Cin s. İle İlgili Bir Tefekkür Çalışması:1-7. Ayetler

Bundan önceki yazımızda sure ile ilgili giriş yapmaya çalışarak, surenin ayetlerine girmemiştik. Bu yazımızda CİN Suresi 1-7. ayetler üzerinde teker teker durmaya gayret edeceğiz. Kur'an'ı doğru anlamada usul olarak takip ettiğimiz yol olan ilk hitabın kime olduğu, yani nazil olan ayetlerin ilk muhataplarının kim olduğu öncelikle tesbit edilerek, sonrasında günümüze dair olan mesajını okuma yolunu, bu surede de takip etmeye çalışacak ve Mekkeli muhataplara dair olan hitabını öncelikle anlamaya çalışacağız. Suredeki ayetleri diğer ayetler yardımı ile anlamaya çalışarak Kur'an'ın nasıl bir anlam örgüsüne sahip olduğuna bir kere daha şahit olacağız.

Mekkelilerin cinler ile olan yakınlıklarının, yine cinlerin itirafları ile yanlış olduğunu ortaya koyan bir nevi itiraf name olarak okumanın daha doğru sonuç doğuracağını düşündüğümüz ayetlerin, sadece Mekkelilere has olarak inmiş ayetler olarak okunması düşüncesi içinde olmadığımızı öncelikle hatırlatmak isteriz. Her devirde cinler ile ilişki kurarak, onlar vasıtası ile sapmak durumunda olan herkesi ilgilendiren bu ayetlerdeki genel mesaj, yine onlar tarafından bir itiraf olarak okunmalı ve cinlerin onları bir bakıma enayi yerine nasıl koydukları görülmelidir.

Sureyi okurken cinlerin nasıllığı, varlığı, yokluğu veya insan oldukları gibi tartışmalar içine girmek "havanda su dövmek" misali getirisi olmayan tartışmalardır. Surenin, Batı ve Doğu edebiyatında örnekleri olan "fabl" yani "hayvanların konuşturularak onlar üzerinden mesaj verilme" metodunun Kur'anî bir versiyonu olarak cinlerin konuşturularak insanların ibret almasının amaçlanması olarak okunması gerektiğini düşünmekteyiz.

Nasıl ki "fabl" tarzı bir eseri okurken "yahu hayvan konuşur mu?" şeklinde bir itirazda bulunmadan okuyor ve ondan çıkan mesaja odaklanıyorsak, özellikle CİN Suresi 1-15. ayetler arasındaki bölümün bu gözle okunarak verilmek istenen mesaja odaklanmak gerektiğini düşünüyoruz.

Varsayalım böyle bir olay hiç olmadı ve sadece "intak sanatı" dediğimiz "insan dışındaki varlıkların konuşturulduğu" bir edebiyat türü ile Mekkeli müşriklerin, değer verdikleri cinlerin kendileri hakkında olan düşüncelerinin anlatıldığı bir tarz olarak okumanın imanımıza bir halel getireceğini düşünmüyoruz.

Bu edebi anlatım türü Kur'an'ın bazı ayetlerinde karşımıza çıkmaktadır. Örnek verecek olursak; AHZAB 72'de göklerin, yerin ve dağların emaneti yüklenmekten kaçınmış olmaları, FUSSİLET 11'de yerin ve göğün konuşması bu edebi tür örneklerindendir.

Kul ûhıye ileyye ennehustemea neferun minel cinni fe kâlû innâ semi’nâ kur’ânen acebâ(aceben).

[072.001] De ki: Hakikat bir takım cinnin Kur'ân dinleyip de şöyle dedikleri bana vahyedildi. Şüphesiz biz, hayret verici bir Kur'ân dinledik.

"De ki bana vahy edildi" ifadesi ile Muhammed(a.s)'ın bu olaydan haberinin olmadığını, yani Kur'an'ı dinleyenleri kendisinin görmediğini anlamaktayız. Kur'an dinleyen cinlerden "nefer" kelimesi kullanılarak bahsedilmiş olması burada önemli bir noktadır.

"Ennefrü" kelimesi sözlükte "dehşet ve korku duyarak bir nesneden kaçmak, veya dehşet ve korku duyarak bir nesneye sığınmak, veya rahatsız olup huzuru kaçıp bir nesneden kopup ayrılmak, veya rahatsız olup huzuru kaçıp bir nesneye doğru kopup gitmek" anlamlarındadır (el-müfredat).

Gelecek ayetleri okuduğumuz zaman, bahsi geçen cinlerden "nefer" şeklinde bahsedilmesi, onların bir şeylerden kaçarak Kur'an'a sığınmalarının neden veya kimlerden kaçtıklarının sorusunu doğuracak ve bunun cevabı 1-15 ayetler arasındaki anlatımların odak noktasını oluşturacaktır.

Cinlerin kaçtıkları kişiler; Mekkeliler ve onların şirkleridir. Cinler onlardan kaçıp Kur'an'a sığınmışlar  ve bundan önce Mekkelileri kendilerinin saptırdıklarını itiraf ederek, onları da kendilerinin yaptıkları gibi Kur'an'a kaçmalarını öğütlemektedirler.

Ayette geçen "şaşılacak ve hayret verici bir durum" anlamına gelen "aceben" kelimesinin diğer ayetlerde kullanılışını gördüğümüz zaman; cinlerin "Kur'anen aceben" ifadesini neden kullandıklarını da görmüş oluruz. Aynı kelime Mekkelilerin ve onlardan önceki müşriklerin kendilerine gelen Elçi ve Kitap'a karşı olan tepkileri için de kullanılır.

[007.063] Size o korkunç akibeti bildirmek için, korunmanız için belki de rahmete kavuşturulmanız için sizden bir adam aracılığı ile Rabbinizden size bir uyarının gelmesine inanmıyor da şaşıyor musunuz? (eve aciptum)» dedi.

[007.069] «Sizi uyarması için içinizden bir adam aracılığı ile, size bir zikir gelmesine şaştınız mı? (eve aciptum) Düşünün ki (Allah) sizi, Nûh kavminden sonra, onların yerine hâkimler yaptı ve yaratılışta sizi onlardan üstün kıldı. Allah'ın nimetlerini hatırlayın ki, kurtuluşa eresiniz.»

[038.004] Küfredenler içlerinden bir uyarıcının gelmesine şaşırmışlardı da (acibu) demişlerdi ki: Bu, çok yalancı bir sihirbazdır.

[050.002] Kafirler aralarından bir uyarıcının gelmesine şaştılar da (acibu) «Bu şaşılacak (acibun) bir şeydir» dediler.

[053.059-62] Şimdi siz bu söze mi şaşırıyorsunuz(ta'cebun)? Hep gülüyorsunuz, ama ağlamıyorsunuz. Üstelik kafa tutuyor, oyalanıyorsunuz. Haydi artık Allah’a secde ve ibadet ediniz!

[038.005] «İlahları bir tek ilah mı yaptı? Doğrusu bu, şaşırtıcı (ucabun) bir şey.»

[010.002] İçlerinden bir adama: İnsanları uyar ve iman edenlere, Rableri katında onlar için yüksek bir doğruluk makamı olduğunu müjdele, diye vahyetmemiz, insanlar için şaşılacak (aceben) bir şey mi oldu ki, o kâfirler: Bu elbette apaçık bir sihirbazdır, dediler?

Kur'an ile muhatap olan Mekkelilerin veya onların önceki atalarının, Kur'an'a karşı verdikleri tepki inkarcılık yönünde olmuştur. Aynı Kur'an ile cinler de muhatap olmuş ve Mekkeliler gibi onlar da şaşırarak dinlemişlerdir. Ancak cinler Mekkeliler gibi inkar etmeyip ona iman ettiklerini beyan etmektedirler.

Yehdî iler ruşdi fe âmennâ bih(bihî), ve len nuşrike bi rabbinâ ehadâ(ehaden).

[072.002] «O (Kur'an), 'gerçeğe ve doğruya' yöneltip-iletiyor. Bu yüzden biz ona iman ettik. Bundan böyle Rabbimize hiç kimseyi ortak koşmayacağız.»

Ayet içinde geçen "ruşdi" kelimesi "kişinin fasit ve bozuk bir inanca sahip olmasından dolayı cahilce hareket etmesi" anlamına gelen "Ğayye" kelimesinin zıddı bir kelime olup, "hidayetun" kelimesi ile aynı anlamda kullanılır (Elmüfredat).

"Rüşd" kelimesi "fasit ve bozuk bir inanca sahip olan bir kişinin doğru yolu bulması" demek olup, bu durumun nasıl olacağı cinlerin lisanı üzerinden anlatılarak Kur'an olduğu hatırlatılmaktadır.

Kur'an'ı dinleyen cinler; aynı Kur'an'ı dinleyen Mekkeli müşriklerin "eskilerin masalları" gibi sözlerle Kur'an'ı red etmelerine karşın, 2. ayet içindeki sözleri söylemektedirler. Ayet bir nevi "kızım sana söylüyorum gelinim sen anla" deyimine uygun olarak Mekkelilere Kur'an'ı işittikleri zaman göstermeleri gereken tavrın ne olması gerektiğini beyan etmektedir. Cinlerin Allah'a ortak koşup koşmadıklarından ziyade asıl vurgu, Rablerine ortak koşan Mekkeli müşriklerin durumlarının ortaya konulmuş olması olup, Kur'an'ı işiten birisinin artık şirki bırakıp tevhide yönelmesi gerektiğini hatırlatmaktadır.

Ve ennehu teâlâ ceddu rabbinâ mettehaze sâhıbeten ve lâ veledâ(veleden).

[072.003] Hakikat şu ki, Rabbimizin şânı çok yücedir. O, ne eş ne de çocuk edinmiştir.

Bu ayeti anlamak için yine Kur'an içine yayılmış olan ayetlerde, müşriklerin Allah'a çocuk isnadlarını hatırlamak yerinde olacaktır.

[006.100-101] Cinleri O yaratmışken kafirler Allah'a ortak koştular. Körü körüne O'na oğullar ve kızlar uydurdular. Haşa, O onların vasıflandırmalarından yücedir. Gökleri ve yeri bir örnek edinmeksizin yaratandır. O'nun nasıl bir çocuğu olabilir? O'nun bir eşi (zevcesi) yoktur. O, her şeyi yaratmıştır. O, her şeyi bilendir.

[002.116] «Allah oğul edindi» dediler; haşa, oysa, göklerde ve yerde olanlar O'nundur. Hepsi O'na boyun eğmişlerdir.

[010.068] «Allah çocuk edindi» dediler; haşa; O müstağnidir; göklerde ve yerde olanlara sahiptir. Elinizde, onun çocuk edindiğine dair bir delil yoktur, bilmediğiniz şeyi Allah'a karşı nasıl söylüyorsunuz?

[017.111] De ki; «Hamd, çocuk edinmemiş olan, egemenlikte ortağı bulunmayan ve güçsüzlüğünü telafi edecek bir destekçiye gerek duymayan Allah'a mahsustur. O'nun büyüklüğünü gereğince dile getir.

[039.004] Allah çocuk edinmek isteseydi, yaratıklarından dilediğini seçerdi. O münezzehtir, O; gücü her şeye yeten tek Allah'tır.

Yukarıda meallerini verdiğimiz ayetler haricinde bir çok ayette, Allah'ın çocuk edindiği iddiaları red edilerek, bunun iftira olduğu beyan edilmektedir. Aynı iftirayı Mekkeli müşrikler de Allah için kullanıp, O'na çocuk isnad etmişlerdir. 3. ayet cinlerin böyle bir düşüncesi olup olmadığından çok, yine Mekkeli müşriklerin bu iddialarının, onlar tarafından değerli görülen cinler tarafından yanlış olduğu hatırlatılmaktadır.

Ve ennehu kâne yekûlu sefîhunâ alâllâhi şetatâ(şetatan).

[072.004] «Doğrusu şu: Bizim düşük akıllı-beyinsizlerimiz. Allah'a karşı 'gerçek dışı bir sürü saçma şeyler' söylemişler.»

Ayet içinde geçen "şetatan" kelimesi "zalim, haksız, zorba ve adaletsizce davranmak" anlamındadır. Bu kelimenin ifade ettiği anlamı KEHF 14 ayetinde "Ashab-ı Kehf"in dilinden şöyle okumaktayız;

[018.014] Onların kalplerini metîn kıldık. O yiğitler (o yerin hükümdarı karşısında) ayağa kalkarak dediler ki: «Bizim Rabbimiz, göklerin ve yerin Rabbidir. Biz, O'ndan başkasına tanrı demeyiz. Yoksa saçma sapan konuşmuş(şataten) oluruz.

KEHF 14 ayetinde "şataten" olarak ifade edilen amel "şirk"tir. CİN 4 ayetinde bu ameli işleyenlerin "sefih" oldukları cinler üzerinden beyan edilerek, müşriklerin bu sefihliği terketmeleri, onları yüce varlıklar olarak gören müşriklere, onların böyle bir amel işlemekle "sefih" oldukları hatırlatılarak vaz geçmeleri öğütlenmektedir.

Ve ennâ zanennâ en len tekûlel insu vel cinnu alâllâhi kezibâ(keziben).

[072.005] «Oysa biz, insanların ve cinlerin Allah'a karşı asla yalan söylemiyeceklerini sanmıştık.»

CİN suresini, cinlerin Mekkelileri nasıl şirke sürüklediklerinin kendi ağızlarından olan itirafları çerçevesinde okuduğumuz zaman, bu ayetin Cinlerin, yalan söyleyerek Mekkelileri şirke sürükledikleri ve Mekkelilerin cinlerin bu yalanlarına kandıkları yani onları resmen enayi yerine koydukları itiraf edilerek, Mekkelilerin gözlerini açarak cinlerin onları sürükledikleri bataklığa daha fazla batmadan bir an önce çıkmaları hatırlatılmaktadır. Allah'a karşı yalan söyleyen birisinin sağlam pabuç olmadığı yine bu ayetler ile bizlere de hatırlatılmaktadır.

Ve ennehu kâne ricâlun minel insi yeûzûne bi ricâlin minel cinni fe zâdûhum rehekâ(rehekan).

[072.006] «Bir de şu gerçek var: İnsanlardan bazı adamlar, cinlerden bazı adamlara sığınırlardı. Öyle ki, onların azgınlıklarını arttırırlardı.»

"İnsanlardan bazı adamlar" şeklinde bahsedilenler Mekkeli müşrikler olup, sığınılacak merci konusunda yanlış seçim yaptıkları ve bu yanlış seçim neticesinde sığınılacak merci olarak seçtikleri cinlerin onları saptırdığı yine kendi ağızlarından haber verilerek itiraf ettirilmektedir. Allah(c.c)'nin dışında sığınılacak bir merci aramak veya O'ndan başkasına sığınmanın adı "şirk" olup, başta FELAK ve NAS Sureleri olmak üzere kime sığınılacağını bize öğreten bir çok ayet mevcuttur. Bu ayetlerden bir kaç örnek şunlardır;

[040.027] Musa: «Doğrusu ben, hesap görülecek güne inanmayan böbürlenenlerin hepsinden, benim de Rabbim sizin de Rabbiniz olan Allah'a sığınırım» dedi.

[044.020] (Musa)«Beni taşlamanızdan ötürü, benim de Rabbim, sizin de Rabbiniz olan Allah'a sığındım.»

[011.047] (Nuh) dedi ki: Ey Rabbim! Ben senden hakkında bilgim olmayan şeyi istemekten sana sığınırım. Eğer beni bağışlamaz ve esirgemezsen, ben ziyana uğrayanlardan olurum!

[019.018] Meryem: «Eğer Allah'tan sakınan bir kimse isen, senden Rahman'a sığınırım» dedi.

[007.200] Şeytan seni dürtecek olursa Allah'a sığın, doğrusu O işitir ve bilir.

[016.098] Kuran okuyacağın zaman, kovulmuş şeytandan Allah'a sığın.

Ve ennehum zannû kemâ zanentum en len yeb’asallâhu ehadâ(ehaden).

[072.007] Onlar da sizin sandığınız gibi, Allah'ın hiç kimseyi tekrar diriltmeyeceğini sanmışlardı.

Bu ayetin bazı meallerde "ve şüphesiz onlar da sizin zannettiğiniz gibi zannetmişlerdir ki, Allah hiçbir kimseyi peygamber göndermeyecektir" şeklinde yapıldığını görmekteyiz. Bu farklılık ayet içindeki "En len yeb'asallahu ehaden" cümlesindeki "baase" fiilinin anlam tercihleri sebebiyledir. "Baase" kelimesi sözlükte "bir şeyi kaldırmak, harekete geçirmek ve göndermek" anlamlarına gelir ve hangi anlamda kullanıldığı ayet içindeki cümle bütünlüğünden anlaşılır. Her geçtiği yerde aynı anlama gelmeyen yani "çok anlamlı" kelimeler grubundan olan bu tür kelimelerin kullanımlarında konu bütünlüğünün önemi büyüktür. CİN 7 ayeti içindeki kullanımı "yeniden diriltme" anlamında olup, bu anlamı Kur'an bütünlüğünde Mekkeli muhatapların yeniden dirilişi inkar ettiği ayetlerde görebiliriz.

"Zan" kelimesi sözlükte "bir emareden hareketle ulaşılan bilgi" anlamındadır. Önemli olan emarenin kaynağı olup, eğer bu emare Allah'tan gelen bir bilgi kaynağına dayanmıyorsa, haktan bir şey ifade etmez. Yeniden diriliş diye bir şey olmadığı iddiası Allah'tan gelen bir bilgiye dayanmadığı için haktan hiç bir şey ifade etmemektedir. Bir çok ayet Mekkelilerin yeniden dirilişi inkar ettiklerini haber vererek, bu inkarlarının onlara pahalıya mal olacağını haber vermektedir.

[017.049] «Biz kemik ve ufalanmış toprak olduğumuz zaman, yeniden mutlaka dirilecek miyiz? derler.

[017.098] Bu, ayetlerimizi inkar etmelerinin ve: «Kemik ve ufalanmış toprak olduğumuzda mı yeniden dirileceğiz?» demelerinin cezasıdır.

[023.082] Dediler ki: Sahi biz, ölüp de bir toprak ve kemik yığını haline gelmişken, mutlaka yeniden diriltileceğiz öyle mi?

[037.016] «Gerçekten biz öldüğümüz, toprak ve kemik olduğumuz zaman mı, diriltileceğiz?»

[056.047] Şöyle söylerlerdi: «Öldüğümüzde, toprak ve kemik yığını olduğumuzda mı, biz mi tekrar dirileceğiz?»

Yeniden dirilmeme konusunda cinlerle Mekkelilerin aynı düşünmüş olmaları sapkınlıkta ortak yönlerinin aynı olduğu ve bu zanlarının Allah'tan gelen bir bilgiye dayanmadığı yine kendi ifadeleri ile haber verilmektedir.

CİN 1-7 arası ayetleri ele almaya çalıştığımız bu yazımızdan sonra; surenin diğer ayetlerini bundan ileriki yazılarımızda ele almaya gayret edeceğiz.

--Devam edecek--

Kur'andaki Yeminler Cibril'e mi Ait ?

Yazımıza böyle bir başlık atma sebebimiz; sayın Mehmet Okuyan Hoca'nın Akabe Vakfı'nda yapmış olduğu "Envarul Kur'an" dersinde, Kur'an'daki yeminlerin Cibril'e ait olduğu iddiası üzerinedir. Sayın Hoca'nın bu derste "Kur'an Yeminleri" (MÜDDESSİR Suresi 5. ayet) konusunda söylemiş olduklarını, bu düşüncesi haricinde takdire şayan bulduğumuzu öncelikle hatırlatarak, bu konu ile ilgili söylediklerini nakledip düşüncelerimizi paylaşmak istiyoruz.

Sayın Hoca bu konu ile ilgili olarak şunları söylemektedir; "Cümlede yemin ile ifadeyi desteklemek Allah'a aittir. Yeminin lafzı Cebrail'e ait, mana Allah'ındır. Cümlenin yeminle gelmesi kararı Allah'ındır. Kur'an önce O'nun kelamıdır, meselenin söz boyutu Cebrail'e aittir. 'Feve Rabbike' (Rabbine yemin olsun ki) lafzı Allah'a ait olsaydı 'Bana yemin olsun' derdi, kendisi üzerinden yemin ederdi."

Sayın Hoca'nın "Kur'an'ın Allah kelamı olduğu" düşüncesi tabi ki doğrudur ancak bu kelamın içinde Cibril'in sözünün de olduğu iddiasına katılmadığımızı söylemek istiyoruz. Kur'an Elçi aracılığı ile inmiş bir kitap olduğu için, tamamı için "elçi sözüdür" ifadesi kullanılmış olup, sayın Hoca'nın iddiası "Kur'an'da Allah(c.c)'ye ait olmayan sözler olduğu" yönündedir. Sayın Hoca, Allah'a ait olmayan bu sözlerin Kur'an'daki yeminler olduğu ve bu yeminlerin Cebrail'e ait olduğunu iddia etmektedir.

Sayın Hoca şayet "Kur'an'ın tamamı Cebrail'in sözüdür" şeklinde bir ifade kullanmış olsaydı, bu ifadenin altına imzamızı atardık. Kur'an'ın Cebrail sözü olması demek; manasını onun beyan etmesi demek anlamında değildir. Kur'an'ın tamamı mana olarak Allah(c.c)'nin kelamıdır ancak bu kelamın yerdeki beşer elçiye aktarılma keyfiyeti Cebrail vasıtası ile olup, Cebrail'in Allah katından aldığı sözleri beşer elçiye ulaştırması ile gerçekleşmiştir.

"İnnehu le kavlü Resulin kerimin" (Muhakkak o Kerim bir Elçinin sözüdür) ayeti Kur'an'da HAKKA 40 ve TEKVİR 29 ayetlerinde geçmektedir. Bu ayetlere geçmeden "elçi" kavramının ifade ettiği anlam üzerinde durmakta fayda vardır.

Kur'an'ın anlatım usluplarından birisi olan "teşbih" yani benzeterek anlatma uslubu, özellikle gaybi konularda ortaya çıkmaktadır. Allah(c.c) ile ilgili anlatımlarda, O'nun aşkın bir varlık olması nedeniyle bu uslup kullanılmıştır. Allah(c.c) kendisini Kur'an'da "Hükümdar" olarak tasvir etmektedir. Mülkü, Arşı, Ordusu, Hazineleri v.s gibi kelimeler ifade edilenler, muhatapların zihninde ilk olarak bir hükümdar tasviri oluşturmaktadır. Bir hükümdar bazı ülkelere elçiler göndererek onlara isteklerini bildirir. Bu elçiler o mesajı sadece taşırlar; taşıdıkları mesajın içeriğine ne bir ilave ne bir eksiltme yapmak gibi bir yetkileri asla yoktur.

Allah(c.c) en yüce hükümdar olarak, mülkü içinde yaşayan insanlara bir takım mesajlar göndermiştir. Bu mesajları seçtiği elçiler vasıtası ile gönderdiğini ayetlerde beyan etmiştir. Allah(c.c), yerdeki "beşer elçi"ye iletmesi için "melek elçi"ye kelamını verir. Bu elçinin görevi; sadece yerdeki "beşer elçi"ye mesajı iletmektir. TEKVİR 29'daki "kerim elçi" Cibril olup, bu Kitap'ın onun sözü olması demek; onun elçiliğini yaptığı söze herhangi bir ilavede bulunmuş olması anlamına gelmez. Onun görevi sadece mesajı taşımak olup, bunun dışında başka bir görevi veya yetkisi yoktur.

HAKKA 40 ayetine baktığımızda "kerim elçi" olarak bahsedilen kişinin bu sefer "beşer elçi" olan Muhammed(a.s) olduğunu görürüz. Kur'an'ın onun sözü olması demek; elçilik görevini yüklenmiş olması sebebi ile yüce Hükümdarın mesajını taşıması demek olup, taşıdığı mesaja herhangi bir ilavede bulunması gibi bir yetkiye sahip olduğu anlamına gelmez. Bir elçinin görevini ve yetki alanının sınırını 40. ayetten sonraki ayetlerde şöyle görmekteyiz.

[069.044] O, bize isnâden bazı sözler uydurmaya kalkışsaydı,

[069.045] Muhakkak onun sağ elini (bütün güç ve kudretini) çekip-alıverirdik.

[069.046] Sonra onun can damarını elbette keserdik.

[069.047] O zaman sizden hiç biriniz de buna engel olamazdınız.

Bu ayetler bir elçinin görev ve yetki sınırlarını açık bir şekilde beyan etmekte olup, Cibril'in de "elçi" sıfatına haiz olması nedeniyle onun da getirdiği mesaja herhangi bir ilavesi veya eksiltmesi asla sözkonusu olamaz. Elçiler, Hükümdardan aldıkları mesajın noktasına virgülüne dokunmadan onu iletmekle görevli olup Kur'an'daki yeminlerin Cibril sözü olması gibi bir durum asla sözkonusu olamaz.

 

Bu bağlamda sayın Hoca'nın "Feve Rabbike (Rabbine yemin olsun ki) lafzı Allah'a ait olsaydı 'Bana yemin olsun' derdi, kendisi üzerinden yemin ederdi" sözü üzerinde durmak istiyoruz. Sayın Hoca bu ifadesi ile bu tür ifadelerin Allah(c.c)'nin sözü olmayıp, Cibril'in sözü olduğunu, dolayısı ile elimizdeki Kitap'ta Allah(c.c)'ye ait olmayan sözlerin bulunduğunu iddia etmektedir.

Böyle bir mantık yürüterek, Kur'an'da Cibril sözü olduğunu iddia etmek demek; Kur'an'da bulunan bir sürü ifadenin Cibril'e ait ifadeler olabileceği düşüncesini de beraberinde getirir. Sayın Hoca'nın ortaya koyduğu düşünceyi, Kur'an'ın diğer ayetlerinde nasıl bir durum ortaya çıkarabileceğini birkaç örnek ile gösterelim.

BAKARA 30 Ayetinde "Ve iz gale Rabbüke lil Melaiketihi" (Rabbin Meleklere dedi ki). Sayın Hoca'nın mantığına göre bu ayetin de Cibril sözü olması gerekir. Neden mi?  "Ben dedim ki" şeklinde bir ifade kullanılmamış.

BAKARA 147 ayetinde "El hakku min Rabbike" (Hak Rabbinden dir). Sayın Hoca'nın mantığına göre bu ayetin de Cibril sözü olması gerekir. Neden mi? "Hak bendendir" şeklinde bir ifade kullanılmamış.

BAKARA 149 ayetinde "Ve innehulhakku min Rabbike" (Muhakkak bu Rabbinden bir haktır). Sayın Hoca'nın mantığına göre bu ayetin de Cibril sözü olması gerekir. Neden mi? "Hak bendendir" şeklinde bir ifade kullanılmamış.

NİSA 65 Ayetinde "Fela ve Rabbike" (Hayır Rabbine andolsun ki). Aynı mantığa göre bu ayetin de Allah sözü olmaması gerekmektedir çünkü "Hayır bana yemin olsun ki" dememiş.

MAİDE 64 ayetinde "Yahudiler, «Allah'ın eli sıkıdır» dediler; dediklerinden ötürü elleri bağlandı, lanetlendiler. Hayır, O'nun iki eli de açıktır, nasıl dilerse sarfeder. And olsun ki, sana Rabbinden indirilen sözler onların çoğunun azgınlığını ve inkarını artıracaktır. Onların arasına kıyamete kadar sürecek düşmanlık ve kin saldık. Savaş ateşini ne zaman körükleseler Allah onu söndürmüştür. Yeryüzünde bozgunculuğa koşarlar. Allah bozguncuları sevmez." buyurulmaktadır.

Bu ayette neden "Benim iki elim açıktır" denilmedi? Neden "Ben nasıl dilersem sarf ederim" denilmedi? Neden "Benden indirilen sözler" denilmedi? Neden "Kin saldım" denilmedi? Neden "Ben söndürdüm" denilmedi? Neden "Ben bozguncuları sevmem" denilmedi? vb. şeklinde sorularla, bütün Kur'an'da geçen ayetleri sorgulayarak, birçoğunun Cibril'e ait olduğunu iddia etmek mümkündür.

Kur'an'ın pek çok ayetinde geçen "Rabbike" (Senin Rabbin) kelimesine birkaç tane daha örnek vererek, burada neden "Ben" dememiş sorusunu sormak mümkündür.

[017.017] Nuh'dan sonra nice nesilleri yok etmişizdir. Kullarının günahlarından haberdar ve onları gören olarak Rabbin yeter.

[017.030] Doğrusu senin Rabbin dilediği kimsenin rızkını genişletir ve bir ölçüye göre verir. O kullarını gören ve haberdar olandır.

[017.055] Göklerde ve yerde olan kimseleri Rabbin daha iyi bilir. And olsun ki peygamberleri birbirinden üstün kılmış ve Davud'a Zebur vermişizdir.

[020.129] Eğer Rabbinin verilmiş bir sözü ve tayin ettiği bir süre olmasaydı, hemen azaba uğrarlardı.

[023.072] Yoksa sen onlardan bir ücret mi istiyorsun? Rabbinin ecri daha iyidir. O, rızık verenlerin en hayırlısıdır.

Bu tür örneklerden yüzlerce sıralamak mümkündür.

Sayın Hoca'nın "cümlenin yeminle gelmesi kararı Allah'ındır" diyerek, uygulamayı başkasına yani Cibril'e bıraktığı iddiası; düşüncesini oluşturduğu mantık örgüsünün diğer ayetler üzerine uyguladığımız zaman Kur'an'da neredeyse Allah(c.c)nin sözü diyebileceğimiz ayet kalmayacaktır.

"Allah ...... dir .......dir"  veya "Allah ......sever veya sevmez" şeklinde gelen ayetlerde neden "Ben" demedi de "Allah" dedi sorusunun cevabını, "Bunlar Cibril sözü de ondan" şeklinde bir cevabı sayın Hoca'nın bile vermeyeceği muhakkaktır.

Konu açılmışken; Kur'an'da Cibril'in sözünün olup olmadığı konusunda tartışma yapılabilecek ayetler de yok değildir.

[019.064] Biz (elçiler,) ancak Rabbinin emriyle ineriz. Önümüzde, ardımızda ve bunlar arasında olan her şey O'nundur. Senin Rabbin kesinlikle unutkan değildir.

[037.165-6] Ve şüphe yok ki, bizleriz, elbette bizleriz, o saf beste olanlar. Ve muhakkak ki, bizleriz, o tesbih ediciler.

MERYEM 64 ve SAFFAT 165-166 ayetlerine baktığımızda, direk olarak meleklerin konuşmaları görülmektedir. Eğer Kur'an'da Cebrail sözü var iddiası ortaya atılacaksa, bu ayetler için ortaya atmak daha makul bir düşünce olabilir. Ancak bu ayetlerin de Allah(c.c)'nin vahyetmesi haricinde melekler tarafından ilave edilerek Muhammed(a.s)'a vahyedildiğini söylemek doğru olmaz.

Bu tür ayetleri anlamak için "hazf" dediğimiz kavramı anlamak gerekmektedir. Hazf bir edebi terim olarak; "söylenilmesi lazım gelen sözün ibarede bulunmaması" anlamına gelir. Ancak bulunmayan yani hazf edilen kelime cümlenin yapısından anlaşılır ve burada bir hazf olduğu herkes tarafından bilinir. Türkçemizde kullandığımız "10 dakikaya geliyorum" sözü ile "10 dakikaya KADAR geliyorum" demek istediğimiz anlaşılır. Burada "kadar" kelimesi hazf edilmiştir. 

Kur'an'da bu tür hazf örneklerine çokça rastlamak mümkündür. Birkaç örnek verdiğimizde konu daha kolay anlaşılacaktır.

[042.010] Ayrılığa düştüğünüz herhangi bir şeyde hüküm vermek, Allah'a aittir; «İşte bu Allah, benim Rabbimdir. O'na güvenirim ve O'na yönelirim.» 

ŞURA 10 ayetini dikkatli okuduğumuzda "işte bu Allah, benim Rabbimdir. O'na güvenirim ve O'na yönelirim" cümlesinde konuşanın sanki Muhammed(a.s) olduğu zannı uyanmaktadır. Sayın Hoca'nın mantığı üzerinden gidersek, Kur'an'da Muhammed(a.s)'ın sözünün olduğu gibi bir durum oluşmaktadır. Sayın Hoca'ya bu cümlenin Muhammed(a.s)'ın sözü olup olmadığını sorduğumuzda, böyle bir şeyin asla olmadığını söyleyecek ve ayet içinde "kul" (de ki) şeklinde bir kelimenin hazf edildiğini söyleyecektir.

[007.110] «Sizi yerinizden çıkarmak istiyor, o halde siz ne emredersiniz?»

A'RAF 110 ayetinde "Sizi yerinizden çıkarmak istiyor" ifadesi Firavun'un melesine ait olup, "o halde siz ne emredersiniz?" diyen kişi Firavun'dur. Burada "Ka'le Fir'avnu" (Firavun dedi ki) ifadesi hasf edilmiştir.

Kur'an'da bu tür ebedi uslup olarak ifade edebileceğimiz kullanımlar mevcut olup, sanki Allah(c.c)'den başkasına ait bir söz varmışçasına düşünce uyandıran ayetleri bu tür edebi veya Arapça'nın ifade özellikleri olarak okumak ve öyle anlamak gerektiğini düşünüyoruz. Kur'an eğer direk olarak Allah(c.c)'den Muhammed(a.s)'a ilka edilmiş olsaydı, Kur'an'ın büyük kısmında gördüğümüz "Biz" şeklindeki ifadelerin neden "Ben" şeklinde olmadığını veya bir başkasının konuştuğu zannı uyandıran ifadeleri sorgulamak hakkına belki sahip olabilirdik. Ancak Allah(c.c) ile Muhammed(a.s) arasında Cebrail adı ile anılan "melek elçi"nin olduğu ve bu çoğul ifadelerin kullanım sebebinin bu duruma matuf olarak böyle kullanıldığı düşünüldüğünde herhangi bir problem kalmayacaktır.

Sonuç olarak; Kur'an, ilk harfinden son harfine kadar Allah(c.c)'nin Cibril adındaki elçisi tarafından Muhammed(a.s) adındaki elçisine verilmek üzere gönderilmiş bir mesajdır. Her iki elçi vazifeleri gereği bu mesajı iletmek görevine sahip olup bu mesaja Allah(c.c)'nin haricinde herhangi bir söz ilave etmek yetkisine sahip değillerdir. Sayın Hoca'nın Kur'an'daki yeminlerin Allah'ın kararı olması iddiası, bu kararı uygulama yetkisinini bir başkasına verilmiş olması iddiasını beraberinde getirmesi açısından kabul edilebilir bir iddia değildir. Elçi sıfatının ne anlam ifade ettiği anlaşılmış olsaydı, bir elçinin taşıdığı mesaja karşı herhangi bir müdahale yetkisinin olmadığı üzerinden gidilerek, bu tür ifadelerin Cibril sözü olduğu gibi bir düşünce içine girilmemiş olurdu. Sayın Hoca'nın bu konudaki düşüncelerini yeniden gözden geçirmesini tavsiye ederek yazımıza son veriyoruz.

EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Mücadele s. 12.13. Ayetleri: Nesih ,Tarihsellik ve Evrensellik

Kur'anın bir ayetinin diğer bir ayetin hükmünü kaldırması ile gerçekleştiği iddia edilen nasih mensuh teorisine delil getirilen ayetlerden bir tanesi de Mücadele s. 12. ayeti olup , bu ayetin hükmünün . 13. ayet ile kaldırıldığı düşüncesi,  sure ile ilgili tefsirlerde yer almaktadır. nasih mensuh konusu herhangi bir nas ile sabit olmayıp göreceli bir konu olup , 500 ayet ile 5 ayet arasında neshin vaki olduğu düşüncesi yaygındır. Verdiğimiz rakamlar teorinin ne kadar kaypak bir zemine oturduğunun göstergesi olup , A tefsircisine göre neshe uğradığı iddia edilen bir ayetin , B tefsircisine göre neshe uğramadığı düşüncesi mevcuttur.

Mücadele s. 12.ve 13. ayetleri neshe uğradığı iddia edilen ayetlerden olup , bu konudaki düşüncemiz böyle bir durumun vaki olmadığı yönünde olup, ilgili ayetlerin önce tarihsellik sonra da evrensellik açısından nasıl anlaşılabileceği yönündeki düşüncelerimizi paylaşacağız. nasih mensuh konusunda kısaca , Kur'anda hiç bir ayetin böyle bir işleme tabi tutulmadığı düşüncesinde olanlara katıldığımızı hatırlatmak isteriz.

[058.012]  Ey iman edenler! Resul ile gizli bir şey konuşacağınız zaman bu konuşmanızdan önce bir sadaka veriniz. Bu sizin için daha hayırlı ve daha temizdir. Şayet bir şey bulamazsanız, artık Allah bağışlayan ve merhamet edendir..

[058.013] Yoksa fısıltınızdan önce sadaka vermekten korktunuz mu? Madem ki, yapmadınız, Allah da size tevbe lütfetti, artık salatı ikame edin, zekatı verin ve Allah'a ve resulune itaat edin! Allah her ne yaparsanız haberdardır.

Bu sure içinde çokça geçen "Necva" kelimesi , "Fısıldamak ve birisiyle yalnız kalmak" anlamındadır. Surenin , 7-8-9-10. ayetlerine baktığımızda bu kelimenin münafıklar gündem edilerek kullanıldığını görmekteyiz. Bu bağlamı dikkate alarak okuduğumuz zaman, önce ayetin ilk hitap çevresi anlaşılarak mesajının anlaşılması kolaylaşacaktır. 

Medine döneminin tarihi arka planında, Müslümanlar içindeki Münafıkların Kur'an ayetleri içinde önemli bir yer tutmuş olması ,Münafıklığın tarihsellik içinde gömülüp giden bir durum değil aksine evrensellik arz eden bir durum olduğu için olup , ayetlerde bu tiplerin nasıl ortaya çıkarılabileceği yani toplum içinde bunların kendilerinin nasıl deşifre edilebileceklerinin yolları gösterilmektedir. Konumuz olan ayetlere dikkat edecek olursak , muhatap kesimin sadece iman edenler değil , iman ettiğini iddia eden fakat içlerinde nifak olanların da olduğu görülecektir.

Bu arka plan dahilinde , konumuz olan ayetlere dönecek olursak , Medine de elçi ve devlet başkanı olan Muhammed (a.s) bir yönetici olarak kapısını aşındıran bir çok insanla karşı karşıya gelmektedir. Ahzab s. 53. Ayetinde Muhammed (a.s) ın evine gelen misafirlerle ilgili yapılan düzenlemede , işi bitenin fazla oturmadan gitmesi öğütlenerek bu durumun onu rahatsız ettiği , fakat bunu alenen söylemeye onun çekindiği beyan edilerek Allah (c.c) nin bunu söylemekten çekinmeyeceği beyan edilmektedir. 

Olayı Muhammed (a.s) açısından düşündüğümüz zaman , kendisinin böyle bir danışma ücreti talep etmesi haliyle rahatsızlık yaratan bir durum oluşturacaktır. Allah (c.c) nin hakkı açıklamaktan çekinmemesi nedeniyle, bu tür gerekli gereksiz elçi ile danışma taleplerine bir düzenleme getirilmiştir. Bu düzenlemenin bir başka yönü de , ellerine her defasında cebe atmaktan çekinen münafıkların, tabiri caizse kabak gibi ortaya çıkmalarına sebep olmasıdır.

12. Ayette ki hitap çerçevesi gerçek iman edenler olup onların sadaka verecek güçleri olmadığı takdirde onların bağışlanacağı beyanı vardır. Medine toplumu içinde maddi güçleri yerinde olanlar olduğu gibi , maddi gücü olmayan samimi ve dürüst Mü'minler bulunmaktaydı. Bu durumun yansıması Tevbe s. 92. ayetini okuyanların gözlerini yaşartacak bir biçimde görülmektedir. 

 [009.092] Binek vermen için sana geldiklerinde, «Size binek bulamıyorum» dediğin zaman, sarf edecek bir şey bulamadıkları için üzüntüden gözyaşı dökerek geri dönenlere de sorumluluk yoktur.

13. Ayet içindeki " E eşfaktüm" (Korktunuz mu?) kelimesinin anlamına baktığımız zaman hitabın muhatabının kimler olduğu daha açık bir biçimde anlaşılmaktadır. 

"El işfaku" kelimesi ; "Bir şeye korkuyla karışık ihtimam , ilgi , koruma ve düşkünlük göstermek" anlamındadır. 13. Ayet içinde "Sadaka vermekten korkanlar" ile kast edilen , onlardan istenen sadakalara karşı müşfik davranarak , sadakaları yanlarında tutan onları infak etmeyerek bir nevi yanlarında korumaya alan , günümüz tabiri ile ceplerinde akrep olan MÜNAFIKLARDIR. Korku anlamına gelebilecek başka bir kelime yerine , Şe-Fe-Ka kökünden türemiş bir kelimenin kullanılmış olmasının dikkate alınmadığını burada üzülerek ifade etmek isteriz, dikkate alınsaydı bu kelimenin ifade ettiği anlam ile münafıkların arasındaki bağın kurularak hatalı bir anlam verilmeye sebebiyet verilmezdi.

13. Ayet ile ilgili yapılan meallerin genelde bu ayetin neshe uğradığı düşüncesinden yola çıkılarak yapılmış mealler olduğunu görmekteyiz. Ayet içindeki , " Ve taballahu aleyküm" ibaresini bir çok meal , muhatapların Mü'minler olduğu düşüncesi ile "Allah tevbenizi kabul etti" şeklinde çevirmiştir. Ancak bu çevirinin pek doğru çeviri olmadığını düşünmekteyiz. Muhatapların Münafıklar olduğu sadakaları karşı müşfik davranarak onlara karşı aşırı bir koruma içine girerek onları infak etmeyenler ile kast edilenler Mü'minler olamazlar , 12. Ayete baktığımızda böyle bir imkan içinde olmayan Mü'minler af edilmiştir. 

Bu Ayetin mealinin Merhum Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır tarafından " Ya!.. Fısıltınızdan önce sadakalar takdim etmekten korktunuz mu? Mâdemki yapmadınız Allah da size tevbe lûtfetti artık namaza devam edin ve zekâtı verin ve Allah ve Resulüne itaat edin ki Allah habîrdir her ne yaparsanız" şeklinde yapılan mealinin daha doğru olduğunu düşünmekteyiz. Çünkü Allah (c.c) tabiri caizse ceplerinde akrep taşıyan münafıkların yaptıkları bu hatadan dolayı onlara tevbe kapısını açık bıraktığını , bu kapıdan girmek isteyenler için kapının sonuna kadar açık olduğunu bildirmektedir. 

Mücadele s. 12. 13. Ayetlerinin nesh edilmek gibi bir durumunun söz konusu olmadığı ortaya çıktıktan sonra , bu ayetin bize dönük evrensel bir mesajı olabilir mi? sorusunun cevabı yönünde düşüncelerimizi paylaşmak istiyoruz.

Ayetlerin evrensel mesajı olarak , yönetici kademesinde olanlar ile halk arasındaki ilişkileri düzenleyen bir ayet olarak okuduğumuzda , her aklına gelenin yöneticinin kapısını aşındırma gibi bir durumun yönetim mekanizmasının işleyişine sekte vuracağı için , her hangi bir kişinin yöneticiye arz edecek bir sorunu varsa "Danışma ücreti" diyebileceğimiz bir harç yatırma mecburiyeti konulması makul hatta gereklidir diyebiliriz.

Böyle bir harç yatırma mecburiyeti olduğunda , harç yatırmaya değer bir sorunu olan kişi bunu yatırmaktan çekinmeyerek sorununun çaresini arayacaktır. Şayet sorunu harç yatırmaya değecek kadar önemli olmayan birisi bunu yatırmayarak kuru kalabalık yapmış olmaktan çıkacaktır.

Münafık karakteri sadece Medine ye has bir karakter değil , tarihin her devrinde ortaya çıkarak Müslümanlar arasında fitne ve fesada sebep olma potansiyeli yüksek olan bir karakterdir. Bu karakterin en önemli yönü sizden görünüp size azılı bir düşman olmasıdır. Kimseye " Sen münafıksın" şeklinde bir yafta takarak onu etiketleyemeyeceğimize göre bu türlerin ortaya çıkarılması için bazı operasyonlara ihtiyaç olacağı aşikardır.

Bu ihtiyacımızı en güzel biçimde karşılayan ayetler gurubu , Medine de nazil olan ayetler gurubudur. Medine de nazil olan ayetlere bakıldığında öne çıkan konuların mal ve can ile cihad olup , bu konuda geri duranların başında münafıklar gelmektedir. Can ve mal ile imtihan, münafıkların en korkulu rüyası olup her devirde çıkabilecek bu karakterin deşifre olacağı imtihan şekli, malı ve canı ortaya koyma zamanlarıdır. Bu zamanlarda malını ve canını ortaya koymaktan nasıl çekindikleri , Medine de inen ayetler de görülen münafıkların her zaman değişmeyecek olan karakterleri Allah yolunda adım atmaktan geri durmak yönünde tezahür ederek, halleri ile "Ben Münafığım" diye bağırarak ortaya çıkacaktır.

Bu tür Ayetleri , Münafıkların nasıl ortaya çıkarılabileceğinin ipuçları olarak okumak ve her devirde çıkabilecek münafık karakterli insanların deşifre olmasını sağlayacak yöntemler olarak okumak mümkündür.

Sonuç olarak; Mücadele s. 12. ve 13. Ayetlerinin bir çok tefsirci açısından neshe uğramış olduğu düşüncesi makbul bir düşünce değildir. Bu ayetleri bağlam gözeterek okuduğumuzda evrensel mesajları olan Ayetlerden birisi olarak okumanın daha doğru olacağı düşüncesindeyiz.

                                     EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Yunus s. 83-93. Ayetleri: Musa (a.s) ın Duası Firavunun Boğulması

Kur'an kıssa yollu anlatımları ile , bizden öncekilerin yaşantılarından kesitler sunarak , onlardan ibretler çıkarmamızı amaçlamaktadır. Kur'an kıssaları ile ilgili yazılarımızda,dikkat edilirse kıssanın yaşandığı zaman ve mekan çerçevesindeki anlatımların bize dönük nasıl bir mesajı olabilir sorusunun cevabını arayarak bu konudaki düşüncelerimizi paylaşmaya çalışıyoruz. Musa (a.s) kıssası Kur'anda hacim olarak en fazla yer tutan kıssa olarak önümüzde durmakta ve kıssa ile ilgili yapılan anlatımlardan bir çok mesajlar okumak mümkündür. Bu yazımızda kıssanın Yunus s. içindeki bölümünün Sihirbazların imanı sonrası başlayan ve Firavunun boğulma süreci ile son bulan kısmındaki Ayetleri ele almaya çalışacağız.

Musa (a.s) a karşı toplanan Sihirbazların yenilgileri sonucunda, Firavun yeni bir soykırım başlatarak İsrailoğulları üzerindeki baskılarını artırmıştır(7.127).

[010.083]  Sonunda Musa'ya kendi kavminin bir zürriyetinden (gençlerinden) başka -Firavun ve önde gelen çevresinin kendilerini belalara çarptırmaları korkusuyla- iman eden olmadı. Çünkü Firavun, gerçekten yeryüzünde büyüklenen bir zorba ve gerçekten ölçüyü taşıranlardandı.

Bu Ayetten anlaşıldığı üzere, Firavun ve Mele si baskılarını iyice artırmış ve İsrailoğulları üzerinde üzerinde büyük bir korku oluşturmuştur. Baskılardan korkan İsrailoğulları kavmine mensup bir çok kişinin Musa (a.s) a iman etmediği bildirilmektedir. Burada ortaya çıkan durum , Dünya hayatında her hangi bir sıkıntıya düşme korkusunun Ahiret hayatına tercih edilmiş olmasıdır. Allah (c.c) bir çok Ayetinde bu tür tercih yapma durumunda kalanlara Ahireti tercih etmeleri Dünya hayatının geçici bir yer olduğu , Ahiret hayatının ebedi olduğunu beyan ederek doğru tercihi göstermiştir. 

İsrailoğulları bu baskılardan dolayı Musa (a.s) suçlayarak "Sen bize gelmeden önce de, geldikten sonra da eziyet çektik" (7.129) diyerek nankör bir tavur takınmışlar , Musa (a.s) onlara "Rabbinizin düşmanlarınızı yok etmesi ve yeryüzünde sizi onların yerine geçirmesi umulur. O zaman nasıl davranacağınıza bakar" diyerek umutvar olmalarını öğütlemiştir.

[010.084]  Mûsâ: «Ey kavmim!» dedi, «Siz Allah’a iman ettiniz, O’na tam bir teslimiyetle bağlandınızsa, öyleyse yalnız O’na dayanıp güvenin!»

Musa (a.s) ise Elçilik görevi olan Kavmine karşı tebliğine devam ederek onlara kime dayanılması ve kimin vekil kılınması gerektiğini anlatmaktadır. Allah (c.c) kullarına kendisine tevekkül etme şartlarına uygun harekt ettikleri takdirde onları başarıya ulaşrıcağına dair söz vermiş olup , bu sözün yerine gelmesi Kur'an içindeki örneklerde görülmektedir.

[010.085] Onlar da dediler ki: «Allah’a dayandık. Ey Rabbimiz! Bizi o zalimler topluluğu için deneme konusu kılma!
[010.086]  Ve bizi rahmetinle o kâfirler topluluğundan kurtar!»

Bu Ayetlerden , Firavun korkusu ile iman etmekten korkanların büyük ihtimalle bir kısmının daha  iman ettiği anlaşılmaktadır. Bu demektir ki , Musa (a.s) ın yılmadan , bıkmadan devam ettiği tebliğ çalışmaları onun bu gayreti neticesinde karşılık bulmuş ve  İsrailoğullarından olan insanlar bu korkularını yenerek ona iman etmişlerdir. Buradan bize mesaj olarak, tebliğ çalışmalarında canlı bir örneklik olarak Musa (a.s) ın izlediği yol ve aldığı olumlu karşılığın dikkate alınarak onun izlediği yolun doğruluğu çıkabilir.

85. Ayet içinde İsrailoğullarının " Ey Rabbimiz! Bizi o zalimler topluluğu için deneme konusu kılma!" şeklindeki duası üzerinde biraz durmak istiyoruz. Bu duanın bir benzeri Mümtehine s. 5. Ayetinde de karşımıza çıkmaktadır , İbrahim ve onunlar birlikte olanların bir duası olarak orada da okuduğumuz bu duanın kabul olması için sadece el açıp yalvarmak yeterli olabilir mi ? .

Dua şeklinde yakarışlar ile kulun Allah (c.c)  den olan isteklerini ona bildirmesi Allah (c.c) nin bizlere öğrettiği bir yoldur. Ancak bu yolun bazı kuralları vardır ki bu kuralları uygulamadan bu dualar asla kabul olmaz. Zalimler ile deneme yapılmaması duasının kabulu için önce mazlumların o zalimlere karşı koymaları gerekmektedir. Mazlumlar sadece el açarak dua ettikleri takdirde bu dua asla kabul olmayacaktır. Zalimlere karşı mazlumların nasıl davranış sergiledikleri Elçi kıssaları ile bizlere örneklik olarak gösterilmiş , Musa (a.s) ve kavmi böyle bir duayı yaparken zalim Firavundan nasıl korunacaklarına dair olan bilgileri Musa (a.s) dan öğrenerek hayata pratize etmişlerdir. 

Duanın en önemli adabı , abdest alarak kıbleye yönelmek veya her hangi bir şahsı vesile edinerek değil , Allah tan istenen şeyin gerçekleşmesi için fiili olarak çalışmaktır. Bizler bu gün aynı şekilde "Ey Rabbimiz! Bizi o zalimler topluluğu için deneme konusu kılma!" diye ettiğimiz duaların kabul edilmemesinin sebebi, bu duanın kabulu için gerekli olan o zalimlere karşı koymaktaki gösterdiğimiz zaafiyettir.

[010.087] Mûsâ’ya ve kardeşine: «Kavminiz için Mısır’da evler hazırlayın, evlerinizi kıble edinin, salatı hakkıyla ifa edin ve ey Mûsâ müminleri müjdele!» diye vahyettik.

85. Ayette ki " Ey Rabbimiz! Bizi o zalimler topluluğu için deneme konusu kılma!" duasının kabulu için gerekli şartların vaz edildiği bir Ayet olarak karşımızda duran 87. Ayet , Firavunlarla nasıl bir mücadele ederken uygulanacak stratejiyi anlatması bakımından evrensel mesajlar taşımaktadır. Dün nasıl İsrailoğulları bu yöntem ile Firavunu alt etti ise , bu gün aynı yöntem çağdaş Firvaunların yıkılması içinde geçerli ve uygulanmak zorundadır. Bu konuyu daha geniş bir biçimde "Yunus s. 87. Ayeti Firavunlarla Mücadele Yöntemi" başlıklı yazımızda ele almaya çalışmıştık.

[010.088]  Mûsa da dedi ki: «Ey Rabbimiz! Şüphe yok ki, sen Fir'avun'a ve melesine dünya hayatında ziynet ve mallar verdin. Ey Rabbimiz! Senin yolundan sapıtsınlar diye. Ey Rabbimiz! onların mallarını mahvet ve gönülleri üzerini şiddetle mühürle. Tâ ki onlar acıklı azabı görünceye kadar imân etmesinler.»

88. Ayette , Firavun ve Melesi nin ellerindeki güç ve serveti zalimliklerinin devamı için kullandıklarını görmekteyiz. Halbuki Allah (c.c) kullarına verdiği hiç bir şeyin kendilerinin olmadığı , onların üzerinde geçici olarak halife kılınmış olduklarını hatırlatarak göndermiş olduğu klavuza göre onları kullanmalarını emretmiştir. Bu klavuza uymayanlara örnek olarak Firavun ve Melesi karşımıza çıkmakta olup ,yanlış kullanım sonucu başlarına neler geleceği ilerleyen Ayetlerde görülecektir. 

Bu Ayet içinde ki , "«Ey Rabbimiz! Şüphe yok ki, sen Fir'avun'a ve melesine dünya hayatında ziynet ve mallar verdin. Ey Rabbimiz! Senin yolundan sapıtsınlar diye." şeklindeki nidanın başka yapılan meallerinde "Diye mi?" şeklinde geçtiğini görmekteyiz. Bu nidanın Allah (c.c) ye , Musa (a.s) tarafından sanki bir kafa tutma gibi algılanması doğru değildir. Bu nida zulm artık canlarına tak etmiş olan birisinin nidası olup "Bu  verdiklerin ile bizlere zulm ediyorlar" şeklinde bir şikayet ve boyun bükerek yardım istemenin dile getirilmiş bir halidir.Kulun Rabbine karşı olan acziyetinin bir ifadesi olan bu uslubu Nuh (a.s) ın duasında ve Araf s. 155 ve 173. Ayetlerde de görmekteyiz.
 
Yine bu Ayet içindeki , " Ey Rabbimiz! onların mallarını mahvet ve gönülleri üzerini şiddetle mühürle. Tâ ki onlar acıklı azabı görünceye kadar imân etmesinler.»" şeklindeki dua hakkında kısa bir izahta bulunmak istiyoruz. Musa (a.s) ın bu bedduasına benzer bir bedduayı Nuh (a.s) kıssasının anlatıldığı Nuh s.26-27. Ayetlerinde görmekteyiz. İlk okunuşta sanki, "Firavun ve melesinin iman etme isteklerini red et , onlar iman etmek isteseler bile ettirme" şeklinde bir istek gibi görünen bedduanın anlamını "Müşrik Sünneti" olarak tarif edebileceğimiz durum ile izah edebiliriz. 

Firavunun boğulma anında görüleceği üzere, Kur'anın pek çok Ayetinde kendilerine Elçiler tarafından yapılan tebliğlere ve tehditlere boyun eğmeyerek inkarcılıkta direnen Müşriklerin, iman etmelerinin helak anında gerçekleştiği ve helak olma anına kadar küfürde direnenlerin helak anı geldiği zaman  imanlarının kabule değer bir iman olmadığı anlatılmaktadır.

 [010.096] Haklarında Rabbinin hükmü kesinleşenler asla iman etmezler. Velev ki, onlara her âyet gelsin. Pek acıklı azabı görünceye kadar

[040.083-85] Resulleri onlara açık açık delilleri getirdikçe, bunlar kendilerinde bulunan bilgi ile şımarıp böbürlendiler . Sonunda alaya almalarının cezası, kendilerini her taraftan kuşatıverdi.Şiddetli azabımızı gördüklerinde: «Yalnız Allah'a inandık; O'na koştuğumuz eşleri inkar ettik» dediler.Ama baskınımızı görüp de öylece inanmaları kendilerine fayda vermedi. Bu; Allah'ın kulları hakkında öteden beri cari olan sünnetidir. Ve işte kafirler burada hüsrana uğramışlardır.

Musa (a.s) ın bu bedduasının ne anlama geldiği yukarıda mealini verdiğimiz diğer Ayetler yardımı ile anlaşılması kolaylaşacaktır. Kalpleri mühürlenmiş olanların iman etme zamanlarının, o imanın fayda getirmediği zaman olan son nefeslerini verecekleri an olduğunu bilen Musa(a.s) böyle bir dilekte bulunmuştur.

[010.089]  (Allah) Dedi ki: «İkinizin duası kabul olundu. Öyleyse dosdoğru yolda devam edin ve bilgisizlerin yoluna uymayın.»

Allah (c.c) bu duanın kabulu için gerekli şartın durmaksızın yola devam etmeleri yani mücadele sürecini asla bırakmamalarını olduğunu beyan etmektedir. Musa ve Harun (a.s) ettikleri bu duanın kabul olduğunu bilerek, "nasıl olsa helakları garanti" deyip bir kenara çekilmemiş ve aynı mücadele sürecini kesinti yapmadan sürdürmüşlerdir.

Firavun ve Melesi nin Sünnetullah gereği helaklarının gerçekleşmesi onların zulmu altında inleyen mazlumların direnişleri ile gerçekleşmiş olduğu asla unutulmamalıdır. Sünnetullahın gerçekleşmesi için gerekli şartlardan birisi mazlumların mücadele süreci içinde hiç bir zaman taviz vermeden yola devam etmeleridir. Allah (c.c) Elçilerinin bu dualarını kabul ettiğini bildirdikten sonra bile yola devam etmelerini emretmiş olması bu sürecin kesintiye uğratılmaması gerektiğine dair önemli bir vurgudur.

[010.090] İsrailoğulları'nı denizden geçirdik. Firavun ve askerleri saldırı ve düşmanlık amacı ile peşlerine düştüler. Sonunda Firavun boğulmanın eğişine geldiğinde, «İsrailoğulları'nın inandıkları ilahtan başka ilah olmadığına inandım, ben de O'na teslim olanlardan (müslümanlardan) biriyim» dedi.
[010.091]  Şimdi mi? Oysa bundan önce hep isyan etmiştin ve fesatçılardan idin.
[010.092]  «Senden sonrakilere bir ibret teşkil etmesi için bugün sadece senin cesedini çıkarıp (sahile) atacağız» dedik. Doğrusu insanların çoğu ayetlerimizden habersizdir.

Musa (a.s) ın , 88. Ayette gördüğümüz duasının kabulu 90. Ayette gerçekleşmiştir. Firavun da diğer Müşrik atalarının sünnetine uyarak , kendisine fayda getirmeyecek bir zamanda iman etmiş fakat bu imanı ona fayda getirmemiştir.

91.ve 92. Ayetlerde ki hitap şekline baktığımızda, yapılan hitabın Firavuna yapılmış bir konuşma gibi bir uslubu olduğunu görürüz. Yapılan hitabın sanki Firavunun duyması gibi bir durum gibi görünmesine rağmen , bu hitabı Firavunun duyması gibi bir durum asla sözkonusu değildir. Bu şekil bir konuşma uslubu içinde onun imanının artık fayda getirmediği ibret olması gerekenlerin anlamasını sağlama amacına matuftur. 

Cesedin sahile atılması ile , kendisini her şeyin üzerinde İlah ve Rab olarak niteleyen birisinin nasıl aciz bir duruma düştüğünün görülerek sonraki sahte İlah ve Rab adaylarına, onlarında nasıl bir son ile hayatlarının son bulabileceği yönünde mesajlar verilmektedir. Kendisini suyun boğmasından dahi koruyamayan birisinin İlahlık ve Rablık iddiasının nasıl trajikomik bir son ile noktalacağını görmek isteyenler Firavunun bu sonunu iyi okumalıdırlar.

Allah (c.c) Arz üzerine koymuş olduğu yasalardan bir tanesi , Arz üzerinde yaşayanların yaptıkları zulmün ilelebet payidar kalmamasıdır. Tarihin hangi devrinde olursa olsun zulüm ile abad olmak isteyenlerin akıbetleri berbat olmuştur. Ancak bu zalimlerin akıbetlerini mazlumların mücadelesinin belirleyici olması yine Arz üzerine konan yasalardandır. Hiç bir zalim karşısına bu zulmünün yıkılması için mücadele eden birileri çıkmadıkça asla yıkılmaz , aksine daha da abad olur. Musa (a.s) kıssasının öne çıkan en önemli mesajı zalimlerin nasıl yıkılabileceğine dair gösterilmiş müsadelenin örnekliğidir.

[010.093] And olsun ki, İsrailoğullarını iyi bir yere yerleştirdik, onlara temiz rızıklar verdik, kendilerine bir bilgi gelene kadar ayrılığa düşmediler.

93. Ayette ,İsrailoğullarının denizin karşı kıyısına geçtikten sonraki durumları ile bilgi verilmektedir. Denizin karşı kıyısına geçtikten sonra Musa (a.s) ve İsrailoğulları ile ilgili anlatımlarda öne çıkan taraf , İsrailoğullarının kendilerine verilen bu nimetlere karşı olan olumsuz tavırlarıdır. Bu Ayet içinde de bu duruma kısaca değinilmiştir. Olması gereken ise kendilerini büyük bir zulumden kurtarana karşı olan şükrü yerine getirmek iken , denizin karşı kıyısına geçer geçmez oluşan rahatlık psikolojisinin etkisi eski hallerine dönme itiyadında olduklarını beyan etmişlerdir.

Sonuç olarak; Musa (a.s) kıssası içinde yer alan Firavun ile olan mücadelenin anlatıldığı Yunus s. 83-93. Ayetlerini ele almaya çalıştığımız yazımızda öne çıkan mesaj , zulum altında inleyen mazlumların bu zulumden nasıl kurtulabileceklerine dair bir yaşanmışlık örneğidir. Her türlü baskı altında yılmadan yapılan mücadelenin er veya geç başarıya ulaşacağı Allah (c.c) nin Sünneti olup bu Sünnetin çalışma kuralında başrolu insan oynayacaktır. Zulum altında olan her kim olursa olsun sadece kuru dua seansları ile bu zulumden kurtulmasının imkansız olduğu bir çok Ayette görüldüğü gibi , yukarıda okumaya çalıştığımız Ayetlerde de görülmektedir. Musa (a.s) kıssasında önemli bir aktör olan Firavun ve ordusunun sonları da onların yolundan gidenler için bir ibret vesikasıdır. Kendilerine gelen iman etme teklifine sırt çevirenlerin helak olma noktasına geldiklerinde imana gelmeleri bir Müşrik sünnet olup bu Sünneti Firavun da uygulamış ancak diğer atalarının imanı nasıl kabul görmedi ise onun imanı da kabul görmemiştir. 

                                 EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Tevbe s. 5. Ayeti: Müşriklerin Görüldüğü Yerde Öldürülmeleri ve Haram Aylar

Kur'an okumalarında yapılan yanlışlardan birisi , okunan Ayetin tarihi arka planının hesaba katılmadan okunarak anlaşılmaya çalışılmasıdır. Özellikle Medine de inen Ayetleri anlamanın yolu, tarihsel arka plan bilgisinin göz ardı edilmemesi ile mümkündür. Arka plan ve okunan Ayetin bağlamı göz ardı edilerek yapılan anlama çalışmaları , anlama çalışmasından çok anlaMAma çalışmasına dönüşmesi ile karşı karşıya kalabilir.

Tevbe s. 5. Ayeti , tarihi arka plan ve bağlam gözetilmeden okunarak, bazı yanlış anlamalara sebebiyet veren Ayetlerden biri olarak yerini korumaktadır. Kur'an merkezli düşünce sloganı ile yola çıkanların bir kısmı , bu Ayeti bu gün inmiş gibi okumaya çalışarak altından kalkamayacakları bir yükün altına girmişler , bu düşünceye karşı çıkanlarda "Kur'anın bu hükmünü neden uygulamıyorsunuz?" şeklinde istihzai sorularla, bu düşüncedeki insanları köşeye sıkıştırmaya çalışmaktadırlar. Ateist taifesi bir başka cepheden saldırarak , kendilerince Allahı haşa gaddar olmakla suçlama çalışmaları içinde cihada!! girişmişlerdir. Bu problemler dahilinde, "Tevbe s. 5. Ayetini nasıl doğru anlayabiliriz?" sorusunun cevabını bu yazımızda aramaya çalışacağız.

Tevbe s. 5. Ayetini tek başına okuduğumuz zaman , Allah (c.c) nin bizlere elde kılıç sokaklarda müşrik avına çıkmamızı emrediyor gibi bir durum göze çarpmaktadır, acaba gerçekten öyle mi ?, bunu anlayabilmek için Tevbe suresinin ilk Ayetlerinden itibaren konu bütünlüğü içinde okumak gerekmektedir. 

 [009.001] Kendileri ile aranızda antlaşma bulunan müşriklere Allah ve Peygamber'i tarafından yöneltilen bir ilişki kesme ihtarıdır .
 [009.002]  Yeryüzünde dört ay daha dolaşın. Ve bilin ki; siz, Allah'ı aciz bırakamazsınız. Hem Allah, gerçekten kafirleri rüsvay edendir.
 [009.003]  Ve büyük Hacc (Hacc-ı Ekber) günü, Allah'tan ve Resulünden insanlara bir duyuru: Kesin olarak Allah, müşriklerden uzaktır, O'nun Resulü de... Eğer tevbe ederseniz bu sizin için daha hayırlıdır; yok eğer yüz çevirirseniz, bilin ki Allah'ı elbette aciz bırakacak değilsiniz. Küfre sapanları acıklı bir azabla müjdele.
[009.004]  Ancak kendileriyle antlaşma yaptığınız müşriklerden (antlaşma şartlarına uyan) hiçbir şeyi size eksik bırakmayan ve sizin aleyhinize herhangi bir kimseye arka çıkmayanlar (bu hükmün) dışındadır. Onların antlaşmalarını, süreleri bitinceye kadar tamamlayınız. Allah (haksızlıktan) sakınanları sever.
 [009.005]  O haram aylar çıkınca artık müşrikleri nerede bulursanız öldürün, onları yakalayıp hapsedin ve bütün geçit başlarını tutun! Eğer tevbe edip namaz kılar ve zekatı verirlerse, onları serbest bırakın; çünkü Allah bağışlayan ve merhamet edendir.
 [009.006]  Ve eğer müşriklerden biri senden aman dileyerek yakınına gelmek isterse, Allah'ın kelamını dinleyebilmesi için ona aman ver, sonra onu güven duyacağı yere kadar gönder; çünkü onlar gerçeği bilmez bir toplulukturlar.
[009.007]  O müşriklerin Allah katında ve Resulü katında herhangi bir ahdi nasıl olabilir? Ancak Mescid- i Haram yanında antlaşma yaptıklarınız var ki, bunlar size karşı doğru durdukça siz de onlara doğru olun. Allah (hainlikten) sakınanları elbette sever.
[009.008]  Nasıl olabilir ki! Onlar size galip gelselerdi, sizin hakkınızda ne ahit, ne de antlaşma gözetirlerdi. Onlar ağızlarıyla sizi razı ediyorlar, halbuki kalpleri (buna) karşı çıkıyor. Çünkü onların çoğu yoldan çıkmışlardır.
[009.009]  Allah'ın ayetlerini az bir değer karşılığında sattılar ve Allah yolundan alıkoydular. Gerçekten bunlar, ne kötü şeyler yapmaktalar!
[009.010]  Bir mümin hakkında ne bir yemin gözetirler, ne de bir antlaşma. Bunlar işte böyle haddi aşan kimselerdir.
[009.011]  Fakat tevbe eder, salatı ayakta tutar ve zekât verirlerse, artık onlar dinde kardeşlerinizdir. Biz, bilen bir kavme âyetlerimizi böyle açıklıyoruz.
[009.012] Ve eğer antlaşma yaptıktan sonra yeminlerini bozar ve dininize saldırıya kalkarlarsa, o küfür öncülerini hemen öldürün. Çünkü onların yeminleri yoktur, belki vazgeçerler.
[009.013]  Yeminlerini bozan, resulu yurdundan çıkarmaya teşebbüs eden bir kavim ile döğüşmez misiniz? Ki, önceleri kendileri başlamışlardır. Onlardan korkar mısınız? Şayet mü'minler iseniz asıl korkmanız gereken; Allah'tır.
[009.014]  Onlarla savaşın ki, Allah onları sizin elinizle cezalandırsın, rezil etsin onları, yardımıyla sizi onlara karşı zafere erdirsin, mü'min bir topluluğun yüreklerine su serpsin,
[009.015] Ve kalblerindeki öfkeyi gidersin. Allah dilediğinin tevbesini kabul eder. Allah bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.
[009.016] Yoksa siz, kendi halinize bırakılacağınızı, içinizden savaşanları ve Allah'tan, Peygamberinden ve mü'minlerden başka sokulacak bir locaya tutunmayanları Allah'ın hiç de bilip görmeyeceğini mi sandınız? Oysa Allah, bütün yaptıklarınızdan haberdardır.

Ayetleri konu bütünlüğü içinde 1-16. Ayetler arası okuduğumuzda konu gayet açık anlaşılacaktır.

Ayetlerin nazil olma zamanı Medine döneminin son yıllarıdır. Bu yıllarda Müslümanlar artık insiyatifi ellerine geçirerek kuvvetli bir duruma gelmişlerdir. Mekke ile sıcak savaş halinin, Medine döneminin ilk günlerinden beri devam eden bir süreç olduğunu hatırda tutmak bu Ayetlerin anlaşılmasında önemli bir rol oynayacaktır. Ayetlerin nazil olduğu zaman süreci içinde Müşriklerle yapılmış bir antlaşma vardır ve bu antlaşma Müşrikler tarafından tek taraflı olarak ihlal edilmiştir. Ayetlerden anlaşıldığına göre Müşriklerden bir kısmının antlaşmaya sadık kaldığı anlaşılmakta olup, Ayetler antlaşmayı bozan Müşriklere bir ihtardır.

Ayetler antlaşmayı bozan Müşriklere 4 ay süre tanınmakta olup bu sürenin sonunda artık yeniden bir antlaşma yapılmasının mümkün olmadığı ya Müslüman olmak ya da savaşmak tercihinden birini yapmaları gerektiği ihtar edilmektedir. Yeniden antlaşma yapılmama sebebi , var olan antlaşmayı bozarak ahidlerine sadık kalmamış olmalardır.

4. Ayete baktığımızda savaşılacak Müşrikler dışında tutulacak olanların antlaşmalarına sadık kalanlar olduğu görülmektedir. 8. ve 9. 10. Ayetlere baktığımızda o Müşriklerin ellerine fırsat geçtiği anda , Müslümanlara neler yapabilecekleri haber verilerek , onlara karşı gaflete düşülmemesi hatırlatılmaktadır. 

5. Ayette ki , "Müşrikleri nerede bulursanız öldürün" emrini bu arka plan dahilinde anlaşılmasının daha doğru sonuçlar vereceğini düşünmekteyiz. Herhangi bir ordu karşısındaki düşmana karşı bir anlık gaflete düştüğü an , bu gafletinden faydalanan düşman ordusu tarafından perişan edilebilir. Bunun en açık örneği Uhud harbinde görülmüştür , Allah (c.c) Müslümanların gaflete düşmemelerini hatırlatarak verilen süreye kadar beklenerek süre sonunda onlara karşı savaş açılmasını emretmektedir. Bu emrin, sokakta gezen , pazarda alış verişini yapan bir müşrik görüldüğü zaman hemen onu öldürün anlamında bir emir olmadığını burada hatırlatmak yerinde olacaktır.

Müşriklerle savaşarak onları öldürme emri gayet açık ve net beyan edilmiş bir durum olup , bu duruma düşme sebebleri onların ihanetleridir. Anlaşmaya sadık kalmayarak bozmanın anlamı zaten savaş ilanı anlamına gelmektedir. Allah (c.c) onlara 4 ay mühlet tanıyarak tevbe etme kapısını onlara açık bırakmıştır. Aslında Ayetlere art niyetsiz yaklaşan birisi bu durumu çok rahat görebilecektir. Mümtehine s. 8. ve 9. Ayetleri bu konuda bilgi veren Ayetlerdendir.

[060.008]  Allah sizi din hakkında size kıtal yapmıyan ve sizi yurdlarınızdan çıkarmıyan kimselerden, onlara iyilik etmeniz ve kendilerine adalet yapmanızdan nehyetmez, çünkü Allah adalet yapanları sever
[060.009]  Allah sizi ancak size din hakkında kıtal yapan ve sizi yurdlarınızdan çıkaran ve çıkarılmanıza muzaheret ede kimselerden, onlara dostluk etmenizden nehyediyor, her kim de onlara dostluk ederse işte onlar kendilerine yazık eden zalimlerdir.

12-13. Ayetler okunduğunda onlar ile savaşmanın altında yatan sebeblerin zikredildiğini görmekteyiz. Hiç bir ordu kendisi için kötü niyetler besleyen düşman ordusunun eline koz vererek , onlar tarafından yenilgiye uğratılmak istemez. Allah ( c.c) Mü'minlere olan yardım sözü gereği onların bu niyetlerini ortaya koyarak onlara karşı gafil olunmamasını öğütlemektedir. 

Tevbe s. 5. Ayeti içindeki " Haram Aylar" ibaresi eski tefsirlerde bile tartışma konusu olmuş , bu gün ise bu ifade ile kast edilen ayların hangileri olduğu konusunda farklı düşünceler mevcuttur. 

Haram Aylar , İbrahim (a.s) ile başlayan Hacc ibadetini ifa etmek için uzak yollardan gelen insanların , yol selametinin temini için ihdas edilmiştir , bu aylar Zilkade , Zilhicce ,Muharrem ve Recep aylarıdır. Bu Aylar Araplar tarafından İbrahim (a.s) dan beri böyle bilinmektedir ilk 3 ay arka arkaya gelen aylar olup 4. Recep ayı umre ayı olarak senenin ortasındadır. Ancak bu gün Kur'anın nuzül süreci ile ilgili arka plan bilgilerini toptan arkaya atarak bu gün inen bir Kitap gibi okumak isteyenler, bu ayların hepsinin arka arkaya gelmesi gerektiği gibi bir düşünce içindedirler. 

Bu düşünceye sebeb ise, Tevbe s. 2. Ayetinde Müşriklere 4 ay süre tanınmış olması , 5. Ayette "Haram aylar çıkınca" ifadesi ile kast edilen ayların arkaya gelmesi gerektiği şeklinde bir düşüncedir. Burada doğru olan taraf bu ayların arka arkaya gelmesi gerektiğidir bu düşünce tabiki doğrudur,ancak Kur'an da diğer Ayetlerdeki "Haram Aylar" tabiri ile Tevbe s. 5. Ayet içindeki haram aylar aynı aylar değildir. Tevbe s. 5. Ayeti haricinde Kur'an da diğer Ayetlerde geçen "Haram Aylar" tabiri, Hac yolunun güvenliği ile ilgili olarak ihdas edilmiş ve Zilkade , Zilhicce , Muharrem ve Recep aylarını kapsar.

Tevbe s. 5. Ayetinde bahsedilen Haram Aylar bu Aylar olmayıp , "Haccı Ekber" ifadesinden anlaşılacağı üzere Zilhicce ayının 10. gününden başlamak üzere verilmiş olan müddetin 4. ay sonra biteceği ve bu Aylar içinde Müşriklere karşı onlar silaha sarılmadığı müddetçe Müslümanların da silaha sarılmamaları emredildiği için savaşmanın yasak olduğundan hareketle "Haram Aylar" ifadesi kullanılmış ve Zilhicce nin 10. günü başlangıç olmak üzere devam eden aylar olan , Muharrem , Safer, Rebiül evvel, Rebiül ahir ayının 10. gününe kadar olan süredir. Yani Hac yolunun güvenliği ile alakalı Haram Aylar ile Tevbe s. 5. Ayetinde bahsedilen Haram Aylar aynı aylar değildir.  

"Haccı Ekber günü" ifadesi ile sürenin başlangıcının , Zilhicce ayının 10. günü olduğu anlaşılmaktadır, şayet Hacc ibadeti ile ilgili olan Haram Aylar kast ediliyor dediğimizde , Muharrem ayı ile bu aylar son bulmaktadır , dolayısı ile Zilhicce ayından 20 , Muharrem Ayından 30 olmak üzere yaklaşık 50 günlük bir süre sonra Müşriklerin görüldüğü yerde öldürülmeleri emredilmiş olur ki bu da verilen 4 aylık süre Ayeti ile müşkil bir durum arz eder. 4 aylık izni göz önünde tutarak yapılan bir hesaplamada, sürenin Rebiül evvel ayının 10. günü sona ermiş olacağı anlaşılır ki , 2. Ayette ki 4. ay müddetin bu şekilde dolacağı anlaşılır.


Bu Ayetler sadece inmiş olduğu zaman ve mekan ile sınırlı yani tarihselliği olan Ayetler midir ? , yoksa evrensel mesaj ihtiva etmesi açısından bir okumaya tabi tutulabilir mi ? şeklinde bir sorunun akla gelmesi muhtemeldir.

Ayetlerin nazil olduğu zaman ortamı ile yaşadığımız zaman ortamı içinde bir aynilik durumu görüldüğünde , yani insiyatifin Müslümanların lehinde olduğu ve Müşrikler ile yapılan anlaşmaların tek taraflı olarak onlar tarafından ihlal edilme durumunda onlara belli bir süre verilerek tevbe etme imkanı sağlanabilir. Şayet verilen süre içinde tevbe ederlerse onlardan geri durulması aksi takdirde onlarla sonuna kadar savaşılmasını , Ayetlerin bize dönük mesajı olarak okumak mümkündür.

Sonuç olarak , Bir Ayetin bulunduğu bağlam ve nazil olduğu zaman ve mekan şartlarından koparılarak okunmasına örnek olarak verebileceğimiz , Tevbe s. 5. Ayeti ,1-16. Ayetler arasında bir bütünlük içinde okunduğunda anlaşılması kolaylaşmaktadır. Hiç bir askeri güç kendisine düşman olan karşı güce yenilerek gücünün kırılmasını asla kabul edemez, bu durum Müslümanlar açısından da böyledir ve böyle olması gerekmektedir. Allah (c.c) kendisine iman etmeyen ve başkalarını da bu yoldan çevirmek isteyerek savaş ilan edenlere karşı uygulanacak olan stratejiyi Mü'minlere öğreterek anlaşma kurallarını tek taraflı ihlal edenlerle artık yeniden bir anlaşma yapmanın mümkün olmadığını beyan etmektedir. Bu meyanda anlaşmalara sadık kalanlara karşı herhangi silahlı bir mücadeleye girişilmeyeceği de Ayetlerde beyan edilmektedir.Bu Ayet bazılarının anlamak istediği şekli ile , elde kılıç çarşı pazar gezerek müşrik avına çıkılmasını emreden bir Ayet değil , sıcak savaş ortamında Müslümanlara nasıl davranmaları gerektiğine beyan edilen Ayetlerdendir.

                                EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Tahrim s. 10-12. Ayetleri: 4 Kadın Örneği ve Meryem'e Ruh Üflenmesi

Kur'an meseller ile yaptığı anlatımlarda, görsel bir metodu kullanarak muhataplarının zihninde bilindik şeylerle benzetme yaparak, verilmek istenilen mesajın anlaşılmasında kolaylık sağlamaktadır. Bu yazımızda TAHRİM Suresi son ayetlerinde verilen "dört kadın" örneğinin hayat içindeki yansımalarını okumaya çalışacağız.

[066.010] Allah, inkâr edenlere, Nuh'un karısı ile Lût'un karısını misal verdi. Bu ikisi, kullarımızdan iki sâlih kişinin (nikâhları) altında iken onlara hainlik ettiler. Kocaları Allah'tan gelen hiçbir şeyi onlardan savamadı. Onlara: Haydi, ateşe girenlerle beraber siz de girin! denildi.

[066.011] Allah, inananlara da Firavun'un karısını misal gösterdi. O: Rabbim! Bana katında, cennette bir ev yap; beni Firavun'dan ve onun (kötü) işinden koru ve beni zalimler topluluğundan kurtar! demişti.

[066.012] İffetini korumuş olan, İmran kızı Meryem'i de (Allah örnek gösterdi). Biz, ona ruhumuzdan üfledik ve Rabbinin kelimelerini ve kitaplarını tasdik etti. O gönülden itaat edenlerdendi.

Nuh(a.s) ve Lut(a.s), Allah(c.c)'nin göndermiş olduğu elçilerden iki tanesidir. Bu elçiler, Allah(c.c)'den aldıkları vahyi en yakınlarından başlayarak tebliğ etmek gibi bir mecburiyetleri olduğunu bilerek, en yakınları olan eşleri ve çocuklarına bu tebliğleri mutlaka iletmişlerdir (ŞUARA 214). Bütün elçilerin tebliğ süreçlerinde dikkat etmeleri gereken önemli bir nokta vardır ki o da; kimsenin üzerinde inanması için bir baskı kuramayacaklarıdır. Muhammed(a.s)'a müteaddit kereler "kimse üzerine vekil gönderilmediği, zorlayıcı olmadığı" vb. ikazlarla bu durum ona ve bizlere hatırlatılmıştır.

En yakınlarının elçi olmalarına rağmen iman etmeyenler ile ilgili ayetlerden birkaç ibretli mesaj çıkarmak mümkündür.

En yakınlarının elçi olmuş olması, onların yakınlarının iman etmeleri konusunda onlara herhangi bir üstünlük sağlamıyor. En yakınının elçi olmuş olması, o kişilere elçiler tarafından hiçbir surette yardım edilmesi gibi bir durum içine sokmuyor. Hesap günü için gerekli olan kriterlerde, birilerinin yakını olmak gibi bir durum söz konusu değildir. Hesap günü herkes dünya hayatında yapmış oldukları ile hesap meydanına gelecek ve yanlarında asla şefaatçi olarak kimseler olmayacaktır.

Bu konuya elçiler açısından baktığımızda, en yakınına sesinin duyuramamış biri olarak görülerek başkaları tarafından "sen önce karına, oğluna anlat" şeklinde itirazların gelmesi, bu konuda onların hata içinde olduklarını göstermez. İman etmek veya etmemek şeklinde ortaya çıkan durum kişinin iradesi sonucu alınmış bir karar olup, bu kararın verilmesinde en yakınlarının herhangi bir dahli olmayabilir. En yakınları elçi olan veya en azılı müşrik olanların, onların imanından veya imansızlığından etkilenmeyerek özgür iradeleri ile imanı veya imansızlığı seçmiş olmaları bunu göstermektedir.

Yukardaki ayetlerde anlatılan durumlar sadece o elçilerin hayatları ile sınırlı değildir. Bugün yaşadığımız hayat içinde, en yakınlarımız ile inanç yönünden farklı düşünerek bir ayrışım içinde olabiliriz. Kadın kocası, koca karısı, anne kızı veya oğlu, baba kızı veya oğlu, kız veya erkek evlat anne veya babasıyla inanç yönünden ayrı kulvarlarda olabilir.

İnanan insan tarafından baktığımızda, en yakınlarına gerekli olan bilgileri tebliğ ettiği halde onların iman etmemiş olmaları, inanan insanlara karşı başkaları tarafından bir koz olarak kullanılmamalıdır. Bu kişiler kendi aile bireyleri dışındaki birisine bir konuda gerekli olan tebliği yapmaya kalktığı zaman, muhatap kişinin "sen önce yakınlarına söyle bunları" diyerek bu kişiyi rencide etmeye asla hakkı yoktur.

Bu yapıda olan ailelerde en fazla rahatsızlık duyan kesim iman eden taraf olup, karşısındaki insanların ne kadar yanlış içinde olduğunu ve sonlarının hüsran olacaklarını bildikleri için haklı olarak üzülmektedirler. Maaleseftir ki onları zorlayıcı bir yol kullanmak fayda yerine zarar getirecek ve onların daha da uzaklaşmasına sebep olacaktır.

TAHRİM 10 ayetinde iman etmeyen bir kadın örneğine karşın, 11. ayette iman eden bir kadın örneği verilmektedir. Bu kadın, kocası bir hükümdar olmasına rağmen onun verdiğini değil, Allah(c.c)'nin verdiğini tercih ederek dünya hayatını ahirete değişmemenin nasıl olabileceğinin canlı bir örneğini sergilemektedir.

TAHRİM 10-11 ayetlerinin bize dönük mesajını okumaya çalıştığımızda; hayatımızın bir kesitinde inanç yönünden en yakınlarımız ile bir ayrışım içine girmemizin mümkün olacağı ve bu durum içinde bizlerin nasıl bir davranış sergilememiz hususunda yaşanmış örnekler misal verilerek davranış biçimi önerilmektedir. Sabırlı davranışlar sergileyerek onları zorlamadan, bıktırmadan izlenecek bir yol onlar için faydalı olabilir ve istenilen yola girmeleri gerçekleşebilir. Ancak inatçı bir tutum sergileyenler için maalesef yapacak bir şeyimiz de olmayabiliyor. Bu durumda olan insanlara karşı olması gereken davranış yollarımız, Muhammed(a.s)'a indirilen ayetlerde bolca mevcuttur.

TAHRİM 12 ayetinde; dördüncü olarak Meryem örnek verilmektedir. Onun ırzını korumuş olduğuna dair vurgu yapılması; İsa(a.s)'ı babasız olarak dünyaya getirmiş olması neticesinde kavmi tarafından iffetsizlik ile suçlanmasına karşın, onun Rabbi tarafından temize çıkarılması ve aklanmasıdır.

Ona ruh üflenerek Rabbinin kelimelerini ve kitaplarını tasdik etmesinin ne anlama gelebileceği konusunu biraz açmak istiyoruz. Bu konuda benzer bir ayeti ENBİYA Suresi'nde görmekteyiz.

[021.091] Mahrem yerini koruyana da ruhumuzdan üflemiş; onu da, oğlunu da alemler için bir ayet kılmıştık.

Meryem'e üflenen ruhu anlamanın yolunun, Adem'e üflenen ruhu anlamaktan geçtiğini düşünmekteyiz.

[015.028-9] Rabbin meleklere: «Ben, balçıktan, işlenebilen kara topraktan bir insan yaratacağım. Onu yapıp ruhumdan üflediğimde ona secdeye kapanın» demişti.

[038.071-2] Rabbin meleklere şöyle demişti: «Ben çamurdan bir insan yaratacağım. Onu yapıp ruhumdan ona üflediğim zaman ona secdeye kapanın.»

Ruh üflenmesi sadece Adem'e has bir olay olmayıp, onun prototip bir insan olmuş olması ile onunla ilgili ayetlerde geçmektedir. Ruh üflenmesi olayının bütün insanlara has bir durum olmasını SECDE Suresi ayetlerinde görmekteyiz.

[032.007-009] Yarattığı her şeyi güzel yaratan, insanı başlangıçta çamurdan yaratan, sonra onun soyunu, bayağı bir suyun özünden yapan, sonra onu şekillendirip ruhundan ona üfleyen Allah'tır. Size kulaklar, gözler, gönüller verilmiştir. Öyleyken, pek az şükrediyorsunuz.

SECDE Suresi ayetlerinde bütün insanların yaratılış süreci anlatılarak, ayet içinde geçen duyu organları olan kulak (SEMİ), göz (BASAR) ve gönül (FUAD); onlara ruh üflenmesi yani hayatiyet kazandırılması ile birlikte zikredilmektedir.

Semi, basar ve fuad olarak zikredilen duyu organları, insan ile hayvanı birbirinden ayıran unsurlardır. Çünkü hayvanlar ve insanlara ruh üflenerek hayatiyet verilmiştir; burası insan ile hayvan arasındaki ortak bağdır. İnsanı hayvandan ayıran nokta ise; "semi, basar ve fuad" olarak zikredilen duyu organları olup, bunlarla vahyi algılayarak yaratılışlarına uygun davranmak gibi bir zorunluluk içinde olmalarıdır.

[016.078] Ve Allah sizi analarınızın karınlarından öyle bir halde çıkardı ki hiç bir şey bilmiyordunuz, öyle iken size, işitme, gözler, gönüller verdi ki şükredesiniz

[023.078] Halbuki sizin için o kulağı, o gözleri, o Gönülleri inşa eden o siz, pek az şükrediyorsunuz

[067.023] De ki: «Sizi yaratan, size kulaklar gözler ve gönüller veren O'dur. Ne kadar az şükrediyorsunuz!»

Allah(c.c); ruh üfleyerek ve onları semi, basar ve fuad sahipleri kılarak bir takım yükümlülükler vermiş ve bunları tarih boyunca elçileri ile bildirmiştir. Elçilerin getirdiklerini kabul etmeyenler için kör, sağır, dilsiz, hayvan gibi ifadeler kullanılarak, duyu organlarını gereği gibi kullanmadıkları ifade edilir.

[002.018] Sağırdırlar, dilsizdirler, kördürler, bu yüzden doğru yola dönmezler.

[006.039] Ayetlerimizi yalanlayanlar karanlıklarda kalmış sağır ve dilsizlerdir. Allah kimi dilerse onu saptırır ve kimi dilerse onu doğru yola koyar.

[007.179] And olsun ki, cehennem için de birçok cin ve insan yarattık; onların kalbleri vardır ama anlamazlar; gözleri vardır ama görmezler; kulakları vardır ama işitmezler. İşte bunlar hayvanlar gibi hatta daha sapıktırlar. İşte bunlar gafillerdir.

Verdiğimiz ayet mealleri ışığında konuya geri dönecek olursak; Meryem'e ruh üflenerek semi, basar ve fuad verilmesi onları gereği gibi kullanmış olduğunu göstermektedir. Kendisine verilen duyu organlarını kullanarak Rabbinin kelimelerini ve kitaplarını tasdik eden Meryem örneği, kendisi gibi kadın olanlara olduğu gibi bütün insanlar için de bir örnektir.

TAHRİM 10-12 ayetlerinde gördüğümüz insan tiplerini Nuh, Lut, Firavun'un Eşi ve Meryem olarak bir gruba, Nuh ve Lut'un eşlerini ve Firavun'u ayrı bir gruba koyarak, bunlardaki ortak payda olan semi, basar ve fuadın çalışmasına ve çalışmamasına örnek insanlar olarak görebiliriz. Ayetlerde geçen bütün insanlara ruh üflenmiş, onlara duyu organları verilmiş fakat bir kısmı bunu kullanmış, bir kısmı kullanmayarak körleşmiştir.

Sonuç olarak; geçmişte yaşamış olan insanların yaşadıkları hayattan kesitler sunularak onların başlarından geçenlerin anlatılması, onlardan sonra yaşayan bizler için örnek teşkil etme amacına binaendir. Kendimizi bir an için ayetlerde geçen isimlerin yerine koyarak okuduğumuz zaman; Nuh(a.s) ve Lut(a.s) açısından olaya baktığımızda farklı, onların eşleri açısından olaya baktığımızda farklı, Firavun'un eşi tarafından baktığımızda farklı, Firavun tarafından baktığımızda farklı mesajlar içeriyor olması; her durumda olan insan için mesajların olduğunu gösterir. Kendisine ruh üflenerek semi, basar ve fuad verilen yedi kişinin örnek verildiği ayetlerde, alıcı antenlerini doğru çalıştıran ile çalıştırmayanların görecekleri akıbet haber verilerek sakınılması ve alıcı antenlerin doğru çalıştırılarak Nuh, Lut, Firavun'un eşi ve Meryem ile aynı akıbete kavuşulması öğütlenmektedir.

EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Bakara s. 232. Ayeti : Bağlamsız ve Mezhebsel Bir Okuma Örneği

Müslümanlar arasındaki ihtilaflara baktığımızda, bu ihtilafların temelinde yatan en başta gelen sebeplerden bir tanesinin; okunan herhangi bir ayetin bağlamdan kopuk veya mensup olunan mezhebin düşüncesi doğrultusunda okunarak anlaşılmaya çalışılması ve bunun neticesinde oluşan farklı düşüncelerin ihtilaflara sebep olması olduğunu görüyoruz. Bu yazımızda bu metod ile okunan BAKARA 232 ayetinin iki farklı anlamı üzerinde durarak, doğru anlamın hangisi olabileceği yönündeki düşüncelerimizi paylaşmaya çalışacağız.

BAKARA 232 ayetinin Arapça metni şu şekildedir;

Ve izâ tallaktumun nisâe fe belagne ecelehunne fe lâ ta’dulûhunne en yenkıhne ezvâcehunne izâ terâdav beynehum bil ma’rûf(ma’rûfi), zâlike yûazu bihî men kâne minkum yu’minu billâhi vel yevmil âhır(âhıri), zâlikum ezkâ lekum ve ather(atheru), vallâhu ya’lemu ve entum lâ ta’lemûn(ta’lemûne).

BAKARA 232 ayetine verilen anlamlar şu şekildedir;

1- [002.232] [E0] Kadınları boşadınız da ıddetlerini bitirdiler mi, aralarında meşru surette rızalaştıkları takdirde kendilerini kocalarına nikâh edecekler diye tazyık da etmeyin, bu işte içinizden Allaha ve Ahıret gününe iman etmiş olanlara verilir bir öğüttür, bu sizin hakkınızda daha hayırlı ve daha nezihtir, siz bilmezken Allah bilir.

2- [002.232] [DV] Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme müddetlerini bitirdikleri vakit, aralarında iyilikle anlaştıkları takdirde, onların (eski) kocalarıyla evlenmelerine engel olmayın. İşte bununla içinizden Allah'a ve ahiret gününe inanan kimselere öğüt verilmektedir. Bu öğüdü tutmanız kendiniz için en iyisi ve en temizidir. Allah bilir, siz bilmezsiniz.

BAKARA 232 ayetinde; boşanan kadınların eski kocaları ile artık bağları tamamen koptuktan sonra, başka bir erkek ile evlenmek için anlaştıklarında, eski kocalarının onlara baskı yapmaması öğütlenmektedir.

İkinci sırada verdiğimiz mealde, boşanan kadınların eski kocaları ile tekrar anlaştıkları takdirde, onları eski kocaları ile tekrar evlenmeleri konusunda, onlara baskı yapılmaması öğütlenmektedir. 

Birinci sırada verdiğimiz ve doğru olduğunu düşündüğümüz meale göre, boşanan kadınların boşandıkları kocalarından başka erkeklerle anlaştıkları takdirde, eski kocalarının onlara baskı yapmaması öğütlenmekteyken, ikinci sırada verdiğimiz mealde boşanan kadınların boşandıkları kocaları ile tekrar evlenmek için anlaştıkları takdirde, o kadınların velileri tarafından engel çıkarılmaması istenmektedir.

İkinci sırada verdiğimiz mealde, sahneye kadının velisi çıkarılarak, nikah için velinin izninin şart olması düşüncesinden hareketle, veli tarafından bir engel çıkarılmaması gerektiği gibi bir anlamın çıkarılmış olması, ayete bağlamdan kopuk ve mezhebi bir düşünce doğrultusunda anlam verildiğini göstermektedir.

Fıkıhta nikah ile ilgili meselelere baktığımızda; evlenecek kızın velisi tarafından izin şartının arandığını görmekteyiz. Böyle bir şartın, Ebu Hanife tarafından gerekli olmadığı düşüncesine karşın, İmam Şafii, Malik ve Hanbel'in böyle bir şartın gerekli olduğu yönünde içtihadları olduğunu görmekteyiz. Ebu Hanife'nin bu görüşü daha doğru olup, hayatını etkileyecek bir karar verme noktasında evlilik adayı kızın söz sahibi olamaması kabul edilir bir durum değildir. Diğer imamların ve o imamların mezheplerine tabi olan başka fıkıhçıların evlilik konusundaki bazı görüşlerini okuduğumuzda "artık bu kadar olmaz" dedirtecek cinstendir.

Kur'an'a baktığımızda, evlenecek bir kimse için velisinin izin şartını NİSA 25 ayeti içinde görmekteyiz.

[004.025] [DI] Sizden, hür mümin kadınlarla evlenmeye güç yetiremiyen kimse, ellerinizdeki mümin cariyelerinizden alsın. Allah sizin imanınızı çok iyi bilir. Birbirinizdensiniz, aynı soydansınız. Onlarla, zinadan kaçınmaları, iffetli olmaları ve gizli dost tutmamış olmaları halinde, velilerinin izniyle evlenin ve örfe uygun bir şekilde mehirlerini verin. Evlendiklerinde zina edecek olurlarsa, onlara, hür kadınlara edilen azabın yarısı edilir. Cariye ile evlenmedeki bu izin içinizden, günaha girme korkusu olanlaradır. Sabretmeniz sizin için daha hayırlıdır. Allah bağışlar ve merhamet eder.

NİSA 25 ayetine baktığımızda, o günkü toplum kuralları gereği kadınların "hür" ve "cariye" olmak üzere iki sınıfa ayrılmış olduğu gerçeğinden hareketle, "cariye" statüsüne sahip olan bir kadının evlenebilmesi için o kadının maliki olan kişinin izninin alınma mecburiyeti getirilmektedir. Ayete dikkat edildiğinde "hür" statüsüne tabi olan kadının velisinden izin alınması gibi bir mecburiyet görülmemesine rağmen, ayet içindeki "onlarla" lafzının delaletinin her iki durumda olan kadınlara şamil olduğunu iddia eden İmam Şafii, bu iznin her iki durumda olan kadınlar için gerekli olduğuna dair görüş belirtmiştir.

Bu görüş bu konudaki uygun rivayetler ile desteklenerek mezhebi bir görüş haline gelmiş ve BAKARA 232 ayetine, bir kısım tefsirci veya meal yapıcısı tarafından bu görüş baz alınarak anlam verilmeye çalışılmıştır. Peki acaba ayet böyle bir görüşü destekleyecek bir anlama sahip mi?

BAKARA 232 ayeti, boşanma ile ilgili hükümlerin vaz edildiği ayetler grubuna dahil olup, bir önceki 231. ayet boşanmış durumdaki kadınlar ile ilgili hüküm vaz eden ayettir.

Her iki ayetin gramatik yapısı karısını boşamış olan kocayı muhatap almaktadır. 231. ayette boşanmış olan kadının gidecek bir yeri olmaması durumunda, onların evde tutulması yani onların şayet herhangi bir güvenceleri yoksa, sosyal güvencelerinin boşandığı kocaları tarafından sağlanması gerektiği beyan edilmektedir.

BAKARA 228-230 ayetlerinde; karısını boşayan erkeğin aynı kadınla evlenebilmesi için gerekli hükümler zaten vaz edilmiştir. 232. ayet eski kocası ile artık herhangi bir bağı kalmamış olan kadının durumu ile ilgili hüküm vaz edilmektedir.

Farklı anlam verilmesine sebep olan kelime; 232. ayet içindeki "fela ta'duluhünne" (o kadınlara engel olmayın) kelimesinin kime hitap ettiği noktasında olup, mezhebi okuma burada devreye girmektedir.

BAKARA Suresi'ndeki boşanma ile ilgili hüküm vaz eden ayetlerin hiçbirinde velilere yer verilmemiş olup, muhatap karılarını boşayan erkeklerdir. 232. ayetin gramatik yapısına baktığımızda; "tallaktüm" kelimesi karısını boşayan erkeği muhatap almaktadır. Devam eden cümle içindeki "fela ta'duluhünne" kelimesi aynı şekilde karısını boşayan erkeği muhatap almasına rağmen, mezhebi görüş olan "kadının evlenirken velisinin izin şartı" düşüncesi bu ayete uygulanarak "Bizim mezhebimizin görüşünde velinin izin şartı vardır. Öyleyse bu ayetin anlamı; velisinin izni ile olma mecburiyeti vardır" denilerek ayet mezhebin görüşüne göre anlamlandırılmıştır.

Mezhebi görüşün öne çıkarılıp bağlamın göz ardı edilerek yapılan okumada BAKARA 232 ayetinin anlamı yukarıda verdiğimiz iki farklı anlamın ikinci sırasında şekle dönüşmüş ve boşanmış kadınların eski kocalarına dönmek istedikleri zaman onlara velileri tarafından engel çıkarılmaması gibi bir anlam verilerek büyük bir hataya düşülmüştür.

Ayetin yanlış anlaşılmasına "fe lâ ta’dulûhunne en yenkıhne ezvâcehunne izâ terâdav beynehum bil ma’rûf(ma’rûfi)"  (aralarında meşru surette rızalaştıkları takdirde kendilerini kocalarına nikâh edecekler diye tazyık da etmeyin,) cümlesi içindeki "ezvacehünne" kelimesidir. Bu kelime boşanmış kadının eski kocası olarak anlaşılınca, bu sefer o kadınlara baskı yapmaması istenen kişilerin olması gereği ortaya çıktığı düşünülerek, baskı yapmaması gereken kişilerin o kadınların velileri olduğu düşünülmüştür.

Ayetin muhatap kişisi, karısını boşayan erkek olduğu şayet göz ardı edilmemiş olsaydı, "ezvacehünne" kelimesi ile kast edilen kişinin kadının eski kocası değil, onunla evlenmek isteyen başka bir koca adayı olması gerektiği gayet kolay anlaşılabilirdi. BAKARA 235 ayetine baktığımızda eski kocası ile artık bağları kesilmiş olan kadınlar ile evlenmek istenildiğinde takip edilmesi gereken yol anlatılmaktadır.

[002.235] Bu durumdaki (iddet beklemekte)kadınlara ima yolu ile evlenme teklif etmenizin ya da bu arzuyu içinizden geçirmenizin hiçbir sakıncası yoktur. Allah sizin onları hatırınızda tutacağınızı biliyor. Söyleyeceğiniz uygun sözler dışında sakın onlarla gizlice buluşmak üzere sözleşmeyin ve gerekli bekleme süresi dolmadıkça sakın nikâh kıymaya girişmeyin. Allah'ın içinizden geçen duyguları bildiğini bilin, O'ndan çekinin ve bilin ki, O, günahları bağışlar ve halimdir.

Aşağıya yanlış olarak anlamlandırma örneklerinden bir kaç tanesini vermek istiyoruz. 

Mustafa Öztürk: 

[Ey Veliler!] Bir veya iki talakla boşanan ve iddet sürelerini tamamlayan kadınlar, iyi geçinebileceklerine dair aralarında bir uzlaşma sağlarlarsa, onların ilk kocalarıyla yeniden evlenmelerine engel olmayın. Allah'a ve kıyamet-hesap gününe inanan siz müminlere verilen öğüt budur. Nezih, şaibeden uzak bir aile hayatı yaşamak için gerekli olan budur. [Unutmayın ki] Allah hayrınıza ve faydanıza olacak hükümleri bilir ve fakat siz bilemeyebilirsiniz.

Adem Uğur :

Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme müddetlerini bitirdikleri vakit, aralarında iyilikle anlaştıkları takdirde, onların (eski) kocalarıyla evlenmelerine engel olmayın. İşte bununla içinizden Allah'a ve ahiret gününe inanan kimselere öğüt verilmektedir. Bu öğüdü tutmanız kendiniz için en iyisi ve en temizidir. Allah bilir, siz bilmezsiniz.

Ali Fikri Yavuz :

Kadınları (Ric’î talâkla) boşadınız da iddetlerini bitirdiler mi, aralarında meşrû bir şekilde anlaştıkları takdirde, ey veliler, artık kendilerini kocalarına nikâh etmelerine engel olmayın. Bu anlatılanlar, sizden Allah’a ve ahiret gününe iman etmiş olanlara verilen bir öğüttür. Bu sizin için daha hayırlı ve daha temizdir. Allah sizin menfaatinizi bilir, siz bilemezsiniz.

Ahmet Tekin :

Hanımlarınızı boşadığınız zaman, iddetlerini, bekleme müddetlerini tamamladıklarında, birbirleriyle, Kur’ân’ın ve sünnetin hükümlerine göre, iyilikle meşrûiyet sınırları içinde, İslâmî kurallarla örtüşen örfe uygun bir şekilde anlaştıkları takdirde, onların eski kocalarıyla evlenmelerine engel olmayın. İşte bununla, içinizden Allah’a, Allah’a imanın gerektirdiği esaslara ve âhiret gününe iman edenlere öğüt verilmekte, sorumlulukları hatırlatılmaktadır. Bu sizin için daha çok günahlardan ve haramdan arındırıcı, daha hayırlı, kalplerdeki şüpheyi gideren kuraldır. Allah biliyor, siz bilemezsiniz.

Bayraktar Bayraklı :

Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme müddetlerini bitirdikleri vakit, aralarında iyilikle anlaştıkları takdirde, eski kocalarıyla evlenmelerine engel olmayınız! İşte bununla, içinizden Allah’a ve ahiret gününe inanan kimselere öğüt verilmektedir. Bu öğüdü tutmanız, kendiniz için en iyisi ve en temizidir. Allah bilir, siz bilemezsiniz. 

Fizilal-il Kuran :

Kadınları boşayıp da bekleme sürelerini doldurdukları zaman eğer daha önceki kocaları ile meşru biçimde anlaşırlarsa evlenmelerine engel olmayın. Bu, içinizdeki Allah 'a ve Ahiret gününe inananlara yönelik bir öğüttür. Bu sizin hesabınıza en temiz ve en iffetli yoldur. Allah bilir, fakat siz bilemezsiniz.

Hayrat Neşriyat :

Hem kadınları (ric'î, dönüşü mümkün bir boşama ile) boşadığınızda, bekleme müddetlerini de bitirdiklerinde, artık aralarında meşrû' olarak anlaştıkları takdirde, bu durumda kocalarıyla (tekrar) evlenirler diye onlara mâni' olmayın! Bu, içinizden Allah’a ve âhiret gününe îmân etmekte olan kimselere, kendisiyle nasîhat olunan(bir e mir)dir. Bu, sizin için daha hayırlı ve da ha temizdir. Çünki (sizin için neyin daha hayırlı olduğunu, ancak) Allah bilir, siz bilmezsiniz.

İbni Kesir :

Kadınları boşadığınız vakit, onlar iddetlerini bitirdiklerinde, aralarında güzelce anlaştıkları takdirde; kocalarıyla tekrar evlenmelerine mani olmayın. İşte sizden Allah'a ve ahiret gününe inanmış olanlara, bununla öğüt veriliyor. Bu, sizin için daha iyi, daha temizdir. Allah bilir, siz bilmezsiniz.

Ömer Nasuhi Bilmen :

Ve kadınları boşadığınızda, onlar da iddetlerini sonuna erdirince onların kendi aralarında maruf veçhile karşılıklı rızayla kocaları ile tekrar evlenmelerine mani olmayınız. Sizden Allah'a ve Ahiret gününe inanmış olanlara işte bununla öğüt verilir. Bu husus sizin için daha faydalı ve daha temizdir ve Allah Teâlâ bilir, siz bilmezsiniz.

Süleyman Ateş :

Kadınları boşadığınız zaman bekleme sürelerini bitirdiler mi, kendi aralarında güzelce anlaştıkları takdirde, (eski) kocalarıyle evlenmelerine engel olmayın. Bu, içinizden Allah'a ve âhiret gününe inanan kimseye verilen öğüttür. Bu, sizin için daha iyi ve daha temizdir. Allâh bilir, siz bilmezsiniz.

Ümit Şimşek :

Kadınları boşadığınız zaman, iddetlerini bitirdiklerinde, aralarında meşru şekilde anlaşacak olurlarsa kocalarına dönmelerine engel olmayın. Sizden Allah'a ve âhiret gününe inanmış olanlara verilen öğüt işte budur. Bu sizin için daha hayırlı ve daha temiz bir iştir. Allah bilir, siz bilmezsiniz.

Yaşar Nuri Öztürk :

Kadınları boşadığınız zaman bekleme sürelerini tamamladıklarında, kendi aralarında örfe uygun olarak anlaşmışlarsa eski kocalarıyla nikahlanmaları hususunda onlara engel çıkarmayın. Bu, sizin Allah'a ve âhıret gününe inanmış olanınıza verilen öğüttür. Bu sizin için daha isabetli ve daha temizdir, Allah bilir ama siz bilmezsiniz.

Sonuç olarak; BAKARA 232 ayeti boşanmış kadınların boşandığı kocalarının dışında başka bir erkekle evlenme arzusunda oldukları zaman, o kadınlara eski kocalarının herhangi bir engel çıkarmaması öğütlenmesine rağmen, bağlamsız ve mezhebsel okumanın bir örneği verilerek, ayetin muhatabı boşanmış kadınların velileri olduğu düşüncesinden hareketle o velilere hitaben, boşanmış kadınlar şayet eski kocalarına dönmek arzusunda oldukları zaman, o kadınlara velileri tarafından engel çıkarılmamasının öğütlendiği yolunda yanlış bir anlam verilmiştir. Bu ayetin doğru bir şekilde yapılan mealleri, karısını boşamış erkeği muhatap alarak ve boşanmış kadının eski kocasından başka bir erkekle evlenme arzusuna vurgu yapan ve o erkeklerle evlenmeleri hususunda eski kocaların engel olmamasına vurgu yapan meallerdir.

Aşağıda bu ayetin doğru anlamlarını yapan meal örneklerini vererek yazımızı bitirmek istiyoruz.

Muhammed Esed :

Kadınları boşadıktan sonra, bekleme sürelerinin sonuna gelmişlerse, aralarında uygun bir şekilde anlaştıkları taktirde başka erkeklerle evlenmelerine engel olmayın. Bu, Allah'a ve Ahiret Günü'ne inanan her biriniz için uyarıdır; bu, sizin için en erdemli ve en temiz (yol)dur. Allah her şeyi aslıyla bilir, ama siz bilmezsiniz.

Hasan Basri Çantay :

Kadınları boşadınız da ıddetlerini bitirdiler mi, aralarında meşru' bir suretde anlaşdıkları takdirde, artık kendilerini kocalarına nikâh etmelerine engel olmayın, işte içinizden Allaha ve âhiret gününe îmân etmekde olan (lar) a bununla öğüd veriliyor. Bu sizin için daha fazıyletli ve daha temizdir. (Ondaki maslahatı) Allah bilir, siz bilmezsiniz.

Ahmet Varol :

Kadınları boşadığınızda bekleme sürelerini tamamlarlarsa, aralarında iyilik üzere anlaşmaları durumunda (kendileriyle evlenmeye niyetlendikleri) eşleriyle nikahlanmalarını engellemeye çalışmayın. Bununla içinizden Allah'a ve ahiret gününe iman edene öğüt verilmektedir. Bu sizin için daha elverişli ve daha temizdir. Allah bilir, siz bilemezsiniz.

EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.

Devlet ve "İslam Devleti" Deyimi Üzerine

Devlet kelimesine, "İnsanların fıtratları gereği birlikte yaşama ihtiyacının sonucu olarak ortaya çıkan yönetim kademelerinin altında toplandığı çatı " şeklinde bir tarif getirmek sanırım yanlış olmayacaktır. İnsanın sosyal bir varlık olması, onların birlikte yaşamaları gereğini ortaya çıkarmış ve bu sosyal yapı Aile , Köy , Şehir ,kabile, Ülke v.s gibi terimler etrafında bir oluşum sağlamasını gerekli kılmıştır. Bu gereklilik bazı sorunları ortaya çıkarmış ve ortaya çıkan bu sorunların aşılması için bir takım kurallar konarak uyulması zorunlu kılınmıştır. 

En küçük insan topluluğu olarak ifade edebileceğimiz "Aile" içinde bile bir yönetici tayin edilmiştir. Nisa s. 34. Ayetinde Erkeklerin Kadınlar üzerinde "Kavvam" (Koruyucu) tayin edilmiş olmaları , onların bu görevlerini yerine getirmede bazı yetkiler üstlenmesi günümüz tabiri ile "Aile Reisi" olmalarını gerektirir.

Yöneten - Yönetilen , Amir-Memur, Ast-Üst , İşçi -İşveren v.s şeklinde ayrışımlar, birlikte yaşama ihtiyacının doğurduğu kaçınılmaz durumlar olup, asıl olması gereken bu guruplardaki insanların belirli kurallar dahilinde hareket etmeleridir. Örnek verecek olursak , yönetici pozisyonunda olan bir insan , yönetimi altındaki insanlara hiç bir şekilde zulmetme hakkına sahip değildir , yönetimi altındaki insanlar ile ilgili kararlarında Hak - Hukuk -Adalet prensiplerini gözetmek zorundadır. 

"Devlet" dediğimiz oluşum , İnsan yönetimi ile ilgili olan kurumların altında toplandığı çatı olduğuna göre , Devlet yöneticisi kademesinde olanların da, yönetimi altında olan İnsanlara karşı bir takım sorumlulukları vardır. Yöneticiler bu sorumluluklarını hazırladıkları kanunlar ile yerine getirmeye çalışırlar. 

 Devlet yöneticilerinin yapmış oldukları kanunların çıkış noktaları tabi oldukları düşünce sistemleri olup bunun adına Kur'an deyimiyle "Din" denilmektedir , meselenin özü tabi olunması gereken Dinin hangi Din olması gerektiği noktasında olup ,İnsanlık tarihini sadece iki kelimeyle özetleyecek olursak "Dinler Savaşı" şeklinde ifade etmek mümkündür.

Allah (c.c) İnsanların Rabbi ve İlahı olarak onlar üzerinde yönetim hakkına sahip olan ve olması gereken yegane varlıktır. Allah (c.c) bu hakkını , tarih boyunca göndermiş olduğu Elçileri vasıtası ile bildirerek , kullarının kalıcı olan Ahiret te mutlu ve mesut bir hayat geçirmelerinin tek şartı olarak bu Elçiler ile gelenlere uymak olduğunu bildirmiştir. 

Elçiler ile gelen vahiylerde İnsanların birbirlerine karşı nasıl davranmaları gerektiği yönündeki beyanlar ve yönetim konusundaki emirleri ve yasakları da kapsamaktadır. Kur'ana baktığımızda "Sizden olan emir sahiplerine itaat edin" (Nisa s. 59) Ayeti, emreden ve emredilen insanların olması gerçeğinin göz ardı edilmediğini , emreden insanların nasıl bir emir yetkisine sahip olacağını beyan etmektedir. Emir sahibi olarak emretme yetkisinde bulunmak demek bir kimsenin yönetici pozisyonunda olması demek olup , bu pozisyondaki kimselerin emrederken kullanacakları yetkiyi aldıkları mercinin önemi büyüktür.

"Devlet" adı verilen çatının , İnsan hayatının en önemli olgularından biri olmuş olması bu çatıyı oluşturan unsurlar hakkında Allah (c.c) nin herhangi bir beyanı olmamasını imkansız kılmaktadır. Devlet dediğimiz olgu , İnsanların bir birbirlerine karşı olan hak ve vazifelerini düzenleyen kuruluşların toplandığı çatı olduğuna göre , bu düzenlemeyi hakkına sahip olan yegane varlık İnsanların Rabbi ve İlahı olan Allah (c.c) nin hakkıdır.

"İslam Devleti" dediğimiz olgu, bu hakkın gerçek sahibine verilmesi düşüncesinden kaynaklanan bir yönetim tarzının ismidir.

Kur'an da bu tür bir terkibin olmaması bir kısım İnsanın böyle  bir şeye gerek olmadığı iddiasını da beraberinde getirmiştir. Allah (c.c) nin "Şirk" olarak tanımladığı , söz veya fiillerin sadece taştan ve tahtadan yapılmış olan putların önünde saygı ile eğilmek olmadığı Kur'an okuyan herkesin bildiği ve bilmesi gereken bir durumdur.

Muhammed (a.s) ın Medine de herhangi bir Devlet oluşturmadığı iddiası doğru bir iddia olmayıp , Medine yaşayan İnsanların birbirleri ile olan ilişkilerinin düzenlenmesinde oluşturulan sistemin başında onun olmuş olması ,onun bir nevi "Devlet Başkanı" sıfatı taşımasını beraberinde getirmiştir. Kur'anın inen hüküm Ayetlerinin uygulanması , "Devlet" adı bilinen oluşumun şart olduğunu göstermektedir.

"Şirk" kavramı , "Allah (c.c) nin hakkı olan bir şeyin, ondan gasp edilerek onun yarattığı bir kula hasredilmesi" demek olduğuna göre yarattığı İnsanlar için gerekli olan hükümlerin göz ardı edilerek başkalarının hükmünün icra edilmesinin adı nedir ?.

Kur'an daki bazı suçlar için konulmuş olan cezaların fiiliyata geçirilmesi şahısların insiyatifine bırakılmamıştır. Örneğin Maide s. 33. Ayetinde ki had cezalarının belirlenmesi kişilerin insiyatifine bırakılacak olsa , bunun uygulamasının doğurucağı sonuçları düşünmek bile insanı ürpertecektir. Kısacası Kur'an eğer bir suç için Dünyevi bir ceza tayin etmiş ise bu cezanın infazı kişilere bırakılmamıştır. İnsan hak ve hukuku ile ilgili Ayetlerin fiiliyata dökülmesi adalet esasına dayanması emredilmiş bu esasları uygulama hakkı yetkili merciler eli ile olması gerekmektedir. 

"İslam Devleti" denilince bazı kimseler de haklı olarak , Kur'anın hayatın her anında çıkabilecek olan sorunlar noktasında Ayet bazında bir hüküm bulunmadığı ve bu boşluğun nasıl dolacağı konusu soru işaret olarak kafasında takılmaktadır.

Dünya üzerinde hiç bir Devletin kuruluş temellerini atan kişi , kurum , düşünce v.s ler o Devlet içinde yaşayan insanlara gerekli olan bütün kanunları bir paket halinde vaz etmiş olmalarına imkan yoktur. Bu sözümüzü T.C üzerinden örnekleyecek olursak şunları söyleyebiliriz ;

Bugün T.C nin temelleri Kemalist , Laik ,Demokratik olarak belirlenen bir sistem üzerine kurulmuştur. T. C nin kuruluş temellerini atan kişi olan Mustafa Kemal Atatürk bu Devletin tabi olacağı kanunların temelinde nasıl bir düşünce yatması gerektiğini vaz ederek adına "Kemalizm" denen ideolojiyi geliştirmiştir. 

Kemalist ideolojinin hakim olduğu T.C içinde yaşayanların ihtiyaçları zaman içinde değişim gösterdiği için o İnsanlar ile ilgili kanunlar da değişerek günün ihtiyaçları doğrultusunda dizayn edilmektedir , veya daha önce olmayan fakat yeni ortaya çıkan bir ihtiyaca binaen yeni kanunlar ihdas edilebilmektedir. Yapılan bu kanunların "T.C Anayasası" denilen tabi olunması gereken kuralların yazılı olduğu kitaba aykırı olmaması gerekmektedir. Anayasaya aykırı olarak yapıldığı iddia edilen bir kanun "Anayasa Mahkemesi" tarafından iptal edilmek suretiyle uygulama alanına sokulmaz. "Anayasa Mahkemesi" dediğimiz kurum iptal ettiği veya onayladığı kanunları "Kemalist" sistemin kendine çizmiş olduğu yetkiler dahilinde yapmaktadır. 

Anayasa dediğimiz olgu, bir Devletin tabi olacağı kuralların temelini çizen bir Kitap olması nedeniyle, "İslam Devleti" adında oluşacak bir Devletin tabi olacağı Kitap ,Allah (c.c) nin Kitabıdır. Nasıl ki Anayasalar da temel kurallar belirlenmiş ve yaşam içindeki gereklere uygun olan bazı yasalar günün gereğine göre Anayasa nın belirlediği çizgiler dahilinde yapılıyor ise, İslam Devletinde de aynı şekilde Kur'anın belirlediği çizgiler dahilinde o gün yaşayan İnsanların ihtiyacı olan alt kanunlar düzenlenecektir. Bu düzenlemeyi eski adı Müçtehid , yeni adı Hukukçu vasfına sahip olan insanlar yapacaktır. 

Bu meyanda İslam Dininin diğer beşeri dinler karşısında sus pus olmadığı ortadadır. Bazı kimselerin aksine İslam Dini sadece Namaz , Oruç v.s hükümleri vaz etsin , yönetim ile ilgili kanunları İnsanların kendi yanından üretmiş oldukları beşeri ideolojilere  bıraksın iddiası doğru bir yaklaşım tarzı değildir. Bu sistemin çağdaş Dünyadaki ismi "Laisizm" olup bu sistemin Kur'an literatüründeki ismi "Küfür"dür.

 "İslam Devleti" adı altında yönetilen örnek bir Devletin Dünya üzerinde olmamış olması veya klasik İslam hukuku içindeki bazı hükümlerin Kur'anla taban tabana zıt olması (Recm örneği gibi) bazı İnsanları bu konuda karamsarlığa düşürerek , bu şekil bir sistemin "Ütopya" olduğu iddiası ile mevcut sisteme bağlı olmanın yeterli hatta gerekli olduğu düşüncesi ortaya atılmaktadır. 

Uygulanabilir veya uygulanmaz olması bu yazının konusu olmayıp , konumuz Devlet çatısını oluşturan kurumların tabi olacakları kanunlar sisteminin temelinde beşerin değil o beşeri yaratanın imzasının olması gerektiğidir. Şayet Müslüman olduğunu iddia eden birisi tabi olunması gereken kanunların temelinde beşeri imzanın olması gerektiğini savunarak içinde bulunulan durumdan rahatsızlık duymadan gönül rahatlığı içinde bu sistemin İslama uygun olduğunu söyleyebiliyorsa , o kimsede akidevi olarak sıkıntılar olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. 

Herhangi bir Müslüman ,  içinde yaşadığı topraklarda hüküm süren kanunların bir beşer tarafından ortaya atılan ideoloji çizgisinde yapılmış olmasından rahatsızlık duymayarak onu savunabiliyorsa şirke ortak ve şirkin savunucusu olmuştur. İslami Devlet modelinin uygulanabilirliği olmaması iddiası ile mevcut şirk düzenlerine tabi olmak gerektiği düşüncesi teslimiyetçi bir tavırdan başka bir şey değildir.

Dünya üzerinde hiç bir Devlet yoktur ki ilkelerini , Hak -Hukuk - Adalet prensipleri üzerine kurmuş olmasın ancak bu prensiplerin alındığı ideolojiler Beşer kaynaklı olup , İlahi kaynaklı değildir. Bu Devletlerin bir çoğunun Hak -Hukuk Adalet anlayışı, ideolojisini oluşturan beşere tabi olan İnsanlarda ki anlayış doğrultusunda olup şekil bir yönetim tarzı bir kısım İnsanın diğer bir kısım İnsan üzerinde, Haksızlık -Hukuksuzluk - Adaletsizlik şeklinde yansımaktadır.Olması gereken , bu prensiplerin alındığı kaynağın Beşeri değil İlahi olması hiç bir İnsanın diğer bir İnsan üzerinde hegemonyasının olmaması esasına dayalı olmasıdır.

 Sonuç olarak; Sosyal bir varlık olan İnsanın birlikte yaşamasının bir gereği olarak oluşan belirli düzenlemelerin yapılma ihtiyacı "Devlet" olarak bildiğimiz kavramı ortaya çıkarmıştır. Allah (c.c) nin her konuda kulları için belirleyici olmuş olması , İnsan için en önemli olgulardan birisi olan "Devlet" olgusunun da nasıl şekillenmesi gerektiğini beyan etmiş olmasını beraberinde getirmiştir. Allah (c.c) nin böyle bir olguya müdahil olmayacağı iddiası "Laiklik" dediğimiz düşünceyi meydana getirmiştir. 

Son zamanlarda ortaya çıkan bu düşünceler "Laik Müslüman" tipini geliştirmiş ve Kur'anın böyle bir durum ile ilgili olarak beyanı olmadığı , olsa dahi bunun ütopik bir düşünce olduğu söylenmeye başlanmıştır. Yaratılmış olan İnsanın , kendisi gibi yaratılmış diğer İnsanlar üzerindeki yönetim hakkı iddiasının "Şirk" olduğu bilincinden uzak olarak geliştirilen bu tür düşüncelerin acilen terk edilerek , Allah (c.c) nin yaratmış oldukları üzerinde tasarruf hakkının olması gerektiği düşüncesi oturtulmaya çalışılmalıdır. Allah (c.c) nin dininin en bariz özelliği kendisi gibi yaratılmış olanlara kulluğu ret ederek bu konudaki tek hak sahibine hakkının teslim edilmesidir.

                                        EN DOĞRUSUNU ALLAH (C.C) BİLİR.