Sebe s. 15-21. ayetler arasında Sebe halkının başlarından geçenler anlatılarak kendilerine verilen nimetlerin , Şeytanın iğvası sonucu o nimete şükretmek yerine küfretmeyi seçen halkın nasıl bir sona kavuştuğu anlatılarak , bu sonun sadece Sebe halkına özgü bir son olmadığı tüm zamanlarda yaşayan insanların , kendilerine verilen nimetlere şükür yerine küfrü seçmesi sonucu Dünya hayatında başlarına gelecek olanlar bizlere hatırlatarak öğüt almamız istenmektedir.
[034.015] Andolsun, Sebe (halkı) nın oturduğu yerlerde de bir ayet vardır. (Evleri) Sağdan ve soldan iki bahçeliydi. (Onlara demiştik ki:) «Rabbinizin rızkından yiyin ve O'na şükredin. Güzel bir şehir ve bağışlamakta olan bir Rabb(iniz var) .»
[034.018] Onların yurdu ile, içlerini bereketlendirdiğimiz memleketler arasında, kolayca görünen nice kasabalar var ettik ve bunlar arasında yürümeyi konaklara ayırdık. Oralarda geceleri, gündüzleri korkusuzca gezin dolaşın, dedik.
[034.019] Buna karşı onlar «ya rabbenâ, seferlerimizin arasını uzaklaştır» dediler ve nefislerine zulmettiler. Biz de onları efsanelere çevirdik ve temamen didik didik dağıttık, şübhesiz ki bunda çok şükredecek her sabırlı için elbette âyetler var
[034.016] Fakat onlar, yüz çevirdiler. Biz de üzerlerine Arim selini salıverdik ve o güzelim iki bahçelerini buruk yemişli, ılgınlı ve biraz da sidir ağacı bulunan iki harap bahçeye çevirdik.
[034.017] Böylelikle nankörlük etmeleri dolayısıyla onları cezalandırdık. Biz (nimete) nankörlük edenden başkasını cezalandırır mıyız?
[034.020] And olsun ki İblis, onlar hakkındaki görüşünü doğru çıkartmış; inananlardan bir topluluk dışında hepsi ona uymuşlardı.
[034.021] Halbuki, onun onlar üzerinde hiçbir gücü yoktu. Fakat Ahirete imân eden kimseyi onda şekk içinde bulunan kimseyi bilelim diye (öyle şeytan musallat kılınmıştır) ve senin Rabbin her şey üzerine bir hafîzdir.
İlgili ayetleri, 15-18-19-16-17-20-21 şeklinde sıralayarak tefsir usulunde yapılan bir uygulama olan takdim-tehir uygulamasına tabi tutarak konunun daha kolay anlaşılmasını sağlamaya çalıştık.
15 ve 18. ayetlerde , Sebe ülkesine verilen nimetler hatırlatılarak bu nimetlere karşı şükredilmesi istenerek , nankörlük edilmemesinin gerektiği bildirilmektedir. Ekonomik yönden refah içinde olmaları, onların bahçelerinin güzelliği anlatılarak anlaşılmakta , sosyal ve siyasal yönden refah içinde olmaları 18. ayette , diğer şehirlerin aralarında gidiş gelişin güvenli olması, aralarında düşmanlık olmaması , olarak anlatılmaktadır.
Allah (c.c) Sebe adındaki ülkeye sosyal , siyasal ve ekonomik yönden müreffeh bir biçimde yaşamalarını sağlayarak , bu sağlamanın devam etmesi için , ülke halkına bu nimetlere karşı nankörlük etmemelerini istemiştir. Allah (c.c) nin böyle nimet verdiği sadece Sebe ülkesi olmayıp , Kur'anda kıssası anlatılarak helaka uğrayan bazı kavimlerinde böyle müreffeh bir hayat içinde oldukları anlatılmaktadır.
19. ayette ilginç bir anlatım uslubu gözümüze çarpmaktadır. Sebe ülkesinin "Rabbimiz seferlerimizin arasını aç" demesi izaha muhtaç bir cümledir. Cümle sanki Sebe ülke halkının bu sözü lafzen söylemiş gibi bir uslup içinde olmasına rağmen , ülke halkı bu sözü lafzen değil yaşama tarzı ile söylemiştir şöyleki ;
[013.011] Ardından ve önünden takib edenler vardır. Allah'ın emriyle onu gözetirler. Şüphesiz ki bir kavim, kendini değiştirmedikçe; Allah da onları değiştirmez. Ve Allah, bir kavimin fenalığını dileyince; artık onun önüne geçilemez. Allah'tan başka onları koruyacak birisi de bulunmaz.
