Kur'an Kavramlarını Kapitalist Sistem içinde Eritme Çalışmaları: Riba örneği

Müslümanlar olarak içinde bulunduğumuz en sıkıntılı durumlardan birisi , yaşadığımız topraklarda geçerli olan ekonomik sisteme ayak uydurarak kapitalizm'in çarkları arasında ezilmiş olmamızdır. Faiz bu sistemin bel kemiğini oluşturmakta olup , neredeyse hiç kimse bu tür işlemlerden kendisini dışarda bırakamamaktadır. 

İşin en sıkıntılı tarafı, içinde bulunduğumuz bu ekonomik sistem içinde Kur'anın yasakladığı ve "Riba" olarak kavramlaşan,  bu gün "Faiz" olarak gündemimizde bulunan işlemin yumuşatılma veya delme çabaları olarak ifade edebileceğimiz düşüncelerin içine girilmiş olunmasıdır. 

Kur'anda yasak edilen Riba ile şimdiki Faiz tanımının aynı olmadığı , yasaklanan Ribanın kat kat olan Riba olduğu , haram olan kısmın faiz almak olduğu vermenin haram olmadığı , mecbur kalma durumunda nasıl domuz veya şarap helal oluyorsa faiz almanın da böyle bir helallik dairesine girdiği gibi düşüncelerin dile getirildiğini görmekteyiz. Yazımızda önce Kur'anda geçen "Riba" kelimesinin anlamı ve geçtiği Ayetleri ele almaya çalışarak  bu konuda nasıl bir tavır içinde olunması gerektiği yönündeki düşüncelerimizi paylaşmaya çalışacağız. 

"Erriba" kelimesi ; " Yüksek tepe" anlamına gelen "Rabvetün" kelimesinden türemiştir. Tepe nin kendi kendine arttığı yükseldiği için , ona bu ad verilmiştir. Buradan hareketle , "Arttı ve yükseldi" anlamında "Rabee" fiili kullanılmıştır. "Erriba" kelimesi , ana malın üzerinde artma , üzerine ekleme anlamında olup , İslam hukukunda ki kullanımı yalnızca , belirli bir şekilde olan artışa , eklemeye tahsis edilmiştir ( Elmüfredat). 

Bu kelimenin "Artma" , "Çoğalma" şeklinde sözlük anlamlarının geçtiği Ayetler  şunlardır.

[013.017] Gökten su indirir de dereler onunla dolar taşar. Üste çıkan (Rabiyen)köpüğü sel alır götürür. Süslenmek veya yararlanmak için ateşle erittiklerinizin üzerinde de buna benzer bir köpük vardır. Böyle misal verir Allah hak ile batıl için. Köpük; uçar gider, insanlara fayda veren ise yerde kalır. İşte böyle; Allah daha nice misaller verir.
[069.010]  Hep Rablerinin peygamberine karşı geldiler; o da onları gittikçe artan (Rabiyeten) bir tutuşla alıverdi.
[016.092]  İpliğini iyice eğirip katladıktan sonra, söküp bozan kadın gibi olmayın. Bir ümmetin diğerinden daha çok(Erba) olmasından ötürü yeminlerinizi aranızda aldatma vasıtası yapıyorsunuz. Allah, onunla sizi imtihan eder. Kıyamet günü ihtilaf ettiğiniz şeyleri elbette size beyan edecektir.
[002.265]  Allah'ın rızasını kazanmak ve kalblerini sağlamlaştırmak için mallarını sarfedenlerin durumu, yüksekçe bir tepede (Rabvetin)bulunan, bol yağmur aldığında yemişlerini iki kat veren, bol yağmur yağmasa bile çisentisi düşen bir bahçenin durumu gibidir. Allah işlediklerinizi görür.
[023.050]  Biz, Meryem'in oğlunu ve annesini bir ayet kıldık ve ikisini barınmaya elverişli ve akar suyu olan bir tepeye (Rabvetin) yerleştirdik.
[022.005]  Ey insanlar! Eğer siz öldükten sonra tekrar dirilmekten bir şüphede iseniz (düşününüz ki) Biz sizi topraktan, sonra safi bir sudan, sonra kırmızı bir kan parçasından, sonra da tam yaratılmış veya tam yaratılmamış bir et parçasından yarattık, size açıkça anlatalım (diye) ve dilediğimizi rahimlerde muayyen bir vakte kadar durduruyoruz, sonra sizi bir çocuk olarak çıkarıyoruz, sonra da kemale eresiniz (diye yaşatıyoruz) ve sizden kimi vefat ettiriliyor, ve sizden kimi de ihtiyarlık çağına itiliverilir, tâ ki, bilgiden sonra birşey bilmez olsun. Ve yeryüzünü kurumuş bir halde görürsün. Vaktâ ki, onun üzerine suyu indiriveririz, harekete gelir ve kabarır (Rabet)ve her güzel çiftten otları bitirir.
[041.039]  Kupkuru gördüğün yeryüzünün, Biz ona su indirdiğimiz zaman harekete geçmesi, kabarması (Rabet), Allah'ın varlığının belgelerindendir. Ona can veren Allah şüphesiz ölüleri de diriltir. Doğrusu O her şeye kadir'dir.

