sunduğunuz nedeniyledir. Ve şüphesiz ki Allah, kullarına karşı asla haksızlık yapan değildir.

183- Onlar (Yahudiler): "Allah bize, onu ateşin yiyeceği bir kurban getirinceye kadar, hiçbir elçiye inanmamamız konusunda antlaşma yaptı" dediler. De ki: "Benden önce elçiler apaçık deliller, ve o dediğinizi size getirmişti. Eğer doğru söyleyenlerden iseniz, onları niçin öldürdünüz?"

184- Eğer seni yalanlarlar ise, senden önce apaçık deliller ve hikmet dolu sayfalar ve ışık verici kitap getirmiş olan elçiler de kesinlikle yalanlanmıştı.

185- Her benlik ölümü tadıcıdır. Kalkışın gününde ödülünüz size tastamam ödenecektir. Kim ateşten uzaklaştırılıp cennete girdirilirse, o artık kesinlikle kurtuluşa ermiştir. Ve şimdiki yaşam, aldatıcının yararından başka birşey değildir.

186- And olsun ki mallarınız ve benlikleriniz ile mutlaka yıpratılacak ve sizden önce kitap verilmiş olanlar ve  ortaklaştıranlardan, mutlaka çok rahatsızlık (sözleri) işiteceksiniz. Ve eğer direnerek gayret eder ve korunursanız, artık şüphesiz bu buyrukların kararlı olanındandır.

187- Ve Allah bir zamanlar kitap verilmiş olanlardan: "Onu kesinlikle insanlara açıklayacak ve onu gizlemeyeceksiniz" diye, yeminle bağlanmış söz almıştı. Onlar, buna rağmen sözlerini sırtlarının arkalarına atmış ve onu pek az bedele satmışlardı. O ne sıkıntılı bir alışverişti.

188- Hesap etmeyesin ki, getirdikleri(kötülükler) ile sevinen, yapmadıkları (iyilikler) ile övülmeyi sevenler, evet hesap etmeyesin ki onlar azaptan kurtulacaklardır. Ve acı azap onlar içindir.

189- Ve göklerin ve yerin hükümranlığı Allah'ındır. Ve Allah her şeyin üzerine ölçü koyucudur.

190- Şüphesiz ki göklerin ve yerin takdir edilişinde, gece ve gündüzün ayrışmasında, temiz akıl sahipleri için kesinlikle işaretler vardır.

191-192-193- 194-  Onlar, ayakta olduğu ve oturduğu, ve yanı üstü yattığı halde (yani her durumda), Allah'ı hatırlarlar ve göklerin ve yerin yaratılışını düşünürler. (Ve derler ki): "Efendimiz, sen bunu boş yere takdir etmedin. Sen her türlü eksikten uzaksın, artık bizi ateşin azabından koru. Efendimiz, şüphesiz ki sen kimi ateşe girdirirsen, artık kesinlikle sen onu rezil bir duruma düşürmüşündür. Ve haksızlık yapanlar için yardımcılardan kimse yoktur. Efendimiz, şüphesiz ki biz, "Efendinize inanın" (diye) inanmaya seslenen bir sesleniciyi işittik, biz de hemen inandık. Efendimiz, artık bizim suçlarımızı bağışla, yaptığımız kötülüklerimizi bizden ört ve bizim ömrümüzü iyi ve erdemlilerin beraberinde tamamla. Efendimiz, bize elçilerine (itaat karşılığı) söz verdiğini ver ve kalkışın gününde bizi rezil duruma düşürme. Şüphesiz ki verdiğin o söze aykırı davranmazsın."

195- Bunun üzerine Efendileri de onların çağrılarına şöyle cevap verdi: "Şüphesiz ki ben, içinizden erkekten olsun kadından olsun, işleyenin işlediğini kayba uğratmam. (Çalışmasının karşılığını almakta) birbirinize göre bir farkınız yoktur.  Onlar ki göç ettiler ve yurtlarından çıkarıldılar ve benim yolumda rahatsızlığa uğratıldılar ve savaştılar ve öldürüldüler, and olsun ki kötülüklerini onlardan mutlaka örtecek ve Allah'ın yanından bir ödül olarak altından nehirler akar cennetlere girdireceğim. Ve dönüşümün güzeli Allah'ın yanındadır."

196- 197- O (gerçeği) örtenlerin yörelerde çevrilip durması seni aldatmasın. Pek az bir yararlanmadır, sonrasında sığınakları cehennemdir. Ve ne sıkıntılı bir yataktır.

198- Ancak Efendilerinden korunanlar için Allah'ın yanından bir ikram olarak, orada ölüm görmemek üzere kalıcı olacakları, altından nehirler akar cennetler vardır. Ve Allah'ın yanında olan, iyi ve erdemliler için daha hayırlıdır.

199- Ve kitabın halkından öylesi vardır ki Allah'a ve size indirilmiş olana ve kendilerine indirilmiş olana Allah'a saygı duyarak inanırlar. Allah'ın ayetlerini  pek az bedele satmazlar. İşte onlar var ya, onların ödülleri Efendilerinin yanındadır. Şüphesiz ki Allah hesabı hızlı görendir.

200- Ey inananlar, direnerek mücadele edin ve direnerek mücadele etmekte birbirinizle yarışın ve birbirinize bağlı olun ve Allah'tan korunun ki arzuladığınıza kavuşturulasınız.