Rad s. 11. ayeti içindeki , "Şüphesiz ki bir kavim, kendini değiştirmedikçe; Allah da onları değiştirmez" cümlesi Sünnetullah'ın nasıl işlediğini beyan etmektedir. Buna göre bir kavim içinde bulunduğu hali hangi yönde yani müsbet veya menfi yönde değiştirme iradesinde bulunduğu zaman Allah (c.c) o kavmi o yönde değiştirmektedir. Sebe halkı değişimi menfi yönde istemiş ve bu isteği yaşam şekli ile belli ederek kendilerinin helak edilmelerini sağlamışlardır.
16. ayet , Sebe ülkesinin helak edilme şeklini haber vermektedir. Toplumlarda hayat seviyesi her zaman aynı derecede olmaz , inişli çıkışlı bir çizgisi vardır. Toplumlar eğer çıkışlarında inişi düşünmeden , hayatlarının her zaman çıkış içinde olacağını düşünerek inişli zamanlar için her hangi bir hazırlıkta bulunmazlar ise bu inişli zamanlardaki sıkıntılar onları dahada dibe batıracaktır.
Yusuf (a.s) örneğinde gördüğümüz kıtlık ekonomisi yönetimi , bolluk sonrası oluşabilecek olan kıtlığın nasıl yönetileceğini bizlere göstermesi açısından önemli mesajlar taşımaktadır.
[002.155] Muhakkak sizi biraz korku, biraz açlık ve mallardan, canlardan, ürünlerden biraz eksiltmekle deneriz, sabredenleri müjdele.
Bakara s. 155. ayetinde bahsedilen eksiltmeye karşı sabretmek , o sıkıntıların bitmesini hiç ses etmeden beklemek anlamına gelmez, oluşan bu durumu ortadan kaldırmak için gerekli olan hazırlıkların yapılması , bu durum meydana geldiği zaman hazırlık olunması ve kıtlık zamanlarının en az hasarla atlatılması için gerekli alt yapının hazırlanması anlamındadır.
17. ayet, yıkıma uğrama sebebini hatırlatarak aynı durumda olan bir topluluğun yıkıma uğramasının Sünnetullah gereği olduğunu beyan etmektedir. Bu ayetleri sadece Sebe halkı çerçevesinde değerlendirmeyip evrensel bir mesaj olarak değerlendirmeye tabi tutmaya çalışırsak şunları söyleyebiliriz;
Sebe halkının başına gelenler sadece onlara mahsus bir olay değildir. Allah (c.c) geçmişte yaşamış olan bu halkı örnek göstererek , verilen nimetlere karşı şükür yerine nankörlüğü seçen toplulukların yıkıma uğramasının değişmez bir yasa olduğunu bildirmektedir.
Allah (c.c) yaratmış olduğu kullarına önermiş olduğu hayat tarzı o kulların Dünya ve Ahirette huzurlu bir hayat yaşamasını sağlamak içindir. Eğer kullar kendilerine verilen nimetleri Allah (c.c) nin emri hilafına kullanarak nankör bir hayat tarzı sürdürürlerse bu hayat tarzı onların yıkımlarını getirecektir.
Allah (c.c) nimet sahibi olanlarınkendilerine verilen bu nimeti başkaları ile paylaşarak onları da bundan mahrum etmemelerini ister , nimet sahibi olanların bu nimeti israf ederek değil iktisatlı bir biçimde harcamalarını ister , bunun tersi bir kullanımda bulunacak olurlarsa zengin ve fakir arasındaki düşmanlık açığa çıkacaktır , müsrif bir hayat sürecek olurlarsa bu israfları sonucunda gün gelecek çeşmenin suyu bir gün kesilerek muhtaç duruma düşeceklerdir.
Helak dediğimiz şey insanların başına gökten taş yağarak olacak diye bir kural yoktur, helak edilen kavimlerin hallerine baktığımız zaman tüm zamanlarda toplulukların yaşadığı hayat tarzını onlarında sürdürdükleri görülmektedir . Şirk , zulüm , israf ,fesad, sosyal ve ekonomik hayatta yanlışlıklar , cinsel sapmalar v.s olarak görülen durumlar bugün Dünyanın bir çok topluluğunda yaşanmaktadır. Bu tür sapmalar toplumları Dünya hayatında yıkıma götüren sebebler olup , Ahiret hayatındada ebedi cehennem ile cezalandırılmalarına sebeb olacaktır.
20.ve 21. ayetler Sebe halkının İblisin yani Şeytanın iğvasına uyarak bu duruma düştüğünü beyan etmektedir. Adem ve İblis kıssasını hatırlayacak olursak, o kıssada kendisine kıyamete kadar mühlet verilen Şeytanın insanları doğru yoldan çevirmek için elinden geleni yapacağını ve bu iğvanın nasıl olacağını görmekteyiz.