Kelimenin sözlük anlamında kullanılan Ayet meallerini gördükten sonra , ıstılahi anlamda kullanıldığı Ayetleri görelim.

[030.039]  İnsanların malları içinde artsın diye verdiğiniz her hangi bir riba Allah katında artmaz; fakat, Allah'ın rızasını dileyerek verdiğiniz herhangi bir sadaka  böyle değildir. İşte onlar sevablarını kat kat artıranlardır.
 [003.130-131] Ey İnananlar! Faizi kat kat alarak yemeyin. Allah'tan sakının ki kurtuluşa erişesiniz.İnkar edenler için hazırlanmış ateşten sakının.
[002.275]  Riba yiyenler mahşerde ancak şeytanın çarptığı kimsenin kalktığı gibi kalkarlar. Bu, onların, «Zaten alışveriş de riba gibidir» demelerindendir. Oysa Allah alışverişi helal, ribayı haram kıldı. Kime Rabb'inden bir öğüt gelir de riba dan geri durursa, geçmişi kendisinedir, onun işi Allah'a aittir. Kim ribaya dönerse, işte onlar cehennemliktir, onlar orada temelli kalacaklardır.
[002.276]  Allah ribayı eksiltir, sadakaları bereketlendirir. Allah pek nankör olan hiçbir günahkarı sevmez.
[002.278] Ey iman edenler, Allah'tan korkup-sakının ve eğer inanmışsanız, ribadan artakalanı bırakın.
[004.161]  ve nehyedildikleri halde riba almaları ve halkın malını haksızlıkla yemeleri sebebleriledir ki evvelce onlara halâl kılınmış bir çok pâk ve hoş ni'metleri kendilerine haram ettik ve kâfir kalanlarına elîm bir azab hazırladık

Ayetlere baktığımız zaman , yasaklanan riba'nın ne olduğu bilinmekte ve insanlar arasında yapılmakta olan bir işlemdir. Riba yani bu gün faiz olarak bildiğimiz işlemin , insanlar arasında malların "Hak" olarak yenildiği işlem olan "Ticaret" in dışında bir işlem olduğu ve bunun "Haram" kılındığı beyan edilmektedir. 

Kur'ana baktığımız zaman zaruret halinde bu faizli işlemin yapılabileceği gibi bir ruhsat görmemekle birlikte , bu gün içinde bulunduğumuz sistemin faize dayalı olmuş olması bizleri bu konuda kapı aralamaya veya yaptığımız faizli işlemlerin haram olmadığına inanmamızı sağlayacak teorilerin üretilmesi gerektiğine dair düşünceler içine girmemizin şart olduğu zannına kaptırmaktadır. 

"Faiz" veya Kur'an tabiri ile "Riba" kısaca, "alınan bir borç veya yapılan bir alışverişte bir tarafın lehine önceden şart koşulan ve karşılığı olmayan fazlalık" olarak tanımlanabilir. Meselemiz bu gün içinde yaşadığımız şartlarda bu tür işlemlerde yapılanın bu tanıma girip girmediğidir. 

Kur'anın tanımladığı faiz ile bu günkü faizin aynı şey olmadığı , Kur'anda tanımlanan ve haram olan faizin "Kat kat" şeklinde olan ve tefeci faizi olarak bildiğimiz işlem olduğu bu gün bankaların tüketicilerden aldıkları faizlerin bu tanıma dahil olmadığı ,olmaması gerektiği gibi sözleri özellikle düşüncelerini Kur'an nisbet eden insanlardan duymaktayız. 

 İşin daha ilginç düşüncesi , Kur'anda haram kılınan faizin "Almak" şeklinde gerçekleşen işlem olduğu , "Vermek" şeklinde gerçekleşen işlemin haram olmadığı gibi sözlere bile rastlamaktayız. Kısa ve net bir şey söylemek gerekirse faiz alıp vermek aynen zina gibi iki kişinin arasında olan ve her iki kişiyi de haram işlemiş hükmüne sokan bir fiil gibidir. Kadın veya erkekten birisinin zinaya mecbur kalmış olması yapılan zinayı asla meşru göstermez.

Zina eden kadın veya erkekten herhangi birini yaptığı zinadan ötürü mazur görecek hiç bir bahane olamaz. Faiz konusu da aynı bu şekilde olup , faizi alanın haram işlediği , verenin haram işlemediği gibi bir düşüncenin Kur'anın bu konudaki takip ettiği tedricilik metodunu okumamaktan ileri gelen veya yaptığı yanlışı doğru görmek şeklinde bir düşüncenin eseridir.
Bakara s. içinde geçen Ayetler bu konudaki nihai Ayetler olup , sadece Ali imran s. içinde geçen Ayetlere bakıp, "haram olan kat kat yemektir , oranı düşük olan faiz haram değildir" demek yapılabilecek en büyük yanlışlardan birisidir. Kur'an, faizli olan en ufak bir işleme dahi cevaz vermemekte olup bu gün bu konuda aranmaya çalışılan faize cevaz bulma çalışmalarına Kur'an içinden delil bulmanın imkanı yoktur.



Günümüz şartları için bu haramlılığı değerlendirmeye kalktığımız zaman , kişinin darda kalması gibi bir durum ile karşı karşıya geldiği zaman ne yapabileceği sorusu ile karşı karşıya kalmaktayız. Özellikle Türkiye geneline baktığımız zaman , faiz oranlarının düşük seyretmesi , bankaların kişileri faizli borç almaya özendirmesi , kişisel ihtiyaçların suni bir şekilde kabarmasına sebeb olmuştur. 

Bankaların işi azıtarak dini bayramları bile kullanarak "Geleneksel bayram kredileri" adı altında kişileri borca sokarak tatil yapmalarını teşvik etmeleri , veya arabalarının modelinin yükseltmeleri için düşük faizli krediler vermeleri bizleri öyle bir hale getirmiştir ki bu tür kredi almayanlar neredeyse aptal durumuna düşmüş gibi bir hava oluşturulmaktadır. 

İşin daha korkunç boyutları kredi kartları ile ilgilidir , Türkiye geneline baktığımızda "Kredi kartı mağdurları" adı altında bir insan topluluğu oluşmuştur. Bu mağdurlara!!! sanki bankalar silah zoru ile kredi kartı vermiş , ve yine silah zoru ile aşırı borçlandırmış , ve yine borcunu ödemek istedikleri fakat banka onlardan faiz almak için bu borcu kabul etmemiş gibi bir mağdurluk edebiyatı içine girilmiştir. 

Halbuki kredi kartı için bankaya müracaat eden kişi mağdurun !!! kendisi , kredi kartını bedava para gibi kullanan mağdurun !!! kendisi , suni ihtiyaçlar türeterek "illaki bunu almak zorundayım" diyen mağdurun !! kendisi , borcun zamanı geldiğinde ödeyecek parası olmadığı için bankaya kart borcunu ödemeyemeyen yine mağdurun !! kendisidir. 

Kısacası "Kredi kartı mağdurları" şeklinde ortaya çıkan ordunun neferleri mecbur kalmaktan çok , mecbur kaldığını sanan kişilerden oluşan bir ordudur. Dünyanın hiç bir yerinde , Dünyanın hiç bir kanunu ve Evrensel yasalar , ödemeye gücü olmadığını bile bile borç alan birisini hoş görmez. 

Yusuf (a.s) kıssasına baktığımız zaman , Mısırın kıtlık ekonomisini yönetme şekli , bollukta darlık zamanı için birikim yapmak gibi bir esasa daynamış olması evrensel bir iktisadi yasadır. Yusuf (a.s) şayet Mısırın iktisadını bu yasalar gereği gibi yönetmemiş olsaydı ülkenin açlıktan kırılması yine yasaların bir gereğiydi. Bu yönetim şekli kişisel ihtiyaçların savruk bir biçimde kullanılmamasından tutun devletlerin harcamalarına kadar geçerlidir. 

 [017.026-7]  Yakınlarına, yoksula, yolda kalmışa hakkını ver, sakın saçıp savurma. Çünkü savurganlar şeytanların kardeşleri olmuşlardır. Şeytan ise Rabbine karşı pek nankördür.
 [017.029]  Elini boynuna bağlayıp cimri kesilme, büsbütün de açıp tutumsuz olma, yoksa pişman olur, açıkta kalırsın.
[025.067]  Onlar, sarfettikleri zaman ne israf ederler ne de cimrilik, ikisi arasında orta bir yol tutarlar.

Bu gün içinde bulunduğumuz kapitalist sistem sadece tüketim odaklı olması nedeniyle insanları sadece tüketmeye teşvik etmekte bunu her türlü yayı organını devreye sokarak yapmakta , reklamı yapılan ürünü alamamayı eziklik gibi göstererek bu ezikliği yaşamamak için bilmem kaç taksitle o ürünü kişilere satmaktadır. Bu tür aldatmalarla gelirinden fazla borçlanan kişi borç yükü altına girmekte ve bunu ödemek için faize düşmektedir. 

Bu tür sıkıntılar maalesef Müslümanlar içinde geçerlidir , zorunlu ihtiyaç olduğunu düşünerek faizli kredi almak zorunda kaldığını hisseden Müslümanlardan bir kısmı , faizin haramlılık boyutunu bir şekilde kırmanın yolunu aramaya çalışmaktadırlar. İçkinin veya Domuz etinin, darda kalınması durumunda helal olduğundan yola çıkarak, yani bir nevi kıyas yaparak kendisini bu haramlıktan kurtarma yoluna gitmektedirler. 

İçki veya Domuz etinin yenilme ruhsatı ölüm ile karşıya karşıya gelindiği ve başka bir çare olmadığı an helal olup, bu şekil bir ruhsatı faizli bir işlem için kullanmanın asla imkanı olmadığını düşünmekteyiz. Faizli kredi alan bir kimse , kredi almak zorunda kalmasını başka bir çaresi olmadığı için değil, faizlerin düşük olması nedeniyle almaktadır , aksi takdirde ölüm ile burun buruna gelme durumuna düşmesi gibi bir zorunluluktan dolayı faizli kredi alan bir kişi olduğunu düşünmek zordur. 

Kapitalist sisteme entegre olmuş Müslümanların içinde oldukları bu durum maalesef içler acısıdır. Bir çok Müslüman gelirinden fazla yaptığı harcamalardan dolayı faiz batağına düşmüş ve bazıları bu batağa düşmekten dolayı herhangi bir rahatsızlık dahi duymamaktadır. 

Gerçekten darda kalan birisine yardım etmeyi teşvik eden Ayetler maalesef işlevini yitirmiş durumda olup faizli kredi almaktan başka bir çaresi kalmayan Müslümanların o kişiye yardım etme zorunlulukları olduğu unutlmuş ve bankaların kucağına itilmiştir. 

Sonuç olarak ; "Müslümanlar olarak yaşadığımız sistem içinde nasıl hareket etmeliyiz ?" sorusu , yukarıda yazılanlardan sonra cevaplanması gereken bir sorudur. 

1- Faizli işlemlerin hiç bir şekilde , nasıl bir  durumda olursak olalım helal dairesi içinde değerlendirilmemesi faizli yapılan her türlü işlemin "Haram" olduğunu bilinmesi. 
 2- Evrensel iktisadi yasalar gereği , gelirinden fazla harcayan kişi ,aile , toplum , devletlerin batmaya mahkum olduğunun asla hatırdan çıkarılmaması , gelirimiz ne kadarsa asla onun üzerinde bir harcamaya gidilmemesi.

3- İçinde bulunduğumuz kapitalist sistemin çarklarının ne kadar acımasız olduğunu asla unutmadan bizlere suni ihtiyaçlar sunmalarına kanmamalıyız. 

 4- Müslümanlar olarak içinde bulunduğumuz sistemin yanlışlıklarını , Kur'andan delil aramaya kalkarak düzgün göstermeye çalışmamalıyız , şayet faizli bir işlem yapmak durumundaysak bunun yanlış olduğunu en azından bilerek yapmalıyız , doğru olduğunu düşünerek yapılan faizli işlemler kişilerin itikadı derinden yaralayacaktır. 
 5- Bizleri faizli işlem yapmaya zorlayacak harcamalardan ve tüketim alışkanlıklarından mümkün olduğunca geri durmalıyız.
6- Riba veya Faiz kelimeleri üzerinde çeşitli spekülasyonlarda bulunmaya çalışmak Kur'ana teslim olmanın değil , Kur'anı teslim almaya yönelik çalışmaları olduğu hatırdan çıkarılmamalıdır.
7- Dara düşen bir kişiye karşılığına sadece Allah (c.c) den bekleyerek yardım etmek.

                          EN DOĞRUSUNU ALLAH C.C BİLİR.

li Naleme (Bilmek İçin) Kelimesinin Kur'an İçinde Kullanımları

Bugünlerde gündemimizi meşgul eden konulardan biriside sayın Abdülaziz Bayındır hocanın bir telefon konuşmasındaki soruya vermiş olduğu " Allah bazı şeyleri bilmeyebilir" şeklindeki cevabın devamında gelen ve bu düşüncesini desteklediğini düşündüğü ayetler üzerindeki sözleridir. 

Sayın hocanın bu düşüncesine katılmadığımızı daha önceden bir yazı halinde sunmuştuk, bu yazımızda Kur'andaki bazı ayetler ve kelimeler üzerinden bu düşüncesini desteklemek isteyen sayın hocamızın "li naleme" kelimesi ile ilgili olarak söylemiş olduğu " burada Allah cc bilmek için diyor bilseydi böylemi derdi " diyerek maalesef ön kabullerini Kur'ana tasdik amaçlı bir söylem üretmekte olduğunu düşünmekte olduğumuz için bu kelimenin geçtiği ayetleri kur'an bütünlüğünde tahlil ederek bu kelimeyi ve geçtiği ayetleri nasıl anlamamız gerektiği üzerinde bir çalışma yapmaya gayret edeceğiz.

                                                  1. ayet bakara s. 143. ayeti
 Ve kezâlike cealnaküm ümmeten vesetan litekunu şühedae alenNasi ve yekunerRasûlü aleyküm şehiyda* ve ma cealnel kıbletelletiy künte aleyha illâ Lİ  NA'LEME men yettebi’urRasûle mimmen yenkalibü alâ akıbeyh* ve in kânet lekebiyraten illâ alelleziyne hedAllah* ve ma kânAllahu liyudıy'a iymaneküm* innAllahe BinNasi leRauf’un Rahîym;  

 Böylece sizi insanlara şahid ve örnek olmanız için tam ortada bulunan bir ümmet kıldık. Peygamber de size şahid ve örnektir. Senin yöneldiğin yönü, Peygambere uyanları, cayacaklardan bilmek için kıble yaptık. Doğrusu Allah'ın yola koyduğu kimselerden başkasına bu ağır bir şeydir. Allah ibadetlerinizi boşa çıkaracak değildir. Doğrusu Allah insanlara şefkat gösterir, merhamet eder.

Bilindiği gibi bu ayetin konusu kıble değişimi ile ilgili olup bu değişimin münafıkların bilinmesi için yapıldığı beyan edilmektedir. Bu ayette "li na'leme (bilmek için) kelimesinin kullanılması acaba "burada bilseydi neden bilmek için kelimesinin kullanırdı?" sorusunu haklı çıkarabilir mi? dersek bunun cevabını şu ayet meallerinde buluyoruz.  

----- 009.101 Çevrenizdeki bedevî Araplardan ve Medine halkından birtakım münafıklar vardır ki, münafıklıkta maharet kazanmışlardır. Sen onları bilmezsin, biz biliriz onları. Onlara iki kez azap edeceğiz, sonra da onlar büyük bir azaba itileceklerdir.
-----047.030 Biz dileseydik onları sana gösterirdik de, sen onları yüzlerinden tanırdın. Andolsun ki sen onları konuşma tarzlarından tanırsın. Allah işlediklerinizi bilir.

Bu ayet mealleri bize, Allah cc nin kalplerinde nifak olanları bildiğinin , bakara 143. ayetinde "bilmek için" şeklindeki kullanımın onun bilmediğinin delili değil gerçek yüzlerinin ortaya çıkarılması için olduğunu bildirmektedir.  

                                            2. ayet Al-i İmran s 167. ayet 

 Ve Lİ YA'LEMElleziyne nafeku* ve kıyle lehüm tealev katilu fiy sebiylillâhi evidfeu* kalu lev na'lemu kıtalen letteba'naküm* hüm lilküfri yevmeizin akrebu minhüm lil iyman* yekulune Bi efvahihim ma leyse fiy kulubihim* vAllahu a'lemu Bi ma yektümun;  

Bir de münafıkları bilmesi içindi. Onlara «Geliniz, Allah yolunda savaşınız, ya da savunma yapınız» denince «Eğer savaşmayı bilseydik, mutlaka peşinizden gelirdik» dediler. O gün onlar imandan çok küfre yakındılar. Kalplerinde olmayan şeyi ağızları ile söylüyorlardı. Hiç kuşkusuz Allah, onların gizli tuttukları duyguları çok iyi bilir.

Bu ayet yine bakara 143. ayeti gibi kalplerinde nifak olanların ortaya çıkarılması için olup, haşa Allah cc nin bilmediğini iddia etmek yukarda mealleri verilen tevbes. 101. ayeti ile muhammed s. 30. ayetlerine ters bir düşüncedir .  

                                                  3. ayet kehf s. 12. ayet

Sümme beasnahüm Lİ NA'LEME eyyül hızbeyni ahsa lima lebisu emeda; 

Sonra onları uyandırdık; iki tâifeden hangisinin bekledikleri müddeti daha iyi hesab ettiklerini bilelim diye.

Bu ayette mağara ashabının uyutulduktan sonra uyandırılması ve mağarada ne kadar bir zaman geçirdiklerinin hesabını bilmeleri için uyandırdık demesi haşa Allah cc nin bilmediğini göstermez çünkü uyuyan hiç kimse uyuduğu müddeti bilmesine imkan yoktur bunun cevabı aynı surenin 19. ayetinde cevabını bulmaktadır. 

 Birbirlerine sorsunlar diye onları uyandırdık. İçlerinden biri: «Ne kadar kaldınız?» dedi. «Bir gün veya daha az bir müddet kaldık» dediler. «Ne kadar kaldığınızı Rabbiniz daha iyi bilir. Paranızla birinizi şehre gönderin, sakın sizi kimseye duyurmasın» dediler.

                                                       4. ayet Sebe s 21.ayet

  Ve ma kâne lehu aleyhim min sultanin illâ Lİ NA'LEME men yu'minu Bil ahireti mimmen huve minha fiy şekk* ve Rabbüke alâ külli şey'in Hafiyz;  

Halbuki iblisin onlar üzerinde hiçbir nüfuzu yoktu. Ancak ahirete inananı, şüphe içinde kalandan ayırdedip bilelim diye . Rabbin gerçekten her şeyi koruyandır.

 Bu ayette de, Allah cc  iblisi bir imtihan vesilesi kılarak ona uyan ile uymayanı ayırt edip ahirette ona göre karşılık vermesi için iblise böyle bir mühlet verdiğini beyan etmektedir, iblise uyan ile uymayanı önceden bilmiyor demek doğru olmaz çünkü ahirette kişinin alacağı karşılık dünya hayatında somut olarak yaptıklarının karşılığı olacaktır buda bizim düşmanımız olan iblise uymak veya uymamakla  olacaktır.  

                                                             5. ayet Muhammed s. 31. ayet   

  Ve leneblüvenneküm hatta NA'LEMEL mücahidiyne minküm vessabiriyne, ve neblüve ahbareküm; 

 Andolsun, biz, sizden mücahid olanlarla sabredenleri bilinceye  kadar, sizi deneyeceğiz ve haberlerinizi de sınayacağız.

Medine de nazil olan ayetlere bakılınca genelde cihad konuları işlenmekte ve o cihada gitmekten kaçan münafıkların deşifre edilme metodları bizlere öğretilmektedir. Münafıklar islam toplumunda her zaman çıban başı olmaya devam edeceği için Allah onların ismini değil vasıflarını bildirerek her zamanda nasıl deşifre olacaklarının bilgisini vermektedir, 30. ayette " Eğer dileseydik, Biz onları sana gösterirdik; sen de onları yüzlerinden tanırdın. And olsun ki sen, onları konuşmalarından da tanırsın; Allah işlediklerinizi bilir." buyurularak münafıkların Allah cc tarafından bilindiği ancak münafık olduklarının toplum tarafından alenen bilinmesi için onların denendiği bir çok ayette bildirilmektedir. Haşa Allah cc , "ben bilmiyorum" da bilmek için bunları deniyorum dediğini iddia etmek daha önce o münafıkları tanıdığını bildiren ayetlere terstir.

                                               6-7. ayetler Al-i imran s. 142. ve tevbe s 16. ayet 

Em hasibtüm en tedhulül cennete ve lemma ya'lemillahulleziyne cahedu minküm ve ya'lemes sabiriyn;

Yoksa, Allah sizden mücahade edenleri bilmeden ve sabredenleri bilmeden cennete dahil olacağınızı mı sandınız?.

Em hasibtüm en tütrakû ve lemma ya'lemillahulleziyne cahedu minküm ve lem yettehızu min dunillahi ve la RasûliHİ ve lel mu’miniyne veliyceten, vAllahu Habîyrun Bi ma ta'melun;

Yoksa siz, Allah, sizden mücahade edenleri, Allah’dan, O’nun Rasûlü’nden ve mü’minlerden gayrısını veliyce (sırdaş, dost) edinmeyenleri bilmeden (izhar etmeden kendi halinize) terkedileceğinizi mi sandınız?... Allah yapmakta olduğunuz şeyleri Habiyr’dir.

Aynı şekilde, haşa " bak burada Allah bilmeden neden diyor , demekki bilmiyor " gibi sözler kur'an dan ilham aldığını iddia eden kimseye yakışmayacak bir sözdür. Ön kabulleri atarak yapılacak olan bir okumadan Allah cc nin bazı şeyleri önceden bilmediği zannı kesinlikle çıkmaz. Kişinin ahirette göreceği karşılığın dünyada iken yapmış olduğu ameller neticesinde olacağı için bu karşılığın hakkının verilmesi için kişilerin imanlarının ortaya konulması gerekmektedir , "bilmek" şeklinde ifade edilen kelimeden kasıt budur, haşa bilmiyorumda bilmek istiyorum şeklinde bir ifade kesinlikle değildir.   

Sonuç olarak, "Allah cc bazı şeyleri bilmez" düşüncesinin içini doldurmak amacı ile ortaya konulan yukarıdaki ayetler, böyle bir ön kabul olmaksızın okunduğu takdirde Allah cc nin kendisinin bunları önceden bildiği ancak Müslümanların da bilmesi için bu kişilerin münafıklıklarının ortaya çıkması gerektiğini bildiren ayetlerdir. Şuna kesinlikle eminiz ki sayın hocamızda böyle bir ön kabul olmasaydı ve bu ayetler sorulsaydı herhalde Allah cc nin önceden bilmediği gibi bir düşünceyi ortaya atmazdı. Süleymaniye vakfı sitesinde Tebbet suresinin tefsirine bakıldığı zaman o surenin Mekke de nazil olduğu , bayındır hocaya bakarsak o surenin Medine de nazil olduğu söylenmektedir vakıf sitesindeki tefsir bu düşünceler ortaya atılmazdan evvel konulduğu için Mekke, sonradan "Allah cc bazı şeyleri bilmez" düşüncesi ortaya atıldıktan sonra medeni olmuştur, ön kabullü okuma dediğimiz herhalde budur. Temennimiz odur ki sayın hocamız bu düşüncesini yeniden gözden geçirip yanılgısını anlar ve diğer ayetleri de bu düşüncesine kalkan ederek bağlamından koparmaya çalışmaz. 

                            EN DOĞRUSUNU ALLAH CC BİLİR.  

Kıssa İçinde Kıssa "Sebe Melikesinin Kıssası"

Kur'anda kıssa yollu anlatımların büyük bir yer kapladığı bilinmektedir . Süleyman as ın kıssası içinde anlatılan sebe ülkesinin melikesi ile olan konuşmalar hem kıssa hemde teşbihi bir biçimde bizlere aktarılmaktadır, bu aktarımların bizlere nasıl bir mesaj verdiği bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır. 

Bilindiği üzere neml suresinde hüdhüd adlı kuş süleyman as a sebe ülkesinden bir haber getirir ve bu ülke hükümdarının ve halkının Allah cc den başka varlıklara secde ettiklerinin haber verir , bu haber üzerine süleyman as hüdhüd adlı kuş vasıtası ile o ülkenin hükümdarına bir mektup gönderir ve bu mektup ile hükümdar süleyman as ın mektubuna olumlu cevap vererek iman eder. süleyman as ın neml suresi içinde anlatılan kıssası içindeki olayın kısaca özeti budur. Ancak burada kıssa yolluanlatım ile birlikte teşbihi bir anlatımda mevcut olup bu anlatım kıssanın bizlere mesaj veren yönünü oluşturmaktadır.  

Neml s. 20. ayetinde, süleyman as kuşları denetlerken hüdhüd'ün olmadığın görür, hüdhüd  geldiği zaman denetlemede olamasının sebebini süleyman as a izah eder ve sebe ülkesinden bir haber getirdiği için geç kaldığını ve o ülke ve hükümdarının Allah cc yi bırakıp güneşe secde ettiklerini bildirir (neml s. 22-23-24). Bunun üzerine süleyman as hüdhüd vasıtası ile melikeye bir mektup gönderir ve melike mektupta yazılanları okur. Buraya kadar olan kısımdaki anlatılanlar bizlere nasıl mesaj veriyor?  

Süleyman as bilindiği gibi mülk ve güç sahibi olan bir elçidir ve emrinde ordular vardır. Allah cc nin bizlere kendisini kur'anda tanıtım şekline baktığımız zaman hükümdar tasviri içinde anlattığı herkesin malumudur , arşı, ordusu, mülkü, hazineleri,melesi gibi teşbihi anlatımlar bunu göstermektedir.Süleyman as Allah cc nin elçisi ve kendisine mülk ve güç verilmiş birisi olarak insanlar üzerindede hakim bir kişidir ve buda Allah cc nin kudretinin ne kadar muhteşem olduğunun süleyman as kıssası üzerinden bir göstergesidir.   

Burada hüdhüd adlı kuşun kimliği üzerinde biraz durmak gerekmektedir. Hüdhüd , kur'anda kuş olarak vasfedilmektedir, ancak onun bu şekilde vasfedilip konuşması bazılarının kafasında "kuş konuşurmu olsa olsa bu insandır" gibi düşünceler oluşmasına vesile olmaktadır. Kur'anın genel mesajına bakıldığı zaman bu tür düşüncelerin vahyi ileten elçiler içinde kullanıldığını görmekteyiz. Elçilerin insan olan kimliğini beğenmeyip melek elçi isteyen insanlar , "parmak ayı gösterirken aya değil parmağa bakanlar" misali vahyin elçisi üzerinde spekülasyonlarda bulunarak onu inkar yoluna gitmişlerdir. Sebe melikesi ise süleyman as tarfından kendisine gönderilen mesaja karşı genel geçer kuralın aksine " aaa benim gibi br hükümdara kuştan elçi gönderilirmi " demeden elçiye değil mesja yönelmiştir.    

Sebe melikesinin elçinin kimliğine değilde elçinin getirdiği mesja yönelmesi biz müslümanlar içinde örnek teşkil edebilecek bir davranıştır. Biz müslümanlar muhammed sav i Allah cc nin elçisi olarak kabul ederiz , ancak baskın olan anlayış onun getirdiği mesajı öncelleyen değil aksine o mesajı öteleyerek elçinin şahsı üzerine geliştirilmiş din anlayışlarıdır. Kendisinden önceki elçiler ile yarıştırılarak onlarca mucize atfedilmesi veya sözlerinin kur'ana eşdeğer vahiy olarak algılanması dahada öte gidilerek Allah cc ye ortak koşulmasına giden anlayışlar getirdiği mesajı değil elçiyi öne çıkaran anlayışların tezahürüdür. Ancak kur'an bizlere böyle elçi anlayışını tavsiye etmez elçilerin şahsından öte getirdikleri mesajın önemli olduğunu vurgular. Sebe melikesinin şahsında bizlere elçilerin şahsına değil getirdiklere mesaja bakılması öğütlenmektedir. 

Sebe melikesinin süleyman as göndermiş olduğu hediyelere karşı süleyman as ın verdiği cevap (neml s. 37) ile kur'anda zikri geçen elçilerinin kavimlerinin o elçiyi inkar etmeleri soncunda başlarına gelen akıbetin helak ile sonuçlanması bizlere kavimlerin helakının hakiki olduğu  değil mecazi olduğu şeklindeki düşüncelerin yanlışlığını ortaya koymaktadır. Süleyman as ın,  kendisine teslim olmayan sebe ülkesini ordular ile gelip helak etmesi tehdidi ile, Allah cc nin elçilerine iman etmeyen kavimleri helak etmesi bu helak olaylarının gerçekliğini göstermektedir.

Hüdhüd getirdiği haberde melikenin büyük bir arşı yani tahtı olduğunu (neml s 23) bildirmektedir , taht bir hükümdarın mülkünün büyüklüğünü gösteren bir simgedir, 26. ayette Allah cc nin arşının daha büyük olduğu vurgulanarak onun hükmüdarların hükümdarı olduğu vurgusu yapılır. Sebe melikesinin tahtının getirilmesi onun hükümdarlığının kendisinden daha büyük bir hükümdar karşısında hiçbir şey ifade etmediğinin işareti olup bu durumun kendisininde farkında olduğu, tahtının peşine düşmeden kendisinin iman ettiğinin vurgulanması iman teslimiyeti ile mülk sahiplerinin mülklerinin iman karşısında hiç bir değeri olmadığı iman etmenin en büyük zenginlik olduğu mesajı verilmektedir.   

 44-Ona: «Köşke gir» dendi; salonu görünce, onu derin bir su zannetti, eteğini çekti. Süleyman: «Doğrusu bu camdan yapılmış mücella bir salondur» dedi. Melike: «Rabbim! Şüphesiz ben kendime yazık etmişim. Süleyman'la beraber, Alemlerin Rabbi olan Allah'a teslim oldum» dedi.

44. ayet, süleyman as ın elçisi ile gönderdiği mesaja elçinin kuş olmasını hiç önemsemeden direk mesaja yönelen ve ona iman eden melikenin aldığı ödül anlatılmaktadır. Bu anlatım bizler için de, Allah cc tarafından gönderilen elçinin getirdiği vahye iman edip, elçinin insan olmasını içine sindiren mü'minlere vaad edilen cennetlerin gerçek olduğunun mesajını taşımaktadır. Sebe melikesi kendisinden daha kuvvetli olan süleyman as a iman ederek malının mülkünün onun hükümdarlığı karşısında para etmediğinin bilincinde olmuş, süleyman as da kendisinin sahip olduğu bu hükümdarlığın üstünde daha büyük bir hükümdarın olduğununun bilincinde olmuştur,  sahip olunan mülkün Allah cc nin mülkünün karşısında hiç bir değer taşımadığının mesajı kıssa yollu anlatım metodu ile çarpıcı bir şekilde verilmektedir.

                               EN DOĞRUSUNU ALLAH CC BİLİR.