11 Mart 2023 Cumartesi

İsra s. 103. Ayeti Örneğinde Kur'an'ı Kendi Bütünlüğünde Anlamak

 Kur'an'ı anlayarak okumaya çalışan bir okuyucunun bazı ayetleri okuduğunda, kafasına bazı soru işaretleri takılması kaçınılmaz, hatta böyle olması da gereklidir. Çünkü kafasına takılan bu soru işaretleri, onu daha detaylı okuma ve araştırmaya yöneltecek, bu durum ise  okuyucunun ufkunu daha da genişletecek Kur'an' karşı olan inancını güçlendirecektir.

Kur'an'ı doğru anlamanın en başta gelen yolu "Kur'an Bütünlüğü" olarak ifade edilen yöntemi dikkate almaktır. Bu yöntemi nasıl dikkate alacağımızı ise bundan önceki yazılarımızda da örneklerle vermeye çalışmıştık. Bu yazımızda, İsra s. 103. ayeti üzerinden bu yöntemin örneklerini vermeye devam edeceğiz. 

İsra s. 101- 104. ayetleri Musa (a.s.) ile Firavun arasında geçen mücadeleden bir kesit sunmaktadır. 

101- وَلَقَدْ اٰتَيْنَا مُوسٰى تِسْعَ اٰيَاتٍ بَيِّنَاتٍ فَسْـَٔلْ بَن۪ٓي اِسْرَٓاء۪يلَ اِذْ جَٓاءَهُمْ فَقَالَ لَهُ فِرْعَوْنُ اِنّ۪ي لَاَظُنُّكَ يَا مُوسٰى مَسْحُورًا

Andolsun ki biz Musâya açık açık dokuz âyet verdik. İşte İsrail oğullarına sor: O, bunlara geldiği vakit Fir'avn ona: «Musa, ben seni herhalde büyülenmiş sanıyorum» demişdi.

102-قَالَ لَقَدْ عَلِمْتَ مَٓا اَنْزَلَ هٰٓؤُ۬لَٓاءِ اِلَّا رَبُّ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ بَصَٓائِرَۚ وَاِنّ۪ي لَاَظُنُّكَ يَا فِرْعَوْنُ مَثْبُورًا

O da: «Andolsun, dedi, bunları (her biri basıyretle görülecek) birer ibret olmak üzere göklerin ve yerin Rabbinden başkasının indirmediğini bilmişsindir. Ben de, Fir'avn, seni herhalde helak edilmiş sanıyorum».

103-فَاَرَادَ اَنْ يَسْتَفِزَّهُمْ مِنَ الْاَرْضِ فَاَغْرَقْنَاهُ وَمَنْ مَعَهُ جَم۪يعًاۙ

Derken onları o yerden sürüb çıkarmak istedi. Biz de hem kendisini, hem maiyyetindekileri, topdan suda boğuverdik.

104- وَقُلْنَا مِنْ بَعْدِه۪ لِبَن۪ٓي اِسْرَٓاء۪يلَ اسْكُنُوا الْاَرْضَ فَاِذَا جَٓاءَ وَعْدُ الْاٰخِرَةِ جِئْنَا بِكُمْ لَف۪يفًاۜ 

Arkasından da İsrâîl oğullarına (şöyle) dedik: (Haydin), o yerde siz oturun. Sonra âhiret va'di geldiği vakit onları da, sizi de bir araya getireceğiz».

Bu kıssanın 103. ayetini okuyan dikkatli bir okuyucu, Musa (a.s.) kıssasının geçtiği diğer ayetleri hatırlayacak, Araf ve Taha surelerinde geçen şu sözler hatırına gelecektir.

7- 105 حَق۪يقٌ عَلٰٓى اَنْ لَٓا اَقُولَ عَلَى اللّٰهِ اِلَّا الْحَقَّۜ قَدْ جِئْتُكُمْ بِبَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَاَرْسِلْ مَعِيَ بَن۪ٓي اِسْرَٓاء۪يلَۜ

«Allaha karşı hakdan başkasını söylememekliğim (üzerime) borcdur. Size Rabbinizden açık bir alâmetle gelmişimdir. Artık İsrâîl oğullarını benimle beraber gönder».

20- 47 فَأْتِيَاهُ فَقُولَٓا اِنَّا رَسُولَا رَبِّكَ فَاَرْسِلْ مَعَنَا بَن۪ٓي اِسْرَٓاء۪يلَ وَلَا تُعَذِّبْهُمْۜ قَدْ جِئْنَاكَ بِاٰيَةٍ مِنْ رَبِّكَۜ وَالسَّلَامُ عَلٰى مَنِ اتَّبَعَ الْهُدٰى

«Hemen gidin de ona (şöyle) deyin: — Biz Rabbinin iki elçisiyiz. Artık İsrâîl oğullarını bizimle gönder. Onlara işkence etme. Biz sana Rabbinden hakıykî bir âyet getirdik. Selâm (ve selâmet), doğruya tâbi olanlara».

Bu iki ayetteki dikkatimizi çeken husus, İsrailoğullarının Firavun tarafından serbest bırakılmasının istenmiş olmasıdır. İsra s. 103. ayetinde Firavunun, İsrailoğullarını yaşadıkları topraklardan sürmek istemesi ile, İsrailoğullarını serbest bırakmasının istenmesi arasında zıtlık gibi görünen durum, haklı olarak  okuyucunun kafasında bir takım soru işaretlerinin oluşmasına neden olacaktır.

Peki bu müşkilat nasıl çözülecektir.? 

                            Kur'an, içinde ihtilaf barındırmayan bir kitaptır. (Nisa s. 82)

Öncelikle Kur'an'ın bir tarih kitabı olmadığı gerçeğini akıldan çıkarmamak gerektiğini hatırlatmak yerinde olacaktır. Kur'an tarihte geçmiş olayları anlatma amacı tarihi bilgi  değil, vermek istediği mesajın daha da anlaşılır olmasını sağlamaktır. Müşkilatın çözümü için yine aynı surenin önceki ayetlerini hatırlamak gerekmektedir. 

17-73. Onlar, sana vahyettiğimizden başkasını bize karşı uydurman için az kalsın seni ondan şaşırtacaklardı. (Eğer böyle yapabilselerdi) işte o zaman seni dost edinirlerdi.

17-74. Eğer biz sana sebat vermiş olmasaydık, az kalsın onlara biraz meyledecektin.

17-75. İşte o zaman sana, hayatın da, ölümün de katmerli acılarını tattırırdık. Sonra bize karşı kendine hiçbir yardımcı bulamazdın.

17-76. Seni o yerden (Mekke'den) sürüp çıkarmak için neredeyse seni sıkıştıracaklardı. Bunu yapabilselerdi, senin ardından orada pek az kalırlardı.

17-77. Senden önce gönderdiğimiz peygamberlerimiz hakkındaki kanun böyledir. Bizim kanunumuzda hiçbir değişme bulamazsın.

76. ayette geçen "sürüp çıkarmak" şeklinde çevrilen kelimenin Arapça orjinal metindeki karşılığı "Fezze" kelimesidir. Yukarıdaki ayetler gurubunda, Mekkeli müşriklerin Muhammed (a.s.) a karşı olan düşmanlıkları ele alınmakta, elçilerini yurdundan ayrılmak zorunda bırakanların da yurtlarında pek fazla kalamayacaklarının "Sünnetullah" olduğu hatırlatılmaktadır. Sünnetullah olarak bildiğimiz kavramın, geçmiş toplumlar üzerinde uygulanan helak yasaları olduğunu kısaca hatırlatmak isteriz

Bu noktayı dikkate aldığımızda Firavun ve ordusunun helak sebebinin İsrailoğullarını yaşadıkları topraklardan sürmek istemeleri olduğu beyan edilerek Sünnetullah gereği helak edildikleri haber  verilmektedir. Yani geçmişte helak edilmiş bir topluluğun helak nedeninin, güçlü bir topluluğun güçsüz bir topluluğa karşı zalimce davranarak onları yaşadıkları yerden koparmak istemelerinin neticeleri anlatılarak, Mekke müşriklerinin Muhammed (a.s.) a karşı olan davranışlarının neticelerinin ne olacağına dikkat çekilmektedir.

Allah (c.c) Mekke müşriklerine  blöf yapmadığını, geçmişte yaşanan ve kendilerinden kat be kat üstün güçlere sahip olan Firavun ve ordusunun helak edilmiş olduğunun haberi verilmek sureti ile Mekke müşriklerine gözdağı vermektedir. Bu gözdağı aynı zamanda İsrailoğullarına da verilmektedir. Şöyle ki ;

İsra s. ayetlerine baktığımızda bazı ayetlerinin Medine hicretinin hemen öncesi veya sonrasında inmiş olduğu anlaşılacaktır. Bu ayetlerde Muhammed (a.s.) ın Medine'de karşılaşacağı topluluk olan İsrailoğulları'ndan bahsedilmekte, o topluluğa eskiden yaptıkları yanlışları hatırlatılmakta, eski yanlışlarını tekrar ettikleri takdirde başlarına gelenlerin aynısının geleceği onlara da yani Sünnetullah'ın tekrar edeceği bildirilmektedir. 

Kur'an içinde 3 yerde geçen Fezze kelimesinin aynı sure içinde Adem ve İblis kıssası içinde de geçtiğini görmekteyiz. Bu geçiş bizlere sure içi bütünlüğe örnek teşkil etmiş olması açısından ilginçtir.

Kur'an kıssalarını okuduğumuz zaman aynı kıssanın farklı anlatımlar şeklinde bizlere sunulduğunu görmekteyiz. Bu anlatım üslubu ise Kur'an'ın tarihsel bilgi vermek yerine, mesaja dikkat çekmek şeklinde bir yöntemi olmasındandır.

Adem ve İblis kıssasının İsra s. içinde geçen ayet mealleri şöyledir. 

17- 61. Hani meleklere, "Âdem için saygı ile eğilin" demiştik, onlar da saygı ile eğilmişlerdi. Yalnız İblis saygı ile eğilmemiş, "Hiç ben, çamur hâlinde yarattığın kimse için saygı ile eğilir miyim?" demişti.

17- 62. Yine demişti ki: "Benden üstün tuttuğun kişi bu mu, söyler misin? Andolsun eğer beni kıyamete kadar ertelersen, onun soyunu, pek azı hariç, (azdırarak) kontrolüm altına alacağım."

17- 63. Allah, şöyle dedi: "Çekil, git." Onlardan kim sana uyarsa, kuşkusuz cehennem tam bir karşılık olarak hepinizin cezası olacaktır."

17- 64. "(Haydi) onlardan gücünün yettiğinin ayağını çağrınla kaydır (vestefziz)   Atlıların ve yayalarınla onların üzerine yürü. Onların mallarına ve evlatlarına ortak ol. Onlara vaadlerde bulun." Hâlbuki şeytan onlara aldatmadan başka bir şey va'detmez.

17- 65. "Şüphesiz, (gerçek) kullarım üzerinde senin hiçbir hâkimiyetin olmayacaktır. Vekil olarak Rabbin yeter.


Adem ve İblis, Musa (a.s.) ve Firavun kıssalarının İsra s. içinde geçen bölümünü 64. ve 103. ayetler içinde geçen Fezze fiilini merkeze alarak sure bütünlüğü kurmak mümkündür. Bu bütünlüğü ise kısaca şu şekilde kurabiliriz.

Mekke müşrikleri Muhammed (a.s.) ın davetini türlü yollarla inkar etmekte, onun görevini engellemek için Mekke'den çıkarma planları bile kurmaktadırlar. Onların bu planları geçmişte yaşanmış olan bir helak olayı anlatılarak nasıl bir bedel ödeyeceklerine dikkat çekilmektedir. Geçmişte aynı hatayı Musa (a.s.) a karşı yapmış olan Firavun ve ordusu, denizde boğulmak sureti ile helak edilmişlerdir. Bu helak olayının ise değişmez bir yasa olarak Mekke müşrikleri içinde geçerli olacağı bildirilmektedir.

Bilindiği üzere Şeytan kavramı Kur'an genelinde, kötülüğün en üst sınırı olan kişi ve ameller için kullanılmaktadır. Bu kavram temsili bir kıssa ile bizlere anlatılmaktadır. Kıssada bizler olarak temsil edilen Ademin karşısında İblis adlı temsili bir karakter bulunmaktadır. İblis, Şeytan olarak vasıflandırılarak onun bizlere karşı neler yapacağı, ayağımızı nasıl kaydırmak isteyeceği Kur'an içinde 7 ayrı sure içinde bizlere anlatılmaktadır.  Kıssanın İsra s. içinde geçen bölümünde ise Mekke müşriklerinin Muhammed (a.s.) a karşı yaptıkları eylem, aynı kelime ile özdeşleştirilerek Mekke müşrikleri Şeytana benzetilmektedir.

Sonuç olarak; Kur'an okuduğumuz zaman karşımıza çıkan bazı ayetler arasındaki çelişki gibi görünen noktalar bütüncül bir okuma yapılmamasından kaynaklanmakta, bütüncül bir okuma yapıldığında ise böyle bir çelişkinin asla olmadığı açıkça görülecektir. Bizler Allah'ın kitabını iman etmiş olma ön kabulü ile okuduğumuz zaman bu gerçeklik daha net olarak karşımıza çıkacaktır.

                                   EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C.) BİLİR.


10 Ocak 2023 Salı

Araf s. 110. Ayeti Örneğinde Kur'an Çevirilerindeki Hatalar

 Kur'an çevirilerinin bazılarına baktığımızda, edebi bir üslup olan "Hazf'ın" yani bir ibarede bulunan veya bulunması gereken bazı kelimelerin kaldırılması yolu ile yapılan söz kısaltmasının dikkatlerden kaçırıldığını  görmekteyiz. Bu dikkatsizlik, yapılan çevirinin okuyucu tarafından anlaşılmamasına yol açmaktadır. Kur'an'da bulunan bu tür hazf örneklerinin parantez içi izahlarla dikkate alınarak çeviriye yansıtılması, daha sağlıklı bir çeviri yapılmış olmasını da sağlayacaktır.

Ne demek istediğimizi Araf . 110. ayeti üzerinde göstermeye çalışalım. Konu Musa (a.s) ile Firavun ve melesi arasında geçmektedir.

Araf s. 109--قَالَ الْمَلَاُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ اِنَّ هٰذَا لَسَاحِرٌ عَل۪يمٌۙ

Firavun'un toplumundan ileri gelenler dediler ki: "Bu bilgin bir büyücüdür.

Araf s. 110--يُر۪يدُ اَنْ يُخْرِجَكُمْ مِنْ اَرْضِكُمْۚ فَمَاذَا تَأْمُرُونَ

“Sizi yurdunuzdan çıkarmak istiyor. Ne buyuruyorsunuz?"

Araf s. 111--قَالُٓوا اَرْجِهْ وَاَخَاهُ وَاَرْسِلْ فِي الْمَدَٓائِنِ حَاشِر۪ينَۙ

"Onu ve kardeşini şimdilik beklet. Sonra şehirlere toplayıcılar gönder.

Yukarıdaki ayetlerde geçen konuşma Firavun ve onun melesi arasında geçmektedir. Fakat bazı çevirilerde bu konuşma sadece Firavun melesi tarafından yapılıyor gibi gösterilmektedir. Halbuki 109. ayette geçen "Bu bilgin bir büyücüdür" , ve 110. ayette geçen Sizi yurdunuzdan çıkarmak istiyor" sözleri Firavun melesi tarafından söylenmiş, yine 110. ayette geçen "Ne öneriyorsunuz?" sözü ise Firavun tarafından söylenmektedir.

Bunu nereden mi anlıyoruz?.

111. ayette geçen cevabı verenler Firavun melesi olup, 110. ayette geçen "Ne öneriyorsunuz?" sorusunun cevabını vermektedirler. Bu soruyu soran ise haliyle Firavundur, yoksa kendileri Firavun'a soru sorup yine kendilerinin sordukları soruyu cevaplayacak halleri yoktur. 

Öyleyse metinde hazfedilmiş bir ifade vardır ve o da "Firavun dedi ki" ifadesidir. Bu durumda anlaşılabilir bir çeviri için çevirinin şu şekilde yapılması daha uygun olacaktır.

Araf s. 110 -- Sizi yurdunuzdan çıkarmak istiyor. (Firavun dedi ki) Ne buyuruyorsunuz?.

Hazfedilmiş bu ifadenin bir çok çeviride dikkate alındığını da burada belirtmek istiyoruz. Ancak bazı çevirilerde bu hazf dikkate alınmamış, dolayı ile çeviride anlaşılmazlık ortaya çıkmıştır.

Musa (a.s) ve Firavun arasında geçen bu konuşmanın bir benzeri Şuara s. içinde anlatılan kıssa içinde de görülmektedir.

Şuara s. 34- 35- (Firavun) kendi etrafında olan o melesine: "Şüphesiz ki bu, kesinlikle en iyi bilici bir sihirbazdır. Sihri ile sizi yerinizden çıkarmayı istiyor. O halde ne öneriyorsunuz?" demişti.

Şuara s. 36-37- (Mele): "Onu ve kardeşini beklet ve şehirlere sürüp toplayıcılar harekete geçir. Bütün en iyi bilici usta sihirbazları sana getirirler" demişlerdi.

Bu surede anlatılan kısımda söylemek istediğimiz nokta daha net olarak anlaşılacaktır. Bu bölümde herhangi bir hazf durumu olmadan Firavun direk olarak melesine ne yapacaklarını danışmakta, onlar da önerilerini sunmaktadırlar.

Yalnız burada bir fark vardır ki Araf suresi içinde geçen kısımdaki "Şüphesiz ki bu, kesinlikle en iyi bilici bir sihirbazdır. Sihri ile sizi yerinizden çıkarmayı istiyor. O halde ne öneriyorsunuz?"  sözleri Firavun tarafından söylenmektedir. 

Hülasa; Kıssayı Kur'an bütünlüğü dikkate alarak okuduğumuzda konu daha net olarak anlaşılacaktır. Maalesef bazı meal yapıcıları bu noktay göz ardı ettikleri için bu gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir.

                                         EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C.) BİLİR.                 

6 Ocak 2023 Cuma

Nisa s.127. Ayetinde Geçen وَتَرْغَبُونَ Kelimesinin Farklı Çevirileri Üzerinde Bir Düşünce Çalışması

Kur'an mealini birkaç farklı çeviriden karşılaştırmalı olarak okuyan dikkatli bir okuyucu, Nisa s. 127. ayetinin mealini okuduğunda, karşısına farklı şekilde yapılmış iki farklı meal çıkınca bu meallerden hangisinin daha isabetli olduğu yönünde bir soru soracak, bu sorunun cevabını aramaya çalışacaktır. Yazımızın konusu, bu farklı meallerden hangisinin daha isabetli olduğu yönünde olacaktır. 

Ayetin Arapça metni ve farklı çevirileri şu şekildedir:

وَيَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَٓاءِۜ قُلِ اللّٰهُ يُفْت۪يكُمْ ف۪يهِنَّۙ وَمَا يُتْلٰى عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ ف۪ي يَتَامَى النِّسَٓاءِ الّٰت۪ي لَا تُؤْتُونَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَتَرْغَبُونَ اَنْ تَنْكِحُوهُنَّ وَالْمُسْتَضْعَف۪ينَ مِنَ الْوِلْدَانِۙ وَاَنْ تَقُومُوا لِلْيَتَامٰى بِالْقِسْطِۜ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَاِنَّ اللّٰهَ كَانَ بِه۪ عَل۪يمًا

-----Senden kadınlar hakkında fetva istiyorlar. De ki, onlara ait hükmü size Allah açıklıyor: Kitap'ta, kendileri için yazılmışı (mirası) vermeyip nıkahlamak istediğiniz yetim kadınlar, çaresiz çocuklar ve yetimlere karşı âdil davranmanız hakkında size okunan âyetler (Allah'ın hükmünü apaçık ortaya koymaktadır). Hayırdan ne yaparsanız şüphesiz Allah onu bilmektedir.

----Kadınlar hakkında senden fetva isterler. De ki: Onlar hakkındaki fetvayı size Allah veriyor: Yazılmış hakları olan mirası kendilerine vermediğiniz ve nikahlamayı istemediğiniz öksüz kızlar ve zavallı çocuklara ve bir de yetimlere adaletle davranmanız hakkında Kitap'ta size okunan âyetler vardır. Sizin her yaptığınız iyiliği, muhakkak Allah bilir.

Meallerden görüldüğü üzere, nikahlamak istediğiniz ve nikahlamak istemediğiniz şeklinde iki farklı anlam verilmesinin sebebi, ayet içinde geçen وَتَرْغَبُونَ kelimesinden kaynaklanmaktadır. 

Kelimenin kökü olan ر غ ب, lügatta: Bir şeye karşı rağbet etmek, hırs göstermek,onu şiddetli bir şekilde arzuyla istemek anlamına gelmektedir ( El Müfredat). Fakat bu kelime عَنْ  edatı ile birlikte kullanıldığında, olumsuz bir anlam kazanarak kişinin rağbetini, hırsını, arzusunu başka bir tarafa çevirmesi anlamına gelmektedir. Bu kullanım örneklerini Kur'an da görmekteyiz.

BAKARA S. 130--- Kendini bilmezlerden başka kim İbrahim'in dininden yüz çevirir(وَمَنْ يَرْغَبُ عَنْ) . Hiç kuşkusuz biz, O'nu dünyada seçkin kıldık ve elbette ahirette de iyilerden olacaktır.

MERYEM S. 46---(Babası) dedi ki: "Sen benim ilâhlarımdan yüz mü çeviriyorsun, (اَرَاغِبٌ اَنْتَ عَنْ اٰلِهَت۪ي) ey İbrahim? Eğer (bu tutumuna) son vermezsen andolsun seni taşlarım. Uzun bir süre benden ayrıl."

Dikkat edilirse her iki ayette de olumsuz olarak gelen anlam عَنْ edatının kullanılması ile ortaya çıkmıştır.  Bu noktada, " Neden böyle bir olmadığı halde bu ayete bazı meal yapıcıları böyle bir anlam vermişlerdir?" sorusu gündeme gelecektir.

Bizim cevabımız, "Kur'an bütünlüğünün dikkate alınmaması ve geçmiş müfessirlerin bu konuda yaptıkları tercih ve her iki anlamın da verilebileceği yönünde ortaya koydukları tercihlerin dikkate alınması olabilir" yönündedir. 

Keşşaf tefsirinde bu ayet hakkında yapılan yorumu okuduğumuzda söylemek istediğimiz daha net anlaşılacaktır.


Kur'an'ın en doğru anlaşılma yönteminin, Kur'an bütünlüğünü dikkate almak olduğunu merkeze alarak bu ayeti anlamaya çalıştığımızda, Nisa suresi ilk ayetlerinin özellikle yetim haklarına vurgu yaptığını görebiliriz. Kendilerine miras kalan yetimlerinin özellikle yetim kızların mallarının en doğru şekilde değerlendirilmesi ilgili ayetlerin emridir. Bu nokta bizi aynı surenin 3. ayetine götürecek, 127. ayetin de daha net anlaşılmasına yardımcı olacaktır.

Nisa s. 3- (Mallarını muhafaza etmek ile sorumlu olduğunuz kız) Yetimlerin haklarını (nikah çağına geldiklerinde onları nikahlayarak) adaletli bir şekilde koruyamamaktan endişe ederseniz, (onların yerine) size helal olan (yetim olmayan hür) kadınları ikişer, üçer, dörder nikahlayın. Eğer (çok eşlilikte de eşler arasında) adaletli davranamayacağınızdan endişe ederseniz (özgür olan) bir eş, veya sağ ellerinizin sahip olduğu (savaş esiri cariye) kadını nikahlayın. Bu (şekilde yapılan bir evlilik), adaletten sapmamanız için daha uygun bir yoldur. 

Bu ayette dikkat edilirse kendisine miras kalmış yetim bir kızın malına evlilik yolu ile çökülmemesi emredilmektedir. 

Bu durumu dikkate alarak 127. ayeti okuduğumuzda aynı durumun bu ayette de karşımıza çıktığını görebiliriz. Ayette yetim bir kızın malına evlilik yolu ile çökülmemesi gerektiği anlamı daha bariz bir şekilde ortaya çıkmaktadır.

Bütün bunları dikkate alarak Nisa s. 127. ayet ile ilgili yapılan iki farklı mealin "Nikahlamayı istediğiniz" şeklinde yapılanın daha  isabetli olduğunu söyleyebiliriz. 

                      EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.


25 Ağustos 2019 Pazar

Uzun Günlerde Oruç Konusu Üzerine Bir Düşünce

Kameri aylardan olan Ramazan ayında, günün belirli bir vakit aralığında yemek, içmek ve cinsel ilişkiden geri durmanın emredildiği kulluk görevinin adı olan orucun, kuzey yarım kürenin kutba yakın bölgelerinde yaşayan Müslümanlar için yaz aylarında gündüzlerin uzun olmasından dolayı 21 saati bulması, bazı Müslümanlar için sorun olmaktadır. Bu soruna bir kısım Müslümanların iftar vaktini Mekke'ye göre ayarlamak sureti ile çare bulmaya çalıştığına şahit olmaktayız. Yani Mekke'de iftar saati olduğunda onlar da aynı saatte oruçlarını açmaktadırlar.

Kanaatimizce bu çarenin Kur'an'i bir karşılığı bulunmamaktadır, hatta orucun erken açılması sonucunda görevin yerine getirilememiş olması sıkıntısı ortaya çıkmaktadır. Başlangıç ve bitiş  zamanı Allah (c.c) tarafından kayıt altına alınan (Bakara s. 187) bir görevin, bitiş zamanını erkene almak doğru bir yöntem değildir. Yazımızın amacı, bu bölgelerde yaşayan ve Ramazan ayının yaz aylarına denk gelmesi sonucu, uzun günlerde oruç tutmak zorunda kalan Müslümanlar için bu soruna Kur'an'i bir çözüm teklifi sunmaya çalışmak olacaktır.

Uzun günlerde 21 saate varabilen bir oruç zamanına takat yetiremeyecek olanlar için, Kur'an'dan iki tane farklı yol bulmanın mümkün olabileceğini düşünmekteyiz.

                         Allah kişiye ancak gücünün yeteceğini yükler. (Bakara s. 286)

1. yolu, Bakara s. 184. ayetinde geçen وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ cümlesinden çıkarmanın mümkün olabileceğini düşünmekteyiz. يُطِيقُونَهُ kelimesi, oruç tutmaya herhangi sıhhi ve seferi bir engeli olmadığı halde bir takım mücbir sebeplerden dolayı oruç tutmaya gücü yetmeyenleri ifade etmektedir. Örneğin, şoför, fırıncı, tarla amelesi v.s gibi devamlı olarak ağır işlerde çalışan ve sıcak ve uzun vaktinden dolayı oruç tutmakta zorlananlar için fidye vermek gibi bir yolu, Bakara s. 184. ayetindeki bu cümleden çıkarabiliriz.

Yani uzun günlerde oruç tutmakta zorlananlar fidye vermek sureti ile bu görevi yerine getirmiş olacaklardır.

2. yolu ise Bakara s. 184. ve 185. ayetlerinde geçen, hasta ve seferde olanlar için verilen ruhsat üzerinden bulmanın mümkün olabileceğini düşünmekteyiz. Şöyle ki;

Bu ayetlerde kronik bir hastalığı olmayan ve belirli bir süre sonra iyileşecek hastalığı olanlar ve seferde olanların Ramazan ayı sonrasındaki diğer günlerde oruçlarını tutabilecekleri ruhsatı verilmektedir.

Bu ruhsat uzun günlerde oruç tutmak konusu ile nasıl bağdaştırılabilir?.

Uzun günlerde oruç tutmak zorunda kalan bir Müslümanın herhangi bir hastalığı olmasa dahi, bu orucu tutması halinde sağlığını kaybederek hasta olması ihtimalini de göz ardı etmemek gerektiğini düşünmekteyiz.

Bu ihtimali dikkate aldığımızda ise bu kişilerin Ramazan ayı dışında oruç tutabilmeleri söz konusu olabilir. Kış aylarında gündüzlerin daha kısa olması oruç tutmalarını kolaylaştıracağı için, bu kimseler kısa günlerde oruçlarını tutabilir.

Sonuç olarak: Kuzey kutbuna yakın ülkelerde yaşayan ve Ramazan ayının yaz günlerine denk gelmesi sonucu uzun saatler oruç tutmak durumunda olan bazı Müslümanların Mekke saatini iftar vakti olarak tayin etmeleri, doğru bir yöntem değildir. Bu soruna Kur'an içinden iki yol bulmak mümkündür. 1. Fidye vermek, 2. yılın kısa günlerinde oruç tutmak.

Teklif ettiğimiz bu yöntem, elbette kendi düşüncemiz olup,  fetva niteliği taşımamaktadır. Yazımızın amacı sadece, "Şayet ben böyle bir durumda olsam nasıl bir yol bulabilirdim?" sorusuna aranmaya çalışılan bir cevap sadedindedir.

                                        EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C.) BİLİR.

11 Temmuz 2019 Perşembe

Süleymaniye Vakfı Mealinde Nur s. 33. Ayetine verilen Anlam Üzerinde Bir Mülahaza

Kur'an, kendi iç bütünlüğünde anlam örgüsüne sahip bir kitap olmasından dolayı, indi düşüncelerini Kur'an'a onaylatmak isteyenlerin ayaklarının tökezleyerek deşifre olmasını sağlamaktadır. Çünkü bu kimseler, bir ayette geçen kelimeyi doğru çevirirken, başka bir ayette geçen aynı kelimeyi, indi düşüncelerini kitaba onaylatmak amacı içinde olduklarından dolayı farklı çevirmek suretiyle, çelişkili bir anlama imza atmaktadırlar.

Bu yazımızda, Süleymaniye Vakfı tarafından yapılan Kur'an mealinde Nur s. 33. ayetine verilen anlam üzerinde durmaya, ön yargılı bir okumanın nasıl bir çelişkiye imza atılmasını sağladığını göstermeye çalışacağız.

Ayetin Arapça metni, ve vakıf tarafından yapılan meali şöyledir: 

وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّىٰ يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ ۗ وَالَّذِينَ يَبْتَغُونَ الْكِتَابَ مِمَّا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ فَكَاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِيهِمْ خَيْرًا ۖ وَآتُوهُمْ مِنْ مَالِ اللَّهِ الَّذِي آتَاكُمْ ۚ وَلَا تُكْرِهُوا فَتَيَاتِكُمْ عَلَى الْبِغَاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا لِتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۚ وَمَنْ يُكْرِهْهُنَّ فَإِنَّ اللَّهَ مِنْ بَعْدِ إِكْرَاهِهِنَّ غَفُورٌ رَحِيمٌ

Evlenme imkânı bulamayanlar, Allah tarafından ihtiyaçları karşılanıncaya kadar kendilerine hakim olsunlar. Eliniz altındaki esirlerden hürriyet sözleşmesi (kitabet) yapmak isteyenlerde bir iyi tutum biliyorsanız sözleşmeyi yapın. Allah’ın size verdiği maldan da onlara verin. Eğer evlenmek isterlerse dünya hayatının geçici menfaatinin peşine düşerek kızlarınızı isyana zorlamayın. Kim onları zorlarsa, zorlanmalarından sonra Allah onları bağışlar, ikram eder.[*] 


 Yapılan mealin altına vakıf tarafından yazılan dipnot ise şöyledir: Yazılan dipnotta


[*] Bakirelerle ilgili müteşâbih âyet:
Şu âyet, evlenecek genç kızlara baskı yapılmasını yasaklamaktadır.
وَلَا تُكْرِهُوا فَتَيَاتِكُمْ عَلَى الْبِغَاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا لِتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَنْ يُكْرِهْهُنَّ فَإِنَّ اللَّهَ مِنْ بَعْدِ إِكْرَاهِهِنَّ غَفُورٌ رَحِيمٌ
“Evlenmek isterlerse kızlarınızı, şu hayatın malını arzu ederek aşırı davranışlara zorlamayın.” (Nur 24/33)
Ayette geçen فَتَيَات = genç kızlar, bakire kızlardır.
إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا (in eredne tehassunen) =evlenmek isterlerse, anlamına gelir.
تَحَصُّنً = tehassun kelimesinin buradaki anlamı muhsana olmaktır. Muhsana, Nisa 4/24. âyette evli,  Nisa 4/25. âyette de namuslu anlamında kullanılmıştır. Gençliğinin baharında olan genç kızlar zaten namuslu olacakları için âyetin anlamı “evlenmek isterlerse” şeklindedir. Bu âyet evlenme ile ilgili olduğundan başka bir anlama çekilmesi imkânsızdır.
Kur'ân, makrû’ (مقروء) = bütünlük ve küme anlamında isim olarak da kullanılır. (Lisan’ul-arab) Kelimenin çoğulu yoktur; tekil için de çoğul için de kullanıldığı için kur’ân = قُرْآن kelimesine “kur’ânlar” diye de anlam verilebilir.
Ayet kümeleri, işlenen konu açısından aralarında benzerlik bulunan ayetlerin, bir araya getirilmesiyle oluşturulur. Küme tamamlanmadan istenen açıklamaya ulaşılamaz. Allah Teâlâ şöyle demiştir:
Onu kur’ânlar halinde böldük ki insanlar müks içinde iken onu onlara okuyasın. (İsrâ 17/106)
Müks = مُكْث, “durup beklemek” demektir. Ayetlerin açıklamasına ancak bir ilim heyeti birlikte ulaşabilir. İlgili ayetlerden biri de şöyledir:
Bu bir kitaptır ki, ayetleri; bilenlerden oluşan bir topluluk için Arapça kur’ânlar halinde açıklanmıştır. (Fussilet 41/3)
Bu yöntem sahabeden sonra unutulmaya başlandığı için ayetlere verilen meallerde büyük yanlışlar vardır. Buradaki meal, o yanlışlardan biridir.

Yazılan dipnotta geçen "Şu âyet, evlenecek genç kızlara baskı yapılmasını yasaklamaktadır."cümlesi, vakfın ön yargılı bir okumasının örneğini göstermektedir. Çünkü vakıf bu ayetten evlenecek genç kızlara baskı yapılmaması gerektiğini, ayete söyletmeyi amaçlamaktadır.

Vakıf mealinde, ayet içinde geçen فَتَيَاتِكُمْ kelimesinin, "genç kız, bakire kız" anlamına sahip olduğu belirtilmektedir. Aynı kelime Nisa s. 25. ayetinde de geçmekte, fakat aynı kelimeye vakıf Nisa s. 25. ayetinde farklı bir anlam vermektedir.,

Nisa s. 25. ayetine vakıf tarafından verilen anlam şu şekildedir:

Mümin, iffetli ve hür kadınları nikâhlayacak kadar varlıklı olmayanlar, hakimiyetiniz altında olan MÜMİN ESİR KIZLARINIZI nikahlayabilirler. İmanınızı en iyi bilen Allah’tır. Hepiniz birbirinizdensiniz[1*]. Onları (esir kadınları), iffetli /muhsana olmaları, zinadan uzak durmuş ve gizli dostlar edinmemiş olmaları şartıyla onları, ailelerinin[2*] izni ile nikahlayın ve mehirlerini kendilerine, marufa (Kur’an ölçülerine) uygun olarak verin. Evlendikten / muhsana olduktan[3*] sonra da zina etmiş olarak karşınıza çıkarlarsa onlara verilecek ceza, hür kadınlara verilen o cezanın yarısı kadardır[4*]. Bu ruhsat[5*], içinizden zor duruma düşmekten korkanlar içindir. Ama sabretmeniz daha iyi olur. Allah bağışlar ve merhamet eder. 

Mealde altını çizdiğimiz kelimelere dikkat edilirse, Nisa s. 25. ayeti içinde geçen مِنْ فَتَيَاتِكُمُ الْمُؤْمِنَاتِcümlesine, vakıf tarafından doğru şekilde "mümin esir kızlarınız" anlamı verilmiştir. Yani فَتَيَاتِكُمُ kelimesi, savaşta ele geçirilen kadın köle veya cariye olarak bildiğimiz bir anlama sahip olarak çevrilmiştir. Fakat aynı kelime Nur s. 33. ayetinde aynı anlamda çevrilmemiş, genç kız anlamı verilerek çevrilmiştir. 

Burada, "Bir kelime bütün ayetlerde aynı anlamda olmak zorunda mı, neden bir ayette farklı bir ayette farklı anlamda kullanılmış olmasın?" şeklinde bir soru sorulabilir. Arapçada bir kelimenin çok anlama sahip olmasından dolayı böyle bir durum elbette mümkündür ve bunun örnekleri Kur'an'da bulunmaktadır. Fakat bahsi geçen kelimenin, bir ayette esir kız, bir ayette genç kız anlamında kullanılmış olması kanaatimizce mümkün değildir. Kelimenin doğru anlamı esir kız yani genellikle cariye olarak bildiğimiz şeklindeki kullanımıdır. Her iki ayette de bu anlamın kullanılması gerekirken, vakıf tarafından yapılan mealde maalesef bunu görememekteyiz.

Peki vakıf neden bu kelime için farklı bir kullanım ihtiyacı duymuştur?. Bu sorunun cevabını dipnotta görmek mümkündür. Yapılan dipnottaki " Şu âyet, evlenecek genç kızlara baskı yapılmasını yasaklamaktadır."cümlesi her şeyi açıklamaktadır. Genç kızlara evlilik konusunda baskı yapılması elbette kabul edilebilir bir durum değildir, ancak bunu zorlamalarla ayetten çıkarmaya kalkmak ise, hiç kabul edilebilir değildir. 

Nur s. 33. ayet içinde kafaları karıştıran bir diğer cümle, cariyelerin yani esir kızların fuhşa zorlanması ile ilgilidir. Cümlenin metni şu şekildedir: وَلَا تُكْرِهُوا فَتَيَاتِكُمْ عَلَى الْبِغَاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا لِتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا

Cümlenin genel olarak yapılan çevirileri ise şu şekildedir:

"Dünya hayatının geçici menfaatini elde etmek için, iffetli olmak isteyen cariyelerinizi fuhşa zorlamayın."
 Cümle içinde geçen عَلَى الْبِغَاءِ kelimesi, vakıf tarafından isyan anlamında çevrilmiş olmasına karşın, فَتَيَاتِكُمْ kelimesinin esir kız anlamında kullanılması gerektiğini dikkate aldığımızda, bu kelimenin, kadının kendisi için için belirlenmiş haddi aşmış olmasını ifade eden fuhuş anlamında kullanılmış olması daha isabetli görünmektedir. Çünkü Kur'anda bu şekilde kullanımı görülmektedir. 

الْبِغَاءِ kelimesinin kadın ile birlikte kullanıldığı zaman, kadının iffeti namusu ile ilgili kullanıldığına dair iki ayet örneğini, Meryem suresi içinde görmekteyiz. Bu suredeki ayetlerin mealini yine vakıf mealinden alıntı yaparak vermek istiyoruz.

(Meryem 19/20) --- Meryem dedi ki “Benim nereden çocuğum olacak; bana erkek eli değmedi. Yoldan çıkmış (bağıyyen)biri de değilim.” 

(Meryem 19/28) --- Ey Harun’un[*] kızkardeşi! Baban kötü bir kişi değildir, anan da yoldan çıkmamıştır (bağıyyen).” 

Meallerden de görüldüğü üzere vakıf, ayet içinde geçen bağıyyen kelimesini kadının iffeti namusu ile ilgili bir anlam vererek doğru şekilde çevirmiş, fakat Nur s. 33. ayeti içinde geçen الْبِغَاءِ kelimesini ise, isyan anlamı vererek çevirmiştir. Vakıf, Nur s. 33. ayeti içinde geçen kelimeye de Meryem s. 20. ve 28. ayetleri doğrultusunda bir anlam vermesi gerekirken, isyan anlamı vermiş olması, ön yargılarını ayete söyletmek istemelerinin bir sonucudur. 

Yine bu cümle içinde bulunan وَلَا تُكْرِهُوا فَتَيَاتِكُمْ عَلَى الْبِغَاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا لِتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۚve ekseriyetle "Dünya hayatının geçici menfaatini elde etmek için iffetli olmak isteyen cariyelerinizi fuhşa zorlamayın" olarak çevrilen cümle, eğer bir cariye kendi isteği ile fuhuş yapmak isterse, Kur'an buna müsaade mi ediyor? şeklinde bazı zihinlerde soru işaretlerine maruz kalmaktadır. 

Öncelikli olarak burada sorulması gereken soru, cümlenin çevirisinde herhangi bir sorun olup olmadığı noktasında olmalıdır. Yoksa mevcut mealler üzerinden gidilerek varılan bir sonuç, bizleri tıpkı bu cümlenin çevirisinde olduğu gibi yanlış iddialara ve düşüncelere sevk edebilir. 


Nur s. 33. ayetinin Muhammed Esed tarafından yapılmış olan çevirisinin daha makul olduğunu düşünerek, önce ayetin onun tarafından yapılmış olan çevirisini verecek, daha sonra ayet üzerinden tarihi arka planı okumaya çalışacağız. 

Muhammed Esed: 

Nur s. 33 ---- Evlenmeye imkan bulamayanlar, Allah kendilerine lütfuyla bu imkanı verinceye kadar iffetli davransınlar. Yasal olarak sahip bulunduğunuz kimselerden azatlık sözleşmesi yapmak isteyen olursa, kendilerinde iyi niyet görüyorsanız bu sözleşmeyi onlar için yazın; ve Allah’ın size bahşettiği kendi zenginliğinden onlara (paylarını) verin. Ve eğer evlenerek iffetlerini korumak istiyorlarsa, sakın, dünya hayatının geçici hazları peşine düşerek, (hürriyeti sizin elinizde bulunan) cariyelerinizi fuhşa zorlamayın; kim onları buna zorlarsa, bilsin ki, maruz kaldıkları bu zorlanmadan ötürü, Allah (onları) acıyıp esirgeyecek ve bağışlayacaktır!

Esed tarafından yapılan bu çeviri metnin gerçeğine daha yakın olup, ayet içinde geçen تَحَصُّنًا kelimesine, evlenmek sureti ile namuslu kalmak anlamı verilmiştir.

Kölelik sistemi nuzül dönemi insanlık aleminin bir gerçeği olup, Arap toplumu da bu gerçeği yaşamakta idi. Kadın ve erkek köle edinmek, savaşların bir parçası olup, Kur'an bu gerçeği kabul ederek, bir takım ıslah düzenlemelerine gitmiştir. Nur s. 33. ayeti de bu düzenlemenin bir parçasıdır. Şöyle ki: 

Köle statüsüne sahip olan bir kimse ücretli olarak çalışarak hürriyeti elde etme hakkını kazanabiliyor, cariye olarak bildiğimiz köle kadınlar ise bazı kimseler tarafından fuhuş sektöründe kullanılabiliyordu. Ayet, fuhuş sektöründe kullanılan cariyelerin bu işlerde kullanılmasını, evlenmek isteyenlere mani olunarak fuhuş sektöründe zorla çalıştırılmasını yasaklamaktadır.

Maalesef bir çok mealde yanlış anlamalara yol açabilecek olan "Dünya hayatının geçici menfaatini elde etmek için iffetli olmak isteyen cariyelerinizi fuhşa zorlamayın" şeklinde bir çeviri yapılarak, bir çok kimsenin kafasında soru işaretlerinin oluşmasına yol açılmıştır. 

Sonuç olarak: Süleymaniye Vakfı tarafından yapılan Nur s. 33. ayeti maalesef ön yargılara kurban edilmek istenilmiş, fakat Kur'an kendi iç bütünlüğünde bir anlam örgüsüne sahip olmasından dolayı, vakıf tarafından yapılan bu ayet meali yine kendi yaptıkları diğer ayet mealleri tarafından ret edilmektedir. 

Ayet  içinde geçen فَتَيَاتِكُمْ ve الْبِغَاءِ kelimeleri Kur'an bütünlüğüne riayet edilmemek sureti ile çevrilmiş, fakat vakıf bu hatası ile yine Kur'an tarafından tökezletilmiştir. Kendi yaptıkları meallerden örnekler vererek yaptıkları hatayı ortaya koymaya çalışmış olmamız, vakfın meal çalışmasında dikkatli davranmadığını göstermektedir.

Tavsiyemiz, vakfın ön yargılarını kırması ve yaptıkları ayet meallerinin diğer ayetler ile herhangi bir çelişki arz edip etmediğinin kontrole tabi tutulmasıdır.

                               EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C.) BİLİR.

12 Haziran 2019 Çarşamba

Hud s. 46. Ayeti: Nuh (a.s.)ın Oğlu Zina Mahsulü müydü?

Yazımıza başlık olarak koyduğumuz sorunun, bazı okuyucular tarafından garip karşılanacağını bilmekteyiz. Ancak Nuh (a.s.) kıssasını, eski tefsirlerden okuyanlara bu soru garip gelmeyecektir. Çünkü o tefsirlerde bu doğrultuda yorumların nakledilmiş olduğu görülecek, hatta Süleymaniye Vakfı tarafından yapılan mealde, ilgili ayete bu doğrultuda bir meal verilmiş olduğu görülecektir.

İlgili ayetin yorumlarında 3 farklı yaklaşım olduğu, yine bu tefsirleri okuyanlar tarafından görülecektir. Yazımızın konusu bu farklı yaklaşımlar üzerinde olacaktır.

Hud s. 46. ayetinin Arapça metni ve ilgili ayete verilen 3 farklı meal şöyledir: 

قَالَ يَا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ ۖ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ ۖ فَلَا تَسْأَلْنِ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ ۖ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِينَ

1- Dedi ki: "Ey Nuh, kesinlikle o senin ailenden değildir. Çünkü o, salih olmayan bir iş (yapmıştır). Öyleyse hakkında bilgin olmayan şeyi Benden isteme. Gerçekten Ben, cahillerden olmayasın diye sana öğüt veriyorum."

2- (Allah) "Ey Nuh! Kesinlikle o senin ailenden sayılamaz; dolayısıyla bu (bu tarz yaklaşım) doğru olmayan bir davranıştır; bundan böyle, iç yüzünü bilmediğin bir şeyi Benden isteme: Elbet Ben sana cahillerden olmamanı öğütlerim!" dedi.

3- Allah dedi ki " Bak Nuh! O, senin ailenden değildir. O uygunsuz bir iş ürünüdür. Bilmediğin şeyi bana sorma. Kendini bilmezlerden olmayasın diye sana öğüt veriyorum".

1. sıradaki meal örneği, Nuh (a.s.) ın oğlunun inkarcı bir kişi olduğunu merkeze alarak yapılan, ve birçok meal yapıcısı tarafından kabul gören bir meal örneğidir. 2. sıradaki meal örneği, Nuh (a.s) ın Allah (c.c.) ye karşı yapmış olduğu isteğin yanlış olduğunu merkeze alarak yapılan örneğidir. 3. sıradaki meal örneği ise, Nuh (a.s.) ın oğlunun zina mahsulü olduğunu merkeze alarak yapılan meal örneğidir. Bizim, bu meal örneklerin birisi doğru diğeri yanlıştır gibi bir iddiamız olmamakla birlikte, hangi mealin daha isabetli olabileceği konusunda görüşlerimizi paylaşmaya gayret edeceğiz. 

İlgili ayette farklı yorumların oluşmasına yol açan cümle, ayet içindeki إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ cümlesidir. Kur'an ile hemhal olanların karşısına çıkan en büyük sorunlardan bir tanesi, Kur'an içindeki herhangi bir ayetin, farklı kişiler tarafından yapılan tefsir ve meallerinin birbirinden farklı olmasıdır. Bu farklılıkların birçok sebebi olmakla birlikte, Arap dilinin gramatik yapısından kaynaklanan kıraat farklılıkları ve kişilerin sahip oldukları Kur'an algılarının bu konuda büyük rol oynadığını söylemek yanlış olmayacaktır.

Kur'andaki herhangi bir ayetin çeviri ve yorumunda göz önünde tutulması gereken en önemli hususlardan bir tanesi de, o ayetin Arap dilindeki karşılığının ilgili ayetin öncesi ve sonrası, ve Kur'an'ın bütünlüğü ile uyum sağlamasıdır. Kıraat farklılıklarından veya farklı Kur'an algılarından doğan okumalar, herhangi bir ayete birden farklı anlam verilmesine sebep olmakta, bu durum ise okuyucunun kafasında hangi yorumun doğru olduğu konusunda soru işareti oluşturmaktadır. Yukarıdaki cümle bu duruma bir örmek olup, hangi yorumun daha isabetli olabileceğini ilgili kıssanın bütünü üzerinden giderek anlamaya çalışacağız. 

Hud s 25- 49. ayetleri arasında anlatılan Nuh kıssasının kısaca özeti şöyledir: Putlara tapan kavmini uyarmak için gönderilen Nuh (a.s.), yıllarca bu görevini yerine getirmeye gayret etmiş fakat başarılı olamamıştır. Allah (c.c.) ona bir gemi yapmasını ve gemiye hayvanlardan birer çift ile ailesi ve kendisine inananları bindirerek tufan başlayınca yola çıkmasını emreder. 

Bu emri verirken 37. ayetteki "zalimler konusunda bana başvurma, çünkü onlar kesinlikle boğulacaklardır." emri, إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ   cümlesinin isabetli anlamını tespit etmekte bize yol gösterecektir. Geminin hareket etme zamanı geldiğinde ailesine dahil olan oğlu gemiye binmeyi ret eder ve suda boğulur. Bunun üzerine 45. ayette Nuh (a.s.) Allah'a şöyle nida eder: "Ey Rabbim, oğlum ailemin bir bireyi idi, senin vaadin de gerçektir ve sen kesinlikle hüküm verenlerin en yerinde hüküm verenisin."

Nuh (a.s.) ın bu nidasının cevabını 46. ayette görmekteyiz. Fakat ayet içindeki إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ cümlesinin çeviri ve yorumlarında farklılık görmekteyiz. Cümledeki إِنَّهُ kelimesi tefsirciler tarafından şu şekilde yorumlanmaktadır: Bir kısım tefsirci, kelimeyi Nuh (a.s.) ın oğluna raci ederek , onun gemiye binmeyi ve iman etmeyi ret etmekle kötü bir iş yaptığı şeklinde yorumlamakta, diğer bir kısım tefsirci ise kelimeyi Nuh (a.s.) ın sözüne raci ederek, senin bu isteğin uygun olmayan bir istektir şeklinde yorumlamaktadır. 

Biz, cümledeki إِنَّهُ kelimesini, Nuh (a.s.) oğluna raci ederek yorumlayanların daha isabetli olduğunu kanaatindeyiz şöyle ki: Nuh (a.s.) ın oğlu babasının bütün ısrarlarına rağmen gemiye binmeyi ret ederek, sığındığı dağın kendisini boğulmaktan kurtaracağını iddia etmiştir. Onun bu iddiası, aynı zamanda babasına iman etmediğini de göstermektedir. Bu noktada ayet içinde geçen "ehl" kelimesi önem kazanmaktadır.

Ehl; Kendilerini bir kan bağının, nesebin, inancın, dinin, evin, ülkenin, sanatın bir araya getirdiği kimseler ile ilgili olarak kullanılan bir kelimedir. Hud s. 40. ayeti içinde geçen ehleke (aileni) kelimesi, bir kan bağının nesebin bir araya getirdiği kimseler anlamında kullanılırken, 46. ayette ise inancın dinin bir araya getirdiği kimseler anlamında  kullanılmıştır. Nuh kıssasının anlatıldığı Enbiya s. 76. ve Saffat s. 76. ayetlerine baktığımızda ehl kelimesinin, kan bağı nesep anlamında değil, aynı inancı paylaşan insanlar ile ilgili kullanıldığını görebiliriz. 

Dolayısı ile Allah (c.c.) Nuh (a.s.) a hitaben إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ buyurmakla, oğlunun onunla aynı inancı paylaşmadığını beyan etmektedir. Bu cümle içindeki إِنَّهُ kelimesinin, Nuh'un oğlu anlamında kullanılmış olması, 46. ayet içinde ikinci kez geçen kelimenin yine Nuh'un oğlu anlamında kullanılmış olması şeklinde yapılan yorumları güçlendirmektedir. Dolayısı ile, Allah (c.c.) Nuh (a.s.) a hitaben إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍbuyurmakla, onun oğlunun inkarcılığına işaret etmektedir. 

Gelelim tefsirlerde nakledilenNuh (a.s.) ın oğlunun zina mahsulü olduğu şeklindeki yorumlara:

Tetkik etme imkanı bulduğumuz meallerde, Süleymaniye Vakfı tarafından yapılan mealde bu doğrultuda bir çeviri yapıldığını yukarıda belirtmiş, Vakıf tarafından yapılan meali yukarıda 3. sıradaki meal örneği olarak vermiştik. Vakıf tarafından verilen dipnotta ise bu görüşün Taberiye ait olduğu belirtilerek Tahrim s. 10. ayete atıf yapılmaktadır. Taberi tefsirinin Tahrim s. ile ilgili olarak yapılan, Türkçeye Hisar yayınları tarafından yapılan çevirisinin 8. cilt 360. sayfasında ise şunlar yer almaktadır:

"Abdullah b. Abbas'a göre kocalarına ihanet ettikleri beyan edilen Hz Nuh ve Hz Lut'un ihanetleri dini meselelerdendir. Başka hususta değildir. Zira hiçbir peygamberin hanımı ahlaksızlığa düşmemiştir. Burada Hz Nuh'un karısının ihaneti onun kafir olması ve Nuh'u delilikle suçlamasıdır. Lut'un karısının ihaneti Lut'un gizlediği misafirler, Lutilik yapan ahlaksızlara bildirmesidir.

Görüldüğü üzere Taberi tefsirinin Türkçeye yapılan çevirisinde Vakfın iddia ettiği gibi bir görüş bulunmamaktadır. Şayet Vakıf bu görüşünü Tahrim s. 10. ayete dayandırarak kendi indi görüşleri olarak ortaya koymuş olsa dahi, ilgili ayette Nuh'un karısının zinaya saptığına dair herhangi bir delil yine bulunmamaktadır. Ayrıca Taberi'nin Hud suresi tefsirinde Nuh kıssası ile ilgili ayetlerde bu konuda herhangi bir görüş bulunmamaktadır. Vakfı böyle bir anlam vermeye yönelten noktanın ayet içinde geçen "ehl" kelimesinin sadece kan bağı anlamı dikkate alınmış olması olduğunu düşünmekteyiz. Vakıf şayet Kur'an bütünlüğünü dikkate almış olsaydı Enbiya ve Saffat surelerinde geçen "ehl" kelimesinin, inanç bağı anlamında kullanılmış olduğunu görerek, bu yönde yapılan bir mealin isabetsiz olacağı kanaatine varabilecekti.

Not: Yazımızda Taberi tefsirinin Türkçe tercümesinde vakıf tarafından iddia edilen görüşün olmadığı yönünde bir ifademiz olmuştu. Taberi tefsirinin Arapçasında Hud s. 46. ayeti ile ilgili tefsirde, böyle bir görüş ifade edilmiş olmakla birlikte, bu görüş Taberi'ye ait değil, başka kişilerin ortaya attığı bir görüş olarak tefsirde yazmaktadır. Taberi'nin kendisi bu görüşte olmadığı gibi, bu görüşün yanlış olduğunu savunmaktadır. Vakıf dipnotunda "Taberi tefsirinde bunun zina mahsulü olduğu yazılı" şeklinde bir ifade, sanki bu görüşü Taberi savunuyormuş gibi bir durum oluşturmaktadır. Vakfın bu dipnotu, "Taberi tefsirinde bu yönde görüşler yazmaktadır" şeklinde değiştirmesi daha gerçekçi olacaktır.

                                     EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C.) BİLİR. 

6 Mayıs 2019 Pazartesi

Nahl s. 61. ve Fatır s. 45. Ayetlerinde Geçen "Min Dabbetin" Kelimesinin Çevirileri Üzerinde Bir Mülahaza

Elimizde bulunan Kur'an çevirilerinin bir çoğunda karşımıza çıkan sorunların başında, ilgili ayete verilen anlamın Kurân bütünlüğü ile çelişmesi gelmektedir. Bu çelişkinin bir nedeni ise, ayet içindeki  herhangi bir kelimenin sahip olduğu anlamlardan hangisinin ayet metni ve Kur'an bütünlüğüne uygun olabileceğinin dikkate alınmamasıdır. 

Bu yazımızda ele almaya çalışacağımız Nahl s. 61. ve Fatır s. 45. ayetlerinin çevirilerinde karşımıza çıkabilecek olan bir sıkıntı, söylemek istediğimizin daha net anlaşılmasını sağlayacaktır. Konumuz ile ilgili ayetlerin metni ve çevirileri şöyledir.

Nahl s. 61. ayeti:

وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ مَا تَرَكَ عَلَيْهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَٰكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ۖ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً ۖ وَلَا يَسْتَقْدِمُونَ

Eğer Allah, insanları zulümleri yüzünden cezalandıracak olsaydı, orada hiçbir canlı bırakmazdı. Fakat onları takdir edilen bir müddete kadar erteliyor. Ecelleri geldiği zaman onlar ne bir saat geri kalabilirler ne de öne geçebilirler.

Fatır s. 45. ayeti:

وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا كَسَبُوا مَا تَرَكَ عَلَىٰ ظَهْرِهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَٰكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ۖ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِعِبَادِهِ بَصِيرًا

Allah insanları işlediklerine karşılık hemen yakalayıverseydi, yeryüzünde bir canlı bırakmaması gerekirdi. Ama onları belli bir süreye kadar erteler. Süreleri gelince gereğini yapar. Doğrusu Allah kullarını görmektedir. 

Her iki ayete bakıldığında ortak noktanın, Allah (c.c) nin insanları yaptıkları zulümler nedeniyle hemen cezalandırmayarak onları belirli bir süreye kadar ertelemesi olduğu görülecektir.

Peki bu ayetlerdeki çeviri problemi nedir?.
Bu ayetlerdeki çeviri problemi her iki ayette geçen  مِنْ دَابَّةٍ kelimesine ayet bütünlüğüne uygun bir şekilde anlam verilmemesidir. Tetkik etme imkanı bulduğumuz tüm çevirilerde bu kelimenin CANLI anlamı verilerek çevrildiğini gördük. Ayete verilen bu anlam her ne kadar Dabbe kelimesinin anlamına uygun olmuş olsa da, dikkatli bir meal okuyucusunun kafasında bir takım soru işaretleri oluşmasına sebebiyet verecektir. Şöyle ki...

Ayet içinde geçen Dabbe kelimesinin karşılığı olan Canlı anlamı, insan dahil yeryüzündeki bütün mahlukatı içine almaktadır. Ayetlerde geçen Dabbe kelimesine Canlı şeklinde verilen anlam, insan haricinde olan mahlukatın ne gibi bir zulüm işleyerek helak olmayı hak edebilecekleri sorusunu beraberinde getirecektir. Halbuki İnsan haricinde olan hiç bir varlık yaptıkları yüzünden Allah indinde sorumlu olmayacaktır. Yani sadece insan, yaşamında yaptıklarından sorumlu tutulacak ve hesap gününde cennet veya cehennem ile ödüllendirilecektir.  

Allah (c.c) insana akıl vererek ona yaşamında bir takım sorumluluklar vermiştir. Fakat hayvanlar böyle değildir. Allah (c.c) onlara herhangi bir sorumluluk yüklememiştir. Onlar sadece fıtri melekeleri ile hareket ederler ve bu hareketleri neticesinde günah veya sevap kazanmazlar. Dolayısı ile Kur'an'ın odak kavramlarınlarından olan Zulüm, onlar için geçerli bir kavram olmayıp, sadece insan için geçerlidir, ve yaptığı zulüm neticesinde dabbe cinsinden olan varlık grubuna dahil olan insanlar zulümleri nedeniyle azabı hak ederler.

Ayetlerin başına dikkat ettiğimizde her iki ayette de النَّاسَ (insanlar) kelimesinin olduğunu görürüz. Dabbe kelimesine verilecek anlamda maalesef meallerde bu nokta  göz önüne alınmayarak, kelimenin en geniş anlamı verilmiştir. Halbuki bu ayet içinde geçen Dabbe kelimesi anlam daralmasına uğramış, yeryüzünde gezen dabbe cinsinden olan sadece zalim insana has bir anlam kazanmıştır.

Bu noktayı dikkate alarak ilgili ayetlerdeki مِنْ دَابَّةٍ kelimesine verilen CANLI anlamı yerine, İNSAN anlamı vermek daha uygun olacaktır. 

Nahl s. 61 ----Eğer Allah, insanları zulümleri yüzünden cezalandıracak olsaydı, orada hiçbir insan bırakmazdı. Fakat onları takdir edilen bir müddete kadar erteliyor. Ecelleri geldiği zaman onlar ne bir saat geri kalabilirler ne de öne geçebilirler.

Fatır s. 45 ----Allah insanları işlediklerine karşılık hemen yakalayıverseydi, yeryüzünde bir insan bırakmaması gerekirdi. Ama onları belli bir süreye kadar erteler. Süreleri gelince gereğini yapar. Doğrusu Allah kullarını görmektedir.

Burada, "Peki Allah (c.c) neden مِنْ دَابَّةٍ kelimesi yerine النَّاسَ kelimesini kullanmadı?"şeklinde bir soru gelebilir. Buna da Enfal s. 22. ve 55. ayetlerinden cevap verebiliriz.

[008.022]  Şüphesiz Allah katında canlıların (eddevabbi) en kötüsü, düşünmeyen sağırlar ve dilsizlerdir.

[008.055]  Allah katında, canlıların (eddevabbi) en kötüsü kâfir olanlardır. Çünkü onlar iman etmezler.

Enfal suresindeki bu ayetlere baktığımızda, inkarcı insanların Dabbe kelimesinin çoğulu ile ifade edilmiş olduğunu görmekteyiz. Yani bu ayetlerde geçen Dabbe kelimesi anlam daralmasına uğrayarak, sadece inkarcı insan için kullanılmıştır. Meal yapıcıları bu ayetleri dikkate alarak Nahl s. 61. ve Fatır s. 45. ayetlerine anlam vermiş olsalardı, daha isabetli bir ayet çevirisi yapabilmeleri mümkün olurdu.

Sonuç olarak: Kur'an meali yapabilmek için Arap dilini bilmekten önce, Kur'an bütünlüğüne hakim olma şartı gelmektedir. Bütünlüğe dikkat edilmeden yapılan meal çalışmalarının bir çok hata ve çelişkiye sahip olduğu ret edilmez bir gerçektir. Kur'an bütünlüğüne vakıf olmayan bir meal yapıcısı, kelimelerin Arap dilinde belki doğru anlamını verebilir, fakat bu anlam ilgili ayet içinde bazı sıkıntılara yol açabilir. Yazımızda bu noktaya dikkat çekmeye çalıştık.

                                    EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Allah, insanları zulümleri yüzünden helâk etseydi yeryüzünde yürür bir tek mahlûk kalmazdı, fakat onlara azâp etmeyi mukadder bir zamâna tehîr etti; vakitleri gelince de ne bir an geri kalırlar, ne bir an önce gelip çatar o mukadder vakit.

25 Şubat 2019 Pazartesi

NİSA SURESİ ÇEVİRİSİ

1- Ey o insanlar, Efendinize karşı korunun. O'ki, sizi bir tek benlikten* takdir etmiş ve ondan da onun eşini takdir etmiş ve  ikisinden birçok adamlar ve kadınlar yaymıştır. Ve Allah'a karşı korunun ki O'nunla birbirinizden sorguda bulunuyorsunuz ve o yakınlık (bağlarını koparmak)tan da (korunun). Şüphesiz ki Allah, sizin üzerinizde bir gözeticidir.

*İnsanın yaratılış öyküsü Kur'an'dan öğrendiğimize göre, Adem ile temsil edilmektedir. Adem, yaratılan ilk insan değil, insanın yaratıldığı öz'ün somut hale getirilerek edebi bir üslüp dahilindeki anlatımıdır. Eşinin ondan yaratılması ise kadın ve erkek cinsinin aynı öz'den yaratıldığının beyan edilmesidir. Klasik anlatımla önce Adem, sonra onun kaburga kemiğinden eşi yaratılmış değildir. 

2- Ve o yetimlere mallarını verin. O temizi, o murdara değişmeyin. Ve onların mallarını kendi mallarınıza (katarak) yemeyin. Şüphesiz ki o, bir büyük günahtır.

3- Ve eğer o yetimler hakkında hakkaniyeti sağlayamamanızdan kaygılanırsanız, sizin için temiz (evlenme yasağı olmayan) o kadınlardan ikişer ve üçer ve dörder evlenebilirsiniz. Ve eğer eşitliği sağlayamamanızdan kaygılanırsanız da, bir tek (eşle) veya sağ ellerinizin sahip olduğuyla (yetinin). Bu, doğruluktan ayrılmamanıza daha yakındır.

4- Ve o kadınlara (nikâh) bağışlarını bir bağış olarak verin. Eğer benliğinden olarak ondan sizin için bir şey temiz sayarlarsa da, artık onu bir afiyetle huzurla yiyebilirsiniz.

5- Ve Allah'ın size bir ayakta kalma vesilesi yaptığı (yetimlere ait olan) mallarınızı, (o malı idare edemeyecek) o ahmaklara vermeyin. Ve onlarla onlara rızık verin ve onları giydirin ve onlara bir benimsenen söz söyleyin.

6- Ve o yetimleri o evliliğin çağına ulaştıkları zamana kadar yoklayın. Eğer onlardan bir olgunluk hissederseniz, artık mallarını hemen onlara savın. Ve onları büyüyecekler (de elimizden gidecek) diye bir savurganlıkla ve bir çabuklukla yemeyin. Ve kim bir zengin ise, iffetli olsun. Ve kim de bir muhtaç ise, o da benimsenene uygun olarak yesin. Mallarını onlara savdığınız zaman da, onlara karşı tanık bulundurun. Ve bir hesap görücü olarak Allah yeter.

7- Anne baba ve o en yakınların bıraktığı şeyden, o adamlar için bir hisse vardır. Anne baba ve o en yakınların bıraktığı şeyden, o şeyden bir az veya ondan birçok olsa da o kadınlar için de bir hisse vardır. Bir belirlenmiş hisse olarak (bu böyledir).

8- Ve o pay dağıtımında, (miras düşmeyen) o en yakınlığın sahibleri ve o yetimler ve o durgunlar hazır bulunduğu zaman, onlara da ondan rızık verin ve onlara bir benimsenen söz söyleyin.

9- Ve endişelensin o kimseler ki eğer artlarından bir zayıf soy bırakacak olsalardı onlara karşı kaygılanırlardı. Artık Allah'a karşı korunsunlar ve (haksızlığa) bir set çeken söz söylesinler.

10- Şüphesiz ki, o yetimlerin mallarını bir haksızlıkla yiyenler, karınlarında ancak ve ancak ateş yiyorlar. Ve onlar yakında bir alevli ateşe yaslanacaklar.

11- Allah, size çocuklarınız hakkında o erkeğe o iki kadın hissesi öneriyor. Eğer kadınlar ikinin üstünde olurlarsa, onlara bıraktığı şeyin üçte ikisi vardır. Ve eğer kadın bir tek olursa, ona yarısı vardır. Eğer onun çocuğu olursa, babası annesi için o ikisinden her tekine bıraktığı şeyden altıda bir vardır. Eğer onun çocuğu olmadıysa ve ona babası annesi mirasçı oluyorsa, annesine üçte bir vardır. Eğer onun kardeşleri varsa, annesine altıda bir vardır. (Bu paylaşım ölmeden önce) önereceği bir öneriden ve (ödenecek) borçtan sonradır. Babalarınızın ve oğullarınızın hangisinin fayda bakımından size daha yakın olduğunu siz algılayamazsınız. (Bunlar) Allah'tan bir belirlemedir. Şüphesiz ki Allah, bir en iyi bilicidir, bir en bilgedir. 

12- Ve eşlerinizin eğer çocuğu olmadıysa, bıraktığı şeyin yarısı sizindir. Eğer onların çocuğu olduysa önerdiği bir öneriden ve (ödenecek) borcun arkasından bıraktığı şeyden dörtte bir sizindir. Eğer çocuğunuz olmadıysa, bıraktığınız şeyden dörtte bir onlarındır. Eğer çocuğunuz olduysa bıraktığınız şeyden sekizde bir, önerdiğiniz bir öneriden ve bir borçtan sonra onlarındır. Eğer adam veya kadına anne baba ve çocukları olmadığı halde mirasçı olunuyor, onun da bir erkek veya bir kız kardeşi bulunuyor ise, onlardan her tekine altıda bir vardır. Eğer (kardeşler) bundan daha çok iseler, önerilen bir öneriden ve borçtan sonra zarar verilmeksizin üçte birine onlar ortaktırlar. (Bunlar) Allah'tan bir öneridir. Ve Allah, bir en iyi bilicidir, bir yumuşak davranıcıdır.
   
13- Bunlar, Allah'ın sınırlarıdır. Ve kim Allah'a ve O'nun elçisine itaat ederse, onu onda sürekli kalıcılar olarak onların altından o nehirler akar bahçelere girdirir. Ve bu, o büyük başarıdır.

14- Ve kim Allah'a ve O'nun elçisine karşı çıkar ve O'nun sınırlarını aşarsa, onu onda sürekli kalıcı olarak bir ateşe girdirir. Ve bir alçaltıcı azap onun içindir.

15- Ve kadınlarınızdan o hayasızlık (suçlaması) ile gelenlere karşı, içinizden dört tanık isteyin. Eğer onlar tanıklık ederlerse, artık onları o ölüm onların ömürlerini tamamlayıncaya veya  Allah onlara bir yol açıncaya kadar, o evlerde sıkıca tutun.

16- Ve içinizden onunla (o hayasızlık suçlamasıyla) gelen iki erkeğin ikisini de, (sert önlemlerle) rahatsız edin. Eğer itaate dönerler ve (durumlarını) düzeltirlerse, artık o ikisin(e önlemden)den kayıtsız kalın. Şüphesiz ki Allah, lütufla bir çokça dönücüdür, bir çok merhamet edicidir.

17- (Kabulü) Allah'ın üzerine olan o itaate dönüş, ancak ve ancak o kimseler içindir ki, bir düşüncesizlikle o kötülüğü işlerler, sonra yakın zamanda (ölüm anından önce) itaate dönerler. İşte onlar, Allah'ın kendilerine lütufla dönecekleridir. Ve Allah, bir en iyi bilicidir, bir en bilgedir.

18- Ve (kabul olan) o itaate dönüş, o kötülükleri işleyerek, nihayet o ölüm onlardan birisine hazır olduğu zaman: "Şüphesiz ki ben, şimdi itaate döndüm" diyen için ve azılı gerçeği örtücüler olarak ölenler için değildir. İşte onlar var ya, biz onlar için bir acı azap hazırladık.

19- Ey inanmış olanlar, o kadınlara zorlayarak mirasçı olmanız size serbest olmaz. Ve onlara verdiğiniz şeyin bir kısmını götürmeniz için, onlar bir açıklanan hayasızlık (suçu) getirmedikçe onlara sertlik göstermeyin. Ve onlarla o benimsenene uygun olarak geçinin. Eğer onlardan hoşlanmıyorsanız, sizin hoşlanmadığınız bir şeyin kendisinde Allah birçok hayır oluşturabilir.

20- Ve eğer bir eşin yerini (başka) bir eşle değiştirmek isterseniz ve onlardan birine bir kantar (altın) vermiş olsanız bile, artık ondan sakın hiçbir şey almayın. Onu bir dehşetli yalan ve bir açıklanan günah (yüklenerek) alır mısınız?

21- Ve onu nasıl alırsınız? Bir kısmınız bir kısmı ile içli dışlı olmuş ve onlar da sizden (haklarını gözetme hususunda) bir yeminle bağlanmış sağlam söz almışlardı.

22- Ve o kadınlardan babalarınızın evlendikleriyle evlenmeyin. Geçmişte olan şey hariç. Şüphesiz ki o bir hayasızlık ve bir öfke duyulan ve bir kötü yoldu.

23- Size analarınız ve kızlarınız ve kız kardeşleriniz ve halalarınız ve teyzeleriniz ve o erkek  kardeşin kızları ve o kız kardeşin kızları ve sizi emzirmiş (süt) anneleriniz ve o (aynı süt anneden) emiştiğiniz kız kardeşleriniz ve kadınlarınızın anneleri ve kendileri ile (zifafa) girdiğiniz kadınlarınızın sizin odalarınızda himayenizdeki üvey kızlarınız (ile evlenmek) yasaklandı. Eğer onlarla dahil olmadıysanız (zifafa girmediyseniz), artık sizin üzerinize hiçbir sorumluluk olmaz. Ve kendi sırtınızdan olan oğullarınızın helalleri (eşleri) ve o iki kız kardeşin arasını (evlilikle) toplamanız da (size yasaklandı). Geçmişte olanlar hariç. Şüphesiz ki Allah, bir çok bağışlayıcıdır, bir çok merhamet edicidir.

24- Ve o kadınlardan sağ ellerinizle sahip olduğunuz (savaş esiri olanlar) hariç, o (evlenerek) korunmuş olanlar ile de (evlenmeniz yasaklandı). (Bunlar) Allah'ın size yazgısıdır. Ve sizin için bunların ötesindekilerin, korunarak zinadan kaçınmışlar olarak mallarınız ile (mehirlerini vererek) peşine düşmeniz size serbestleştirilmiştir. Onlardan hangisiyle yararlandıysanız, belirlenen iş karşılıklarını onlara verin. O belirlenmeden sonra kendisiyle karşılıklı hoşnutluk olduğunuz (erkeğin mehri arttırması veya kadının mehrin bir kısmından geçmesi gibi) şeyde, sizin üzerinize hiçbir sorumluluk olmaz. Şüphesiz ki Allah, bir en iyi bilicidir, bir en bilgedir.

25- Ve içinizden kim o korunan (hür) inanan kadınlarla evlenmeye uzunluk olarak (maddi bakımdan) güç yetiremezse, sağ ellerinizle sahip olduğunuz o inanan genç kızlarınızdan (alsın). Ve Allah sizin inancınızı en iyi bilendir. Bir kısmınız bir kısımdansınız. Öyleyse onlarla korunarak zinadan kaçınmış ve gizli dostlar sahiplenmemiş olmaları şartıyla, sahiplerinin onayıyla iş karşılıklarını o benimsenene uygun olarak vererek evlenin. Artık (evlenerek) korundukları zaman eğer bir hayasızlık (suçu) getirirlerse, onlara o korunmuş (evli) inanan kadınların üzerindeki (100 celde) o azaptan yarısı vardır. Bu (ruhsat), içinizden (günaha düşmekten dolayı) o şiddetli sıkıntıdan endişelenen kimse içindir. Ve direnip gayret etmeniz, sizin için daha hayırlıdır. Ve Allah, bir çok bağışlayıcıdır, bir çok merhamet edicidir.

26- Allah, size açıklamayı ve sizden öncekilerin yasalarına iletmeyi ve size lütufla dönmeyi istiyor. Ve Allah, bir en iyi bilicidir, bir en bilgedir.

27- Ve Allah, size lütufla dönmeyi istiyor. Ve o iştahlarına takılanlar ise, sizin bir büyük sapma ile sapmanızı istiyor.

28- Allah sizden (yükü) hafifletmeyi istiyor. Ve o insan zayıf olarak takdir edilmiştir. 

29- Ey inanmış olanlar, mallarınızı sizden karşılıklı hoşnutluktan (yapılan) bir ticaret olması dışında aranızda o geçersizlikle yemeyin. Ve benliklerinizi de (meşru gerekçesiz) öldürmeyin. Şüphesiz ki Allah, size karşı bir çok merhamet edicidir.

30- Ve kim bir düşmanlıkla ve bir haksızlıkla bunu yaparsa, biz onu ileride bir ateşe yaslandıracağız. Ve bu, Allah'a göre kolaydır. 

31- Eğer kendisinden vazgeçirtilmekte olduğunuz büyük günahlardan uzaklaşırsanız, biz de sizden kötülüklerinizi örter ve sizi bir değerli girilecek yere girdiririz.

32- Ve Allah'ın onunla bir kısmınızı bir kısmın üzerine üstünleştirdiği şeylerin dileğinde bulunmayın. O adamlar için kazandıkları şeyden bir hisse ve o kadınlar için de kazandıkları şeyden de bir hisse vardır. Ve Allah'ın kendi lütfundan sorun. Şüphesiz ki Allah, her bir şeyi bir en iyi bilicidir.

33- Ve her biri için o anne baba ve o en yakınların bıraktığı şeyden, yönelenler (mirasçılar) oluşturduk. (Mirasçı olmadığı halde) yeminlerinizin bağladığı (mirastan hisse sözü verilen) kimselere de, hisselerini verin. Şüphesiz ki Allah, her bir şeyin üzerinde bir tanıktır.

34- O adamlar (kocalar), Allah'ın (insanların) bir kısmını bir kısmın üzerine üstünleştirmesi nedeniyle ve (ailesi için) mallarından harcamaları nedeniyle, o kadınların (eşlerinin) üzerinde koruyucu ve yöneticidirler. O düzgün kadınlar, o gönülden bağlanan, Allah'ın ( kendi haklarını) kollaması nedeniyle o algılanmaması gereken (avret mahallerini) kollayan kadınlardır. Ve kalkışmasından kaygılanmakta olduğunuz kadınlara (eşlerinize) öğüt verin ve onları yataklarında ayrı bırakın ve (kalkışmaya devam ederlerse) onlara vurun. Eğer size itaat ederlerse, artık onlara karşı yol peşine düşmeyin. Şüphesiz ki Allah, bir çok yücedir, bir çok büyüktür.

35- Ve eğer ikisinin arasının ayrışmasından kaygılanırsanız, artık erkeğin halkından bir hakem ve kadının halkından bir hakem harekete geçirin. Bu ikisi eğer bir düzgünlük isterlerse, Allah o ikisinin (karı kocanın) arasını uygunlaştırır. Şüphesiz ki Allah, bir en iyi bilicidir, bir en iyi haber alıcıdır.

36- Ve Allah'a kulluk edin ve O'nu hiçbir şeye ortaklaştırmayın. Ve anne babaya ve o en yakınlığın sahiplerine ve o yetimlere ve o durgunlara ve o en yakınlığın sahibi o komşuya ve o uzak komşuya ve yanınızdaki o arkadaşa ve o yolun oğluna (yolda kalmışa) ve sağ ellerinizle sahip olduklarınıza bir iyilikle (davranın). Şüphesiz ki Allah, bir çalımlanan, bir övünen olan kimseyi sevmez.

37- Onlar ki, cimrilik ederler ve o insanlara da o cimriliği buyururlar ve Allah'ın kendi lütfundan onlara verdiği şeyleri gizlerler. Ve o gerçeği örtücüler için bir alçaltıcı azap hazırladık.

38- Ve onlar ki mallarını o insanlara gösteriş olarak harcarlar ve Allah'a ve o son güne inanmazlar. Ve kim ki o şeytan ona bir arkadaş olursa, artık o ne kötü bir arkadaştır.

39- Ve eğer Allah'a ve o son güne inanmış ve Allah'ın onlara rızık olarak verdiği şeylerden (gösterişsiz) harcamış olsalardı, onlara ne olurdu? Ve Allah onları bir en iyi bilicidir.

40- Şüphesiz ki Allah, bir zerre ağırlığınca haksızlık yapmaz. Ve eğer bir iyilik olursa, onu katlar ve kendi katından bir büyük iş karşılığı verir.

41- Her bir toplumdan bir tanık getirdiğimiz ve seni de bunların üzerine bir tanık olarak getirdiğimiz zaman (halleri) nasıl olacak?

42- O gün gerçeği örtmüş olanlar ve o elçiye karşı çıkmış olanlar o yerle denk olmalarını arzu edecek ve Allah'a karşı bir sözü gizleyemeyecekler.

43- Ey inanmış olanlar, siz sarhoşken dediğiniz şeyi bilinceye kadar ve cünüpken de bir yolu geçen olmanız hariç yıkanıncaya kadar, o kulluk görevine (namaza) yaklaşmayın. Ve eğer bir hasta veya bir sefer üzerinde veya sizden biri o tuvaletten gelmiş veya o kadınlarla dokunuşmuş da (cinsel ilişki kurmuş) bir su bulamadıysanız, artık bir temiz toprağa yeltenin de yüzlerinizi ve ellerinizi sıvazlayın. Şüphesiz ki Allah, (hataları) bir çok silicidir, bir çok bağışlayıcıdır.

44- Görmedin mi o kimseleri ki, onlara o kitaptan bir hisse verilmişti? (O kitabı) o sapkınlığa değişiyorlar ve sizin de o yolu sapıtmanızı istiyorlar?

45- Ve Allah düşmanlarınızı en iyi bilendir. Ve bir yönelen olarak Allah yeter. Ve bir yardımcı olarak da Allah yeter.

46- Dönmüş (Yahudi) olanlardan* bir kısmı o kelimeleri konuldukları yerlerinden oynatıyorlar ve dillerini eğip bükerek ve o yaşam sistemine dil uzatarak: "İşittik ve karşı çıktık, işit işitemez olası" ve "Bize çobanlık et" diyorlar. Ve eğer onlar: "İşittik ve itaat ettik ve işit ve bize bak" demiş olsalardı, onlar için kesinlikle daha hayırlı ve daha sağlam olurdu. Fakat Allah onları gerçeği örtmeleri nedeniyle dışlamıştır. Artık bir azı dışında inanmazlar.

*Genelde Yahudiler olarak anlam verilen Hadu kelimesine "Dönmüş olanlar" anlamı verme gerekçemiz, Araf s. 156. ayetindeki bağlamına binaendir.

47- Ey o kitap verilmiş olanlar, bir takım yüzleri silip enselerine geri döndürmemiz* veya onları o dinlenme (günü) nin arkadaşlarını (yasaklarını çiğneyenleri) dışladığımız gibi dışlamamız öncesinden, sizin beraberinizde olan şeyi bir doğrulayıcı olarak indirdiğimize inanın. Allah'ın (azap) buyruğu (her zaman) yapılagelmiştir. 

(*) Bu bir deyim olup, "Doğru yolu bir daha bulamayacak bir şekilde saptırmazdan, türlü türlü mahrumiyet ve zilletlere uğratmazdan önce" anlamındadır. (Kurtubi)

48- Şüphesiz ki Allah, kendisinin ortaklaştırılmasını (hesap gününde) bağışlamaz. Ve bunun aşağısında olan şeyi kime dilerse bağışlar. Ve kim Allah'ı ortaklaştırırsa, kesinlikle bir büyük günah yakıştırmıştır.

49- Görmedin mi o kimseleri ki, kendi benliklerini arındırmaktadırlar? Aksine, Allah kimi dilerse arındırır. Ve çekirdek lifi kadar haksızlığa uğratılmazlar.

50- Bak, o yalanı Allah'a karşı nasıl da yakıştırıyorlar. Ve bu bir apaçık günah olarak ona yeter.

51- Görmedin mi o kimseleri ki, kendilerine o kitaptan bir hisse verilmişti? Put'a ve o taşkınlık yapana inanıyorlar ve o gerçeği örtmüş olanlar için: "Bunlar yolca, inanmış olanlardan daha doğrudur" diyorlar. 

52- İşte onlar o kimselerdir ki, Allah onları dışlamıştır. Ve Allah kimi dışlarsa, artık sen onun için bir yardımcı asla bulamayacaksın.

53- Yoksa onların o hükümranlıktan bir hisseleri mi var? Öyle olsaydı, o insanlara bir çekirdek çukuru dahi vermezlerdi.

54- Yoksa onlar, Allah'ın kendi lütfundan o insanlara verdiği şeyleri çekemiyorlar mı? Oysa biz İbrahim'in hanedanına kesinlikle o kitabı ve o bilgeliği vermiştik. Ve onlara bir büyük hükümranlık da vermiştik.

55- İçlerinden ona (İbrahim'e) inanmış olan da vardır ve ondan uzaklaşmış olan da vardır. Ve bir alevli ateş olarak cehennem yeter.

56- Şüphesiz ki onlar ayetlerimizi örttüler, onları ileride bir ateşe yaslandıracağız. Onların derileri her ne zaman pişip kızarsa, onları o azabı tatmaları için başka derilerle değiştireceğiz. Şüphesiz ki Allah, bir en güçlüdür, bir en bilgedir.
 
57- Ve inanmış ve o düzgün işleri işlemiş olanları onda sonsuz olarak sürekli kalıcılar olacakları onların altından o nehirler akar bahçelere girdireceğiz. Onlara onda temizlenmiş eşler vardır. Ve onları bir koyu gölgeye girdireceğiz.

58- Şüphesiz ki Allah, size o korunması gerekenleri onların sahibine ödemenizi ve o insanların arasında karar verdiğiniz zaman o eşitlikle karar vermenizi buyuruyor. Şüphesiz ki Allah, bununla size ne güzel öğüt veriyor. Şüphesiz ki Allah, bir en iyi işiticidir, bir en iyi görücüdür.

59-  Ey inanmış olanlar, Allah'a itaat edin ve o elçiye de itaat edin ve sizden olan buyruk sahiplerine de. Eğer bir şeyde birbirinizle çekişecek olursanız, ki eğer Allah'a ve o son güne inanıyorsanız, artık onu Allah'a ve o elçiye geri döndürün. Bu, daha hayırlı ve geri dönüşümce en iyisidir.

60- Görmedin mi o kimseleri ki, sana indirilmiş olan şeye ve senden önce indirilmiş olan şeye inandıklarını iddia ediyorlar da o taşkınlık yapana hakemleşmek istiyorlar? Oysa ki onu kesinlikle örtmekle buyurulmuşlardı. Ve o şeytan onları bir uzak sapkınlıkla saptırmayı istiyor.

 61- Ve onlara: "Allah'ın indirdiği şeye ve o elçiye gelin" denildiği zaman, o ikiyüzlülerin senden tamamıyla uzaklaşmakta olduklarını görürsün.

62- Kendi ellerinin öncelediği nedeniyle onlara bir hoş olmayan durum eriştirildiği zaman (halleri) nasıl olacak? Sonra sana: "Biz bir iyilik ve bir uygunluktan başka  bir şey istemedik" diye, Allah'a yemin ederek gelecekler.

63- İşte onlar o kimselerdir ki, kalplerindeki şeyi Allah bilmektedir. Artık onlardan yana kayıtsız kal ve onlara öğüt ver ve onların kendi benliklerine bir ulaşan söz söyle.

64- Ve biz hiçbir elçiyi Allah'ın onayıyla itaat edilmesinden başka bir amaçla göndermedik. Ve eğer onlar kendi benliklerine haksızlık yaptıkları zaman sana gelseler de Allah'a bağışlanma istemiş olsalar ve o elçi de onlar için bağışlanma istemiş olsaydı, kesinlikle Allah'ı bir lütufla çokça dönücü, bir çok merhamet edici olarak bulurlardı.

65- Hayır, Efendine ant olsun ki, onlar kendi aralarındaki dallanıp budaklanan meselelerde seni hakem tayin edinceye, sonra senin yerine getirdiğin şeyden kendi benliklerinde bir burukluk bulmadan tam bir teslimiyetle teslim oluncaya kadar, inanmış olmazlar.

66- Ve eğer biz onlara benliklerinizi (savaşmak suretiyle) öldürün veya yurtlarınızdan çıkın diye yazmış olsaydık, içlerinden bir azı dışında onu yapmazlardı. Ve eğer onlar onunla öğütlenmekte oldukları şeyi yapsalardı, onlar için kesinlikle daha hayırlı ve (inançları) sabitlikçe daha sert olurdu.

67- 68- Ve o takdirde onlara kendi katımızdan kesinlikle bir büyük iş karşılığı verir ve onları kesinlikle bir dosdoğru yola iletirdik.

69- Ve kim Allah'a ve o elçiye itaat ederse, işte onlar Allah'ın kendilerini nimetlendirdiği o habercilerden ve o doğru söyleyenlerden ve o tanıklardan ve o düzgün işleri işleyenlerden olanların beraberindedir. Ve işte onlar yoldaşça ne iyidir.

70- Bu, Allah'tan o lütuftur. Ve bir en iyi bilici olarak Allah yeter.

71- Ey inanmış olanlar, sakınma tedbirinizi alın. Küçük birlikler olarak sefere çıkın veya toplu olarak sefere çıkın.

72- Ve şüphesiz ki içinizden kesinlikle ağırdan alan kimseler vardır. Eğer size bir hoş olmayan durum eriştirilirse: "Allah gerçekten beni nimetlendirdi de (iyi ki) o zaman onların beraberinde bir tanık olarak bulunmadım" der.

73- Ve ant olsun ki eğer Allah'tan size bir lütuf eriştirilirse de, sizin ile kendisi arasında sanki bir sevgi olmamış gibi kesinlikle: "Keşke ben onların beraberinde olsaydım, ben de bir büyük başarıyı elde etseydim" der.

74-  Bu şimdiki yaşamı o son (yaşam)a  değişenler, Allah'ın yolunda öldürüşsün. Ve kim Allah'ın yolunda öldürüşür de, öldürülür veya yenerse, ona ileride bir büyük iş karşılığı vereceğiz.

75- Ve size ne oluyor ki; Allah'ın yolunda ve: "Ey Efendimiz, bizi halkı haksızlık yapan bu kasabadan çıkar ve kendi katından bize bir yönelen tayin et ve kendi katından bize bir yardımcı tayin et"  diyen, o adamlardan ve o kadınlardan ve o çocuklardan (oluşan) zayıf düşürülmüşlerin uğrunda öldürüşmüyorsunuz?

76- İnanmış olanlar, Allah'ın yolunda öldürüşürler. Ve gerçeği örtmüş olanlar ise, o taşkınlık yapanın yolunda öldürüşürler. Öyleyse siz, o şeytanın yönelenleri ile öldürüşün. Şüphesiz ki o şeytanın plânı, zayıftır.

77- Görmedin mi o kimseleri ki, kendilerine: "Ellerinizi (öldürüşmekten şimdilik) uzak tutun ve o kulluk görevini ayağa kaldırın ve o arınmayı yerine getirin" denilmişti? Üzerlerine o öldürüşmek yazıldığında içlerinden bir bölük birden Allah'ın endişesi gibi hatta daha sert bir endişeyle o insanlardan endişeleniyor. Ve: "Ey Efendimiz, bu öldürüşmeyi bize niçin yazdın? Bizi bir yakın süreye kadar sonralamalı değil miydin?" diyorlar. De ki: "Bu şimdiki (yaşamın) yararı bir azdır. Ve o son (yaşam) ise korunan kimse için daha hayırlıdır. Ve siz bir çekirdek lifi kadar haksızlığa uğratılmasınız."

78- Her nerede olursanız o ölüm size yetişir; Ve eğer ki sağlamlaştırılmış kalelerde olsanız da. Ve eğer onlara bir iyilik eriştirilse: "Bu, Allah'ın yanındandır" derler. Ve eğer onlara bir kötülük eriştirilse: "Bu, senin yanındandır" derler. De ki: "Her biri Allah'ın yanındandır." Bu topluluğa ne oluyor ki hiçbir sözü kavramaya yanaşmıyorlar?

79- Sana bir iyilikten eriştirilen şey, Allah'tandır. Ve sana bir kötülükten eriştirilen şey de kendi benliğindendir. Ve biz seni o insanlara bir elçi olarak gönderdik. Ve bir tanık olarak Allah yeter.

80- Kim o elçiye itaat ederse, kesinlikle Allah'a itaat etmiştir. Ve kim (başka tarafa) yönelirse, artık biz seni onlara bir kollayıcı olarak göndermedik.

81- Ve (senin yüzüne karşı) "itaat" diyorlar. Senin yanından (ayrılıp) meydana çıktıkları zaman ise onlardan bir ekip senin dediğinin tersine gece planı kuruyor. Allah onların gece planlamakta olduğu şeyleri yazmaktadır. Artık onlardan yana kayıtsız kal ve Allah'a dayan. Ve bir dayanak olarak Allah yeter.

82- Onlar bu okunan (Kur'an)ı derinlemesine hiç düşünmezler mi? Ve eğer o Allah'tan başkasının yanından olsaydı, onda kesinlikle birçok aykırılık bulurlardı.

83- Ve onlara (ifşa edilmemesi gereken) o güvenden veya o kaygıdan (gizli) bir buyruk geldiği zaman, onu ifşa ederler. Ve eğer onu (ifşa etmek yerine) o elçiye ve içlerinden buyruk sahiplerine geri döndürmüş olsalardı, içlerinden doğru sonuç çıkarabilenler, onu kesinlikle bilirdi. Ve eğer Allah'ın lütfu ve şefkati sizin üzerinizde olmasaydı, bir azınız dışında o şeytana kesinlikle takılırdınız.

84-Artık sen Allah'ın yolunda öldürüş. Benliğinden başkasıyla yükümlü değilsin. Ve o inananları da teşvik et. Umulur ki Allah gerçeği örtmüş olanların verdiği sıkıntıyı (bu şekilde) uzak tutar. Ve Allah, sıkıntı verme bakımından en serttir ve ibretlik ceza verme bakımından da en serttir.

85- Kim bir iyi eşlikçilikle eşlikçilikte bulunursa, ona ondan bir hisse olur. Ve kim bir kötü eşlikçilikle eşlikçilikte bulunursa, ona da ondan bir kötü hisse olur. Ve Allah, her şeyin üzerinde bir eksiksiz ihtiyaç karşılayıcıdır.

86- Ve bir selâmla (esenlik temennisi) selâmlandığınız zaman, ondan daha iyisiyle veya onu (aynısıyla) geri döndürerek selâmlayın. Şüphesiz ki Allah, her bir şeyin üzerinde bir hesap görücüdür.

87- Allah, O'ndan başka hiçbir tanrı yoktur. Onda hiçbir belirsizlik olmayan o kalkışın gününe kesinlikle sizi toplayacaktır. Ve sözce Allah'tan daha doğru sözlü kimdir?

88- Size ne oluyor ki o ikiyüzlüler hakkında iki birliğe ayrıldınız? Oysa Allah onları kazandıkları nedeniyle baş aşağı etmiştir. Allah'ın saptırdığı kimseyi siz doğruya iletmek mi istiyorsunuz? Ve Allah kimi saptırırsa, artık sen onun için bir yol asla bulamayacaksın.

89- Kendileri gerçeği örttükleri gibi, sizin de gerçeği örtmenizi, böylece denk olmanızı arzu ettiler. Allah'ın yolunda göç edinceye kadar, artık onlardan hiçbirini yönelenler sahiplenmeyin. Eğer (başka tarafa) yönelirlerse, artık nerede bulursanız onları tutun ve öldürün. Ve onlardan hiçbirini bir yönelen ve bir yardımcı olarak da sahiplenmeyin.

90- Sizinle onların arasında bir yeminle bağlanmış söz bulunan bir topluluğa ilişenler veya sizinle öldürüşmekten veya kendi toplulukları ile öldürüşmekten göğüsleri sıkışmış olarak size gelenler başka. Ve eğer Allah dilemiş olsaydı, size karşı onları kesinlikle yetkilendirir, böylece onlar da sizinle öldürüşürlerdi. Eğer sizden uzaklaşırlar da sizinle öldürüşmezler ve sizi o barışla karşılarlarsa, artık Allah onlara karşı size bir yol bırakmamıştır.

91- Diğerlerini de hem sizden güvende olmayı hem de kendi topluluklarından güvende olmayı isterler olarak bulacaksın. Her ne zaman o kargaşaya geri döndürülseler, onun içine hemen baş aşağı atlarlar. Eğer sizden uzaklaşmazlar ve sizi o barışla karşılamazlar ve ellerini sizden önlemezlerse, artık onları nerede ele geçirirseniz tutun ve onları öldürün. Ve işte onlar, onlara karşı size bir açıklanan yetki bıraktık.

92- Ve bir inanan için bir inananı yanılgı dışında öldürmesi (bir hak) değildir. Ve kim bir inananı bir yanılgıyla öldürürse, bir inanan köleyi özgürleştirme ve (öldürülenin) ailesine onların (diyeti) bağışlamaları dışında, teslim edilmiş bir diyet vardır. Eğer (öldürülen) bir inanan olmakla birlikte size bir düşman topluluktan ise, bir inanan boyunduruk altındakini özgürleştirme vardır. Ve eğer (öldürülen) sizinle onların arasında bir yeminle bağlanmış söz bulunan bir topluluktan ise, ailesine teslim edilmiş bir diyet ve bir inanan boyunduruk altındakini özgürleştirme vardır. Fakat kim bunu bulamadıysa, Allah'tan lütufla bir dönüş olarak aralıksız iki ay oruç vardır. Ve Allah, bir en iyi bilicidir, bir en bilgedir.

93- Ve kim bir inananı kasıtlı olarak öldürürse, onun karşılığı onda bir sürekli kalıcılıkla cehennemdir. Ve Allah ona hiddetlenmiş ve onu dışlamış ve ona büyük azap hazırlamıştır. 

94- Ey inanmış olanlar, Allah'ın yolunda (yola) vurduğunuz zaman, iyice açıklık kazandırın ve sizi o barışla karşılamış kimseye, bu şimdiki yaşamın sunumunun peşine düşerek: "Sen bir inanan değilsin" demeyin. Allah'ın yanında bir çok ganimetler vardır. Önceden siz öyle idiniz de Allah size büyük iyilikte bulundu, öyleyse iyice açıklık kazandırın. Şüphesiz ki Allah, işlemekte olduğunuz şeyleri bir en iyi haber alıcıdır.

95- 96- O inananlardan o zorluğu olmadığı halde (savaşa çıkmayarak) o oturanlarla Allah'ın yolunda mallarıyla ve benlikleriyle o güçlerini kullananlar, denk olmaz. Allah, mallarıyla ve benlikleriyle o güçlerini kullananları, o oturanların üzerine bir kademe lütuflandırmıştır. Ve her birine o iyiliği söz vermişse de, Allah o güçlerini kullananları, oturanların üzerinde kendisinden kademeler ve bir bağışlama ve bir şefkat bakımından, bir büyük iş karşılığıyla lütuflandırmıştır. Ve Allah, bir çok bağışlayıcıdır, bir çok merhamet edicidir.

97- Şüphesiz ki kendi benliklerine haksızlık yapanlar olarak ömürlerini tamamladıklarına o melekler: "Ne haldeydiniz?" dediler. (Onlar): "Biz o yerde zayıf  düşürülmüşlerdik" dediler. (O melekler): "(Mekke dışındaki)Allah'ın arzı kapsamlı halde değil miydi? Siz de onda hicret etseydiniz ya" dediler. İşte onların sığınağı cehennemdir. Ve (orası) varışça ne kötüdür.

98- O adamlardan ve o kadınlardan ve o çocuklardan (oluşan) bir çareye güç yetiremez o zayıf düşürülmüşler ve (Medine'ye gidebilmek için) bir yola iletilemezler başka.

99- İşte onlar, Allah'ın onlardan (hatalarını) silmesi umulur. Ve Allah, (hataları) bir çok silicidir, bir çok bağışlayıcıdır.

100- Ve kim Allah'ın yolunda göç ederse, o yerde (ayrıldığı topluluğun burunlarının sürtülmesine neden olacak) birçok imkan ve bir genişlik bulur. Ve kim de evinden Allah'a ve O'nun elçisine göç ederek çıkar, sonra kendisine o ölüm yetişirse, onun iş karşılığı kesinlikle Allah'ın üzerine düşmüştür. Ve Allah bir çok bağışlayıcıdır, bir çok merhamet edicidir.

101- Ve o yerde (yola) vurduğunuz zaman, o gerçeği örtmüş olanların sizi kargaşaya düşürmesinden kaygılanırsanız, o kulluk görevinden (namazdan) kısaltmanızda artık sizin üzerinize bir sorumluluk yoktur. Şüphesiz ki o gerçeği örtücüler size bir apaçık düşmandırlar. 

102- Ve sen onların içinde olup da onlara o kulluk görevini (namazı) ayağa kaldırmaya kalktığın zaman, içlerinden bir ekip senin beraberinde ayağa kalksın ve silâhlarını (yanlarında) tutsunlar. Secde ettikleri zaman, (diğer ekip) arkanızda olsunlar ve kulluk görevini (namazı) yerine getirmeyen diğer bir ekip gelsin ve senin beraberinde kulluk görevini (namazı) yerine getirsinler, sakınma tedbirlerini ve silâhlarını (yanlarında) tutsunlar. Gerçeği örtmüş olanlar arzu etti ki, silâhlarınızdan ve yararlılıklarınızdan duyarsız kalasınız da üzerinize bir tek saldırıyla saldırsınlar. Ve eğer yağmurdan bir rahatsızlık olur veya hasta olursanız, silâhlarınızı (başka bir yere) koymanızda, sizin üzerinize hiçbir sorumluluk olmaz. Ve sakınma tedbirinizi (yanınızda) tutun. Şüphesiz ki Allah, o gerçeği örtücülere bir alçaltıcı azap hazırlamıştır.

103- Artık o kulluk görevini (namazı) yerine getirdiğiniz zaman, artık ayakta olarak ve oturarak ve yanlarınız üzereyken (yani savaşırken de her durumda) Allah'ı hatırlayın. Artık rahatladığınız zaman, o kulluk görevini (namazı kısaltmadan) ayağa kaldırın. Şüphesiz o kulluk görevi (namaz) o inananların üzerine bir vakitlenmiş yazgıdır.

104- Ve o topluluğun peşine düşmekte gevşeklik göstermeyin. Eğer siz acı duyuyorsanız, şüphesiz ki onlar da sizin acı duyduğunuz gibi acı duyuyorlar. Oysa siz onların Allah'tan beklemeyecekleri şeyleri bekliyorsunuz. Ve Allah, bir en iyi bilicidir, bir en bilgedir.

105- Şüphesiz ki biz o kitabı sana o insanların arasında Allah'ın sana gösterdiğiyle karar vermen için o gerçekle indirdik. Ve hainler için bir çekişen olma.

106- Ve Allah'a bağışlama iste. Şüphesiz ki Allah, bir çok bağışlayıcıdır, bir çok merhamet edicidir.

107-Ve kendi benliklerine hainlik edenlerden yana da söz dalaşı yapma. Şüphesiz ki Allah, hainlikte direnen günahkâr kimseleri sevmez.

108- O insanlardan gizlerler ve Allah'tan gizlemezler. Oysa O, o söylenenden hoşnut olmayacağı şeyleri gece planlamakta oldukları zaman onların beraberindedir. Ve Allah, onların işlemekte oldukları şeyleri kuşatıcıdır.

109- İşte siz onlarsınız ki bu şimdiki yaşamda onlardan yana söz dalaşı yaptınız, peki ya o kalkışın günü Allah'a karşı onlardan yana kim söz dalaşı yapacak? Ya da kim onlara bir dayanak olacak?

110- Ve kim bir kötülük işler veya kendi benliğine haksızlık yapar sonra da Allah'a bağışlama isterse, Allah'ı bir çok bağışlayıcı, bir çok merhamet edici olarak bulur.

111- Ve kim bir günah kazanırsa, onu ancak ve ancak kendi benliğine kazanır. Ve Allah bir en iyi bilicidir, bir en bilgedir.

112- Ve kim bir yanılgı ya da günah kazanır, sonra da onu bir beriye (masuma) atarsa, kesinlikle bir dehşetli yalan ve bir açıklanan günah yüklenmiştir.

113- Ve eğer Allah'ın lütfu ve şefkati senin üzerinde olmasaydı, içlerinden bir ekip kesinlikle seni saptırmaya eğilim gösterirdi. Oysa onlar kendi benliklerinden başkasını saptıramıyorlar ve sana da hiç bir şeyden zarar veremiyorlar. Ve Allah sana o kitabı ve o bilgeliği indirmiş ve sana bilmekte olmadığın şeyleri öğretmiştir.  Ve (böylelikle) Allah'ın senin üzerindeki lütfu büyük oldu.

114- Onların başbaşa konuşmalarından birçoğunda hiçbir hayır yoktur. Bir bağışı veya bir benimseneni veya o insanların arasını bir düzeltmeyi buyurmuş kimsenin ki başka. Ve kim Allah'ın hoşnutluğunun peşine düşmek için bunu yaparsa, biz ona ileride bir büyük iş karşılığı vereceğiz.

115- Ve kim kendisine o doğruya iletenin apaçık belli olmasından sonra o elçiyle ayrışır ve o inananların yolundan başkasına takılırsa, onu yöneldiği şeye yöneltiriz (sonunda) onu cehenneme yaslandırırız. Ve (orası) varışça ne kötüdür.

116- Şüphesiz ki Allah, kendisinin ortaklaştırılmasını bağışlamaz. Ve bunun aşağısındaki şeyi kime dilerse bağışlar. Ve kim Allah'ı ortaklaştırırsa, kesinlikle bir uzak sapkınlıkla sapmıştır.

117- Onlar, O'nun aşağısından birtakım dişilerden başkasını çağırmıyorlar. Ve onlar, bir inatçı şeytandan başkasını çağırmıyorlar.

118- 119- Allah onu dışlamış ve (o da): "Kullarından bir belirlenmiş hisseyi kesinlikle sahipleneceğim. Ve kesinlikle onları saptıracağım ve kesinlikle onların boş dilekte bulunmalarını sağlayacağım ve  kesinlikle onlara buyuracağım da o hayvanların kulaklarını yaracaklar ve kesinlikle onlara emredeceğim de, Allah'ın takdir edişini başkalaştıracaklar" demişti. Kim o şeytan'ı Allah'ın aşağısından bir yönelen olarak sahiplenirse, kesinlikle bir apaçık ziyanla ziyan etmiştir.

120- Onlara söz veriyor ve onların boş dilekte bulunmalarını sağlıyor. Oysa o şeytan onlara bir aldatmadan başkasını söz vermiyor.

121- İşte onların sığınağı cehennemdir. Ve ondan bir kaçış yeri de bulamazlar.

122- Ve inanmış ve o düzgün işleri işlemiş olanları onda sonsuz olarak sürekli kalıcılar olacakları, onların altından o nehirler akar bahçelere girdireceğiz. (Bu) Allah'ın bir gerçek söz vermesidir. Ve sözce Allah'tan daha doğru sözlü kimdir?

123- (Bu söz) ne sizin boş dileklerinize, ne de o kitabın halkının boş dileklerine göredir. Kim bir kötülük işlerse, onunla karşılık görür. Ve kendisi için Allah'ın aşağısından bir yönelen ve bir yardımcı bulamaz.

 124- Ve bir erkekten veya bir dişiden kim bir inanan olarak o düzgün işleri işlerse, işte onlar o bahçeye girerler ve bir çekirdek çukuru kadar haksızlığa uğratılmazlar.

125- Bir iyilik eden olarak yüzünü Allah'a teslim eden ve (fıtrat yasalarına) bir meyleden olan İbrahim'in inancına takılmış kimseden, yaşam sistemi bakımından daha güzel olan kimdir? Ve Allah İbrahim'i bir dost olarak sahiplenmişti.

126- O göklerde olan ve şeyler o yerde olan şeyler Allah'ındır. Ve Allah, her bir şeyi bir kuşatıcıdır.

127- Ve senden o kadınlar hakkında görüş bildirmeni istiyorlar. De ki: "Allah onlar hakkında size görüş bildiriyor. Ve kendilerine yazılmış şeyi vermeyip onlarla evlenmeye ilgi duyduğunuz o kadınların yetimleri ve o çocuklardan zayıf düşürülmüşler ve o yetimlere karşı hakkaniyeti ayağa kaldırmanız hakkında size o kitapta peşi sıra okunmakta olan var. Ve bir hayırdan ne işliyorsanız, şüphesiz ki Allah, onu bir en iyi bilicidir."

128- Ve eğer bir kadın kocasından bir kalkışma veya bir kayıtsızlıktan kaygılanırsa, karı ve kocanın aralarını bir uzlaşıyla düzeltmelerinde her ikisinin de üzerine hiçbir sorumluluk olmaz. Ve o uzlaşı, daha hayırlıdır. Ve o benlikler o cimriliğe hazırlanmıştır. Ve eğer iyi davranırsanız ve korunursanız, şüphesiz ki Allah, işlemekte olduğunuz şeyleri bir en iyi haber alıcıdır.

129- Ve eğer o kadınlar arasında eşitliğe istekli olsanız da, asla güç yetiremeyeceksiniz. Öyleyse bütün meylinizle (bir kadına) meyletmeyin ki, diğerini (askıya) asılmış gibi bırakmayın. Ve eğer düzeltirseniz ve korunursanız, şüphesiz ki Allah, bir çok bağışlayıcıdır, bir çok merhamet edicidir.

130- Ve eğer ayrılırlarsa, Allah her birini kendi kapsayıcılığından zenginleştirir. Ve Allah, (her şeyi) bir kapsayıcıdır, bir en bilgedir.

131- Ve o göklerdeki olan şeyler ve o yerdeki olan şeyler Allah'ındır. Ve ant olsun ki sizden önce o kitap verilmiş olanlara ve size de "Allah'a karşı korunun" diye önerdik. Ve eğer gerçeği örterseniz, şüphesiz ki göklerde olan şeyler ve yerde olan şeyler Allah'ındır. Ve Allah, bir çok zengindir, bir övgüye çok layıktır.

132- Ve o göklerde olan şeyler ve o yerde olan şeyler Allah'ındır. Ve bir dayanak olarak Allah yeter.

133- Eğer dilerse sizi giderir de ey o insanlar, (yerinize) diğerlerini getirir. Ve Allah, buna bir ölçü koyucudur.

134- Kim bu şimdiki (yaşam) ödülünü isterse, bu şimdiki (yaşamın) ve o son (yaşamın) ödülü Allah'ın yanındadır. Ve Allah, bir en iyi işiticidir, bir en iyi görücüdür.

135- Ey inanmış olanlar, eğer benlikleriniz veya anne baba ve o en yakınlar aleyhine de olsa, Allah için hakkaniyeti ayakta tutan tanıklar olun. Eğer bir zengin veya bir fakir de olsa, Allah her ikisine de daha yakındır. Öyleyse eşitliği sağlamada o keyfi arzuya takılmayın. Ve eğer eğip büker veya (şahitlikten) yana kayıtsız kalırsanız, şüphesiz ki Allah, işlemekte olduğunuz şeyleri bir en iyi haber alıcıdır.

136- Ey inanmış olanlar, Allah'a ve O'nun elçisine ve O'nun elçisine indirdiği o kitaba ve önceden indirdiği o kitaba inanın. Ve kim Allah'ı ve O'nun meleklerini ve O'nun kitaplarını ve O'nun elçilerini ve o son günü (reddederek) örterse, kesinlikle bir uzak sapkınlıkla sapmıştır.

137- Şüphesiz ki onlar (önce) inandılar, sonra gerçeği örttüler, sonra inandılar, sonra (yine) gerçeği örttüler, sonra da gerçeği örtmeyi artırdılar, Allah onları asla bağışlacak ve onları bir yola iletecek değildir.

138- O ikiyüzlülere bir acı azabın onlar için olduğunu müjdele.

139- Onlar ki, o inananların aşağısından o gerçeği örtücülere yönelenler olarak sahipleniyorlar. O güçlülüğün peşine onların yanında mı düşüyorlar? Oysa şüphesiz ki o güçlülük, toplu olarak Allah'ındır.

140- Ve O, size o kitap'ta: "Allah'ın ayetlerini, onları örtülmekte ve onları alay edilmekte olarak işittiğiniz zaman, ondan başka bir söze dalıncaya kadar, artık onların beraberinde oturmayın, aksi takdirde şüphesiz ki sizler de onların  örneği gibisiniz" diye (öğüt) indirmiştir. Şüphesiz ki Allah, o ikiyüzlüleri ve o gerçeği örtücüleri toplu olarak cehennemde toplayıcıdır.

141- Onlar ki, sizi bekleyip dururlar. Eğer size Allah'tan bir fetih olursa: "Biz sizin beraberinizde değil miydik?" derler. Ve eğer o gerçeği örtücüler için bir hisse olursa: "Sizi etkili taraf olarak o inananlar(ın zararın)dan alıkoymadık mı?" derler. Allah, o kalkışın günü aranızda karar verecektir. Ve Allah, o gerçeği örtücülere, o inananlara karşı bir yol asla açmayacaktır.

142- Şüphesiz o ikiyüzlüler (güya) Allah'ı aldatıyorlar, Oysa O, onları aldatandır. Ve onlar o kulluk görevine (namaza) kalktıkları zaman üşenenler olarak kalkmaktadırlar, o insanlara gösteriş yaparlar ve bir az dışında Allah'ı hatırlamazlar.

143- Bunun (iki taraf) arasında bocalayanlar olarak. Ne onlara ve ne de bunlara (karşı net bir duruş sergilemezler). Ve Allah kimi saptırırsa, artık sen onun için bir yol asla bulamayacaksın.

144- Ey inanmış olanlar, o gerçeği örtücüleri o inananların aşağısından yönelenler olarak sahiplenmeyin. Size karşı Allah'a bir açıklanan yetki vermek mi istiyorsunuz?

145- Şüphesiz ki o ikiyüzlüler, o ateşten o en aşağı tabakadadır. Ve sen onlar için bir yardımcı asla bulamayacaksın.

146- İtaate dönmüş ve (durumlarını) düzeltmiş ve Allah'a sarılmış ve yaşam sistemlerini sadece Allah'a özgülemiş olanlar başka. İşte onlar artık o inananların beraberindedir. Ve Allah, o inananlara ileride bir büyük iş karşılığı verecektir.

147- Eğer şükrederseniz ve inanırsanız, Allah sizin azabınızı ne yapar? Ve Allah, bir şükredicidir, bir en iyi bilicidir.

148- Allah haksızlığa uğrayan kimse dışında o söylenenden, o kötü olanının açıkça söylenmesini sevmez. Ve Allah, bir en iyi işiticidir, bir en iyi bilicidir.

149- Bir hayrı belli ederseniz veya onu gizlerseniz veya bir kötülükten silerseniz, şüphesiz ki Allah da (kötülükleri) bir silicidir, bir ölçü koyucudur.

150- 151- Şüphesiz ki onlar Allah'ı ve O'nun elçilerini(n getirdiklerini) örtüyorlar ve Allah ve O'nun elçilerinin arasını ayrıştırmak istiyorlar ve: "Bir kısmına inanırız ve bir kısmını (n getirdiklerini) örteriz" diyerek, bu ikisi arasında bir yolu sahiplenmek istiyorlar, işte onlar, o gerçek örtücülerin ta kendileridir. Ve gerçeği örtücüler için bir alçaltıcı azap hazırladık.

152- Ve onlar ki, Allah'a ve O'nun elçilerine inandılar ve onlardan hiçbirinin arasını ayrıştırmadılar. İşte onlara iş karşılıkları ileride verilecektir. Ve Allah, bir çok bağışlayıcıdır, bir çok merhamet edicidir.

153- O kitabın halkı senden üzerlerine gökten bir kitap indirmeni soruyor. Onlar bundan daha büyüğünü kesinlikle Musa'ya sormuşlar: "Bize Allah'ı açıkça göster" demişlerdi. Bunun üzerine haksızlıkları nedeniyle onları o yıldırım tutmuştu. Sonra kendilerine o apaçık deliller geldikten sonra o buzağıyı (tanrı olarak) sahiplenmişlerdi. Biz bu (hataları)ndan da silmiş ve Musa'ya bir açıklanan yetki vermiştik. 

154- Yeminle bağlanmış sözleri nedeniyle Tur'u onların üstlerine yükseltmiş ve biz onlara: "O kapıdan  boyun eğerek girindemiş ve yine onlara: "O dinlenme (günün)de sınırı aşmayın" demiş ve onlardan bir yeminle bağlanmış sağlam söz almıştık. 

155- Yeminle bağlanmış sözlerini bozmaları ve Allah'ın ayetlerini örtmeleri ve o habercileri bir  gerçek olmaksızın öldürmeleri ve: "Kalplerimiz (senin bizi çağırdığına karşı) kılıflıdırdemeleri nedeniyle ki; Aksine, gerçeği örtmeleri sebebiyle Allah onların (kalplerinin) üzerine damga vurmuştur. Bir azı dışında artık inanmazlar. 

156- Ve bir de gerçeği örtmeleri ve Meryem'in üzerine bir dehşetli büyük yalan demeleri...

157- Ve: "Allah'ın elçisi Meryem oğlu İsa Mesih'i şüphesiz ki biz öldürdük" demeleri. Oysa onu öldüremediler de onu asamadılar da. Fakat onlar şüpheye düşürüldü. Ve şüphesiz ki onun hakkında aykırılığa düşenler, ondan yana kesinlikle bir kuşku içindedirler. Onların, onun hakkında o (yanlış) kanaate takılmak dışında hiçbir bilgileri yoktur. Ve kesinkes olarak onu öldüremediler.

158- Aksine, Allah onu kendisine yükseltti. Ve Allah, bir en güçlüdür, bir en bilgedir.

159- Ve o kitabın halkından kimse yoktur ki onun (İsa'nın) ölümünden önce ona (İsa'ya) inanmasın. Ve o kalkışın günü o da (İsa) onlara bir tanık olacaktır.

160- 161- Dönmüş* (Yahudi) olanlardan haksızlıkları nedeniyle ve birçoklarını Allah'ın yolundan uzaklaştırmaları ve kesinlikle ondan vazgeçirtildikleri halde o faizi almaları ve o insanların mallarını o geçersizlikle yemeleri nedeniyle, serbestleştirilmiş (bazı) temizleri onlara yasaklaştırdık. Ve içlerinden o gerçeği örtenler için bir acı azap hazırladık.

*Genelde Yahudiler olarak anlam verilen Hadu kelimesine "Dönmüş olanlar" anlamı verme gerekçemiz, Araf s. 156. ayetindeki bağlamına binaendir.

162- Fakat içlerinden o bilgide derinleşenler ve o inananlar, sana indirilmiş olan şeye ve senden önce indirilmiş olan şeye  inanırlar. Ve o kulluk görevini ayakta tutanlar ve o arınmayı yerine getirenler ve Allah'a ve o son güne inananlara işte onlara yakında bir büyük iş karşılığı vereceğiz.

163- Şüphesiz ki biz Nuh'a ve ondan sonraki o habercilere vahyettiğimiz gibi sana da vahyettik. Ve İbrahim'e ve İsmail'e ve İshak'a ve Yakub'a ve o torunlara ve İsa'ya ve Eyyub'a ve Yunus'a ve Harun'a ve Süleyman'a da vahyetmiştik. Ve Davud'a da (vahyimizi) yazılı metin (Zebur)  olarak vermiştik.

164- Ve önceden sana kesinlikle anlattığımız elçilere ve sana anlatmadığımız elçilere de (vahyetmiştik). Ve Allah Musa ile (onun işitebileceği) bir konuşmayla konuşmuştu.

165- Müjdeleyici ve uyarıcı elçiler olarak (gönderdik) ki o elçilerden sonra o insanların Allah'a karşı bir delili olmasın. Ve Allah, bir en güçlüdür, bir en bilgedir.

166- Fakat Allah sana indirdiği şeye tanıklık eder ki O, onu kendi bilgisiyle indirmiştir. Ve o melekler de tanıklık ederler. Ve bir tanık olarak Allah yeter.

167- Şüphesiz ki gerçeği örtmüş ve Allah'ın yolundan uzaklaştırmış olanlar, kesinlikle uzak bir sapkınlıkla sapmışlardır.

168- Şüphesiz (gerçeği) örtmüş ve haksızlık etmiş olanlar var ya, Allah onları kesinlikle bağışlayacak ve onları kesinlikle bir yola iletecek değildir.

169- Onda sonsuz olarak sürekli kalıcılar olacakları cehennem yolu hariç. Ve bu, Allah'a göre kolaydır.

170- Ey o insanlar, o elçi size Efendinizden kesinlikle o gerçeği getirmiştir. O halde kendinize bir hayır olarak inanın. Ve eğer gerçeği örterseniz, şüphesiz ki o göklerde ve o yerde olan şeyler Allah'ındır. Ve Allah, bir en iyi bilicidir, bir en bilgedir.

171- Ey o kitabın halkı, yaşam sisteminizde ileri gitmeyin ve Allah'a karşı o gerçekten başkasını söylemeyin. Meryem oğlu İsa Mesih yalnız ve yalnız, Allah'ın elçisi ve onu Meryem'e karşılaştırdığı bir kelimesi ve kendisinden bir esintidir. O halde Allah'a ve O'nun elçilerine inanın ve "üçtür" demeyin. Kendinize bir hayır olarak vazgeçin. Allah, ancak ve ancak bir tek tanrıdır. O, bir çocuk sahibi olmaktan uzaktır. O göklerde olan şeyler ve o yerde olan şeyler O'nundur. Ve bir dayanak olarak Allah yeter.

172- Mesih ve o yakınlaştırılmış melekler, (hesap gününde) Allah'a bir kul olmaktan asla kaçınmayacaktır. Ve kim O'na kulluk etmekten kaçınır ve büyüklük taslarsa, artık onları yakında kendisine toplu olarak sürüp toplayacaktır.

173- İnanmış ve o düzgün işleri işlemiş olanlara gelince, onların iş karşılıklarını eksiksiz olarak verecek ve kendi lütfundan da artıracaktır. Ve kaçınanlara ve büyüklük taslayanlara gelince, artık onları bir acı azapla azaplandıracaktır. Onlar kendileri için Allah'ın aşağısından bir yönelen ve bir yardımcı da bulamazlar.

174- Ey o insanlar, size Efendinizden bir sağlam kanıt kesinlikle geldi ve size bir açıklanan ışık indirdik.

175- Allah'a inanmış ve O'na sarılmış olanlara gelince, artık onları kendisinden bir şefkate ve lütfa girdirecek ve onları kendisine bir dosdoğru yoluna ilecektir.

176- Senden görüş bildirmeni istiyorlar. De ki: "Allah, Kelale (babası ve çocuğu olmayan) hakkında size görüş bildiriyor. Eğer bir erkek yok olur (ölür), onun da bir çocuğu yok bir kız kardeşi varsa, ona bıraktığı şeyin yarısı vardır. Eğer onun (ölen kız kardeşin) bir çocuğu yoksa, erkek kardeş ona mirasçı olur. Eğer iki kız kardeş olursa, o ikisine bıraktığı şeyin üçte ikisi vardır. Ve eğer kardeşler adamlar ve kadınlar  ise, artık erkek için iki o kadının hissesi vardır." Allah size saparsınız diye açıklıyor. Ve Allah, her bir şeyi en iyi bilicidir.