[007.016] İblis dedi ki: «Öyle
ise beni azdırmana karşılık, and içerim ki, ben de onları saptırmak
için senin doğru yolunun üstüne oturacağım. Sonra elbette onlara
önlerinden, arkalarından, sağlarından, sollarından sokulacağım ve sen,
onların çoklarını şükredenlerden bulmayacaksın!» dedi.
[015.039-40]
«Rabbim! Beni saptırdığın için, and olsun ki yeryüzünde fenalıkları
onlara güzel göstereceğim; halis kıldığın kulların bir yana, onların
hepsini saptıracağım» dedi.[017.062-65] «Benden üstün kıldığını görüyor musun? Kıyamet gününe kadar beni ertelersen, and olsun ki, azı bir yana, onun soyunu kendi buyruğum altına alacağım» demişti. Demişti ki: «Git, onlardan kim sana uyarsa, şüphesiz sizin cezanız cehennemdir; eksiksiz bir ceza.» «Sesinle, gücünün yettiğini yerinden oynat, onlara karşı yaya ve atlılarınla haykırarak yürü, mallarına ve çocuklarına ortak ol, onlara vaadlerde bulun ama şeytan sadece onları aldatmak için vaadeder. Doğrusu Benim mümin kullarım üzerinde senin bir hakimiyetin olamaz. Rabbin vekil olarak yeter.»
[038.82-85] (İblis): «Öyle ise yüceliğine yemin ederim ki, ben onların hepsini mutlaka aldatıp saptırırım. «Ancak onlardan, muhlis olan kulların hariç.» Allah buyurdu: «İşte bu doğru! Ben de şu hakikati söyleyeyim ki cehennemi, gerek senin cinsinden, gerek insanlardan sana uyanlarla dolduracağım.»
Yukarıdaki örnek ayet meallerinde , İblisin kovulduktan sonra insanlara karşı yapacağı ayak kaydırmaları ,kendi lisanı üzerinden verilerek hazırlıklı olunması istenmektedir. Ancak kulların birçoğu onun dediği gibi şükredenlerden olmayıp küfredenlerden olmaktadır. Bu küfretmelerinin nasıl olduğu ve karşılık olarak Dünyada nasıl bir ceza bulduğu Sebe halkının kıssası üzerinden canlı ve yaşanmış bir örneklik olarak bizlere sunulmaktadır. 15. ayet içindeki " Sebenin oturduğu yerlerde ayetler vardır" buyurulması , anlatımın amacının ibret alınması ve o halkın yaptıklarının tekrarlanmaması gerektiğini hatırlatmaktadır.
İbrahim s. 22. ayeti Şeytanın insanları kandırdıktan sonra alacakları karşılığı hatırlatmakta olup ,Şeytanın lisanı üzerinden tabiti caizse onların nasıl enayi yerine konulduğunu anlatarak bu oyuna düşülmemesini iş işten geçtikten sonra pişmanlığın fyada etmeyeceğini bildirmektedir.
[014.022] İş hükme bağlanıp-bitince, şeytan der ki: «Doğrusu Allah, size gerçek olan va'di va'detti, ben de size vaadde bulundum, fakat size yalan söyledim. Benim size karşı zorlayıcı bir gücüm yoktu, yalnızca sizi çağırdım, siz de bana icabet ettiniz. Öyleyse beni kınamayın, siz kendinizi kınayın. Ben sizi kurtaracak değilim, siz de beni kurtaracak değilsiniz. Doğrusu daha önce beni ortak koşmanızı da tanımamıştım. Gerçek şu ki, zalimlere acıklı bir azab vardır.»
Sonuç olarak ; Adem ve İblis kıssasında anlatılan ,İblisin insanların ayağını nasıl kaydıracağının gerçek hayatta nasıl pratiğe geçebileceğinin örneği, Sebe halkı kıssası ile bizlere gösterilerek aynı hataları tekrarlamamız istenmektedir. İnsanlara verilen ekonomik ve sosyal refah şayet Allah (c.c) nin istekleri doğrultusunda kullanılmayarak Şeytanların istedikleri doğrultuda kullanılacak olursa , Dünya hayatında yıkımın Sünnetullah gereği yerine geleceği , Ahiret hayatında ise daha kötü bir karşılığın onları beklediği diğer ayetlerde haber verilmektedir. Kur'an kıssalarını ibret vesikası olarak okuma yöntemine tabi tutmya çalıştığımız Sebe halkı kıssası yaşanmış bitmiş bir kıssa değil her an yaşanan bir kıssa olup sonuçları er geç başa gelecektir.
EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder